წინამდებარე პუბლიკაციაში მსჯელობა გვექნება წმინდა წერილში გადმოცემული ერთ-ერთი მოვლენის შესახებ, რომლის პირდაპირი მნიშვნელობით გააზრება დიდ გაუგებრობას უქადის ადამიანს. წარმოდგენილი განხილვისას ცნობილი ეგზეგეტის, ორიგენეს შრომით - „საწყისთა შესახებ“ ვიხელმძღვანელებთ. უპირველესად, შევნიშნავთ, რომ მიუხედავად ხსენებული განმმარტებლის საყოველთაოდ აღიარებული ცთომილებებისა, მისი წერილობითი მემკვიდრეობისთვის ეკლესიის მამებს ცალსახად უარყოფითი შეფასება არასოდეს მიუციათ, რისი ნათელი დასტურია ბასილი დიდისა და გრიგოლ ღვთისმეტყველის მიერ შედგენილი შრომა - „ფილოკალია“ („მშვენიერებათმოყვარეობა“), რომელშიც კაპადოკიელმა წმინდანებმა ორიგენეს შემოქმედებაში დაცული ღირსეული სწავლებანი შემოკრიბეს და, მოძღვრების გადმოცემისას, თავადაც არაერთგზის იხელმძღვანელეს ალექსანდრიელი ბიბლეისტის არგუმენტაციით. აღნიშნულის ერთ-ერთი საუკეთესო წარმომჩენია იმავე წმინდა გრიგოლ ნაზიანზელისა და მოგვიანებით, წმინდა იოანე დამასკელის მიერ ძე ღმერთის ჰიპოსტასში თანაშეკავშირებული ორი ბუნების ურთიერთმიმართების განსახილველად მოტანილი მაგალითი, თუ როგორ მდიდრდება საპირისპირო თვისებებით ცეცხლში აღმოჩენილი რკინა და ამასთან, კვალავ ინარჩუნებს საკუთარი ბუნებისთვის მახასიათებელ თვისებებს. ხსენებულ სწავლებას ვხვდებით შრომაში - „საწყისთა შესახებ“, კერძოდ, ქვეთავში სახელწოდებით „ქრისტეს განკაცების შესახებ“ (შდრ. PG. t. 11, Ωριγένης Περί αρχών, De incarnatione Christi; col. 213-214).

წინამდებარე პუბლიკაციაში განვიხილავთ საკითხს, თუ როგორი სახით იმეცნებდნენ ძველი აღთქმის ეპოქაში ასპარეზზე გამოსული მწერალი წინასწამრეტყველები თეოფანიებში განჭვრეტილ ღმერთს. განხილვას ძვ. წ. აღ-ის მერვე საუკუნის პირველ ნახევარში ასპარეზზე გამოსული თეკოიელი მწყემსის, ამოსის წიგნით დავიწყებთ. ხსნებული მოღვაწე ებრაელთა ერთიანი სამეფოს ორად გაყოფის შემდგომი პერიოდის წინასწარმეტყველია. იგი წარმოშობით იუდეის სამეფოდან იყო, თუმცა უფალმა ისრაელში მიავლინა თანატომელთა შორის საქადაგებლად, რადგან ჩრდილოეთის სახელმწიფოში უმძიმესი ზნეობრივი დაცემულობა სუფევდა. ბასილი დიდის თანახმად, ისრაელის მოსახლეობა ისეთ ცოდვებს აღასრულებდა, რომ მეფეთა წიგნების ავტორები დუმდნენ მათ შესახებ, რადგან წინააღმდეგ შემთხვევაში შეირყვნებოდა წმინდა წერილი. ქალაქ ბეთილში ჩასული ამოსი უმკაცრესი მამხილებელი შეგონებებით მიმართავდა ადგილობრივებს და ყველა ხერხსა და ღონეს იყენებდა, რომ მდგომარეობის სიმძიმე შეემეცნებინა საზოგადოებას. წიგნი ცხრა თავისგან შედგება და განხილული მთავარი თემების მიხედვით, პირობითად, სამ ნაწილად იყოფა: 1. წინასწარმეტყველება რვა სახელმწიფოს მომავალი ხვედრის შესახებ (თავები: 1, 2); 2. ისრაელის სამეფოში არსებული სოციალური უსამართლობის მხილება (თავები: 3, 4, 5, 6); 3. ამოსისეული ხუთი ხილვა (თავები: 7, 8, 9).

საკითხი, რომლის განხილვასაც წინამდებარე პუბლიკაციაში შევეცდებით, შემდეგია: იცოდნენ თუ არა ძველი აღთქმის მართლებმა (დავაკონკრეტებთ, მამათმთავრებმა და წინასწარმეტყველებმა), რომ ერთარსი ღმერთი სამპიროვანია. დავიმოწმებთ წმინდა ანასტასი სინელის შესაბამის სწავლებას: „ხოლო უკუეთუ ეძიებ, თუ რომლისა მადლისათჳს ნეტარნი წინაჲსწარმეტყუელნი ყოვლით-კერძო წერილისა პირისა ღმრთისა გამოჩინებასა და მოსლვასა ეძიებდეს და ილოცვიდეს და მოელოდეს და არა ბუნებისასა, ისმინე ამისთჳს ერთბამად მამობრივიცა და სარწმუნოჲ სიტყუაჲ და ნუ წინააღუდგები. მეცნიერ უკუე იქმნნეს მოქმედებითა სულისა წმიდისაჲთა ნეტარნი წინაჲსწარმეტყუელნი და მამათმთავარნი (μακάριοι προφῆται καὶ πατριάρχαι), ვითარმედ არა ზიარობისათჳს ბუნებისა წმიდისა სამებისა ყოვლითურთსა სავსებასა სამთავე პირთა - მამისა და ძისა და წმიდისა სულისასა - უკანაჲსკნელთა ჟამთა ქუეყანასა ზედა გამოჩინებაჲ და განჴორციელებაჲ ეგულების, არამედ ერთსა პირსა (ἔν πρόσωπον), რომელ არს ღმერთი სიტყუაჲ (Θεὸς Λόγος). ამის მადლისათჳს არა სამობითისა არსებისა ღმრთისა მოსვლასა იტყოდეს, არამედ პირისა ღმრთისა (προσώπου Θεου) გამოჩინებასა ქადაგებდეს“¹.

საერო მწერლობისადმი ეკლესიის მამათა დამოკიდებულების შესახებ¹

ვინაიდან წინამდებარე პუბლიკაციაზე მუშაობისას მიზნად დავისახეთ, შეძლებისამებრ წარმოგვეჩინა, თუ როგორია ღმერთშემოსილ მოძღვართა მიმართება საერო მწერლობასთან, დასაწყისში ერთ მნიშვნელოვან მოვლენას შევეხებით, რომლითაც წმინდა წერილსა და ეგზეგეტიკურ² წყაროებში დაცული ცნობების საფუძველზე, საეკლესიო და საერო ლიტერატურას შორის არსებული მნიშვნელოვანი ზღვარი წარმოჩნდება.

უპირველესად შევნიშნავთ, რომ ბიბლიური მოძღვრების წერილობითი სახით ჩამოყალიბება არ არის ადამიანის ნება-სურვილზე დამოკიდებული მოვლენა, არამედ კონკრეტულ მოქმედებას ყოველთვის შესაბამისი საღვთო მოწოდება უძღვის წინ. აღნიშნულის საუკეთესო მაგალითია იერემიას საწინასწარმეტყველო წიგნი, რომელიც ხსენებული მოღვაწის ასპარეზზე გამოსვლიდან ოცდაორი წლის შემდეგ დაიწერა. კერძოდ, იოსიას მეფობისას, ძვ. წ. აღ-ის 627 წელს იუდეველთა შორის წინასწარმეტყველად დადგენილი იერემია წერილობით მხოლოდ იოაკიმეს მეფობის მეოთხე წელს (ძვ. წ. აღ-ის 605 წ.) წერს უწინარეს ზეპირსიტყვიერად ნაქადაგებს (შდრ. „და იყო წელსა მეოთხესა იოაკიმისა, ძისა იოსიაჲსსა, მეფისა იუდაჲსსა, და იყო სიტყუაჲ უფლისაჲ ჩემდამო, და მრქუა: მოიღე შენდად ქარტაჲ წიგნისაჲ და დაწერენ მას ზედა ყოველნი სიტყუანი, რომელ გიბრძანენ შენ ისრაჱლსა ზედა და იერუსალჱმსა და იუდასა ზედა და ყოველთა ზედა წარმართთა, რომლით დღითგანცა მე გეტყოდე შენ დღეთაგან იოსია მეფისა იუდაჲსსა და ვიდრე აქა-დღედმდე“; იერემ. 36. 1-2).

წინამდებარე პუბლიკაციაში მსჯელობა გვექნება წმინდა იოანე ღვთისმეტყველისთვის ზეგარდამო გაცხადებული იდუმალი მოვლენის შესახებ, რომელშიც საუბარია ანტიქრისტეს ნიშანზე. დავიმოწმებთ შესაბამის ციტატას: „აქა არს სიბრძნე; რომელსა აქუს გონებაჲ, აღიპყარნ რიცხჳ იგი მჴეცისაჲ, რამეთუ რიცხჳ კაცისაჲ არს რიცხჳ მისი ექუსას სამეოცდაექუს“ (აპოკალ. 13.18).

უპირველესად შევნიშნავთ, რომ აპოკალიპსის წიგნის მუხლობრივი განმარტება VI-VII საუკუნეებში მოღვაწე ღირსი ანდრია კესარია-კაპადოკიელის სახელს უკავშირდება, რომლის შრომაც წმინდა ექვთიმე ათონელმა თარგმნა ქართულ ენაზე. საყურადღებოა, რომ მთაწმინდელი მამის საყოველთაოდ ცნობილი მთარგმნელობითი საქმიანობის ერთ-ერთი საუკეთესო ნიმუში სწორედ «გამოცხადების» განმარტებაა. კერძოდ, თუკი კესარია-კაპადოკიელი მღვდელთმთავრის შრომის ქართულ ენაზე გადმოღებისას ათონელი მოძღვარი რიგ შემთხვევაში მატებას მიმართავს, იმავე შრომაში მრავალი ისეთი ადგილია, სადაც ღირსი ექვთიმე წმინდა ანდრიას მსჯელობას შემოკლებული სახით წარმოგვიდგენს. მაგალითად სწორედ ზემომოხმობილი ბიბლიური ციტატა გამოდგება („აქა არს სიბრძნე; რომელსა აქუს გონებაჲ, აღიპყარნ რიცხჳ იგი მჴეცისაჲ, რამეთუ რიცხჳ კაცისაჲ არს რიცხჳ მისი ექუსას სამეოცდაექუს“). აღნიშნული მუხლის ანდრიასეული ეგზეგეზისი ექვთიმე ათონელის ქართულ თარგმანში ასეა ასახული: „ჭეშმარიტებაჲ სახელისა მისისაჲ ჟამმან გამოაცხადოს, რამეთუ უკუეთუმცა ჯერ-იყო განცხადებულად ცნობაჲ სახელისა მისისაჲ, მხილველსა მას გამო-მცა-ეცხადა, არამედ არა ინება ღმერთმან საღმრთოთა წიგნთა შინა ბოროტისა მის სახელისა დაწერაჲ“ (ანდრია კესარია-კაპადოკიელი, იოვანეს გამოცხადება და მისი თარგმანება, ქართული ენის კათედრის შრომები, ტექსტი გამოსაცემად მოამზადა და გამოკველევა და ლექსიკონი დაურთო ი. იმნაიშვილმა, 1961 წ., გვ. 81).

გროვდება ხელმოწერები ვიქტორია ჯუღელის „ნეტარი თეოდორიტე კვირელის“ I ტომის ხელახალი გამოცემისათვის. ტირაჟის გამეორება შესაძლებელი გახდება, თუ წიგნის ყიდვის სურვილს 100-მდე მსურველი გამოთქვამს. ასეთ შემთხვევაში, წიგნის ღირებულება იქნება 25-30 ლარი ხელმომწერთათვის, ხოლო დარჩენილი რაოდენობა გაიყიდება კვლავ 40 ლარად. ხელმოწერის პირველ ეტაპზე საჭირო იქნება მხოლოდ წიგნის ყიდვის სურვილის დაფიქსირება (ამისთვის შეგიძლიათ მისწეროთ ავტორს ფეისბუქ-გვერდზე: ვიქტორია ჯუღელი). მას შემდეგ, რაც გაირკვევა ხელმომწერთა რაოდენობა, გამოცხადდება დღე, როცა ხელმომწერები გადაიხდიან 15 ლარს წინასწარ, ხოლო გამოცემის შემდეგ, წიგნის გატანისას, დარჩენილ თანხას (10-15 ლარს). თანხა დაზუსტდება  ტირაჟის დაბეჭდვისას, თუმცა წიგნის ღირებულება 30 ლარზე მეტი არ იქნება, რადგან ამ წიგნის ფასი დაითვლება მხოლოდ გამოცემისათვის გაწეული უშუალო ხარჯიდან და არც ავტორი და არც წიგნის დამკაბადონებელი ამ გამოცემიდან არაფერს მიიღებენ. წიგნი მაგარყდიანია, 700 გვ., A 4 ფორმატი. ყდას ამშვენებს რუსუდან ფეტვიაშვილის მიერ საგანგებოდ ამ გამოცემისათვის უსასყიდლოდ შესრულებული ნეტარი თეოდორიტე კვირელის ნახატი.