წმ. დიონისე არეოპაგელი:

"ვინჲცა თჳთ სხუათა მათცა წარმართთა ნათესავთა, რომელთაგან ჩუენცა მოქცეულ ვართ, ყოველთა მიმართ განმზადებულად მიმცემელ ვხედავთ ღმერთმთავრობითისა ნათლისა განუზომელსა და უშურველსა უფსკრულსა, რამეთუ არა სხუა ნათესავი რაჲმე ღმერთნი ზედამდგომელობენ, არამედ ერთ არს ყოველთა დასაბამი და მისსა მიმართ აღიყვანებდეს შედგომილთა მათდა თითოეულისა ნათესავისა მღდელთმთავარნი ანგელოზნი.

მელქსიდეკ ღმრთისმოყუარე გულისჴმა-იყოფებოდენ, ვითარმედ მღდელთმთავარ იყო არათუ არაღმერთთაჲ, არამედ ნამდჳლვე ჭეშმარიტისა ღმრთისა მაღლისაჲ, რამეთუ არათუ ღმრთივგანბრძნობილნი იგი კაცნი ესრეთ ლიტონად უწოდდეს მელქისედეკს არა ხოლო ღმრთისმოყუარედ, არამედ მღდელადცა, გარნა რაჲთა გონიერთა განცხადებულად უჩუენონ, ვითარმედ არა ხოლო თუ თჳთ იგი მარტოჲ ოდენ ნამდჳლვე ჭეშმარიტისა ღმრთისა მიმართ მოქცეულ იყო, არამედ სხუათაცა მისსა მიმართ მოსლვისა, ვითარცა მღდელთმთავარი, წინამძღურად იყო ჭეშმარიტისა და მხოლოჲსა ღმერთმთავრობისა მიმართ აღყვანებისათჳს" ("ზეცათა მღდელთმთავრობისათჳს", თავი თ).¹

წმ. მაქსიმე აღმსარებლის კომენტარი:

"ყველასადმი მზადყოფნაში": "ღმერთი, რომელიც ბუნებით კეთილია, მზადაა, რომ ყველას მიუბოძოს თავისი თავი, რათა ეზიარონ მის სიწმინდეს და განათლდნენ სულით. ამიტომ, ამჯერად ის გამოძიება, რაც ჩვენზეა დამოკიდებული, კერძოდ, თუ როგორ გვწადია ვეზიაროთ მის ცოდნას, რომ წარმოჩნდეს თვითუფლებრივობა, რადგან ღმერთი არ არის მიზეზი ბოროტთა, რაც (ბოროტება, ა.ჭ.) არის მისგან განშორება. ხოლო განწესება ამგვარია, რომ არც სხვა ერებზე ზედამდგომელობენ უცხო რამ ღმერთები, არამედ ერთია ყოველთა მოთავეობა. და ასე, სხვებიც, შუამდგომელობითად [განეგებიან]; და სხვა ერებსაც ღვთის ერთი მოთავეობა მოთავეობს და შემდეგღა თავ-თავის ანგელოზთა მიერ იმღვდელმთავრებიან".

"მელქისედეკი": "ინიშნე მელქისედეკის შესახებ, რომელიც იერარქი იყო და ანგელოზთა წინამძღვრობით ჭეშმარიტად არსებული ღმერთი შეიცნო. ხოლო [დიონისემ] "შედგომილნი" თქვა თვითარჩევითობის და არა იძულებითობის გამო".²

წმ. დიონისე არეოპაგელის სიტყვებისა და წმ. მაქსიმეს კომენტარების წმ. ეფრემ მცირისეული განმარტება

(სქოლიო რიდ-124):

"რიდ ("მელქისედეკ") არა ხოლო ანგელოზთა, არამედ კაცთა-მიერსაცა ცხად-ჰყოფს წარმართთა ზედამდგომელობასა სახითა ამით მელქისედეკისითა, რომელი-იგი წარმართთა ნათესავისა მღდელთმთავარ იყო და მიმყვანებელ ღმრთისა, რომლითა ცხად-იქმნების, ვითარმედ ძუელსაცა შინა არა ხოლო ისრაელნი, არამედ წარმართნიცა მიიყვანებოდეს ღმრთისა, რომელთა ოდენ ნეფსით უნდა, ვითარ-ესე მელქისედეკ თჳთ ნეფსით შეუდგა წინამძღურობასა ანგელოზთასა და არა ხოლო თავისა თჳსისა, არამედ სხუათაცა წარმართთა მიმყვანებლ იყო ღმრთისა, რომელი-იგი არავის აიძულებს, არამედ მზა არს განათლებად ყოველთა სულთა, რომელთაცა ინებონ მიღებად სიწმიდისაგან მისისა. ვინაჲცა ცხად არს, ვითარმედ ჩუენ, კაცნი, ნეფსით აღვირჩევთ შედგომასა მისსა, რაჲთა ცხად-იქმნეს თჳთმფლობელობაჲ ჩუენი, ხოლო რომელნი განდგებიან მისგან, ნეფსით თჳსით განდგებიან, რამეთუ არა არს ღმერთი მიზეზი ბოროტთა, არამედ კეთილთაჲ. ვინაჲცა ყოველი მისგან განდგომილი ნეფსით მიდრკების სიბოროტისა მიმართ".3

----------------------------------------------------------------------------------

1 - იხ. წმ. დიონისე არეოპაგელის შრომათა წმ. ეფრემ მცირისეული თარგმანის გამოცემა ს. ენუქაშვილის მიერ (თბ. 1961, გვ. 130). შდრ. ბერძნ. ორიგინალი: Ἐπεὶ ὅτι γε καὶ τῶν ἑτέρων ἐθνῶν, ἐξ, ὧν καὶ ἡμεῖς ἀνενεύσαμεν ἐπὶ τὸ πᾶσιν ἑτοίμως εἰς μετάδοσιν ἀναπεπταμένον τοῦ θεαρχικοῦ φωτὸς ἄπειρόν τε καὶ ἄφθονον πέλαγος, οὐκ ἔκφυλοί τινες ἐπεστάτουν θεοί, μία δὲ πάντων ἀρχὴ καὶ πρὸς ταύτην ἀνῆγον τοὺς ἑπομένους οἱ καθ,’ ἕκαστον ἔθνος ἱεραρχοῦντες ἄγγελοι, τὸν Μελχισεδὲκ ἐννοητέον ἱεράρχην ὄντα φιλοθεώτατον οὐ τῶν οὐκ ὄντων, ἀλλὰ τοῦ ὄντως ὄντος ὑψίστου θεοῦ. Καὶ γὰρ οὐχ ἁπλῶς τὸν Μελχισεδὲκ οἱ θεόσοφοι οὐ φιλόθεον μόνον ἀλλὰ καὶ ἱερέα κεκλήκασιν ἢ ἵνα τοῖς ἑχέφροσιν ἐναργῶς ἐμφαίνωσιν ὅτι μὴ μόνον αὐτὸς ἐπὶ τὸν ὄντως ὄντα θεὸν ἐπέστραπτο, προσέτι δὲ καὶ ἄλλοις ὡς ἱεράρχης ἡγεῖτο τῆς ἐπὶ τὴν ἀληθῆ καὶ μόνην θεαρχίαν ἀναγωγῆς.

2 - შდრ. ორიგინალი: ΕΠΙ ΤΟ ΠΑΣΙΝ ΕΤΟΙΜΩΝ: Οτι ὁ Θεὸς, φύσει ὤν ἀγαθὸς, ἕτοιμον ἑαυτόν τοῖς πᾶσι παρέχει εἰς τό μεταλαμβάνειν τῆς ἁγιότητος αὐτοῦ καὶ φωτισθῆναι τὴν ψυχὴν, λοιπὸν τὸ ἐφ' ἡμῖν ζητεῖται, τὸ, πῶς ἐρῶμεν μετασχεῖν τῆς γνώσεως αὐτοῦ, ἵνα δειχθῇ τὸ αὐτεξούσιον• οὐ γὰρ αἴτιος τῶν κακῶν ὁ Θεὸς, ὅπερ ἐστίν ὁ ἐξ αὐτοῦ χωρισμός• ἡ δὲ σύνταξις αὕτη• ἐπεὶ ὅτι γε καὶ τῶν ἑτέρων ἐθνῶν οὐκ ἔκφυλοὶ τινες ἐπεστάτουν θεοὶ, μία δὲ πάντων ἀρχὴ• καὶ οὕτω τἄλλα, διὰ μέσου• καὶ ὅτι καὶ τῶν ἄλλων ἐθνῶν μία ἀρχὴ τοῦ Θεοῦ ἦρχε, κοὶ τότε διὰ τῶν ἰδίων ἀγγέλων ἱεραρχούντων. ΜΕΛΧΙΣΕΔΕΚ: Σημείωσαι τὰ πεβὶ τοῦ Μελχισεδὲκ, ὡς ἱεράρχου ὄντος, καί τῇ δι' ἀγγέλων ὁδηγίᾳ τὸν  ὄντως ὄντα Θεόν ἐπγνωκότος• ἑποηένους' δὲ εἶπε διὰ τὸ αὐθαίρετον, καὶ οὐ κατηναγκασμένον (PG. 4, 85 C-86 A).

3 - ტექსტის შესახებ იხ. ა. ჭუმბურიძის. ქართულ-ბერძნული განმარტებანი ანგელოზურ ძალთა შესახებ, თბ. 2001, გც. 158-159.

შეადგინა ანა ჭუმბურიძემ

ჟურნალი "გული გონიერი", N3, 2011 წ.