196–198

პირველი ნაწილი

ჩვენ განვიხილავდით, ვფიქრობთ უაღრესად რთულ პრობლემას, ჯოჯოხეთის რაობას და კონკრეტულად ორიგენისტულ მოძღვრებას ჯოჯოხეთის დროებითობის შესახებ. რაც უკვე ვთქვით იმას ცხადია აღარ გავიმეორებთ, მხოლოდ ყველაზე უფრო მთავარს მაინც აღვნიშნავთ, რომ შემდეგ მომდევნო მსჯელობა სისტემური წესით წარმოვადგინოთ. ყველაზე მთავარი გახლავთ შემდეგი: ორიგენისტული თეოლოგიის მიხედვით ბუნებითი ერთიანობა ნებისმიერი სახეობის ქმნილებებისა თითქოსდა მათ შორის ქმნის იმ გარდაუვალ კავშირს, რომ ერთის დაცემულობა, ერთის ცოდვილიანობა მყისვე განივრცობა ყველა დანარჩენზე.

აი ეს გახლავთ ქვაკუთხედი, თავი და თავი [1]იმისა, რომ ორიგენეს თეოლოგიაში ჯოჯოხეთს არ შეიძლებოდა უკვე მარადიული მყოფობა, მარადიული შენარჩუნება ჰქონოდა. რადგანაც, კვლავ აღვნიშნავთ, ჯოჯოხეთში რომ თუნდაც ერთი ადამიანი დარჩენილიყო, ანდა თუნდაც ერთი ანგელოზი (ვგულისხმობთ დაცემულ ანგელოზს), რომელიც თანაბუნებითია, რა თქმა უნდა, ანგელოზთან (ერთი სახეობის ქმნილებანი არიან ანგელოზები და ეშმაკები წარმოშობით), ეს ნიშნავდა იმას, რომ ვერცერთი სხვა ანგელოზი ანგელოზთა მხრივ და ვერცერთი სხვა ადამიანი ადამიანთა მხრივ ცხონებაში ადგილს ვერ დაიმკვიდრებდნენ, ვგულისხმობთ ბუნებით ცხონებას და არა შეფარდებით და შედარებით, რომ დავუშვათ დაუცემელი ანგელოზები უფრო აღმატებულ და კეთილ მდგომარეობაში [2]იმყოფებოდნენ, ვიდრე დაცემული ძალები. აქ ამაზე არაა საუბარი, ცხონება გულისხმობს, თავისი ნამდვილი შინაარსით, იმ ჯილდოს, იმ მისაგებელის, იმ საზღაურის მიღებას, რაც უფალმა თავის მიმდევრებს, ვიწრო გზით მავალთ აღუთქვა. და თუ ბუნებითი ერთიანობა ამა თუ იმ სახეობის ქმნილებებისა განაპიროებებს იმას, რომ ერთ-ერთი მათგანის დაცემულობით ყველანი მეტნაკლებად დაცემულობაში არიან, როგორ შეიძლება, რომ ცხონებას დაცემულობის ბიწის მქონე რომელიმე ქმნილება შეეხოს და ცხონებაში დაიმკვიდროს ადგილი. ნამდვილი ცხონებულობა და ცხონების წიაღი გახლავთ ყოველგვარი ბიწისგან, ყოველგვარი ვნებისგან თავისუფალ ქმნილებათა წიაღი, სამყოფელი, საცხოვრებელი. ამიტომაა, რომ ეკლესიის მამებს შემოაქვთ ჩვეულებრივ ტერმინი, [3]ძველ ქართულად თუ ვიტყვით, “უვნებელობაი” (სამწუხაროდ დღეს ამ ძველ ქართულ ტერმინს ვერ შევინარჩუნებთ, იმიტომ, რომ უვნებელობა დღეს სხვა რამეს, კერძოდ დაუზიანებლობას ნიშნავს, ვისაც ზიანი არ მიჰყენებია. როდესაც ვამბობთ გამოთქმას უვნებლად გადარჩენა, ვგულისხმობთ დაზიანების გარეშე გადარჩენას, მაშინ როცა ძველი ქართული “უვნებელობაი” ნიშნავდა ვნებათაგან თავისუფლებას. ამიტომ დღეს გაცილებით მართებული იქნება გამოვიყენოთ, და ჩვენ ამ ფორმას ვიყენებთ, “უვნებობა”, რაც ხაზს უსვამს, რომ აქ ვნებაზეა ლაპარაკი და არა ზიანზე, ზარალზე და სხვა), ანუ დღევანდელი გამოყენებით “უვნებობა”, რაც გახლავთ ერთ-ერთი უდიდესი სწავლება ასკეტურ ღვთისმეტყველებაში, საზოგადოდ მწვერვალი ასკეზისისა, სათნოებითი მოღვაწეობისა. [4]ბერძნულად აღნიშნული ტერმინი გადმოიცემა სიტყვით “აპათეია”, რაც ჩვეულებრივ, თითქმის ყველა ენაში უთარგმნელად არის გადასული, მათ შორის პირველ რიგში ლათინურში და შემდგომ უკვე ევროპულ ენებში, საიდანაც ქართულშიც შემოვიდა “აპათიის” სახით, რომელიც, როგორც სამედიცინო ტერმინი აბსოლუტურად სხვა შინაარსისაა და უარყოფითი დატვირთვისაა, თუმცა იმ ნიუანსს მაინც ინარჩუნებს და გრძნობადაქვეითებულობას, უგრძნობობას გულისხმობს. ეკლესიური და სარწმუნოებრივი მოძღვრების მიხედვით კი “აპათეია” ანუ უვნებობა არის ამ ცოდვისმიერი გრძნობების დათრგუნვა საკუთარ თავში, და ესაა სწორედ ცხონებულობის დამკვიდრების აუცილებელი წინაპირობა, ანუ ცოდვათაგან, ვნებათაგან გათავისუფლება. შესაბამისად [5]რაიმე ბიწის მქონე, რაიმე მწიკვლის მქონე რომელიმე ქმნილება ცხონების კარიბჭეს ვერ შეაღებდა და ვერ შეაღებს. და თუ ეს შერყვნილება ცოდვისმიერი შენარჩუნდებოდა თუნდაც ერთ დაცემულ ანგელოზში, ანდა ერთ დაცემულ ადამიანში, და ბუნებითი ერთიანობის გამო ყველა დანარჩენზე გადავიდოდა, რა თქმა უნდა, სრულიად აშკარაა, რომ ორიგენისტული თეოლოგიის შესაბამისად, ვერცერთი ქმნილება, ვერც ანგელოზთაგანი და ვერც ადამიანთაგანი, ნამდვილ და სრულყოფილ ცხონებას, აღთქმულს ღვთისგან, ვერასოდეს ვეღარ დაიმკვიდრებდა. ამიტომაა, რომ ორიგენე მკვეთრად გახაზავს ჯოჯოხეთის დროებითობას. თუ ორიგენესთვის, კვლავ აღვნიშნავთ, ჯოჯოხეთი არ დასრულდება რაღაც ჟამს, მაშინ ცხონებაც მიუღწეველი იქნება. აი ესაა ის მხარე ორიგენისტული მოძღვრებისა ჯოჯოხეთის [6]და უკანასკნელ ჟამთა შესახებ, რაც გარეგნულად შეუმჩნეველია და შესაბამისად ორიგენისტული მოძღვრება უფრო მიმზიდველი წარმოჩნდება, უფრო კაცთმოყვარული წარმოჩნდება. რადგან თუ მართლაც მარადიული ტანჯვა დაბოლოებადია, წარწყმედა თუ დაბოლოებადია, თავისთავად ცხადია, გარეგნულად ეს გაცილებით უფრო ადამიანურად და ჰუმანურად ჟღერს, ვიდრე ის, რომ მართლმადიდებლური სწავლებით მარადიულობაა ჯოჯოხეთისა, მარადიულობაა ტანჯვისა. მაგრამ, როგორც ვხედავთ, ესაა მხოლოდ გარეგნული. ფესვები ვფიქრობთ წარმოვაჩინეთ და სავსებით ცხადია, რომ როდესაც ორიგენე დროებითობას ასაბუთებდა ტანჯვის, ჯოჯოხეთისა და წარწყმედისა, ის გამოდიოდა არა ადამიანური, ჰუმანური და გულმოწყალეობითი წინასაფუძვლებიდან, არამედ მხოლოდ ერთადერთი საფუძვლიდან, თავისი წინარე დებულებიდან, [7]იმის შესახებ, რომ ამა თუ იმ სახეობის ნებისმიერი ცალკეული წარმომადგენელის შეცოდება და ცოდვილიანობა დაუყონებლივ გულისხმობს იმავე სახეობის ყველა სხვა დანარჩენი პირის, სხვა დანარჩენი ჰიპოსტასის, უეჭველ და გარდაუვალ ცოდვილიანობას. ეს კი ცხონებულობას განაშორებს უკლებლივ ყველა ანგელოზს და უკლებლივ ყველა ადამიანს. ასეთი აბსურდი, თავისთავად ცხადია, მხარდაჭერას ვერ მოიპოვებდა. შესაბამისად ესაა ქვესაფუძვლები, რომლებიც ზედაპირულად არ ჩანს, ზედაპირულად ჩანს ასე ვთქვათ ორიგენეს ე.წ. კაცთმოყვარეობა. სწორედ ამ გარეგნულმა ეფექტმა განაპირობა ის რომ ორიგენეს ეს მოძღვრება საკმაოდ განივრცო.

ჩვენ ადრეც აღვნიშნავდით, რომ ეს მოძღვრება გადმოიცემა ტერმინით “აპოკატასტასისი” (ძველ ქართულად “კუალადგებაი”), ანუ ყველაფრის [8]კვლავ იმ დასაბამიერ მდგომარეობაში დაბრუნება, იმ დასაბამიერ წიაღში დაბრუნება, რაც ცოდვილიანობისგან სრულიად განშორებული იყო, ე.ი. ცოდვამდელ, უცოდველ მდგომარეობაში დაბრუნება ყოველივესი გახლავთ აპოკატასტასისის საფუძველი. ამიტომ ორიგენე მხოლოდ იქ კი არ ჩერდება, რომ ჯოჯოხეთია დროებითი, არამედ, როგორც ის ასწავლის თავის მიმდევრებს, ყველანი აღდგებიან დასაბამიერ მდგომარეობაში, უკლებლივ ყველა ადამიანი ცხონებაში დამკვიდრდება, დაიმკვიდრებს  ადამისეულ უცოდველობას, ცოდვამდელ მდგომარეობას. ისევე როგორც ყველა დაცემული ზეციური ძალა აღდგება იმ თავდაპირველ [9]ბრწყინვალებაში, ანგელოზურ მდგომარეობაში. ანუ იმ ყველაზე უფრო უარქაულესი დაცემის ავტორსაც, უკეთურ ძალას, უკეთურ ძალთა მოთავესაც, კვლავ ანგელოზური პატივი და დიდება მიეგება. ესაა, ასე ვთქვათ, საბოლოო ხვედრი მთელი ქმნილებისა ორიგენისტული თეოლოგიის მიხედვით.

რა თქმა უნდა, ჩვენ ვალდებულნი ვართ, რომ რამდენიმე სიტყვით, ორიგენისტული ზემოგანხილული ცრუ სწავლების წარმოჩენის შემდეგ, ძირითადი მაინც აღვნიშნოთ იმისა, რასაც მართლმადიდებლური ღვთისმეტყველება გვასწავლის ჯოჯოხეთთან და წარწყმედასთან დაკავშირებით.

გადამწყვეტი მნიშვნელობა ეკლესიური სწავლებით, როგორც წარწყმედისთვის, ასევე ცხონებისთვის, ენიჭება [10]პიროვნულ ნებას. პიროვნული ნებაა ის ქვაკუთხედი, რაზეც დაშენებულია ჩვენი სამომავლო ხვედრი, როგორც წარწყმედისა, ასევე ცხონებისა. შეიძლება გაჩნდეს კითხვა, რომ ნუთუ ადამიანია გადამწყვეტი ამ ხვედრისა, ნუთუ ღვის მონაწილეობა და ჩარევა ადამიანის ცხოვრებაში სახეზე არ გახლავთ? რა თქმა უნდა, ღვთის მონაწილეობა, ღვთის შემწეობა ადამინისადმი ყოველთვის გამოკვეთილია, მაგრამ ღვთის ჩარევა როგორ ვლინდება ადამიანის ცხოვრებაში და განსაკუთრებით სამომავლო ხვედრის დამკვიდრებაში, აქ ერთპიროვნულად შეიძლება ითქვას, რომ ამ შემთხვევაში ღვთის ჩარევა (ეს ძალიან არაადეკვატური ტერმინია, მაგრამ ძველადაც მოიხმობოდა და პირობითად ეხლაც შეგვიძლია ეს ტერმინი ეხლაც მოვიხმოთ) ადამიანის ცხოვრებაში მხოლოდ ცალკერძია, [11]ორკერძი არ გახლავთ. ანუ ღმერთი ერევა არა ადამიანის წარწყმედაში, არამედ მხოლოდ და მხოლოდ ადამიანის ცხონებაში და ერევა იმიტომ, რომ ღვთის ნება მხოლოდ ადამიანის ცხონება გახლავთ. ჩვენ არაერთგზის აღგვინიშნავს და კვლავ გავიმეორებთ პავლე მოციქულის ცნობილ სწავლებას: “კურთხეულ არს ღმერთი, რომელსა ყოველთა კაცთა უნებს ცხონებაი და მეცნიერებისა ჭეშმარიტებისასა მისლვაი”. ე.ი. ღვთის ნება არის ყველა ადამიანის ცხონება, ყველა მოაზროვნე ქმნილების ცხონება, ყველა ცხონებადის ცხონება. ამიტომ აღვნიშნავდით არაერთგზის, რომ იგივე ნება უნდა იყოს ყოველთვის გამოხატული ადამიანისგანაც, ადამიანსაც აბსოლუტურად ყველა თანაბუნებითი ქმნილების, ყველა ადამიანის [12]ცხონება უნდა ნებავდეს, ვიდრე ამ ადამიანებს საშუალება აქვთ იმისა, რომ ცხონდნენ. რა თქმა უნდა, ეს ნება სურვილი არ ნიშნავს ფუჭი რაიმეს მოსურვებას და ფუჭი რაიმეს ნებებას. ღვთიური ნებელობის საფუძველი ჩვენ გარკვეულ ნიმუშს გვაძლევს იმისას, თუ რა უნდა ვინებოთ და რა საზღვრები უნდა ჰქონდეს ჩვენს ნებას. ჩვენ გვნებავს ყველა ადამიანის ცხონება ეკლესიური სწავლებით, და ესაა უსაღვთოესი თვისება ადამიანში, მაგრამ ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ჩვენ გვნებავდეს ფუჭი რამ, გვნებავს მხოლოდ იმ საზღვრებში რა საზღვრებშიც ცხონება დასაშვებია. თუ უკვე ცხონება შეუძლებელია, ტყუილად რაღაც ვინებოთ, ანდა ტყუილად ღმერთმა რაღაც ინებოს, ეს უკვე მკრეხელობაში გადავა. დაახლოებით ასეთი ფორმულირება რომ გამოვთქვათ ამ დებულებაზე დაყრდნობით, რომ თუ ღმერთს ყველა ადამიანის ცხონება [13]უნდა, გამოდის, რომ ღმერთს უნდა მარადიულად წარწყმედილთა ცხონებაც, გაუკეთურებულთა, ღვთის მოწინააღმდეგეთა, ღვთის მგმობელთა, საერთოდ ყოველგვარი სიკეთის მგმობელთა ცხონებაც. როგორ შევათავსოთ ეს იმ სწავლებასთან, რასაც პავლე მოციქული გვაწვდის? შევათავსებთ მხოლოდ იმით, რა საზღვრებიც იქ იგულისხმება, ე.ი. რასაც რეალობა აქვს, რასაც ნამდვილობა აქვს და არა მხოლოდ ნამდვილობა, არამედ თუნდაც შესაძლებლობითად რომ ჯერ კიდევ დასაშვებია. აი ამ საზღვრებშია ყოველთვის ნებისმიერი მოქმედება ღვთისა, ნებისმიერი ნებელობა მისი, იმიტომ, რომ ღვთის ყოვლადჭეშმარიტი ბუნებისგან არაჭეშმარიტის, არამართებულის, არანამდვილის ნებება ყოვლად შეუძლებელია. და რამდენადაც ეს არამართებულია, რომ მარადიულ წარწყმედაში დამკვიდრებული ცხონდეს, [14]არამართებულია იმიტომ, რომ თუ წარწყმედილობა ამა თუ იმ პიროვნებისა არ არის მართებული და ღმერთმა მას წარწყმედა მიუსაჯა, ეს ღვთიური სასჯელი ყოფილა, ღმერთი აღარც ყოფილა გულმოწყალე და მითუმეტეს ნება როგორ ექნება მას, რომ ყველანი ცხონდნენ. მაგრამ თუ მართებულია ამა თუ იმ ადამიანის, ამა თუ იმ ზეციური ძალის მარადიულ წარწყმედაში დამკვიდრება და ამ დროს უფალს სწორედ ამ წარწყმედილთა ცხონებაც უნდა, გამოდის, რომ უფალს არამართებული რაღაც უნდა, რაც ასევე ყოვლად შეუძლებელია. რადგან თუ ვინმე მარადიულ წარწყმედაში აღმოჩნდა, ღვთის დაშვება ყოველთვის სახეზეა, რომ მართალია ღვთიურობა არასოდეს, როგორც აღვნიშნეთ, არანაირ ნებელობას [15]და შემწეობას არ იჩენს ადამიანისადმი წარწყმედის გზაზე, არამედ ის მხოლოდ სიკეთისა და ცხონებისაკენ შეეწევა მას, წარწყმედას ანგელოზური და ადამიანური ძალა მხოლოდ თვითონ განუკუთვნებს თავის თავს, ერთადერთი ავტორი წარწყმედისა თვით ის პიროვნებაა, რომელიც წარწყმდება.

ამას ჩვენ მოგვიანებით უფრო ვრცლად შევეხებით, ამჯერად მხოლოდ იმის თქმა გვინდა, რომ ღმერთმა დაუშვა ეს და მათ ღირსეულად მიიღეს მისაგებელი, ეს უარყოფითი მისაგებელი, ეს სასჯელი, რაც მართებულია. და რადგან მართებულია ეს ყოველივე, შესაბამისად კვლავ მათი ცხონება ინებოს ღმერთმა, ეს უკვე იქნებოდა აშკარად ღვთისგან არამართებულის ნებება, არამართებულის მოსურვება, რაც, რა თქმა უნდა, საღვთო ბუნების ყოვლადსამართლიანობისათვის აბსოლუტურად შეუფერებელია. ამ ნიმუშის კვალობაზე ადამიანმაც მხოლოდ ის უნდა ინებოს, რაც [16]ჭეშმარიტია, რაც ნამდვილია და რაც მართებულია. ამიტომ ჩვენ როდესაც დავუშვათ წავიკითხავთ წმ. დიონისე არეოპაგელის შრომას “საეკლესიო მღვდელმთავრობის შესახებ” და განსაკუთრებით იმ ნაწილს, სადაც მიცვალებულთა მიმართ ამქვეყნად დარჩენილთა მოღვაწეობაზე და მსახურებაზეა საუბარი, იქ ხაზგასმითაა თქმული, რომ ყველა მიცვალებულისთვის არც წესი აიგება და არც ეკლესიური მსახურება აღსრულდება. ისევე როგორც არც ქველმოქმედება არ უნდა გაიცეს იმის სახელზე ვინც მარადიულ წარწყმედაში მკვიდრდება და ეს აქედანვე თვალსაჩინოა. ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ჩვენ მთლიანობაში ვიცით ვინ წარწყმდება და ვინ არა, ჩვენ ვიცით გარკვეული ნაწილი საეკლესიო რჯულდების მიხედვით ვინ წარწყმდება. საეკლესიო რჯულდების მიხედვით ყველა ის პირი, რომელმაც შეურაცხყო ნათლობა და არ მიიღო იგი, ანუ მოუნათლავი დარჩა, რა თქმა უნდა წარწყმედაში მკვიდრდება. ამიტომ ასეთ [17]პირთა მიმართ ჩვენ რომ რაღაც ქველმოქმედება და საეკლესიო მსახურებანი შევასრულოთ, ეს მთლიანად ფუჭია იმავე საეკლესიო რჯულდების მიხედვით, იმიტომ, რომ თუ სარწმუნოებაში ვართ უნდა ვემორჩილებოდეთ იმ რჯულდებას, რაც ამ სარწმუნოების საფუძვლებს ქმნის და თუ იმ რჯულდებებს არ ვექვემდებარებით, მაშინ ამ სარწმუნოებაში არ უნდა ვიყოთ. რომელი სარწმუნოებაც ჩვენთვის მისაღები აღმოჩნდება და ჩვენს შეგნებას და ცნობიერებას თანხვდება ის უნდა მივიღოთ. მაგრამ თუ მართლმადიდებლობის მიმდევარნი ვართ, რა თქმა უნდა, მართლმადიდებლური მოძღვრების რჯულდებანი უნდა იყოს ჩვენთვის ჩვენი ქმედებებისა და ფიქრების განმსაზღვრელი. და თუ მართლმადიდებლური რჯულდება გვიწესებს, რომ ნათლობის შეურაცხმყოფელი და ნათლობის არ მიმღებელი აუცილებლად მარადიულ წარწყმედაში მკვიდრდება და კვლავ მათზე დავიწყოთ ზრუნვა, ეს იქნება თვით ამ რჯულდების უარყოფა და ჩვენ ჩვენს თავს უკვე არამართლმადიდებლებად წარმოვაჩენთ. ამიტომ [18]წმ. დიონისე არეოპაგელი პირდაპირ მიუთითებს, რომ ჩვენ უნდა ვიცოდეთ ვის ვმსახურებთ, რომელთა სულებს ვმსახურებთ.

აი ეს საზღვრები აუცილებლად საცოდნელია და ეს საზღვრები მკვეთრად ჩანს პავლე მოციქულის სიტყვებშიც, რომ ღმერთს ნებავს ყველა იმ ადამიანის ცხონება, რომელსაც ჯერ კიდევ აქვს შესაძლებლობა ცხონებისა, ვიდრე ის ჯერ კიდევ ხორცში მყოფობს და არა მარადიულად წარწყმედილთა ცხონება. რა თქმა უნდა, ღმერთს თავის დროზე ამ უკანასკნელთა ცხონებაც ნებავდა, ვიდრე ისინი მარადიულ წარწყმედაში დამკვიდრდებოდნენ, სიცოცხლის ბოლო წამამდე მათ შესაძლებლობა წარწყმედისგან თავის დაღწევისა რჩებოდათ, მაგრამ არანაირად არ ინდომეს რა ეს, რა თქმა უნდა, წარწყმედაში დამკვიდრდნენ. მათ მიმართაც განხორციელებულია უფლის შესახებ თქმული პავლე მოციქულის სიტყვები, რომ ღმერთს ყველა ადამიანის ცხონება ნებავს, [19]რა თქმა უნდა, იმათი ცხონებაც ნებავდა, როცა მათ ამის შესაძლებლობა ქონდათ. ხოლო საყოველთაოდ ვისდამიც ჯერ კიდევ არ დაშრეტილა შესაძლებლობა და სასოება იმისა, რომ თავი დააღწიოს წარწყმედას, აბსოლუტურად ყველა მათგანის ცხონება ნებავს უფალს.

 

196–ე რადიო საუბარი ქრისტიანული ლიტერატურის შესახებ

ზეპირი საუბრის წერილობითი ვერსია სპეციალური დამუშავების გარეშე

აუდიო ვერსია იხ: https://www.youtube.com/watch?v=03Ok9aJltGs

 

მეორე ნაწილი

ჩვენ კვლავ იმ საკითხს განვიხილავთ, რაც უკავშირდება ორიგენეს მოძღვრებას ჯოჯოხეთის შესახებ. ეს მხარე, საკუთრივ ორიგენისტული თეოლოგია, მეტ-ნაკლებად წარმოვაჩინეთ და რამდენადაც ვალდებულება აშკარა იყო იმისა, რომ თუნდაც მცირედით, ორიგენისტული თეოლოგიის უარყოფის შემდეგ, საკუთრივ მართლმადიდებლური სწავლება ჯოჯოხეთთან დაკავშირებით გადმოგვეცა, ამის გამო წინასწარი განხილვა, წინასწარი მსჯელობა ამ საკითხზე უკვე წარმოვადგინეთ და ამჯერად იმავე მსჯელობას განვაგრძობთ. გავიხსენებთ მხოლოდ იმას, რომ მთელი საეკლესიო სწავლება ადამიანის წარწყმედისა თუ ცხონების შესახებ, გნებავთ ანგელოზურ ძალთა ცხონებისა და წარწყმედის შესახებ, ეფუძნება სწავლებას პიროვნული არჩევანის, პიროვნული ნების [1]შესახებ.

ჩვენ აქ მცირე განმარტებას მაინც გავაკეთებთ, რომ ფრაზა “პიროვნული ნება” მისაღებია, მიუხედავად იმისა, რომ ეკლესიური სწავლებით ნება, ნებელობა, ბუნებითი თვისებაა და ეს უფრო ალბათ ნებელობას გულისხმობს, როგორც უფრო განზოგადებულს, მაგრამ საკუთრივ ნება, რომელიც ბერძნულად გადმოიცემა ტერმინით “თელემა”, გულისხმობს არა მხოლოდ ნებელობით უნარს და ნებელობის თვისებას, არამედ აგრეთვე ყოველ მოცემულ კონკრეტულ შემთხვევაში კონკრეტულ ობიექტს, კონკრეტულ საგანს, ჩვენი არჩევანისას. აი ამ მეორე კუთხით ეკლესიის მამები  ხშირად საუბრობენ პიროვნული, ანუ ჰიპოსტასური, ანუ გვამოვნებითი ნების შესახებ. [2]მაგალითად კირილე ალექსანდრიელი პირდაპირ გვთავაზობს ჩვენ შესიტყვებას “ჰიპოსტასური ნება”, ბერძნ. “ტო ჰიპოსტატიკონ თელემა”. ამ ნებასთან ფაქტობრივად იგივეობრივია არჩევანის კუთხით ტერმინი “გნომი”, რაც ძველ ქართულად, არსენ იყალთოელის დროიდან, ითარგმნებოდა, როგორც “ჯერჩინებაი”. ეს “ჯერჩინებაი”, რომელიც, რა თქმა უნდა, პიროვნულია, ხშირად უიგივდება ნებას და ორივე შემთხვევაში იგულისხმება პიროვნული არჩევანი, რასაც, კვლავ აღვნიშნავთ, ეფუძნება საეკლესიო სწავლება ადამიანის ცხონებისა თუ წარწყმედის შესახებ. მივუთითებდით იმასაც, რომ არ არის გამორიცხული გაჩნდეს შეკითხვა, [3]თუ რა როლი, რა წვლილი ეკუთვნის თავად უფლისმიერ ნებელობას ადამიანის ცხონებისა თუ წარწყმედის საკითხში? ნუთუ თავად ადამიანი წყვეტს თავის ხვედრს და უფლისმიერი ქმედება და ნებელობა ამ შემთხვევაში განზეა და განშორებულია მისგან. აღვნიშნავდით, რომ უფლისმიერი ნებელობა ყოვლად ცხოვლად ვლინდება ადამიანის ცხოვრებაში, მაგრამ ვლინდება მხოლოდ ცალკერძად, ერთ მხარეს, რაც გახლავთ ცხონების მხარე. უფალი მარადშემწეა ადამიანისა და ყველა მოაზროვნე ქმნილებისა ცხონებისკენ. განვიხილავდით აგრეთვე პავლე მოციქულის სიტყვებს უფალთან დაკავშირებით – “კურთხეულ არს ღმერთი, რომელსა ყოველთა კაცთა ჰნებავს ცხონებაი”, და მივუთითებდით, რომ ამ სიტყვებში არ იგულისხმება უფლისმიერი ნება იმათი ცხონებისკენ, რომლებიც უკვე [4]მარადიულ წარწყმედაში არიან, არამედ აქ იგულისხმება ყველა ადამიანის ცხონებისკენ შემწეობა ღვთისა, ვიდრე ამ ადამიანებს ცხონების თუნდაც უმცირესი შესაძლებლობა კიდევ აქვთ, ვიდრე ისინი ჯერ კიდევ ხორცში მყოფობენ. აი ესაა ამ სიტყვებში, რა თქმა უნდა, ნაგულისხმევი, როგორც ამას ერთსულოვნად განმარტავენ ეკლესიის მამები. უფლისმიერი ნებაც ამ კუთხით და ამგვარად იმიტომ გამოითქმის, რომ ფუჭი, არარსებული და შეუძლებელი, და მითუმეტეს არამართებული, არ შეიძლება რომ უფლის ნება იყოს. შესაბამისად აქ არანაირად არ იგულისხმება მარადიულად წარწყმედილთა [5]ცხონება, რაც სწორედ ორიგენისტული თეოლოგიაა, ვინც უკლებლივ ყველას ცხონებას ქადაგებდა. არ იგულისხმება არა მარტო იმიტომ, რომ უფალმა არ შეიძლება არამართებული რამ ინებოს (ვისაც მარადიული წარწყმედა დაუმკვიდრდა ეს მართებულიცაა, თორემ რატომ უნდა დაუმკვიდრდეს მარადიული წარწყმედა იმას, რომელიც ამას არ იმსახურებს, ეს ყოვლად შეუძლებელია. თუ დამსახურებულად მიეგო ვინმეს მარადიული წარწყმედა და ეს მართებულია, ასეთი პირის ცხონების ნებება უკვე არამართებული წარმოჩნდება, არამართებულობა კი აბსოლუტურად შეუთავსებელია ღვთიურ ყოვლადსამართლიანობასთან), არამედ მხოლოდ ეს არაა მიზეზი იმისა, რომ ჩვენ უფლისმიერ გულმოწყალეობით ნებას, ყველა ადამიანის [6]ცხონებისას, არ განვავრცობთ მარადიულად წარწყმედილებზე. ე.ი. მხოლოდ ეს მხარე, რომ უფალი თითქოს არამართებულ ქმედებას ჩაიდენდა, თუ მათ ცხონებასაც ისურვებდა, არ გახლავთ დაბრკოლება, მთავარი და უმთავრესი დაბრკოლება ეს გახლავთ ის, რომ მარადიული წარწყმედა ვინც დაიმკვიდრა, დაიმკვიდრა საკუთარი პიროვნული არჩევანით, საკუთარი პირადი ნებით, ნებაყოფლობითი ზრახვითა და შესაბამისი ქმედებით. შესაბამისად უფლისმიერი ყოვლისშემძლეობა რომ იმაში გამოვლინდეს ვთქვათ ეს ადამიანი ცხონებისკენ იქნეს წაყვანილი, ეს იქნებოდა აღნიშნული ადამიანის, თავისი ნებაყოფლობითი არჩევანით წარწყმედაში დამკვიდრებულის, იძულებითი ცხონება.

ჩვენ არაერთგზის აღგვინიშნავს, [7]რომ ეკლესიური სწავლება თავიდან ბოლომდე ეყრდნობა და ეფუძნება პიროვნულობის, პიროვნული არჩევანის, ინდივიდუალობის შესახებ მოძღვრებას. აი ესაა ქვაკუთხედი საეკლესიო სწავლებისა, როგორც ცხონების ასევე წარწყმედის შესახებ. კონკრეტულ შემთხვევაში წარწყმედასთან დაკავშირებით, თუ ვინმე მძლავრებით იქნება ცხონებული, ანუ ძალად ცხონებული, მისი პიროვნული ნება უკვე გაუქმებულა, ადამიანში პიროვნული ნების გაუქმება კი ნიშნავს თვითონ ადამიანის, როგორც ქმნილების გაუქმებას, რადგანაც პიროვნული არჩევანის უნარი, პიროვნული არჩევანის თვისება, [8]სწორედ ის თვისებაა ადამიანში, ის ბუნებითი თვისებაა, რითაც შეიქმნა იგი პირველ რიგში ღვთის ხატად. ესაა ყველაზე საღვთო თვისება ადამიანში, ყველაზე აღმატებული.

ჩვენ მაინც ვფიქრობთ, რომ უმრავლესობას ეს გაცნობიერებული არა აქვს, თუ რამდენად ამაღლებულია ეს თვისება. ბევრნი მაინც საყვედურის თვალით შესცქერიან უფალს და დრტვინავენ თუ რატომ შექმნა მან ადამი და ევა იმგვარი, ანუ ადამიანი იმგვარი, რომ მას შესაძლებლობა ქონდა დაცემისა და ბოროტის არჩევისა. თავისთავად ცხადია ეს აბსოლუტურად აღმოფხვრილი იქნებოდა თავისუფალი ნების, ნებაყოფლობითი არჩევანის, უნარის გარეშე რომ შეექმნა უფალს ადამიანი. თუ მე არ შემიძლია რაიმე ავირჩიო, როგორც დამაწესებს უფალი და როგორც შემქმნის ისე ვიქნები. [9]თუ ცხონებაში დამამკვიდრებს ნეტარებაში ვიქნები და არასოდეს არ წარწვყმდები, თუ წარწყმედაში დამამკვიდრებს, რა თქმა უნდა, არასოდეს არ ვცხონდები. მაგრამ უფალი, როგორც ყოვლად კეთილი ვთქვათ ყველას ცხონებაში დაგვამკვიდრებს, ჩვენი თავისუფალი ნების გარეშე. დაისმება კითხვა: ვიქნებით კი ცხონებაში? რა არის ცხონება? ესაა პიროვნული განცდა იმ საღვთო მადლის გარდამოვლენისა ჩვენზე, რაც ღვთიურობასთან ზიარებასა და ერთობას, რაც მარადიულ ნეტარებას გვანიჭებს. მაგრამ ამ ყველაფრის განმცდელობის, შეგრძნების, აღქმისა და გაცნობიერების უნარი მხოლოდ იმას შეიძლება ქონდეს, ვისაც პიროვნული არჩევანი აქვს. ჩვენ ადრეც აღვნიშნავდით, რომ პიროვნული არჩევანის თვისება და მოაზროვნეობის თვისება ურთიერთგანუყოფელია. [10]მართლაც, თუ მოაზროვნეობის თვისება მაქვს, მაგრამ პიროვნული არჩევანისა არა, მაშ რაღაში გამოვიყენებ მოაზროვნეობის თვისებას, თუკი მე ჩემი აზრისამებრ ვერაფერს ვერ ავირჩევ? ანდა პირუკუ, ვთქვათ პიროვნული არჩევანის თვისება მომეცა, მაგრამ არ მომეცა მოაზროვნეობის უფლება, რაში მჭირდება ეს თავისუფალი არჩევანის თვისება, რა უნდა ავირჩიო როცა აზრი არა მაქვს? თუ ვერაფერს ვერ გავიაზრებ, ვერაფერ დასკვნამდე ვერ მივალ, შეგნებულად არ გამოვიჩენ რაღაცისკენ ლტოლვას, ეს თავისუფალი ნება რაღაში იქნება საჭირო? ანდა შედეგი ამ თავისუფალი ნებისა თუ ცხონება იქნება, ეს იქნება მხოლოდ გამართლებაზე, რომ შემთხვევით რაღაც კარგი ავირჩიე, რადგან აზროვნების თვისება თუ მოკლებული მაქვს, [11]რასაც ავირჩევ ეს იქნება სრული შემთხვევითობა და ამ შემთხვევითობის გამო არც ცხონება იქნება, რა თქმა უნდა, ცხონება და არც წარწყმედა იქნება წარწყმედა. ეს იქნება მხოლოდ აბსოლუტურად უგუნური ხეტიალი შემთხვევითობათა სამყაროში. ამრიგად ვფიქრობთ სრულიად აშკარა და თვალნათლივია, რომ თავისუფალი არჩევანის უფლება და მოაზროვნეობის თვისება ესაა ურთიერთგანუყოფელი, ფაქტობრივად ერთი თვისება ორსახოვანი. აქედან გამომდინარე თუ თავისუფალი ნების თვისება ადამიანში არ იქნებოდა, მასში აღარც მოაზროვნეობა აღარ იქნებოდა და, რა თქმა უნდა, ის აღარ დაეცემოდა, მაგრამ მაშინ ეს საკითხი საერთოდ აღარ დაისმებოდა. ადამიანი არც დაუცემელობაში აღარ იქნებოდა, იმიტომ, რომ სადღაც ყოფნა და რაღაცის განცდა აუცილებლად მოაზროვნეობას გულისხმობს. ჩვენ არასოდეს არ ვიტყვით, რომ [12]მაგალითად მატერია, ნივთი, მისი სტიქიონები, ცეცხლი, წყალი, მიწა, ჰაერი, ან ნეტარებაში არიან, ანდა მწუხარებაში, ეს ყოვლად შეუძლებელია. ის კი არა მცენარეთა და ცხოველებზეც ეკლესია ამას არ უშვებს. ყოფითი გაგებით უშვებს, რა თქმა უნდა, მაგრამ ნეტარებაში ანუ ცხონებაში და წარწყმედაში დამკვიდრებულობა ყოვლად შეუძლებელია ითქვას ცხოველზე და მცენარეზე. მცენარე არც ცხონებაში მკვიდრდება და არც წარწყმედაში, ისევე როგორც არც ცხოველი არ მკვიდრდება სიკვდილის შემდეგ ცხონებასა თუ წარწყმედაში, რადგან ისინი არ ექვემდებარებიან ამ მდგომარეობას, ამ რეალიებს და არ ექვემდებარებიან ერთადერთი მიზეზის გამო. მიუხედავად ზოგიერთი მოძღვრის წერილობითი პუბლიკაციისაც კი, არათუ მხოლოდ ზეპირი ქადაგებებისა, რომ თითქოს ცხოველებში ყოფილა გონება, ეკლესია სრულიად ცალსახად უარყოფს (შეგიძლიათ ნახოთ წმ. იოანე დამასკელის შესაბამისი [13]ნაშრომის – “გარდამოცემის” ასევე შესაბამისი თავი)  თავისუფალი არჩევანისა და ამისგან განუყოფლად მოაზროვნეობის თვისებას ცხოველებში. ცხოველს გარკვეული გაანგარიშებანი რომ აქვს, ინსტიქტური, ეს სრულიადაც არ ნიშნავს მოაზროვნეობას. გრძნობადობანი რომ აქვს, ესეც არ ნიშნავს მოაზროვნეობას. ეს გრძნობა სამშვინველისეული თვისებაა, ხოლო მოაზროვნეობა ესაა ადამიანის სულის ყველაზე აღმატებული ნაწილი, იგივე “პნევმა”, ანუ ის, რაც რუსულად იწოდება “დუხ”, იგივე გონება, ანუ ბერძნულად “ნუს”. ეკლესიის მამათა შორის ეს დებულებადაა მიღებული, რომ “პნევმა” იგივე გონებაა და სხვა არაფერი.

ამ ბოლო ხანებში სხვათაშორის ვნახეთ ერთ-ერთი პუბლიკაცია, [14]სადაც ჩამოყალიბებულია სწავლება იმის შესახებ თუ რა მიმართებაა “დუხ”-სა და “დუშა”-ს შორის, და იმდენად ეკლესიური მოძღვრებისგან უცხო სწავლებაა გადმოცემული, რომ გამოხმაურება ვფიქრობთ აუცილებელია და ჩვენც ალბათ ამ გამოხმაურებას წერილობით წარმოვადგენთ კიდეც. ამ პუბლიკაციაში “დუხ”, როგორც მთლიანად გამიჯნული “დუშა”-სგან ასეა წარმოდგენილი და გონება, რატომღაც, მიჩნეულია მდარე მონაცემად ადამიანში. გონება მიკუთვნებულია “დუშა”-სადმი, ანუ სამშვინველისადმი და “დუხ” თითქოს რელიგიური, ზეგონიერი მდგომარეობა და თვისებაა ადამიანში. მაშინ როცა მთელი ეკლესია ერთსულოვნად ღაღადებს, რომ სწორედ გონება, მოაზროვნეობაა ის გადამწყვეტი რითაც [15]ადამიანი ადამიანია და სწორედ ამით განისაზღვრება ადამიანის წარწყმედაც და ადამიანის ცხონებაც და ის რელიგიური, უზენაესი განცდაც, სწორედ ჩვენი აზრისმიერი არჩევანისა და აღქმის შედეგად მოგვეგება სანაცვლოდ. ამიტომ პიროვნული ნება და გონება ეს ერთი და იგივე რადგან არის, ვსაუბრობთ რა ცხოველებში პიროვნული ნების არარსებობაზე, ასევე ვსაუბრობთ მათში გონების არარსებობაზეც. ჩვენ თუ დავუშვებთ, რომ ცხოველებსაც აქვთ გონება ანუ აზროვნება (გონება და აზროვნება ერთი და იგივეა) აუცილებლად პიროვნული არჩევანიც უნდა დავუშვათ და ბევრი ამასაც უშვებს, მაგრამ თუ ეს ყოველივე ასეა, მაშინ [16]ცხოველებსაც უნდა განვუკუთვნოთ ჩვენ ან ცხონება ან წარწყმედა. იმიტომ, რომ ცხონებისა და წარწყმედის შემძლე მხოლოდ ისაა, ის ქმნილებაა, რომელსაც პიროვნული არჩევანი აქვს, მოაზროვნეობა კი ესაა არსებითად ხატება ღვთისა ადამიანში, როგორც ამას ეკლესიის მამები გვასწავლიან. რამდენიმე თვისებაა, რაც ხატად დაბადებულ ადამიანს ღვთისგან ადამიანის ბუნებაში შთაენერგება, ეს გახლავთ სწორედ თავისუფალი არჩევანი, მოაზროვნეობა და მეუფებრივობა (ზოგჯერ გამოყოფენ შემოქმედებითობას, მაგრამ ეს შემოქმედებითობა იგულისხმება იმავე მოაზროვნეობაში და თავისუფალ ნებაში. ჩვენ თუ თავისუფალი ნება არ გვაქვს, რა თქმა უნდა, არც შემოქმედებითობა არ გვაქვს, ჩვენ თუ მოაზროვნეობა არ გვაქვს, თავისთავად ცხადია, ასევე არ გვაქვს შემოქმედებითობა). [17]არსებითად ეს სამი თვისება გახლავთ ეკლესიის მამათაგან მოხმობილი იმის განსამარტავად, თუ რა უნდა იგულისხმებოდეს მოსე წინასწარმეტყველის სიტყვებში, რომ ღმერთმა ადამიანი თავის ხატად შექმნა. ასე რომ, მხოლოდ ადამიანს აქვს პიროვნული არჩევანი, თავისუფალი არჩევანი და ხაზს ვუსვამთ, რომ უმრავლესი ნაწილისგან ეს ჯერ კიდევ ვერაა გაცნობიერებული თუ რაოდენ საღვთო თვისებაა, რაოდენ დიდი საბოძვარია ჩვენთვის. უნდა დაცხრეს ყოველგვარი დრტვინვა და ყოველგვარი მღელვარება ღვთის მიმართ, რომ თითქოს მან ვერ შექმნა ისეთად პირველქმნილი ადამიანი, რომ ის არ დაცემულიყო, თითქოს პირველ ქმნილ ადამიანში იყო რაღაც ხარვეზი, რამაც თავი იჩინა. თავის ჩენა ხარვეზისა აბსოლუტურად უცხოა ამ შემთხვევაში [18]საეკლესიო სწავლების მიხედვით. აქ ხაზგასმა სრულიად საპირისპიროზე ხდება, კერძოდ იმაზე, რომ ადამიანს მიეგო ისეთი თვისება, ღვთიურობა ისე განცხადდა ადამიანში ამ თვისების მიხედვით და ამ თვისების შესაბამისად, რომ ადამიანი იყო განღმრთობილი პირველივე წამიდანვე მისი შექმნიდან. ის განღმრთობილობაში მკვიდრობდა, უცოდველი მდგომარეობა პირველქმნილი ადამიანისა იგივე განღმრთობილი მდგომარეობაა და ამ განღმრთობილობის საფუძველთა საფუძველი გახლდათ სწორედ თავისუფალი ნება. დაცემაც მოხდა თავისუფალი ნების გამო, არა მძლავრებითად, არა მიტაცებითად, არამედ შემოთავაზებულ იქნა რა უკეთური ძალისგან დაცემა, ადამიანმა საკუთარი ნებით ირჩია დაცემა. თუ პირველ დაცემა საკუთარი ნებით მოხდა [19]ადამიანისა, თუ უფრო ადრე ანგელოზთა წიაღშიც დაცემა, რაზეც ჩვენ დეტალურად ვისაუბრეთ როცა ორიგენისტულ მოძღვრებას განვიხილავდით ანგელოზთა შესახებ, თუ საიდან გამომდინარეობს პირველ დაცემა, უეჭველად და მხოლოდ პიროვნული არჩევანის შესაბამისად მოხდა, რომ დაწინაურებულმა ანგელოზმა ინება დაცემა და ამიტომ დაეცა. ისევე როგორც ადამიანის შემთხვევაშიც, როდესაც ის სამოთხიდან დაეცა, ეს ჩვენ უცხადესად გვიდასტურებს იმას, რომ ყველა შემთხვევაში ცოდვით დაცემა არის პიროვნული არჩევანის შედეგი. ისედაც კითხვა რომ დაისვას თუ სხვა რა უნდა იყოს დაცემის წყარო? ნუთუ ღმერთი, უზენაესი სიკეთე, რომელიც პირუკუ, როგორც პავლე მოციქული გვასწავლის, ყველა ჩვენთაგანის გადარჩენის, ნეტარებაში მარადიულად მკვიდრობის [20]მნებებელია და ვინც მის ნებას მიჰყვება ის ცხონებულიცაა, მაგრამ ვინც მის ნებას არ მიჰყვება, შესაბამისად ის თავისივე ნებით განუდგება ღმერთს. წარწყმედის რაობა რომ გავაცნობიეროთ და ორიგენისტული ჯოჯოხეთის დროებითობის ფსევდო ჰუმანურობა გამოვლინდეს, წარწყმედის რაობა უნდა შევიცნოთ, თუ რა არის წარწყმედა. გარეგნულად ბევრისთვის ეს ასეა, რომ ადამიანმა რაღაცა ჩაიდინა და ღმერთი ამის გამო მას უსაშველოდ სჯის. ამის ფონზე გამოჩნდა ორიგენე, რომელიც ამბობს, რომ ეს არ არის სწორი, ღმერთი არ სჯის უსაშველოდ, არამედ დროებით სჯის, სანამ იმსახურებს ამ სასჯელს დაცემული პიროვნების ცოდვილიანობა, მაგრამ როდესაც ცოდვებისგან მას ეს სასჯელი მთლიანად განწმენდს, ეს პიროვნებაც ცხონებაში დამკვიდრდება, ისევე როგორც საბოლოოდ [21]ყველა სხვა. მაგრამ ეს არის წარწყმედის რაობის ვერ გაგება, რაც ტოტალურად სახეზეა დღესაც. წარწყმედა სხვა არაფერია თავისი არსით თუ არა ღვთისგან ნებაყოფლობითი განდგომა. ეს გახლავთ საფუძველი და შინაარსი წარწყმედისა. წარწყმედა, დაღუპვა, სასჯელი და აურაცხელი სხვადასხვა ტერმინი პირობითი მნიშვნელობით უხშირესად მოიხმობა, რა თქმა უნდა, მაგრამ როდესაც რაობა გვინდა განვსაზღვროთ, ანუ ნამდვილად რა არის ესა თუ ის მონაცემი და ესა თუ ის მოვლენა, წარწყმედასთან დაკავშირებით სწორედ ეს ითქმის და ესაა განსაზღვრება და დებულება წარწყმედისა, რომ წარწყმედა აბსოლუტურად არაფერი არ გახლავთ სხვა, გარდა ნებაყოფლობითი არჩევანით ღვთისგან განდგომისა. [22]ისევე როგორც ამის საპირისპიროდ ცხონება სხვა არაფერია, თუ არა ნებაყოფლობითი არჩევანი ღმერთთან შეერთებისა, ღმერთთან მოზიარეობისა, განღმრთობის გზაზე სვლისა. თუ მე ნებაყოფლობით ავირჩიე ღვთისგან განდგომა და წარწყმედა სწორედ ეს არის, ამ დროს იძულებით თავისთან ერთობაში ღმერთი როგორ დამამკვიდრებს, ეს ხომ აშკარად ჩემი პიროვნული ნების გაუქმება და ყველაზე მკვეთრი გამოვლინება იქნებოდა იმისა, რომ ღმერთი არის ტირანი ანუ ძალმომრეობის გამომავლენელი. მე თუ ცხონება არ მინდა და ის ძალად ცდილობს ჩემს დამკვიდრებას იმ წიაღში, რომელსაც მე ნებაყოფლობით განვუდექი, რა თქმა უნდა, ეს აშკარა ძალმომრეობაა. ეს უკვე არა მხოლოდ ძალმომრეობითი ქმედებაა, არამედ არის უსამართლო, ანუ [23]არასამართლიანი ქმედება, რადგანაც თუნდაც ერთი ქმნილება, რომ უფლებამოსილი იქნება მართებული საყვედური თქვას ღვთის მიმართ, ეს დადასტურება იქნება ღვთის უსამართლობისა. ეკლესიური სწავლებით, როგორც არაერთგზის აღგვინიშნავს, უკეთურებას არა მხოლოდ რაიმე მიზეზი რჩება თავის მართლებისა, არამედ ყოველგვარი საბაბიც კი წარეხოცება ღვთიური მოქმედების შესაბამისად. ღმერთი ბოროტებას არა მხოლოდ საყვედურობისა და თუნდაც ფორმალური თავის მართლების მიზეზს აცლის, არამედ ამის საბაბსაც. ასეთ შემთხვევაში, რა თქმა უნდა, მართებული საყვედური უკეთური ძალისგან ის იქნებოდა ღვთისადმი, რომ მან ადამიანი [24]მხოლოდ ნებაყოფლობით მიიზიდა, ე.ი. შესთავაზა დაცემა და ადამიანმა ნებაყოფლობით გადადგა დაცემისკენ ნაბიჯი და ამის ფონზე, თუ ღმერთმა მძლავრებითად დაამკვიდრა ადამიანი ცხონებაში და გამოსტაცა ის ეშმაკეულ მყოფობას, რა თქმა უნდა, ეს უკვე აშკარა ძალმომრეობა იქნებოდა, ტირანულობა იქნებოდა და ეშმაკს ექნებოდა უფლება მართებული საყვედურისა, რომ მან ყოველგვარი ძალადობა პირველდაცემის ჟამს თავისი ქმედებისგან გამორიცხა, ადამიანი ნებაყოფლობით დაეცა და შესაბამისად თუ ეს ადამიანი ცხონებაში დამკვიდრებას მოინდომებდა, ნებაყოფლობით უნდა მომხდარიყო ეს ყოველივე. და ეს საყვედური რომ შენარჩუნებულიყო ღმერთი ჩვენს წინაშე [25]წარმოჩნდებოდა როგორც უსამართლო, არასამართლიანობის მოქმედი და ასეთი თანდათანობითი გადაგვარებებით საღვთო თვისებებისა, ჩვენ მივიღებდით სწავლებას ყოვლის შემოქმედის შესახებ, როგორც არამართებულის მოქმედისა, უსამართლოსი, ძალმომრეობითი თვისებისა და სხვა. მაგრამ ეს უკვე აღარაა ის სწავლება ღვთის შესახებ ყოვლად სამართლიანისა, ყოვლად კეთილისა და სხვა, რასაც თავად უფალი გვაუწყებს გამოცხადებაში და რაც ეკლესიისგან დაკანონებულია მართლმადიდებლურ მოძღვრებად. აი ამიტომ, წარწყმედის საფუძველი არა მხოლოდ ისაა, რომ მარადიულად წარწყმედილს ღმერთი არ აცხონებს, იმიტომ, რომ ეს უმართებულო ქმედება იქნებოდა და მის უსამართლობას წარმოაჩენდა, არამედ საფუძველთა საფუძველი ისაა, რომ ეს იქნებოდა ადამიანის პიროვნული, ნებაყოფლობითი არჩევანის გაუქმება და ძალმომრეობის გამოჩენა [26]მასზე, ტირანული ქმედება ადამიანის მიმართ. ასე რომ წარწყმედის საფუძველი არის ნებაყოფლობითი განდგომა ღვთისგან. მე განვუდექი ღმერთს და იძულებით როგორ შეიძლება, რომ ვინმემ დამაბრუნოს მასთან. აი ეს ნებაყოფლობითი განდგომა ღვთისგან გახლავთ სწორედ წარწყმედა და წარწყმედის საფუძველიც აქედან გაცხადებულია, ესაა პიროვნული არჩევანი, პიროვნული ნება, რაც დაიშვება ღვთისგან, რომ ჩვენ ჩვენი პიროვნული ნებით განვუდგეთ მას. რადგან თუ ამას უფალი არ დაუშვებდა, მაშინ მძლავრებითად უნდა მიეზიდა ისინი მისკენ, რომლებიც წარწყმედისკენ მიდიან, ხოლო ეს უკვე ადამიანში [27]პიროვნული ნების გაუქმება იქნებოდა, რაზეც უკვე ვისაუბრეთ და ადამიანი, როგორც ქმნილება, შეიმუსრებოდა ღვთისგან.

 

197–ე რადიო საუბარი ქრისტიანული ლიტერატურის შესახებ

ზეპირი საუბრის წერილობითი ვერსია სპეციალური დამუშავების გარეშე

აუდიო ვერსია იხ: https://www.youtube.com/watch?v=BZmGXeexZFo

 

არაქრისტიანთა ცხონება-წარწყმედის შესახებ

ჩვენ ფაქტობრივად წინა საუბრით დავამთავრეთ ჩვენი საკმაოდ ვრცელი განხილვები ორიგენესთან დაკავშირებით. ბოლო საკითხი როგორც აღვნიშნეთ შეეხო ჯოჯოხეთის შესახებ ორიგენეს სწავლებას, უფრო ზუსტად ჯოჯოხეთის დროებითობის შესახებ. ყველაზე უფრო ზოგადი სახით განვიხილეთ, მას შემდეგ რაც ორიგენისტური მოძღვრების ცდომილება შეძლებისდაგვარად ვაჩვენეთ, ეკლესიური სწავლება ჯოჯოხეთის მარადიულობის შესახებ, უფრო სწორად არსებითი ამ მხრივ შევეცადეთ რომ გამოგვეკვეთა.

კვლავ აღვნიშნავთ, რომ ის რაც შორიდან ხიბლს სძენს ორიგენეს მოძღვრებას, რომ ეს მოძღვრება უფრო ჰუმანურია, უფრო გულმოწყალეობითია, რადგანაც ჯოჯოხეთში დამკვიდრებულებას [1]მარადიული და საბოლოო ტანჯვისთვის არ წირავს თითქოს და მეორე მხრივ მართლმადიდებლობა სწორედ ასე მოქმედებს, რომ მარადიული ტანჯვისთვის სწირავს თავის თანამოძმეებს, ადამიანთა თანამოძმეებს, ეს ყოველივე გახლავთ, კვლავ აღვნიშნავთ, წარწყმედის რაობის ვერ გაგება. როგორც ვამბობდით წარწყმედა თავისი პირდაპირი მნიშვნელობით არ არის არც ტანჯვა, არც ცეცხლის გამანადგურებელ ძალში უსასრულოდ წამება, ეს ყოველოვე განმარტებაა იმისა თუ ჯოჯოხეთში და ღვთისგან განდგომილებაში რაოდენი სიბნელეა და რაოდენი მწუხარებაა. არსება წარწყმედისა გახლავთ [2]ნებაყოფლობითი განდგომა ღვთისგან, ე.ი. ის ყველაფერი რაც ჩვენ ტანჯვასთან დაკავშირებით ვახსენეთ ესაა შედეგი მხოლოდ და არა არსი, არსი გახლავთ ნებაყოფლობითი განდგომა ღვთისგან და აქ ნებაყოფლობითი განდგომა, ისევე როგორც ნებაყოფლობითი მოზიარეობა ღმერთთან, რა თქმა უნდა, თავის ხარისხებს გულისხმობს. როდესაც აბსოლუტურად შეგნებულ დონემდე და ხარისხამდე აღწევს განდგომა ღვთისგან, ესაა ნამდვილი წარწყმედა, ხოლო სადაც მხოლოდ დროებითია ღვთისგან განდგომა, რაც შემდგომ მონანიებული იქნება და ადამიანი კვლავ ღვთიურობისკენ მიბრუნდება, ცხადია ასეთი დროებითი განდგომა ღვთისგან არანაირად არ გახდება მარადიული წარწყმედის საფუძველი.

ძნელი არ არის წარმოვიდგინოთ კონტრშეკითხვა და კონტრარგუმენტი, [3]რომ როგორ შეგვიძლია ჩვენ შევაფასოთ ვთქვათ აბსოლუტურ ნებაყოფლობით განდგომილებად ღვთისგან ისეთ ადამიანთა ამქვეყნიური ცხოვრება, რომლებსაც გარკვეული სიკეთეც ახასიათებდათ და უდიდეს წილად, გარეგნულად ასე ჩანს, მხოლოდ უმეცრების გამო ვერ ეწიენ ჭეშმარტიებას. ხშირად დასმულა ვთქვათ საკითხი იმის შესახებ თუ რა ხვედრი უნდა მიეგოთ იმ ადამიანებს (დღეს კიდევ სხვა ვითარებაა, როდესაც კოორდინირება და ინფორმაციის მიწოდება უაღრესად მყისიერია და ფაქტობრივად ინფორმაციული ველი მთელ დედამიწას მოიცავს, მაგრამ ძველ დროში, მაშ შემდეგ რაც ეკლესია დაფუძნდა 50-ე დღეს მაცხოვრის აღდგომიდან, სულიწმინდის გარდამოსვლისას, [4]აი ამის შემდეგ, რადგანაც წყლისა და სულისგან ნათლობა აუცილებელი ერთადერთი გზა ხდება ცხონებისა), რომელთაც არა თუ ნათლობის შესახებ, ზოგადად მაცხოვრის შესახებაც კი არაფერი უწყება ჯერ არა აქვთ, დედამიწის მცხოვრებთ შორეულ რეგიონებში, რომლებიც დავუშვათ ისე გარდაიცვალნენ, რომ, რა თქმა უნდა, ნათლობა არ მიუღიათ. ასეთთათვის მარადიული წარწყმედის დამკვიდრება არის მართებული თუ ეს უსამართლობაა? რა შეიძლება ამასთან დაკავშირებით ითქვას?

ჩვენ ვიცით და ვეფუძნებით სწავლებას იმის შესახებ, რომ საღვთო განგება თავისი წინასწარ ცოდნით ჭვრეტს აბსოლუტურად ყველა ადამიანის ცხოვრებას წინასწარ. [5]ჩვენ თუ ღვთიურ ბუნებაში წინასწარმცოდნეობის თვისება გავაუქმეთ, მაშინ ღმერთს ყველა სხვა თვისებებიც უნდა ჩამოვაკლოთ, იქნება ეს ყოვლისშემძლეობა, ყოვლისმპყრობელობა, ყოვლისშემოქმედებითობა და სხვა და როგორც ბუნებითი შემოქმედი, ამ უზენაესი ღირსებისგანაც უნდა განვძარცვოთ ღმერთი და რატომ?

1) ის ვინც ბუნებითად ქმნის რაიმეს ანუ ყოვლითურთ ქმნის, ყველაფერი მისგანაა მასში შექმნილი, მასალის მხრივაც, ნებისმიერი სახითაც, რა თქმა უნდა, მან ყოველივე იცის თავისი ქმნილებისა და თუ უფალმა რომელიმე ქმნილებისა რაიმე არ იცის, შესაბამისად ის მისი ბუნებითი შემოქმედი არ ყოფილა.

2) თუ გარკვეულ მომენტში იცის ამ ქმნილებაზე [6]დაკვირვების შედეგად, მაგრამ წინასწარ არ იცის ყოველივე, ღმერთი არ ყოფილა ზემარადიული არსება და ის დროში მოქმედი არსება ანუ იგივე ქმნილება ყოფილა, რადგანაც ზედროულ არსებაში არ შეიძლება ცოდნა დროითი იყოს, ე.ი. ცოდნაში შემატება ხდებოდეს.

უფლისმიერი ცოდნა, როგორც ყოვლადსრული ცოდნა, არანაირ შემატებას არ განიცდის, იმიტომ, რომ შემატებანი ყოველთვის დროში ხორციელდება და თუ უფალიც გარკვეულ შემატებას იღებს ცოდნისას, ეს ერთი მხრივ მის არასრულობას წარმოაჩენს და მეორე მხრივ მის დროითობას, ჟამში მყოფობას, რაც უკვე ქმნილების თვისებაა და არა შემოქმედისა. ზედროულ არსებას მარადიულად, უცვალებელად, ყოვლადსავსედ და უსასრულო [7]დიაპაზონით, უსასრულო განვრცობადობით აქვს მცოდნეობა ანუ ესაა ყოვლისმცოდნეობა. და რამდენადაც დროს არ ექვემდებარება ეს ყოვლისმცოდნეობა, საკუთრივ ადამიანთა ისტორიის მხრივ, რა თქმა უნდა, ღვთიური ცოდნა დასაბამშივე არსებობს და ამიტომ ითქმის იგი წინასწარ ცოდნად. კაცობრიობის ისტორია ჟამში ვითარდება და რადგან ღვთიური ცოდნა იგივე იყო როდესაც კაცობრიობა შეიქმნა, ვიდრე კაცობრიობა შეიქმნებოდა და იგივეა დღესაც, ე.ი. ესაა ის ცოდნა, რომელიც ღმერთში მარადიულად არსებობს და არსებობს საერთოდ ადამიანთა მოდგმის შექმნამდეც, ყველა ჩვენთაგანის ცხოვრება, ყველა ჩვენთაგანის მყოფობა, არჩევანი და ასე შემდეგ, ეს ყოველივე ღვთის ცოდნაში არსებობს და რადგან ღვთის ცოდნა არ ვითარდება, შესაბამისად [8]ეს ცოდნა ქონდა ღმერთს ადამიანთა მოდგმის შექმნის ჟამსაც. ამიტომ ეწოდება მას წინასწარ ცოდნა, რომ ჩვენ ჯერ კიდევ შექმნილნი არ ვიყავით, მაგრამ ღმერთს ჩვენ შესახებ ყოველივეს უწყება ქონდა.

როდესაც ამ დებულებამდე მივალთ, რომ ღმერთმა წინასწარ უწყის ყოველივე და ყველა ქმნილებისა და ყველა ადამიანის ცხოვრება მისგან წინასწარვე განჭვრეტილია, ჩვენ შეგვიძლია უკვე იმ კითხვასაც გავცეთ პასუხი რაც აღიძვრის და რაც ჩვენ თვითონვე დავსვით, რომ ვთქვათ გარკვეულ რეგიონებში საერთოდ არავითარი ცოდნა არ ქონდეთ ქრისტიანობის შესახებ, შესაბამისად ისინი არც ნათლობას იღებენ, მათი მარადიულ სატანჯველში დამკვიდრება არის თუ არა უსამართლობა? გავიხსენოთ ის დებულება რაც უკვე ვთქვით, რომ საღვთო ყოვლისმცოდნეობა წინასწარცოდნითვე ყოველივეს ასევე წინასწარ განჭვრეტს და [9]წინასწარვე განაგებს. ღვთის განგებულება ეფუძნება სწორედ წინასწარ ცოდნას და ეს განგებულებითი გამოვლინება ღვთიური ქმედებისა ყოველთვის წინასწარ ცოდნითაა ნაკარნახევი.

ეს ყოველივე ამგვარად განიმარტება: თუნდაც მაგალითად ის ჟამი რომ ავიღოთ, 50-ე დღე მაცხოვრის აღდგომიდან, სულიწმინდის გარდამოსვლის დღე, როდესაც ეკლესია ფუძნდება და აი ამ დღეების ახლო ხანები, რა თქმა უნდა, შორეულ ტომებში არავინ ამის შესახებ არაფერი არ იცის იმ ჟამს. უფრო გვიანდელ საუკუნეებშიც არაფერი არ იციან, დღესაც შეიძლება ჩვენ ვიპოვოთ სადღაც ტომი, ანდა ადამიანთა მოდგმა, სადაც საერთოდ არ იყოს არანაირი “ინფორმაცია”, არანაირი ცოდნა ქრისტიანობის შესახებ. [10]მაგრამ ისინი მაინც, ეკლესიური სწავლებით, მარადიულ წარწყმედას ექვემდებარებიან, არა უსამართლობის გამო, არამედ დაყრდნობით იმაზე, რომ უფლისმიერი წინასწარცოდნითა და წინასწარ განჭვრეტით, მათი გულიც, მათი განწყობაც ჭეშმარიტებისადმი წინასწარვეა შეცნობილი ღვთისგან და წინასწარვეა, რა თქმა უნდა, ღვთისგანვე განჩინებულიც და დაშვებულიც, რომ მათ არ მიიღონ ჭეშმარიტება, ე.ი. მათ ყურამდე არ მივიდეს ჭეშმარიტება. ესეც ღვთის გულმოწყალეობის გამოვლინებაა, რადგან უფლისგან წინასწარვეა ცოდნილი, რომ ისინი მათი განწყობის შესაბამისად ჭეშმარიტებას არ მიიღებენ და არათუ [11]არ მიიღებენ, არამედ მკვეთრად დაუპირისპირდებიან ამ ჭეშმარიტებას. ამ დროს კი შესაძლოა ისინი მთლად იმ ზომამდე, იმ ხარისხამდე არ იყვნენ ისინი გაუკუღმართებულნი, რომ მარადიული წარსაწყმედელის ყველაზე უფრო საშინელ გარსში დატყვევებასა და დატუსაღებას იმსახურებდნენ. ყველა ადამიანი იმ წარწყმედაშიც იმ ხარისხში დამკვიდრდება რასაც ის იმსახურებს. უფლისმიერი გულმოწყალება ჩვენი პიროვნული ნების არ გაუქმების შესაბამისად, რაც შეიძლება სრულყოფილად შენარჩუნების ფონზე, მაქსიმალურად გულმოწყალეობის გამოვლინებაა ყველა თავის ქმედებაში. თუ ჩვენ ჩვენი პიროვნული ნებით განდგომილნი ვართ ღვთისგან, რა თქმა უნდა, იმ ხარისხში დავმკვიდრდებით რა ხარისხსაც ვიმსახურებთ, რამდენადაც შესაძლებელია შემსუბუქებით. [12]მაგრამ ეს შემსუბუქებისკენ შესაძლებლობა სადამდე შეიძლება წავიდეს? სანამ ჩვენი პიროვნული არჩევანი არ გაუქმდება. თუ ჩვენი პიროვნული არჩევანია რაღაც ხარისხამდე, ამ ხარისხის ყველაზე უფრო უმსუბუქეს ფორმამდე შეიძლება ჩვენი, ასე ვთქვათ, ჯოჯოხეთის სხვადასხვა გარსში მყოფობა განსაზღვრული იყოს ღვთისგან. ამიტომ იმ ტომებამდე, კაცობრიობის გარკვეულ ნაწილებამდე როდესაც არ არის ინფორმაცია მისული ქრისტიანობის, ნათლობის, ცხონების შესახებ და მაცხოვრის მოვლინების შესახებ, ეს ყოველივე როგორც აღვნიშნეთ ღვთის გულმოწყალეობის ნაყოფი იმიტომ არის, რომ ინფორმაცია რომ მისულიყო და ეს მოძღვრება და მოძღვრების მქადაგებელი მათთან მისულიყო, ისინი არათუ მიიღებდნენ მას, არამედ დაუპირისპირდებოდნენ. უდიდესწილად [13]როგორც მომხდარა აქაც იგივე მოხდებოდა, რომ ფიზიკურად გაუსწორდებოდნენ მას, ანუ იგი თავის მხრივ მოწამეობრივად აღესრულებოდა, მაგრამ ისინი დიდად დაიმძიმებდნენ თავს ცოდვიალიანობით და გაცილებით უფრო მძიმე ხვედრი ექნებოდათ მათ, ვიდრე უკვე აქვთ რეალურად, როდესაც ეს სწავლება ქრისტიანობის შესახებ მათდამი არ მისულა. უფლისმიერი წინასწარგანჭვრეტა, კვლავ აღვნიშნავთ, ყოველივეს წინასწარვე შეიცნობს. ეს არ ნიშნავს რომელიმე პიროვნების იგნორირებას, ვთქვათ ასეთ გაგებას, რომ რომელიღაც ტომში, შეიძლება დაგვეთანხმონ, რომ 99% მართლაც არ მიიღებდა ამ მოძღვრებას, მაგრამ ხომ შეიძლებოდა ერთი ადამიანი ყოფილიყო ვინც მიიღებდა მას, გამოდის რომ მთელი ტომის იგნორირებით ის ერთიც დაისაჯა. არ არის ასე, აქაც ეკლესიური სწავლება სავსებით ცალსახაა, რომ თუნდაც ერთი ყოფილიყო ვინმე [14]ჭეშმარიტების მიმღები, რომელიღაც ტომში, იქ აუცილებლად მოხდებოდა ჭეშმარიტების სიტყვის ქადაგება თუნდაც იმ ერთისთვის და თუნდაც ამას ის მქადაგებელი და მქადაგებელთა მთელი მწყობრი მსხვერპლად შესწირვოდა.

აი ეს გახლავთ ეკლესიური სწავლება, ეკლესიური ახსნა იმისა თუ რატომ ვართ ჩვენ ასეთი “უმოწყალოები”, რომ ისეთ პიროვნებებსაც და ისეთ ტომებსაც კი, რომლებსაც საერთოდ არ სმენიათ ქრისტიანობა, მარადიულ წარსაწყმედელს განვუკუთვნებთ. არათუ ჩვენ განვუკუთვნებთ, არამედ ისინი განუკუთვნებენ თავიანთ თავს მარადიულ წარსაწყმედელს და უფრო მეტ წარსაწყმედელში იქნებოდნენ (ამას ვამბობთ და ესაა ხაზგასმა), ჭეშმარიტების შესახებ სწავლება რომ მათ ყურამდე მისულიყო. იმიტომ, რომ უფრო დაიმძიმებდნენ თავს, [15]რადგანაც ამ ჭეშმარიტების სიტყვას მაინც არ მიიღებდნენ, სიწმინდეს არ მიიღებდნენ, ხოლო სხვა არის სასჯელი იმ პიროვნებისა, რომლამდეც სიწმინდე არ მისულა და შესაბამისად უწმინდური დარჩა და სხვა არის და უფრო მძიმეა სასჯელი იმ პიროვნებისა რომლამდეც სიწმინდე მივიდა და მან შეურაცხყო ეს სიწმინდე. ასე რომ ასეთ შემთხვევებში, როდესაც გარკვეულ პირებთან, თუ პიროვნებებზე ვიტყვით, გარკვეულ პიროვნებათა კრებულთან, გარკვეულ ტომებთან, კაცობრიობის გარკვეულ ნაწილებთან, როდესაც ჯერ კიდევ არ მისულა სხვადასხვა საუკუნეებში ჭეშმარიტების შესახებ სწავლება, ეს ღვთის გულმოწყალების გამოვლინება სწორედ ამ კუთხითაა, რომ უფალი არიდებს მათ უფრო მძიმე ცოდვას, რადგან მივიდოდა რა სიწმინდე, წმინდა სწავლება, ისინი უკიდურესად შეურაცხყოფდნენ ამ სიწმინდეს, [16]სიწმინდის მსახურთ უეჭველად მოაკვდინებდნენ და თავიანთ თავს მარადიული წარსაწყმედელის ყველაზე უფრო უკიდურესი ტანჯვისთვის განამზადებდნენ. კვლავ აღვნიშნავთ, რომ უფლისმიერი წინასწარ ცოდნით ერთი ადამიანიც რომ ყოფილიყო ღვთისგან განჭვრეტილი, ამა თუ იმ ტომში, ჭეშმარიტების მიღების შესაძლებლობის მქონე, იმ ტომში აუცილებლად ჭეშმარიტება ნაქადაგები იქნებოდა.

ასე რომ სწავლება იმასთან დაკავშირებით თუ რა ხვედრი მიეგებათ ერთი მთლიანი კაცობრიობის სხვადასხვა განშტოებებს, რომელთა ყურამდეც საერთოდ არ მისულა ჭეშმარიტება, აი ეს სწავლება ჩვენ უნდა დავაფუძნოთ ღვთის ყოვლისმცოდნეობის და წინასწარმცოდნეობის შესახებ საეკლესიო სწავლებაზე, რითაც ეს ყოველივე, [17]რამდენადაც ამას ჩვენი ქმნილებითი გონება დაიტევს, განიმარტება და ახსნა ეძლევა. სხვაგვარად არათუ ამ საკითხს ვერ ავხსნით, ვერცერთ საკითხს ვერასოდეს ჩვენ ვერ ავხსნით თუ საყრდენი დებულება, გასაღების მომცემი ამა თუ იმ მოვლენის ახსნისა ხელთ არ გვიპყრია. ვფიქრობთ ამ შემთხვევაში გასაღები სწორედ ეს გახლავთ – მოძღვრება ღვთის წინასწარმცოდნეობის და ყოვლისმცოდნეობის შესახებ, ანდა ასეც შეიძლება ითქვას – მოძღვრება ღვთის წინასწარ ყოვლისმცოდნეობის შესახებ. უფალმა წინასწარ და ყოვლად იცის ნებისმიერი ადამიანის სულიერი მდგომარეობა, ხვედრი, მისი განწყობა, რა დამოკიდებულება ექნება მას ჭეშმარიტებისადმი, ცხონებისადმი და როგორც უკვე ვთქვით, ჩვენი პიროვნული ნების ოდნავადაც [18]შეუბღალავად, რამდენადაც ეს მაქსიმალურად დასაშვებია, უფალი იმ დაცემულ მდგომარეობაში მყოფთათვისაც კი მაქსიმალურად მოქმედებს შერბილებას სასჯელისას, რასაც ისინი იმსახურებენ. მაგრამ ეს შერბილება მხოლოდ იმ საზღვრებშია, სანამ პიროვნული ნება ნარჩუნდება. მე თუ მართლაც მკვეთრად ავირჩიე ჩემი პიროვნული შეგნებულობით ღვთისგან მძიმე და შორს მყოფობაში თავის დამკვიდრება, აი ამ შორს ყოფნის რაღაც სულიერ ადგილში (ესეც სულიერი ადგილია), რა თქმა უნდა, ერთი წერტილი არ არის, იქ საკმაო შემოწერილობაა და ამ შემოწერილობის მაქსიმალურად ნაკლებ განშორებულობაში დამკვიდრდება ეს ადამიანი, მაგრამ არა იმის საზღვრებს გარეთ, რომ პიროვნული ნება არ დაირღვეს.

ამგვარად შეგვიძლია ჩვენ წარმოვიდგინოთ [19]განაწილება სხვადასხვა პირებისა წარწყმედილობაში სულიერი მანძილის თვალსაზრისით. თუკი წარწყმედა ესაა ნებაყოფლობითი განშორება ღვთისგან და ამავე დროს ვამბობთ, რომ წარწყმედაში სხვადასხვა ხარისხია, ეს ხარისხები ამ განშორებითი მანძილის შესაბამისად შეგვიძლია წარმოვიდგნოთ, რომ ზოგი თავისი შეგნებული არჩევანით უფრო მეტად და უფრო მკვეთრად განესხვავება და გაემიჯნება ღმერთს და განეშორება მას, ზოგი უფრო ნაკლებად და ასე შემდეგ. ყველა განშორებულია, ყველა მოწყვეტილია ღმერთს, მაგრამ ზოგი გაცილებით კადნიერად და დრტვინვით არის მისგან განდგომილი, ზოგი ნაკლები კადნიერებით და ნაკლები დრტვინვით, მაგრამ ყველა აბსოლუტურად კადნიერებითა და დრტვინვით და განშორებულობით არის ღმერთს მოწყვეტილი.

ამგვარი საუბრები, [20]ამგვარი მსჯელობანი ვფიქრობთ ცალკეულ შემთხვევებში ჩვენ იმაზეც უნდა დავაფუძნოთ, რომ ყველაფერი ვერასოდეს ვერ განიმარტება სრულყოფილად. ეკლესიური სწავლება არ არის ადამიანის გონებისგან ჩამოყალიბებული რაღაც ფილოსოფია, სადაც ყველა დეტალს თავისი მეტნაკლებად ლოგიკური ადგილი ექნება მიჩენილი. ეს ზეადამიანური სწავლებაა და ადამიანური გონება საკუთარ სტრუქტურაში მას მთლიანიბითად ვერ დაიტევს. ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ჩვენ არ ვიმსჯელოთ, არგუმენტირებანი არ მოვიტანოთ, მაგრამ როგორც ერთხელ უკვე აღვნიშნავდით, არგუმენტირებანი უნდა მოვიტანოთ და უნდა ვიმსჯელოთ არა რაიმეს აღმოსაჩენად ეკლესიური სწავლების მიხედვით, არამედ უკვე ბოძებული ეკლესიური მაცხოვნებილი სწავლების დასამტკიცებლად. იმიტომ, რომ ეს სწავლება ადამიანს არ მოუგონია, [21]ჩვენ გვებოძა, ესაა საბოძვარი, საჩუქარი და გაშინაარსება როდესაც გვინდა ამ სწავლებისა, რომ ყველა ადამიანისთვის ცხადი გახდეს ის და ჩვენი ცხოვრების ყველა დეტალი შეწყობილი იყოს ამ მოძღვრებასთან, ცალკეული კერძოობითი მომენტები ჩვენს ცხოვრებაში, რა თქმა უნდა, შეგვიძლია განვმარტოთ ვარაუდის სახით, ძიებათა სახით, მაგრამ ეს ძიებანი და ვარაუდები მხოლოდ იმ ფარგლებში უნდა იყოს, რომ ეყრდნობოდეს უკვე ბოძებულ მაცხოვნებელ სწავლებას. ოდნავ სადაც კი საფუძვლის გაუკუღმართების საფრთხე შეიგრძნობა ის უკვე მართლმადიდებლურ მოძღვრებაზე დაყრდნობილი ვარაუდი აღარ იქნება (ჩვენ ვარაუდებზე ვამბობთ ამ შემთხვევაში). მითუმეტეს პრინციპული დასკვნები და პრინციპული რაღაც შედეგები ჩვენი ძიებებისა ყოველთვის იმ მართლმადიდებლობის, უცდომელი მოძღვრების [22]საფუძვლებს უნდა ეყრდნობოდეს. ესაა ის კალაპოტი რაზეც ადრეც არაერთგზის გვისაუბრია, ის დოგმატური კალაპოტი, რაც არათუ ჩვენი მსჯელობის შეზღუდულობას იწვევს, როგორც ეს ბევრს წარმოუდგენია დღესაც და ამის გამო საეკლესიო დოგმატიკას ძალიან ალმაცერად უყურებენ, არამედ დოგმატიკა ესაა ის კალაპოტი, რომელიც ააცდენს ჩვენს გონებას და აგვაცდენს ჩვენ არაჭეშმარიტი ფუჭი და ყოველგვარ შედეგს მოკლებული ძიებებისგან, იმ კალაპოტის უნაყოფო ნაპირებისკენ სადაც ჩვენ ვერაფერს ვერ ვპოვებთ და სადაც სადგურს და სამყოფელს ჩვენი სულისას ვერ მოვიპოვებთ. აი იქეთკენ რომ არ გადავდრკეთ ამისგან გვიცავს და იქეთკენ მიგვმართავს დოგმატიკა, სადაც ჭეშმარიტი თავისუფლებაა აზრისა, ჭეშმარიტი თავისუფლებაა [23]სულიერი გრძნობადობისა. საკმარისია დოგმატური კალაპოტი მოიშალოს, რომ ყველას საითაც მოუნდება იქით გადადრკება. იხეტიალებენ უსასრულოდ ამ დაცემულობაში, მაგრამ იმ ერთ მაცხოვნებელ და ვიწრო ბილიკს ვერასოდეს ვერ ჰპოვებენ. იმის გარდა ყველაფერს ჰპოვებენ, იმიტომ, რომ ის ყველაზე უფრო საჭირველია, ყველაზე უფრო შრომატევადია, შრომის მომთხოვნია, ღვაწლისმიერია, მაშინ როცა ეს უსარგებლო ხეტიალი და ამ სიბნელეში თითქოსდა რაღაცის მოხელთებანი გაცილებით იოლი ჩანს, ათასგვარი მაგიური, ადვილად ამოქმედებადი და მყისიერად შესრულებადი რაღაც მოვლენებისა და საკუთარი სურვულების [24]თითქოსდა ერთბაშად ახდომის სასოებანი, რაც სხვადასხვა პირთაგან, სხვადასხვა მაცდურთაგან არაერთგზის მოწოდებულა კაცობრიობის ისტორიაში. აი ეს უფრო მიმზიდველია, უფრო ნაკლებ შრომატევადია და კაცობრიობა, რა თქმა უნდა, როგორც ერთი გზასაცდენილი ნახირი, ამ დოგმატური კალაპოტის გარეშე უეჭველად ამ ფსევდო ძიებებს მიეცემოდა. ამიტომაა ეს უზენაესი კალაპოტი, უზენაესი ზღვარი და საზღვარი, რაც მიგვმართავს ჭეშმარიტებისკენ, ხოლო ვინც ამ საზღვარს ნებაყოფლობით გადაცდება და ღმერთს და ღვთიურ სწავლებას განეშორება, ის უკვე საზღვარში კი აღარ არის, ანუ ბერძნულად თუ ვიტყვით “ჰოროსში” კი აღარ არის, არამედ საზღვრის გარეგანია, ანუ ექსორიობაშია. სიტყვა “ექსორია”, რომელიც ძალიან დამკვიდრდა საეკლესიო [25]ტრადიცაიში, სწორედ საზღვრის გარეგანობას ნიშნავს, საზღვრის მიღმა მყოფობას. ისევე როგორც ადამიანმა შესცოდა სამოთხეში და სამოთხის საზღვრებს მიღმა აღმოჩნდა, ანუ სამოთხიდან ექსორიობაში აღმოჩნდა და არა მხოლოდ ის ადამიანი, არამედ მისგან შობილი მთელი კაცობრიობა. ასევე ადამიანებიც ამ ცხოვრებაში, ცხონების კალაპოტს გარიდებულნი და ცხონების კალაპოტისგან მარცხნივ თუ მარჯვნივ გადადრეკილნი, სამეუფო გზისგან განშორებულნი, სწორედ ექსორიობაში არიან. ხოლო იმ ჰოროსში, ცხონებაში, საზღვარში, ღვთივზღვარში, ისინი ვეღარ დაიმკვიდრებენ ადგილს იმიტომ, რომ თავისი ნებით, აბსოლუტური შეგნებულობით განეშორნენ ჭეშმარიტ საზღვარს და არა მხოლოდ განეშორნენ, არამედ შეურაცხყვეს კიდეც ეს საზღვარი.  რამდენიც გნებავთ [26]იმდენი აზრია გამოთქმული ამ ბოლო ხანებში უკიდურესად გულმოდგინეობით თითქოსადა დასაბუთებულიც თუ რაოდენი ვითომცდა ძალმომრეობაა, რომ ჩვენ ვინმეს ვაიძულებდეთ ეკლესიის მამათა სწავლების კალაპოტში მოაქციონ თავიანთი აზროვნება, ეს თითქოს ყოფილა ადამიანური გონების შეზღუდვისკენ წარმართვა. მაგრამ სადაა აქ შეზღუდვა, როდესაც აქაა მხოლოდ მოწოდება, რომ ვისაც ცხონება გინდათ ამ გზას გაჰყევით, თორემ მძლავრებით არავინ არავის არ მიიზიდავს ამ გზისკენ. ყველას შეუძლია საითაც უნდა იქით გადადრკეს, მაგრამ ეს გადადრკომანი როდესაც არგუმენტირებასაც ჰპოვებენ, რომ თითქოს ესაა ნამდვილი თავისუფლება, ესაა ნამდვილი ადამიანურობა, ღვთიური საბოძვარი პიროვნული არჩევანისა და ასეთი ფსევდო არგუმენტებით [27]მრავალს ხიბლავენ, რა თქმა უნდა, ეკლესიურ მოძღვრებასაც აქვს უფლება, რომ თავისი თავი დაიცვას.

ასეა თუ ისე, ჩვენ შეგვიძლია ეს საკითხი ამით დავაბოლოვოთ, წარწყმედაც და ცხონებაც ესაა მხოლოდ და მხოლოდ პიროვნული არჩევანი, ხოლო წარწყმედა, როგორც აღვნიშნეთ, არის პიროვნული არჩევანი ღვთისგან განშორებისა, ცხონება კი პიროვნული არჩევანი ღმერთთან მარადიული თანამყოფობისა.

 

198–ე რადიო საუბარი ქრისტიანული ლიტერატურის შესახებ

ზეპირი საუბრის წერილობითი ვერსია სპეციალური დამუშავების გარეშე

აუდიო ვერსია იხ: https://www.youtube.com/watch?v=-_6-uc3u6V0

 

ავტორი: ფილოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი ედიშერ ჭელიძე

კავებით ([]) აღნიშნულია წუთობრივი მონაკვეთები

შეცდომის აღმოჩენის შემთხვევაში (წერილობით ვერსიაში) გთხოვთ მოგვწეროთ

AddThis Social Bookmark Button