[171]ეკლესიის ისტორიაში საკმაოდ ბევრი მაგალითი გვხვდება, როცა ქრისტეს სიყვარულს დაწაფებულნი და ღვთისკენ სავალ გზაზე მარად წინსვლის მოსწრაფენი ტოვებდნენ ამქვეყნიურ ამაოებას და უდაბნოში მიდიოდნენ.

სულხან-საბა ორბელიანის განმარტება უდაბნოს შესახებ ასეთია: "უშენებო. უდაბნო იგი არს, სადა არა არს ყოვლადვე შენებულობა."¹ სადაც არ არის "შენებულობა", იქ არც მოსახლეობაა. და სადაც მოსახლეობა არ არის - იქ მარტოობაა. მარტოობაში ადამიანი მხოლოდ ღმერთთან და საკუთარ თავთან არის პასუხისმგებელი. უაღრესად საინტერესოა მათეს სახარებაში აღწერილი მაცხოვრის უდაბნოში გასვლის ამბავი "გამოცდად ეშმაკისაგან" (მათე 4.1-11). წმ. იოანე ოქროპირი ამ ამბის განმარტებისას ბრძანებს: "...სად მიიყვანა იგი სულმა: არა ქალაქში, არა მოედანზე, არამედ უდაბნოში. თითქოს ამით ეშმაკის მოზიდვა ეწადა. აძლევდა მას შესაძლებლობას ეცდუნებინა არა მხოლოდ შიმშილით, არამედ ამ განმარტოებული ადგილითაც. რადგან ეშმაკი განსაკუთრებით გვესხმის თავს მაშინ, როდესაც ხედავს, რომ საკუთარ თავთან მარტონი დავრჩენილვართ"².

საღვთისმეტყველო სწავლება ადამიანის სულთან მიმართებით მრავალ საკითხს მოიცავს. ამჯერად ჩვენი მიზანია ვაჩვენოთ მართლმადიდებელ მოძღვართა განსაზღვრებანი საკუთრივ კაცობრივ სულთა აღმოცენება-წარმოშობის ანუ მათი დაბადების შესახებ.

ეს თემა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია სადღეისოდ, როდესაც (ადრეც აღგვინიშნავს) ვრცელდება და ლამის "ურყევ მართლმადიდებლურ დოგმატად დგინდება" აზრი მშობელთა სულებისგან შვილთა სულების გენეტიკური მომდინარეობის შესახებ. ეს აზრი შემდეგი ფორმითაა ჩამოყალიბებული მიტროპოლიტ მაკარის მიერ:

1.1-5

შესავალი

“უფალი მისცემს მეტყველებას იმათ, რომლებიც მახარობლობენ მრავალი ძალით” (ფს. 67,12) – ფრიად კეთილად აღმოთქვამს მგალობელი, თუმცა კი ამგვარ საქმეს უნდა ესწრაფვოდნენ არა მარტივად ნებისმიერნი, არამედ – ისინი, რომლებიც განათლებულნი არიან ზეგარდმო მადლით, რადგან “ყოველი სიბრძნეც უფლისგანაა”, როგორც ეს დაწერილია, და “ყოველი კეთილი საბოძვარი და ყოველი სრული ძღვენი ზემოდან არის გადმომავალი სინათლეთა მამისგან” (იაკ. 1,17).

დიმიტრიოსი, წყალობითა ღმრთისათა მთავარეპისკოპოსი კონსტანტინოპოლისა, ახლისა რომისა და მსოფლიო პატრიარქი

სახელითა მამისათა და ძისათა და სულისა წმიდისათა.

"ჭეშმარიტ ვიყვნეთ სიყუარულსა ზედა და აღვაორძინებდეთ მისა მიმართ ყოველსა, რომელ არს თავ მისა ქრისტე, რომლისაგან ყოველი გუამი შენაწევრებულ და შემტკციებულ არს ყოვლითა შეახლებითა უხუებისაითა შეწევნისაებრ საზომისა თვითოეულისა ასოისა; სიორძილსა მას გუამისასა ჰყოფდეთ აღსაშენებლად თავისა თქუენისა სიყუარულით" (ეფეს. 4.15-16), - ამბობს მოციქული ერთა პავლე, და მართლაც ერთი სამწყსოა და ქრისტეს ერთი სხეულია, და ასევე იწოდება ღვთისმიერი ქვეყანასა ზედა ეკლესია მისი სულიერი ერთიანობის გამო, და არანაირი, რა თქმა უნდა, გზით არ შეუშლია ხელი ამას, არც პირველ და არც მის შემდგომ საუკუნეებში, სტრუქტურისათვის ადგილობრივი და სხვადასხვა ქვეყნების ეკლესიებისა, რომელნიც ერთმანეთისაგან დამოუკიდებელნი, შინაგანად თვითმმართველნი, თავიანთივე მწყემსმთავართაგან და მოძღვართაგან და ქრისტეს სახარების მსახურთაგან მართულნი არიან და შეადგენენ ერთ წმიდა კათოლიკე და სამოციქულო ეკლესიას.

გასული საუკუნის მეორე ნახევრამდე ქართული საეკლესიო საგალობლების სამუსიკო ნიშნებით ჩაწერის ტრადიცია ჯერ კიდევ განაგრძობდა არსებობას. სხვა მგალობელთა შორის ამ ტრადიციის მცოდნენი იყვნენ XX საუკუნის უკანასკნელი სამგალობლო ოჯახების წარმომადგენლები არტემ და ანანია ერქომაიშვილები, დიმიტრი პატარავა.

1949 წლის ზაფხულში, ქალაქ ოზურგეთში (მაშინდელ მახარაძეს) თბილისის სახელმწიფო კონსერვატორიიდან ეწვია ხუთკაციანი საექსპედიციო ჯგუფი ვლადიმერ ახობაძის ხელმძღვანელობით, რომლის მიზანი მივიწყებული ქართული (გურული) საეკელსიო საგალობლების მოძიება და ჩაწერა იყო. ამ ხანისათვის არა თუ გურიაში, არამედ მთელ საქართველოში მხოლოდ სამი პიროვნება იყო დარჩენილი, ვისაც საფუძვლიანი ცოდნა ჰქონდა ამ მივიწყებული საგნისა. ესენი იყვნენ შემოქმედის სკოლის სამგალობლო ტრადიციებზე აღზრდილი დიდოსტატი მგალობელ-მომღერლები: არტემ ერქომაიშვილი, დიმიტრი პატარავა და ვარლამ სიმონიშვილი. ეს უკანასკნელი გალობის საუნჯეს უშუალოდ სახელგანთქმული მგალობლის, ანტონ დუმბაძისაგან დაეუფლა, ხოლო არტემსა და დიმიტრის გალობა ანტონ დუმბაძის მოწაფის მელქისედეკ ნაკაშიძისაგან ჰქონდათ ნასწავლი.

საქართველოს მუსიკალურად მდიდარ და მრავალფეროვან კუთხეთა შორის, გურიის მხარეს განსაკუთრებული ადგილი უკავია. მგალობელ-მომღერლობა ისევე, როგორც სხვა კუთხეებში, აქაც დიდ პატივად და ღირსებად ითვლებოდა. XX საუკუნის 20-იან წლებამდე აქ ჯერ კიდევ არსებობდა სამგალობლო სკოლა, კერძოდ, შემოქმედის მონასტერში. შემოქმედის მონასტრის სულიერ მნიშვნელობასა და სიძლიერეზე, XVIII საუკუნის გადანაწერი ძეგლი, შემოქმედის გულანი მეტყველებს, რომელშიც ძველი სამუსიკო დამწერლობისათვის მნიშვნელოვანი - ჭრელთა ნუსხებია დაცული (რომელიც მუსიკალური ჰანგის ვერბალურ განმარტებას წარმოადგენს).

საქართველოს სიმღერა-საგალობლების შესწავლა ოდითგანვე საგვარეულო, ოჯახური ტრადიცია იყო, სწორედ ასეთ ოჯახთა რიგს ეკუთვნის ერქომაიშვილთა გვარი, რომელსაც სამ საუკუნოვანი მუსიკალური ტრადიცია გააჩნია.