158–168

ზოგადი მიმოხილვა

ჩვენ დღეისათვის შევეხებით წინა საუბრებში არაერთგზის ხსენებულ მოღვაწეს, არა მხოლოდ თავისი დროის, არამედ ყველა დროის უდიდეს ღვთისმეტყველს - წმ. ირინეოს ლიონელს, იგივე წმ. ირინეოს ლუგდუნელს, რომლის საღვთისმეტყველო სწავლებანი და საღვთისმეტყველო მიღწევები, შემდგომი ეპოქებისთვის ჭეშმარიტად უმნიშვნელოვანესი აღმოჩნდა, რასაც შთამბეჭდავად ადასტურებს ის აურაცხელი ციტირებანი გვიანდელ ღვთისმეტყველთა შრომებში, რაც სრულიად აშკარაა და სახეზეა.

169

ქრისტიანული ფილოსოფია

პანტენოს ალექსანდრიელი

ჩვენ წინა საუბარში დავაბოლოვეთ ყველაზე უფრო არსებითი კუთხით წმ. ირინეოსის ღვთისმეტყველების გადმოცემა. ადრეც არაერთგზის აღგვინიშნავს და ამჯერად მეტი კონკრეტულობით დავაზუსტებთ, რომ ის ეპოქა, როდესაც წმ. ირინეოსმა თავისი მოღვაწეობა დააბოლოვა, გახლავთ მიჯნა II-III საუკუნეებისა, რაც ეკლესიის ისტორიისთვის ძალიან მნიშვნელოვანი ზღურბლი გახლავთ. იმიტომ, რომ ერესების წინააღმდეგ, და განსაკუთრებით გნოსტიკური ფსევდოქრისტიანული სექტებისა და მოძღვრებათა წინააღმდეგ, დაუცხრომელმა და დაუღალავა, შეუდრეკელმა ბრძოლამ და ღვაწლმა ეკლესიის მამებისამ, შედეგად მოიტანა გაცნობიერება მკვეთრი აუცილებლობისა, რომ ეკლესიური მოძღვრება გადმოცემულიყო უაღრესად ზედმიწევნით დადგენილი ტერმინებით, დოგმატური ტერმინებით, ანუ ტერმინოლოგიურად ჩამოყალიბებულიყო გამოცხადებითი სწავლება, როგორც დოგმატიკა.

170–173,177-181

კლიმენტი ალექსანდრიელის ზოგადი ბიოგრაფიული ცნობები. ევსები კესარიელი კლიმენტი ალექსანდრიელის მოღვაწეობისა და მისი შრომების შესახებ

წინა საუბარში ჩვენ შევეხეთ ერთ-ერთ ღირსეულ მოღვაწეს უადრესი ეპოქისას, პირველი ქრისტიანული კატეხიზმური სკოლის დამფუძნებელსა და მის პირველ წინამძღვარს პანტენოს ალექსანდრიელს. ვისაუბრეთ ამ პიროვნების მისიონერულ ღვაწლზე, მოვიტანეთ ის ცნობაც, რაც ადასტურებდა იმას, რომ წერილობითაც გადმოცემული ჰქონდა მას თავისი სწავლებანი, რის გამოც ის პატრისტიკაში შედის და განიხილება. თუმცა რადგანაც ერთი პატარა ფრაგმენტიც კი მისი შრომებიდან ჩვენამდე შემონახული არაა, ცხადია დაზუსტებით სხვას მეტს ვერაფერს ვიტყვით, გარდა იმისა, რაც წინა საუბარში უკვე აღვნიშნეთ. გავიხსენებთ მხოლოდ იმ ფაქტს, რომ სწორედ ეს პიროვნება გახლდათ იმ დიდი მოძღვრის – კლიმენტი ალექსანდრიელის მასწავლებელი, რომლის სისტემურ და რომლის ღვთისმეტყველების დეტალურ შესწავლასაც ჩვენ ამ საუბრიდან შევუდგებით. აქვე აღვნიშნავთ, რომ მასალა იმდენად დიდია, რომ როგორც სხვა შემთხვევებთან დაკავშირებით აღგვინიშნავს, ამჯერად კიდევ უფრო მეტად გავუსვამთ ხაზს ჩვენი საუბრების ფორმატს, რომ მხოლოდ ყველაზე მთავარს, მხოლოდ ყველაზე არსებითს და ამ არსებითთა შესაბამის ციტატებს დავუთმობთ ადგილს, რომ მართებულობა, გარკვეულობა და შთაბეჭდილება, გეზი, კლიმენტის უღრმესი და ამოუწურავი თეოლოგიური სისტემის შესასწავლად, თუნდაც ამ ჩვენი საუბრებიდან იქნეს გაკვალული მსმენელთათვის.

182–183

ცხოვრება და მოღვაწეობა

პირველი ნაწილი

ჩვენ წინა საუბრებში შევეხეთ ერთ-ერთ დიდ მოღვაწეს და მოაზროვნეს, დიდ ქრისტიან ფილოსოფოსს კლიმენტი ალექსანდრიელს. დამაბოლოებელ ნაწილად, მართალია მცირედით შეკვეცილი, მაგრამ მაინც ყველაზე არსებითი კუთხით, ციტატობრივად გამოკვეთილი სწავლება კლიმენტი ალექსანდრიელისა ცოდნის შესახებ უკვე წარმოდგენილი იყო. დავაბოლოვეთ ეს სწავლება კლიმენტი ალექსანდრიელის ერთ-ერთ ციტატაში მკვეთრად ხაზგასმული, უაღრესად მნიშვნელოვანი სწავლებით, ზეციური სიკეთის განუძღომელობის შესახებ და ბუნებრივად გადაება ჩვენი მსჯელობა წინა საუბარში ამ ერთ-ერთი ცენტრალური მართლმადიდებლური სწავლების უარმყოფელ ორიგენისტურ გაუკუღმართებას, თითქოსდა ზეციური სიკეთით განძღომის შესაძლებლობის შესახებ. მაგრამ ეს პერსპექტივა, უფრო სწორად უკუ სვლა ჭეშმარიტი მოძღვრებიდან [1]გაუკუღმართებამდე, რაც ცალკეულ ალსპექტებში მკვეთრად შესამჩნევია კლიმენტი ალექსანდრიელის შრომებსა და ორიგენისტულ ძეგლებს შორის, თავის დროზე ჩვენგან დეტალურად იქნება განხილული, თუმცა აუცილებლად წინ უნდა წაემძღვაროს ამ გაუკუღმართებათა ავტორის, ამ გაუკუღმართებათა შემოქმედის საკუთრივ ორიგენეს  პიროვნების შესახებ მცირედი წინასიტყვაობა.

184

ეკლესიის დამოკიდებულება ორიგენესთან დაკავშირებით

ჩვენს წინა საუბარში დავიწყეთ განხილვა ორიგენეს მოღვაწეობისა და შეხედულებებისა. ფაქტობრივად მხოლოდ შესავალის სახით იყო წინა საუბარი და ეს შესავალიც ემსახურებოდა იმ მიზანს, რომ ზოგადი გარკვეულობა, შთაბეჭდილება ამ პრობლემური და მრავალწახნაგოვანი მოღვაწის შესახებ მოწოდებული ყოფილიყო. გასაგებია, რომ ის უდიდესი ლიტერატურული მემკვიდრეობა, რაც ორიგენეს ქონდა, უაღრესად დიდ მასალას იძლეოდა და იძლევა დღესაც მრავალი კუთხით ორიგენეს მოძღვრების შესასწავლად და წარმოსაჩენად. ჩვენ, რა თქმა უნდა, ყველა პუნქტს ვერ შევეხებით, შემოვიფარგლებით მხოლოდ ძირითადით და შევეცდებით რომ მსმენელის წინაშე წარმოვადგინოთ თემატური მიმდევრობით ორიგენეს შეხედულებები უმნიშვნელოვანეს საკითხებზე, შეხედულებები როგორც [1]ღირსეულნი, ასევე უაღრესად გაუკუღმართებულნი, უარყოფითნი, რამაც ორიგენიზმის, როგორც შემდგომში უკვე ძნელად აღმოსაფხვრელი გაუკუღმართების აღმოცენება განაპირობა და გამოიწვია.

185

ჩვენს წინა საუბარში შევეხეთ ორიგენეს გაუკუღმართებას ყოვლადწმინდა სამების დოგმატთან დაკავშირებით. გამოვკვეთეთ ის მხარეც რაც გარკვეულ პრობლემურობას იწვევს მკვლევართა შორის. ვგულისხმობთ კერძოდ დიდიმე ალექსანდრიელის მითითებას იმის შესახებ, რომ ორიგენეს ამ დოგმატთან დაკავშირებით არანაირი გაუკუღმართება არ ჰქონია და რაც კი მან (დიდიმემ) თავის ცნობილ შრომაში “ყოვლადწმინდა სამების შესახებ” გადმოსცა და გადმოსცა უბადლოდ და სიწმინდით, ეს ყოველივე მისივე თქმით მას ორიგენესგან უსწავლია, ორიგენეს შრომებისგან უსწავლია. და რადგან დიდიმე, IV საუკუნის ავტორი, აღნიშნულ დოგმატთან დაკავშირებით ორიგენეს თავიდან აცილებს ბრალდებას ხსენებული დოგმატის გაუკუღმართების გამო, ზოგი მკვლევარი ამ ფაქტზე დაყრდნობით დგმადა ნაბიჯს იქეთკენ, რომ ხსენებული ბრალდება მოხსნოდა ორიგენეს, რომ გათავისუფლებულიყო იგი იმ ბრალდებისგან, თითქოს მან გააუკუღმართა ყოვლადწმინდა სამების დოგმატი.