“ქრისტიანი ფილოსოფოსი”, ასე უწოდა II საუკუნის აპოლოგეტმა, ათენაგორამ თავის თავს. მისი ორი ნაშრომია ცნობილი: “შუამდგომლობა ქრისტიანთა გამო”[1] და “მკვდართა აღდგომის შესახებ”[2]. ათენაგორა უცნობი იყო თავისი დროისა და მოდმევნო საუკუნის ქრისტიანი მწერლობისათვის. მკვლევართა აზრით, ათენაგორას ნაშრომები რომ სცოდნოდათ, მისი შემოქმედება თანამედროვეებზე ღრმა კვალს დატოვებდა[3]. “ქრისტიანი ფილოსოფოსი” – ეს სახელი ათენაგორას მართლაც შეეფერება: იგი ქრისტიანობის აპოლოგეტიც იყო და იმავე დროს ფილოსოფოსი.

[3]II ს-ის მიწურულში გნოსტიციზმისა და ანტიკური ფილოსოფიის საპირისპიროდ, ეკლესიის მამები აუცილებლად რაცხენ ტერმინულად ჩამოაყალიბონ და ზედმიწევნით გამოთქვან ანუ მოძღვრებითად გადმოსცენ ქრისტიანობის, როგორც ჭეშმარიტი ფილოსოფიის, ჭეშმარიტი ”ცოდნის”, ”მცოდნეობის” ანუ ”გნოზისის” (ἠ γνωσις) არსი და განსაზღვრონ ქრისტიანის, როგორც ჭეშმარიტი ”გნოსტიკოსის” (განსხვავებით ცრუ გნოსტიკოსისაგან) სახე. ამგვარი მცდელობის აუცილებლობა უპირველესად მოსწავებულია ”ახალი აღთქმის” მიერ, შემდეგ ფრაგმენტულად მინიშნებულია აპოსტოლური და აპოლოგეტური ეპოქის ძეგლებში, მაგრამ მთელი სისავსითა და გამოთქმითი სიღრმით იგი ვლინდება II-III სს-ის მიჯნაზე ალექსანდრიის ეკლესიაში, კონკრეტულად, კლიმენტი ალექსანდრიელის (დაახლ. 140-214 წწ.) შრომებში.

(ადრექრისტიანული პერიოდის ძეგლი)

უფლის მოწამეთა ავტორობით პატივდებული შრომა „მოძღვრება თორმეტი მოციქულისა“

დღეისათვის დადგენილად ითვლება რომ ეს ძეგლი მოციქულთა ეპოქას ეკუთვნის და წარმოადგენს გარდამავალ საფეხურს „ახალი აღთქმიდან“ აპოსტოლურ მამებამდე.