ედიშერ ჭელიძე - აპოკრიფულ წიგნთა ექვთიმე ათონელისეული ინდექსი
XI ს-ის დამდეგს ეკლესიის დიდ მამას ექვთიმე ათონელს გიორგი ჭყონდიდელისათვის (მეორე წყაროთი თეოდორე საბაწმინდელისათვის) გაუგზავნია წერილი, რომელშიც ათონელი მოძღვარი ეხება საეკლესიო ცხოვრებასთან, ღვთისმსახურებასთან დაკავშირებულ ცალკეულ საკითხებს. აღნიშნული წერილი განსაკუთრებით ფასეულია ქრისტიანული მწერლობის ისტორიისათვის, რამდენადაც მისი პირველი ნაწილი შეიცავს ეკლესიის მიერ შეუწყნარებელ წიგნთა ინდექსს.
ექვთიმეს ინდექსმა ჩვენამდე მოაღწია მოკლე და ვრცელი რედაქციების სახით. მოკლე რედაქცია დაცულია ორ უძელეს ნუსხაში: Ath. 79 (XI ს.)1, A-737 (XIII ს.)2. ვრცელი რედაქცია შემოგვინახა XVII ს-ის ხელნაწერმა A-4503.
ინდექსში დასახელებულია შემდეგი აპოკრიფულ-მწვალებლური თხზულებები: (1) ორიგენეს "მრავალი წიგნი", (2) ევსები პამფილის "წიგნი", (3) ანტიოქიის მოქცევა, (4) თომას სახარება, (5) წიგნი "აბუკუროვა", (6) პავლეს მიერ ცათა მოხილვა, (7) ადამის ცხოვრება, (8) სიყრმე უფლისა, (9) მათესა და ანდრიას "საქმენი", (10) გიორგის წამება, (11) კვირიკეს წამება. თითოეულ დასახელებას ახლავს მცირე კომენტარი.
ბოლოს განახლდა (FRIDAY, 01 FEBRUARY 2019 21:35)
აპოკრიფული ძეგლი "იაკობის პირველსახარება"შობა მარიამისა
იაკობის აპოკალიფსი
თორმეტი ტომის შესახებ უწყებიდან: I.1. იყო იოაკიმი ფრიად მდიდარი და სწირავდა უფალს ორმაგ ძღვენს, თანაც გულში ამბობდა: "ის, რაც მე შევმატე, მთელი ერისათვის იყოს, ხოლო ძღვენი ცოდვათმიტევებისა უფალი ღმერთისათვის, რათა მიწყალოს"1. 2. მოახლოვდა უფლის დიდი დღე და შეწირეს ისრაელის ძეებმა შესაწირავი. იოაკიმს წინ გადაუდგა რუბენი და უთხრა: "არა გაქვს ნება პირველმა სწირო შენი ძღვენი, რადგანაც არ შეგიქმნია ნაშიერი ისრაელთა შორის"2. 3. დიდად დამწუხრდა იოაკიმი. მოიარა მან თავისი ერის თორმეტი ტომი. გულში ამბობდა: "მოვიხილავ ისრაელის თორმეტსავე ტომს3, ნუთუ მხოლოდ მე არ მრჩება ნაშიერი ისრაელთა შორის"? გამოიკითხა იოაკიმმა და ნახა, რომ ყველა მართალ კაცს ისრაელთა შორის მემკვიდრე ჰყავდა. გაიხსენა მან მამამთავარი აბრაამი, რომელსაც უფალმა ღმერთმა სიცოცხლის მიწურულს უბოძა ძე ისააკი. 4. დიდად დამწუხრდა იოაკიმი, ცოლსაც კი აღარ ეჩვენა იგი, უდაბნოს მიაშურა და იქ თავისთვის კარავი აიგო. იმარხულა იოაკიმმა ორმოცი დღე და ორმოცი ღამე; გულში ამბობდა: "არც საჭმლისთვის ჩავალ4 სადმე, არც სასმელისათვის, ვიდრე არ მომხედავს უფალი ღმერთი ჩემი. ლოცვა იყოს ჩემი საჭმელიც და სასმელიც!" ბოლოს განახლდა (THURSDAY, 31 JANUARY 2019 19:36) ედიშერ ჭელიძე - სახარება-ოთხთავის, როგორც "თავისუფლების რჯულის" შესახებერთ-ერთი სქოლიო, დართული "სათნოებათმოყვარეობის" ქართულ თარგმანზე წმიდა მარკოზ მონაზონი - "ამიტომ, "თავისუფლების რჯული" "საქმეთა" უწინარეს იკითხება" წმ. მარკოზ მონაზონის ზემორე შეგონებაში ისაა ხაზგასმული, რომ "მოციქულთა საქმეების" წინ იკითხება "თავისუფლების რჯული". რა წიგნს უნდა გულისხმობდეს "თვისუფლების რჯული"? საზოგადოდ, ასკეტ მამებთან ძალიან ხშირია სიმბოლურ სახელდებათა გამოყენება. უთუოდ ასეთსავსე შემთხვევასთან გვაქვს საქმე ამჯერადაც. რაც შეეხება იმას, თუ კონკრეტულად რომელი წიგნი უნდა ვიგულისხმოთ "თავისუფლების რჯულში", ამ მხრივ, უპირველსად ის უნდა აღვნიშნოთ, რომ მსჯელობა აშკარად ეხება საკუთრივ "ახალ აღთქმას" და "ახალი აღთქმის" შიგნით კონკრეტულად "საქმე მოციქულთას" წინმსწრებ წიგნს, ასეთი წიგნი კი არის მხოლოდ "სახარება-ოთხთავი". მართლაც, "ახალი აღთქმის" შედგენილობა, ყველა ადრეული წყაროს მიხედვით, თავში უეჭველად გულისხმობს "სახარებას", მის მომდევნოდ კი - "მოციქულთა საქმეებს". ეს ნიშნავს, რომ როდესაც ვკითხულობთ "ახალ აღთქმას", მიმდევრობითად ჯერ ვკითხულობთ "სახარებას", შემდეგ კი - "საქმეებს". ამ მოვლენაში წმ. მარკოზი ძალიან ღრმა აზრს ჭვრეტს. კერძოდ, მისი სწავლებით, "სახარება" ესაა მას მოდევნებულ "საქმეთა" გონება, ანუ ეს ნიშნავს, რომ "საქმეთა" წიგნში აღწერილია პრაქტიკული განხორციელება იმ გონითი ხედვისა, რაც მოციქულებმა მაცხოვრისგან მიიღეს და რასაც სახარება გვიცხადებს. მაშ, ცნობილი ასკეტური სწავლება "ხედვისა" და "საქმის" (ანუ "თეორიისა" და "პრაქტიკის") ურთიერთმიმართების შესახებ (რომ "ხედვა" წინმსწრებია, "საქმე" კი - მას მოდევნებული და მისი განხორციელება) წმ. მარკოზის სწავლებით ცხადდება "სახარებისა" და "მოციქულთა საქმეების" მდებარეობის მხრივაც ("სახარება" - წინმსწრები ხედვა საქმითი ღვაწლისა; "საქმე მოციქულთა" - ხედვას მოდევნებული პრაქტიკული მოღვაწეობა ანუ საქმე). ბოლოს განახლდა (TUESDAY, 22 JANUARY 2019 12:24) ედიშერ ჭელიძე - ხარება-დღეს მცხეთის კურთხევის (ე.წ. მცხეთის აღაპის) შესახებმისასალმებელია, აგრეთვე, ქალაქ მცხეთის წოდება „წმინდა დედაქალაქად“, თუმცა, სამწუხაროდ, ამავეს ვერ ვიტყვით კიდევ ერთ ბოლოდროინდელ სიახლეზე, რაც ისევ მცხეთას უკავშირდება და გულისხმობს ხარება-დღეს ამ ქალაქის კურთხევას. ბოლოს განახლდა (TUESDAY, 15 JANUARY 2019 16:16) ნიკეის I მსოფლიო კრების დოგმატის ორი რედაქციანიკეის I მსოფლიო კრების (325 წ.)დოგმატი გვწამს ერთი ღმერთი, მამა, ყოვლისმპყრობელი, შემოქმედი ცისა და მიწისა, ხილულთა ყოველთა და უხილავთა; ბოლოს განახლდა (MONDAY, 14 JANUARY 2019 12:16) კოდრატოს ათენელიკოდრატოსს ევსევი კესარიელი და იერონიმე უწოდებენ "მოციქულთა მოწაფეს" (ფრაგ. 5, 6, 7) და გამორჩეული "გონიერებისა და სამოციქულო მართლმადიდებლობის" ადამიანს (2). თუმცა სხვა წყაროებში ან კოდრატოსის შემორჩენილ ფრაგმენტში (2), მისი მოციქულებთან კავშირის შესახებ არაფერია ცნობილი. კოდრატოსს ზოგჯერ მიიჩნევენ სამოცდაათთაგან ერთ-ერთ მოციქულადაც, მაგრამ ეს არ ემყარება სათანადო ცნობებს, რადგან კოდრატოსის სახელი არც უპირველეს წყაროში, ახალ აღთქმაში დასტურდება, არც იპოლიტე რომაელის თხზულებაში, ქრისტეს სამოცდაათი მოციქულის შესახებ, არც რომელიმე სხვა სანდო ისტორიულ წყაროში. ბოლოს განახლდა (FRIDAY, 04 JANUARY 2019 12:21) პაპიას ჰიერაპოლელი - ფრაგმენტებიპაპიასი (დაახლ. 60-163 წწ.), მცირეაზიული ფრიგიული ქალაქის, ჰიერაპოლისის ეპისკოპოსი და მწერალი, მოღვაწეობდა ადრექრისტიანულ ხანაში და ერთ-ერთი ყველაზე გამოჩენილი წარმომადგენელი იყო იმ თაობისა, რომელიც მოციქულთა მემკვიდრე გახდა, სხვაგვარად რომ ითქვას, ქრისტიანთა მესამე თაობისა. იმის გამო, რომ სახელი პაპიასი მეტად გავრცელებული იყო ფრიგიაში, მას ამ მხარის მკვიდრად მიიჩნევენ. პაპიასი იგნატი ანტიოქიელთან და პოლიკარპე სმირნელთან ერთდ სახელდება იოანე მოციქულისა და მახარებლის მსმენლად და მწერლად (ფრაგ. 5, 9, 13, 19, 20, 25), ზოგ შემთხვევაში კი არისტიონისა და "უხუცესი იოანეს"(ანუ იმავე იოანე მოციქულის)1 მოწაფედ და მსმენლად (3.7). პაპიასი უშუალოდ იცნობდა მოციქულთა თვითმხილველებსა და მათ მოწაფეებს, როგორც მაგალითად, ფილიპე მოციქულის ქალიშვილებს (3.9, 5, 31) და იოანე მოციქულის მოწაფეს, პოლიკარპე სმირნელს, რომელთანაც მას მეგობრობა აკავშირებდა (3.1, 5, 14). ბოლოს განახლდა (WEDNESDAY, 16 JANUARY 2019 14:20) |
- წმიდა ირინეოს ლიონელი - ფრაგმენტები შრომიდან "მწვალებლობათა წინააღმდეგ" (უხუცესთა გადმოცემები)
- ბარნაბას ეპისტოლე
- წმიდა გრიგოლ ნოსელი - ადამიანის შექმნის შესახებ
- კახა შჩერბაკოვი - წმინდა გიორგის 10 ნოემბრის (ახ. სტ. 23) დღესასწაულის სახელწოდებისა და ისტორიისათვის
- მრავალენოვანი ბიბლია
- ირაკლი ორჟონია - ეკლესიის მამათა ჰექსემერონული კომენტარების თეოლოგიური ანალიზი