(წიგნიდან - ეკლესიის შესახებ)

ნურავინ იგლოვებს თავის სიღატაკეს,
რადგან საერთო სამეფო მოგვევლინება.

იოანე ოქროპირი, სააღდგომო ქადაგებიდან

I

წმიდა ევქარისტია ქრისტეს მოსაგონებლად აღესრულება, პირველ ყოვლისა – საიდუმლო სერობის მოსაგონებლად, როდესაც მაცხოვარმა დააწესა და პირველად თვითონვე აღასრულა ახალი აღთქმის უწმიდესი საიდუმლო თავის მოწაფეებთან ერთად და დაგვიტოვა მცნება: ამას იქმოდეთ ჩემს მოსახსნებელად... მაგრამ ეს მარტო მოგონება არ არის. მოიგონებენ ხოლმე ყოფილს და გარდასულს, იმას, რაც ოდესღაც მოხდა და უკვე აღარ არის. ხოლო საიდუმლო სერობა არათუ ოდესღაც აღსრულდა, არამედ დღესაც გრძელდება საიდუმლოდ – მაცხოვრის მეორედ მოსვლამდე... სწორედ ამას ვადასტურებთ ყოველ ჯერზე, როცა კი საზიარებლად ბარძიმს მივეახლებით: შენი საიდუმლო სერობის საზიარებლად დღეს, ძეო ღვთისაო, შემიწყნარე... სერობა გრძელდება, და არ მეორდება.

 

 

რადგან ერთია მსხვერპლი, ერთია შესაწირავი, ერთია მღვდელი – მწირველი და შეწირული. ”და დღესაც იგივე ქრისტეა ჩვენთან; ვინც მოამზადა ის სერობა, იგივე გვიმზადებს ამას დღესაც” – ამბობს ოქროპირი და დასძენს: ”ის სერობა, რომელზეც დაწესდა საიდუმლო, არაფრით არის უფრო სრულყოფილი, ვიდრე ყოველი მომდევნო, რადგან ყველაფრის მომამზადებელი და მომწოდებელი დღესაც ქრისტეა, როგორც მაშინ”.

ამაში მჟღავნდება კათოლიკეობის საიდუმლო, ეკლესიის საიდუმლო. მოციქული საიდუმლოდ ლაპარაკობს ეკლესიაზე, რომ ის არის ქრისტეს ”აღვსება” ან ”აღსრულება” (ეფეს. 1,23). ხოლო ოქროპირი განმარტავს, რომ ”აღვსება” ნიშნავს დამატებას – ეკლესია ერთგვარი შევსებაა ქრისტესი, რომელიც მხოლოდ თავია საკუთარ სხეულში. ”და, მაშასადამე, მხოლოდ მაშინ აღსრულდება თავი, როდესაც სხეული სრულყოფილად აეგება”... ქრისტეს სხეული – ეკლესია, დროში დგინდება და აღსრულდება. ამგვარადვე, ყოველი ევქარისტია არის საიდუმლო სერობის ერთგვარი აღსრულება, მისი გამოვლინება და განხორციელება ქვეყნიერებაზე და დროში. ყოველი ევქარისტიული მსახურება სრული გამოხატულებაა ერთი დიდი ევქარისტიისა, რომელიც მაცხოვარმა აღასრულა საიდუმლო სერობისას, თავისი ნებაყოფლობითი ტანჯვის წინა საღამოს. როგორც ოქროპირი ამბობს, ყოველი ევქარისტია სრული და მთლიანი მსხვერპლია – ”იგივე შეიწირება დღეს ჩვენგან, რაც მაშინ შეიწირა და არასდროს დაკნინებულა”... ყველგან და ყოველთვის სრული ქრისტე, ”იქაც მთლიანი და აქაც მთლიანი”...

როგორც მარადი მღვდელთმთავარი, მაცხოვარი ”განუწყვეტლივ ასრულებს ჩვენთვის ამ მღვდელმსახურებას” – ამბობს სიღრმის მწვდომი ბიზანტიელი ლიტურგისტი ნიკოლოზ კავასილა – არა იმ გზით, რომ იგი თავიდან მოდიოდეს ამქვეყნად და წმინდა შესაწირავში განსხეულდებოდეს ან ჩასახლდებოდეს, ”არა იმ გზით, რომ ცად ამაღლებული სხეული ისევ გარდამოხდებოდეს” – ზეცად ამაღლებულსა და მამის მარჯვნივ მჯდომარე მაცხოვარს არ გაუწყვეტია ქვეყნიერებასთან კავშირი, და განუწყვეტლივ მყოფობს თავის ეკლესიაში. იოანე ოქროპირის თქმით, ”ქრისტემ ჩვენც დაგვიტოვა თავისი სხეული და თან იმითივე ამაღლდა” – საშინელი და გონებამიუწვდომელი ევქარისტიული ძრვენის იმ გაგებით, რომ ძის მიერ მამისგან ქვეყნად მოვლინებული სულიწმიდის საიდუმლო მოქმედებით გამოუთქმელად აღსრულდება ქრისტეს მარად წმიდა სხეული. და ამაშია საიდუმლო. არ მეორდება მსხვერპლი, არ მეორდება დაკვლა... ”ეს მსხვერპლშეწირვა – ამბობს კავასილა ევქარისტიაზე – აღსრულდება არა კრავის დაკვლით, არამედ პურის გარდაქმნით დაკლულ კრავად”. ეკლესიის ლოცვის შედეგად სულიწმიდის გარდამოსვლით შეწირული პური განიწმინდება – მისი ღვთიური ძალით აიტაცება ბუნებრივი ყოფიერების ხრწნადი წრებრუნვისგან. წმინდა ძღვენი ღმერთის ზეციურ საკურთხეველზე შეიწირება და მაცხოვრის ჭეშმარიტ სისხლად და ხორცად გარდაიქმნება; ეს არის ღმერთკაცის სხეული, ნაშობი ქალწულისაგან, ტანჯული. აღმდგარი, ამაღლებული და განდიდებული. ეს არის თვით ქრისტე – ორბუნებოვნებით შეურევლად შეცნობადი.

”მან თქვა დასაწყისში: აღმოაცენოს მიწამ მცენარეები, - განმარტავს იოანე დამასკელი – და მოაქამომდე, წვიმით მორწყული მიწა მცენარეებს აღმოაცენებს, როგორც დადგენილია და დამტკიცებული ღმრთის ბრძანებით. ასევე, აქაც, ღმერთმა თქვა: ”ეს არის ჩემი ხორცი და ეს არის ჩემი სისხლი, და ეს ჰყავით ჩემს მოსახსენებლად; და მისი ყოვლადძლიერი ბრძანებით ასეც ხდება, ვიდრე მეორედ მოვიდოდეს... და ამავე ბრძანებით, წვიმაც შეეწევა ამ ახალ მიწადმოქმედებას – სულიწმიდის მფარველი ძალა”.

ეს ”ახალი მიწადმოქმედება” – როგორც გაბედულად სახელსდებს დამასკელი, არის ერთგვარი კოსმიური საიდუმლო, ბუნების განწმენდა – საწყისი და საწინდარი იმ მომავალი დიდი განახლებისა, როცა ღმერთი იქნება ყველაფერი ყველაფერში. ეს არის ახალი ცისა და ახალი მიწის ჩანასახი. წმინდა ევქარისტიაში მიწა უკვე დღესვე გარდაიქმნება ზეცად, რადგან ”ახლა შეგვიძლია მიწაზე ვიხილოთ ცათა მეუფის სხეული” – ამბობს ოქროპირი. მაგრამ, მიუხედავად ყველაფრისა, ეს არ არის თვითკმარი ფიზიკური, ბუნებრივი სასწაული, არ არის მხოლოდ ნივთიერების გარდაქმნა. რადგან ევქარისტიის სასწაული სრულდება ადამიანისთვის და სრულდება განხორციელებული სიტყვის ადამიანური ბუნების გავლით. ევქარისტია ”სიკვდილისგან კურნებაა”, წმინდა ეგნატი ანტიოქიელის გამოთქმით – ”სიცოცხლის წამალი, უხრწნელობის წამალი”... ეს არის უხრწნელი და უკვდავი საზრდო ადამიანისთვის. პირველ რიგში ეს არის ტრაპეზი. და როდესაც სხეულებრივად ვეზიარებით, ჩვენ ჭეშმარიტად ვუერთდებით ქრისტეს, ქრისტე-ღმერთკაცს. რადგან მაცხოვრის ხორცი, სულიერი და ცოცხალი, განკაცებული ლოგოსის ჰიპოსტასთან ერთობით უკვე განღმრთობილი, არის ”სხეული ღმერთისა ყოველთასა”, როგორც ამას ამბობს ოქროპირი. ღმერთკაცის პიროვნებაში ორი ბუნების უცვლელი და განუყოფელი ერთიანობის ძალით ევქარისტიის მიერ ”სისხლთან და ხორცთან შეერთებით, როგორც იოანე დამასკელი იტყვის, ”ჩვენ ვხდებით იესოს ღმერთობის თანაზიარნი”. სულიერ-ხორციელი არსებისთვის, როგორადაც შექმნილია ადამიანი, არ არსებობს ღმერთთან შეერთების სხვა გზა და საშუალება – როგორც გვამცნო თვით მაცხოვარმა: ”თუკი არ შეჭამთ კაცის ძის ხორცს და არ შესვამთ მის სიხლს, არ გექნებათ სიცოცხლე თქვენში” (იოანე 6,53).

თავის ეკლესიას რომ აფუძნებს, უფალი თავისი მაცხოვნებელი ტანჯვის საიდუმლო წინდასწრებით უკანასკნელ სერობაზე დაადგენს ახალი აღთქმის უწმიდეს საიდუმლოს და მოწაფეებს უმხელს, რომ ეს არის ერთობისა და სიყვარულის საიდუმლო. იმ ღამეს მაცხოვარი სიყვარულზე მოძღვრავს და ასწავლის მოციქულებს – ის საუბრობს სიყვარულზე, როგორც გამაერთიანებელ ძალაზე. იგი ლაპარაკობს თავის თავზე – ახალ და მეორე ადამზე. და, რადგან ახალი ადამია, მაცხოვარი გზაა ადამიანებისთვის, რომლებიც მის წიაღ და მის მიერ მივლენ მამასთან. მამის საიდუმლო სახლი, სადაც სავანე მრავალია, ეს – თვითონ მაცხოვარია, რომლის სხეულში – ეკლესიაში, მორწმუნეები სიყვარულის ღვთიური ძალით ერთდებიან საიდუმლო თანასხეულებაში მასთან და ერთმანეთთან. ერთდებიან ისინი სისხლისა და ხორცის საიდუმლოს მიერ – თვით მაცხოვრის სიტყვით: ”ვინც ჭამს ჩემს ხორცს, და სხვამს ჩემს სისხლს, ის ჩემშია და მე მასში” (იოანე 5,56).

სამოციქულო სწავლება ეკლესიის, როგორც ქრისტეს სხეულის შესახებ, უპირველეს ყოვლისა, გადმოგვცემს ლიტურგიულ გამოცდილებას, გამოხატავს ევქარისტიულ მოქმედებას: ”ერთია პური, და ჩვენ, მრავალნი, ერთი სხეულის ვართ, ვინაიდან ყოველნი ერთსა და იმავე პურს ვეზიარებით” (I კორ. 10,17). ოქროპირი განმარტავს: ”ჩვენ სწორედ ის სხეული ვართ, რადგან რაა პური? – ქრისტეს სხეული... რად გარდაიქმნებიან მზიარებელნი? – ქრისტეს სხეულად... არა მრავალი სხეულია, არამედ – ერთი”.

წმინდა ზიარების მიერ მორწმუნენი ქრისტეს სხეულად გარდაიქმნებიან. ამიტომაც, ევქარისტია ეკლესიის საიდუმლოა – “შეკრების საიდუმლო”, “ურთიერთობის საიდუმლო”. ევქარისტიული ურთიერთობა არ არის მხოლოდ სულიერი ან ზნეობრივი ერთიანობა, მხოლოდ განცდის, ნებელობისა და გრძნობის ერთიანობა. ეს არის რეალური და ონტოლოგიური ერთიანობა, ერთიანი ორგანული სიცოცხლის განხორციელება ქრისტეში. თვით ეს სხეულებრივი ფორმა მიანიშნებს სიცოცხლის ორგანულ უწყვეტობაზე. მორწმუნეებში, ქრისტესთან ერთიოანობის ძალით და ხარისხით, ისახება ერთიანი ღმერთ-კაცებრივი ცხოვრება, - საიდუმლოს თანაზიარებით, მაცხოვნებელ სულთან ერთობით. ძველი დროის მამები არ ერიდებოდნენ ”ბუნებრივ” და ”ფიზიკურ” ერთობაზე საუბარს, ისინი რეალისტურად განმარტავდნენ ბიბლიური ვენახის სიმბოლოს. წმინდა კირილე იერუსალიმელი ევქარისტიის მონაწილეებს ”ქრისტეს ”ერთხორცს” და ”ერთსისხლს” უწოდებს. თავის ერთიან სხეულში – ამბობს კირილე იერუსალიმელი – საიდუმლო კურთხევის ძალით, ქრისტე მორწმუნეებს, მართლაც, თავის და ერთმანეთის ერთხორცად გარდაქმნის, ”რათა ჩვენც შევხვდეთ და ერთნი გავხდეთ ღმერთში და ერთმანეთს შორის, თუმც ჩვენი სულებით და სხეულებით ცალკეულ პიროვნებებად ვრჩებით”... ”იმისთვის გაერია მაცხოვარი ჩვენში, და თავისი სხეული ჩვენში იმისთვის განაზავა – ამბობს იოანე ოქროპირი – რათა რაღაც ნამდვილად ერთიანი შევადგინოთ, როგორც თავისა და სხეულის ერთიანობაა. და ეს არის უძლიერესი სიყვარულის ნიშანი... მე მოვედი და უზენაეს ძმად ყოფნა ვითხოვე, თქვენი გულისთვის სისხლი და ხორცი შევიმოსე, და ამ სისხლსა და ხორცს, რომლითაც მე თქვენი თანაზიარი გავხდი, ისევ თქვენვე გთავაზობთ”. ევქარისტიის საშუალებით ქარწყლდება ადამიანის შეუვალობა და განმხოლოება. მორწმუნენი ხდებიან ქრისტეს სხეულის ”ნაკვთები” და, აქედან გამომდინარე, ერთმანეთის ნაკვთები. ფუძნდება ახალი კათოლიკე კაცობრიობა – ქრისტიანული მოდგმა. ”ყველა – ერთი ქრისტეა, როგორც ერთი სხეული, მრავალი ნაკვთისგან შეთხზული” – ამბობს წმინდა სვიმეონი.

ევქარისტია კათოლიკე საიდუმლოა, მშვიდობის და სიყვარულის საიდუმლო, და აქედან – ერთიანობის საიდუმლო. Misterium pacis et unitatis nostrae – როგორც ამბობს ნეტარი ავგუსტინე. ეს სიყვარულის სერობაა, როგორც ჭეშმარიტად სიყვარულის სერობა იყო საიდუმლო სერობა, როდესაც მაცხოვარმა გაუცხადა და დაანახა მოწაფეებს ”საზეო გზა” სრული სიყვარულისა – თავისი სიყვარულის მსგავსად: ”როგორც მე შეგიყვარეთ თქვენ, ასევე გიყვარდეთ თქვენც ერთმანეთი” (იოანე 13,34), და კიდევ მეტიც – მსგავსად სამებისეული სიყვარულისა: ”როგორც მე შემიყვარა მამამ, მეც ასევე შეგიყვარეთ თქვენ. დარჩით ჩემს სიყვარულში” (იოანე 15,9). სიყვარულის მცნებას მაცხოვარი სამების ერთარსებობის საიდუმლოზე აფუძნებს, - რადგან ეს საიდუმლო სწორედ სიყვარულია, ”და ეს სახელი ეთნევა ღმერთს ყველა სხვა სახელზე მეტად”, დასძენს წმინდა გრიგოლ ღმრთისმეტყველი. დაასრულებს რა თავის გამოსათხოვარ საუბარს სამღვდელთმთავრო ლოცვით, მაცხოვარი ილოცებს თავისი მორწმუნეების გაერთიანებისა და ერთობისთვის: ”რათა ყველანი ერთი იყვნენ, როგორც შენ, მამაო, ჩემში, და მე – შენში; რათა ისინიც ერთი იყვნენ ჩვენში... მე მათში, და შენ ჩემში, რათა სრულნი იყვნენ ერთობით” (იოანე 17, 21-23). ჩვენთვის, გაყოფილი და დაცალკევებულები რომ ვართ, ეს ერთიანობა მსგავსად სამებისა, ერთარსებისა და განუყოფელისა, შესაძლებელი ხდება მხოლოდ ქრისტეს მიერ, მის სიყვარულში, მის სხეულთან ერთიანობაში, მისი ბარძიმიდან ზიარებაში. კათოლიკე ეკლესიის ერთიანობაში საიდუმლოდ აისახება სამების ერთარსებობა; და სამების ერთარსებობის მსგავსად, საღმრთო ცხოვრებაში თანაზიარებით მორწმუნეთა სიმრავლეს ერთი გული და ერთი გონება ეძლევა (შდრ. საქმე 4,32). თავის ამ ერთიანობას და კათოლიკეობას ეკლესია შეიცნობს და ახორციელებს უშუალოდ ევქარისტიის საიდუმლოში. შეიძლება ითქვას, ეკლესია წმინდა სამების ხატია ქმნილებაში – ამიტომაც უკავშირდება სამების განცხადება ეკლესიის დაფუძნებას. ევქარისტიულ თანაზიარებაშია ეკლესიის ერთიანობის აღსრულება და მწვერვალი.

II

ევქარისტიის საიდუმლო, პირველ რიგში, საერთო და კათოლიკე ლოცვაა. Publica et nommunis oratia, ამბობდა წმინდა კვიპრიანე კართაგენელი, - ”და როცა ვლოცულობთ, ვლოცულობთ არა ერთისთვის, არამედ მთელი ერისთვის, რადგან ჩვენ, მთელი ერი, ერთი ვართ”... ვლოცულობთ მთელი მორწმუნე ერისთვის და ლოცულობს მთელი მორწმუნე ერი... ეს ლოცვის გარეგნულ ფორმაშიც ვლინდება. ”სამადლობელი ლოცვები ყველასთვის საერთოა” – ამბობს იოანე ოქროპირი. ლოცვას მღვდელი წარმოთქვამს, მაგრამ მთელი მორწმუნე ერის სახელით, ეკლესიის სახელით, მორწმუნეთა კრებულის სახელით. ეკლესიისგან, მთელი საეკლესიო ერისგან მიაქვს მას წმინდა შესაწირავი, და თვითონ კი არ ლოცულობს, არამედ – ერის ნაცვლად, ისევე როგორც ერს მიაქვს საკურთხეველზე ძღვენი. ”შევწირავთ შენდამი ამ სიტყვიერსა და უსისხლო მსხვერპლს, და ვითხოვთ, და ვილოცავთ და გევედრებით: გარდამოავლინე შენი სულიწმიდა ჩვენზე და ამ შესაწირავზე”... და ერი დაამოწმებს ამ საიდუმლო ლოცვა-ვედრებას თავისი დასტურით: ”შენ გიგალობთ, შენ გადიდებთ, შენ გმადლობთ უფალო, და გევედრებით შენ, ღმერთო ჩვენო”... ეს არის არა პასიური დასტური, არა ლოცვითი აკომპანემენტი, არამედ – განუყოფელი ერთსულოვნებისა და ლოცვითი იგივეობის დამოწმება. მღვდელმსახურის პირით ეკლესია მეტყველებს. ოღონდ მხოლოდ მღვდელს შეუძლია ერის ლოცვის აღვლენა, რადგან მხოლოდ მას აქვს საღმრთო მადლით მინიჭებული უფლება და კადნიერება ყველას ნაცვლად საუბრისა. ეს ნიჭი და უფლება მას ეძლევა არა ერისგან, არამედ – სულიწმიდისგან, სამღვდელმთავრო მემკვიდრეობის წესით, მაგრამ ეძლევა ერისთვის, როგორც საეკლესიო გუნდის ერთგვარ კორიფეს, მიემადლება, როგორც ნიჭი მსახურებისა, როგორც ერთ-ერთი ნიჭთაგანი ეკლესიის ნიჭთა სიმრავლიდან.

”ჩვენ” ლოცვაში ნიშნავს არა მარტო მრავლობით რიცხვს, არამედ, უპირველესად – მლოცველი ეკლესიის სულიერ ერთიანობას, ლოცვად წარდგომის განუყოფელ კათოლიკეობას. რადგან მორწმუნეთა ლოცვა უნდა იყოს ”სიმფონიური” ლოცვა, უნდა აღევლინებოდეს ”ერთი პირით და ერთი გულით”. ისე კი არ უნდა იყოს, რომ კერძო, პირადი და ცალკეული ლოცვები უბრალოდ შეეთავსოს ერთმანეთს, არამედ ისე, რომ თითოეული ეს შეთავსებული ლოცვა გასცდეს პირადულის ფარგლებს, აღარ იყოს მხოლოდ პირადი, და გახდეს საერთო და კათოლიკე. ანუ, თითოეული მათგანი უნდა ლოცულობდეს არა თავისთავად, არამედ, სახელდობრ, როგორც ეკლესიის წევრი, თავის თავს უნდა გრძნობდეს და იცნობიერებდეს ეკლესიის სხეულის ნაკვთად. ეს გვეძლევა მშვიდობისა და სიყვარულის მიერ. სწორედ ამიტომ, ლიტურგიულ წესში არის სიყვარულისა და ამბორის ლოცვა: ვიყვარეობდეთ ურთიერთარს... ცხადია, აქ იგულისხმება არა მხოლოდ უძლური ადამიანური სიყვარული, არამედ ის ახალი სიყვარული, რომელზეც გვმოძღვრავს მაცხოვარი: ქრისტეს სიყვარული, ქრისტეს მიერ სიყვარული და ქრისტესთვის სიყვარული. არა ბუნებითი ლტოლვა, არამედ მადლიანი ძალა, რომელიც განფენილია ჩვენს გულებში სულიწმინდით (რომ. 5,5). სიყვარული ეკლესიაში გადასხვაფერდება, იძენს ონტოლოგიურ სისავსეს და სინამდვილეს.

ამიტომ, ხდება შესაძლებელი ”გიყვარდეს მოყვასი, როგორც თავი შენი”. ასეთი სიყვარული შესაძლებელია მხოლოდ ქრისტეს მიერ, რომელსაც მორწმუნის მზერა აღმოაჩენს თითოეულ მოყვასში, ერთ-ერთ ”ამ მცირეთაგანში”, - და მხოლოდ ქრისტეს თავისგამწირველი სიყვარულის წყალობით. ეს სიყვარული ვერ ითმენს ზღუდეებს და საზღვრებს, არ შეუძლია და არც სურს იყოს ჩაკეტილი, ეული. აღარცერთი პირადი სიკეთე აღარ არის სასურველი და ტკბილი. ეს არის მსგავსება ქრისტეს სიყვარულისა, რომელიც არავის განაგდებს თავისი სავსებისგან. ამის შესახებ ძლიერ სიტყვებს ამბობს იოანე ოქროპირი, როდესაც უფლის ლოცვას განმარტავს – ”იყოს ნება შენი ვითარცა ცათა შინა, ეგრეცა ქვეყანასა ზედა” – ეს ნიშნავს: ”როგორც ცაში არ არის არც ერთი ცოდვილი, ვამბობთ ჩვენ, ისევე დაე, ქვეყანაზეც ნუ იქნება – ნურცერთი; არამედ ყველას, ვამბობთ ჩვენ, ჩაუნერგე შენი შიში და ყველა ადამიანი ანგელოზებად აქციე, იმის მიუხედავად, რომ ისინი ჩვენი მტრები და სუპოსტატები არიან”... ასეთი სიყვარულით უნდა მიეახლოს ადამიანი ევქრისტიის საკრძალველ საიდუმლოს. ”რამეთუ შეიწირება მთელი მსოფლიოსთვის საერთო განმწმენდელი მსხვერპლი”, დასძენს ოქროპირი. და საერთო სამეფო გახსნილია.

ლიტურგიულ ლოცვაში არის კათოლიკე, ყოვლისმომცველი შემართება და გაქანება. მასში მოქცეულია მთელი ქვეყნიერება, როგორც ღმერთისგან უკვე ნაკურთხი. ეკლესია ისწრაფის, ლოცვაში სახელდებით მოიხსენოს მთელი თავისი შემადგენლობა: განდიდებულიც და უძლურიც, ცოცხალიც და მიცვალებულიც. და ყველა იმათი დასახელებით, ვისთვისაც ეკლესიურ ერს სურს და შეუძლია ლოცვა, იკურთხება და მტკიცდება პიროვნული საწყისი. ცოცხალთა და მიცვალებულთა ევქარისტიული დასახელება ნიშნავს ყველა ინდივიდის დამტკიცებას ეკლესიის ერთიან და კათოლიკე სხეულში. ”მიეცი მათ ადგილი და სამკვიდრებელი შენს სასუფეველში” – როგორც ნათქვამია ძველ ალექსანდრიულ ლიტურგიაში. ჩვენ ვევედრებით ღმერთს, შეავსოს ჩვენი მეხსიერების უძლურება და ხარვეზები: ”და ისინი, რომლებიც ჩვენ ვერ მოვიხსენეთ უმეცრებისა და დავიწყების მიზეზით, ან სახელთა სიმრავლის გამო, თავად მოიხსენე, ღმერთო, რომელმაც იცი ყველას ასაკი და სახელი, იცნობ თითოეულს დედის მუცლიდანვე”... და ჩვენი ერთობლივი ლოცვით ”ყოველი ქრისტიანი სულისთვის” და მათთვის, ვინც საუკუნო ცხოვრებაში აღდგომის იმედით მიიცვალა, ჩვენ ვამოწმებთ და ვამტკიცებთ ჩვენს ნებას ყოველთა მომცველი, უგამონაკლისო ლოცვისათვის. და კიდევ მეტიც: ევქარისტიული ლოცვა მზურნველი სიყვარულით მოიცავს ცხოვრებისეულ გარემოებათა და ვითარებათა მთელს სავსებას და სირთულეს, ამქვეყნიურ ბედთა მთელ მრავალფეროვნებას. ღმერთს შესთხოვს, თავისი კურთხევა და წყალობა მომადლოს ადამიანს მთელი ცხოვრების მანძილზე, რადგან ქრისტეს სიყვარული ყველაფერს მოეფინება და მოიცავს: ”იყავი ყველაფერი ყველასათვის, იცოდე ყოველი ადამიანი, მისი სათხოვარი, სახლი და საჭიროება”. მთელი ცხოვრება განჭვრეტილია ქრისტეს მიერ. და ეკლესია ლოცულობს: ”მოიხსენე, უფალო, ამ შესაწირავის შენდამი შემომწირველნი, და ისინი, ვის გამოც, ვისგანაც და ვისთვისაც შემოგწირავენ შენ ამას. მოიხსენე, უფალო, ნაყოფის შემომწირველნი და კეთილისმოქმედნი შენს წმინდა ეკლესიაში, და ისინი, რომლებიც ღატაკებს განიკითხავენ... მოიხსენე, უფალო, მყოფნი უდაბნოში, მთაში, მღვიმეში, ხევში... მოიხსენე უფალო კეთილმორწმუნე და კეთილსმახური მმართველნი... მოიხსენე ყოველი ხელმწიფება და ძალაუფლება... მოიხსენე შენს წინაშე მდგომარე ერი და ისინი, რომლებიც საპატიო მიზეზით არ არიან, და შეიწყალე ისინი და ჩვენ მრავლითა მოწყალებითა შენითა: მათი სახელები მრავალი სიკეთით აავსე, მათი ცოლ-ქმრობა მშვიდობასა და ერთსულოვნებაში ამყოფე, ბავშვები გაზარდე, ყმაწვილები დამოძღვრე, სულმოკლეებს ნუგეში ეცი, გაფანტულები შეაგროვე, დაკარგულები დააბრუნე... არაწმინდა სულებით გვემულნი გაათავისუფლე. თანმხლები ექმენი ზღვაში გასულებს, თანამგზავრი ექმენი მოგზაურებს, შეეწიე ქვრივებს, დაიფარე ობლები, იხსენ ტყვეები, განკურნე სნეულნი. მოიხსენე, უფალო, სამართალში მიცემულნი, გადასახლებულნი, მაღაროებში მყოფნი, და ყველანაირ მწუხარებაში, გაჭირვებასა და ხიფათში მყოფნი, და ყველა, ვისაც სჭირდება შენი დიდი წყალობა – ისინიც, ვისაც ვუყვარვართ, ისინიც, ვისაც ვძლურვართ, და ისინიც, ვინც ლოცვის ღირსი არ არის. მოიხსენე უფალო ღმერთო ჩვენო მთელი შენი ერი და ყველას მოფინე შენი უხვი მოწყალება”... ასეთი ლოცვა აღევლინება შესაწირავის კურთხევისას, თვით ქრისტეს წინაშე. და ეს სიყვარულის ლოცვა თავდება ერთსულოვნების და მშვიდობის თხოვნით – მშვიდობისა და მთელი კაცობრიობისთვის: ”დაამთავრე განხეთქილება ეკლესიათა შორის, შეწყვიტე ხალხთა მშფოთვარება, შენი წმინდა სულის ძალით შეაჩერე ერესთა წარმოქმნა. მიგვიღე ჩვენ ყველა შენს სამეფოში, და სინათლის შვილებად და დღის შვილებად წარდგენილებს მოგვმადლე შენი მშვიდობა და შენი სიყვარული... და ღირსგვყავ, ერთი პირით და ერთი გულით ვადიდებდეთ და ვუგალობდეთ შენს ყოვლად სათაყვანებელ და დიდებულ სახელს”... – ასე ლოცულობს მთელი ერი, და ყველა მათგანი ლოცულობს მთელი ერისთვის.

ეს არ არის მხოლოდ ლოცვაში ერთიანობა. ევქარისტიაში უხილავად მაგრამ ნამდვილად განცხადდება ეკლესიის სავსება. ყოველი ლიტურგია სრულდება მთელს ეკლესიასთან კავშირში და, ერთგვარად, მის მიერ – არა მარტო წირვაზე მყოფი ხალხის მიერ, - ისევე როგორც საიდუმლოთა აღსრულების უფლება მღვდელს მიენიჭება სამოციქულო მემკვიდრეობის ძალით, და ამიტომ – თვითონ მოციქულთაგან, მთელი ეკლესიისგან და თვით ქრისტესგან. რადგან ყოველი ”მცირე ეკლესია” არის არა მხოლოდ ნაწილი ეკლესიისა, არამედ მთელი ეკლესიის შემცირებული მოდელი, მისი ერთიანობისა და სავსების მქონე. ამიტომაც, ყოველ ლიტურგიაში საიდუმლოდ, მისტიკურად, მაგრამ რეალურად მონაწილეობს მთელი ეკლესია. ლიტურგიული მღვდელმოქმედება ერთგვარი განახლებადი ღვთისგანცხადებაა. მასში ვჭვრეტთ ქრისტე ღმერთკაცს როგორც ეკლესიის დამფუძნებელს და თავს – და მასთან ერთად – მთელს ეკლესიას. ევქარისტიულ ლოცვაში ეკლესია თავისთავს ხედავს და ცნობს ქრისტეს ერთიან და მთლიან სხეულად. ამ ხილვადი ერთიანობის გარეგნული ნიშანია ნაწილები, რომლებიც პროსკომიდიის დროს წმინდა დისკოსზე ლაგდება საღმრთო შესაწირავის – კრავის გარშემო. ”წმინდა პროსკომიდიის ამ საღმრთო ხატებაზე და მოქმედებაზე – განმარტავს სვიმეონ თესალონიკელი – ჩვენ, გარკვეული აზრით, ვხედავთ თვით იესოს და მის მთელს ეკლესიას. ამ ყველაფრის ცენტრში ვხედავთ მას, ჭეშმარიტ ნათელს, საუკუნო ცხოვრებას... რადგან ის თვითონ იმყოფება აქ, შუაგულში, პურის სახით. მარჯვენა ნაწილი გამოხატავს ღვთისმშობელს, მარცხენა – წმინდანებს და ანგელოზებს, ქვემოთა – ყოველი მისი მორწმუნის კეთილმსახურ კრებულს. აქ დიდი საიდუმლოა... ღმერთი კაცთა შორის და ღმერთი განღმრთობილ პიროვნებათა შორის, რომელთაც მიიღეს განღმრთობა ბუნებით ჭეშმარიტი ღმერთისგან, ჩვენთვის რომ განკაცდა. აქ არის მომავალი სამეფო და საუკუნო ცხოვრების გამოცხადება”.

ეს არა მარტო ხატებაა, არა მარტო საღმრთო სიმბოლიზმი. ლიტურგიულ მოხსენიებას აქვს საიდუმლოდმოქმედი ძალა – ამიტომაც აღსრულდება ის მხოლოდ მორწმუნეთათვის, ეკლესიის წევრთათვის (თუმცა ეკლესია ”გარეშეებისთვსიაც” ლოცულობს – მათთვის ვინც განდგა და არ ეძებს ღმერთს – მაგრამ არა წმინდა შესაწირავის მიტანისას). ”რადგან – განაგრძობს სვიმეონ თესალონისკელი – ვინმესთვის მიტანილი ნაწილი, საღმრთო პურის სიახლოვეს რომ დევს, როცა პური წმინდა რიტუალს გაივლის და ქრისტეს ხორცად გარდაიქმნება, მაშინ ეს ნაწილიც განიწმინდება და იკურთხება, და ბარძიმში მოთავსებული უერთდება სისხლს. ამიტომ, იმ სულზეც, რომლისთვისაც მიტანილია, გადმოდის მადლი. აქ ხდება ერთგვარი გონებითი შეერთება. და თუ კაცი კეთილმსახურია, ან თუნდაც – თუ ცოდვილია და შეინანა, მაშინ ის უხილავად, სულიერად მიიღებს სულიწმიდას”. ამგვარად განმტკიცდება ევქარისტიულ მოხსენიებაში ქრისტეს მორწმუნეთა შესისხლხორცება. ეს მაგიური მოქმედება არ არის; ეს არის ჯვარის მაცხოვნებელი მადლის მოქმედება, რომელსაც ყოველი კაცი იღებს და ითვისებს თავისი სიწმინდისა და ღირსების შესაბამისად; რადგან განკითხვაში მყოფიც შეიძლება ეზიაროს. მოწყალე ღმერთის სიყვარულს მხოლოდ კაცის სიყვარული ითვისებს, ქრისტე თავისთავს უნაწილებს არა მარტო მათ, ვინც სხეულებრივად ეზიარება მღვდლის ხელიდან მის სიხლსა და ხორცს, - ევქარისტიის იდუმალმოქმედებით იგი იქ არმყოფთაც ეძლევა, ”როგორც თვითონ უწყის მხოლოდ”. სწორედ ეს არის სულიერი ანუ ”გონებითი” შეერთება, რადგან თუ ღმერთკაცთან შეერთება მისი სხეულის საშუალებით არა მარტო ხორციელ კავშირს გულისხმობს, არამედ – მშვინვიერსა და სულიერსაც, მაშინ პირიქით, - ქრისტესთან ყოველნაირი კავშირი ერთგვარი შეერთებაა და, ამგვარად, - მისი ყოვლადწმიდა და ამაღლებული სხეულის შეხება. ”სულის ყოველი მშვიდობა და ყოველი ჯილდო სათნოებისთვის – ამბობს ნიკოლოზ კავასილა – სხვა რაფერია, თუ არა პური და სასმისი, რომელსაც თანაბრად ეზიარებიან ცოცხალნიც და მიცვალებულნიც – ყველა თავის კვალობაზე”. ამგვარად წაიშლება ევქარისტიაში სიკვდილის მიჯნა, მოკვდავთა განშორების საზღვარი – განსვენებულნი უერთდებიან ცოცხლებს ევქარისტიულ ერთობაში, ქრისტეს ტრაპეზის ერთობაში. ევქარისტიული მოხსენება არ არის მხოლოდ მოგონება, ეს არის მოციქულთა ქრისტესმიერი თანაზიარების ხედვა, ჭვრეტა. ამიტომაც, აღევლინება ლოცვა ყველასთვის. ”ამ წმიდა შესაწირავით ყველანი ერთად – ანგელოზებიც და წმინდანებიც – შეუერთდნენ ქრისტეს, იკურთხნენ მის მიერ, და მის მიერვე გვიერთდებიან ჩვენ” – ამბობს სვიმეონ თესალონიკელი. და ყოველთვის, როცა ევქარისტიის რიტუალს ვასრულებთ, ჩვენ ვხედავთ და განვიცდით ამ სრულყოფილ ერთიანობას, და ვლოცულობთ მთელი წოდებული და გამოხსნილი კაცობრიობის სახელით, ვლოცულობთ როგორც ეკლესია, ლოცულობს მთელი ეკლესია.

ევქარისტია ერთგვარი ონტოლოგიური გამოცხადებაა ქრისტესი და ეკლესიისა – ქრისტესი ეკლესიაში. ”საეკლესიო საიდუმლოები თვით ეკლესიასაც ნიშნავს – ამბობს კავასილა – რადგან თქვენ ერთად ქრისტეს სხეული ხართ, ხოლო ცალ-ცალკე მისი ასონი (I კორ. 12,27). ეკლესია განაგებს საიდუმლოებს არა როგორც სიმბოლოებს, არამედ როგორც გული განაგებს ნაკვთებს, როგორც ხის ფესვები – ტოტებს, და, უფლის ბრძანების თანახმად, როგორც ვაზის ძირი – ლერწებს; რადგან აქ არა მხოლოდ სახელების და გამოხატულების იგივეობაა, არამედ არსებითი იგივეობა. ვინმეს რომ შეეძლოს ქრისტეს ეკლესიის დანახვა ისე, როგორც ეკლესია უკავშირდება ქრისტეს და მონაწილეობს მის სხეულში, მაშინ ის დაინახავდა არა სხვა რამეს, არამედ სწორედ უფლის ტანს. რადგან ამ სისხლის წყალობით მორწმუნენი უკვე ცხოვრობენ ქრისტესმიერი ცხოვრებით, რომელიც ჭეშმარიტად შეერთებულია იმ თავთან და შემოსილი აქვს ეს ტანი”. ევქარისტია უმალ ჰიმნია, ვიდრე ვედრება – აქედან მოდის თვით მისი სახელიც: ”მადლობა”. ცხადია, ეს გოლგოთაა, ხოლო ტრაპეზზე დაკლული კრავი დევს – ხორცი განტეხილი და სისხლი დანთხეული. მაგრამ გოლგოთაც სიხარულის საიდუმლოა, არა შიშის, არამედ სიყვარულისა და დიდების საიდუმლო... ”აწ იდიდა ძე კაცისა” (იოან. 13, 31). ხოლო თუ ჩვენი უღირსობის გამო ვძრწით ჯვარის წინაშე, მაინც ეს ძრწოლა კეთილმოშიშების ძრწოლაა, საღმრთო სიყვარულის გამოუთქმელი სისავსით განცვიფრებაა. რადგან ”საწყისი, შუა და ბოლო ქრისტეს ჯვარისა – ყველაფერი ერთად საღმრთო სიყვარულია” – ამბობს მიტროპოლიტი ფილარეტი.

ამიტომ მოეფინება ჯვრიდან სიხარული მთელს ქვყნიერებას. ჩვენი ცოდვების გამო ვძრწით, მაგრამ გვიხარია და ვადიდებთ, ვგალობთ გამარჯვების საგალობელს, ქების და მადლიერების საგალობელს ”ყველაფრისათვის, რაც ვიცით და რაც არ ვიცით, ხილული და ფარული სიკეთეებისათვის, ჩვენს გამო რომ აღსრულდა”. მთელს ლიტურგიულ საიდუმლოში, ყველა ლოცვაში ჟღერს ტრიუმფის და მადლიერების ტონი. ეს არის დიდების სამეფოში შესვლა. ჩვენ ვხედავთ და ვიხსენებთ არა მხოლოდ გოლგოთას, არამედ ”ყოველივეს, რაც ჩვენთვის აღსრულდა: ჯვარი, საფლავი, მესამე დღეს აღდგომა, ზეცად ამაღლება, მჯდომარეობა მარჯვენით მამისა, აგრეთვე – მეორედ მოსვლა დიდებით”. ვხედავთ არა მარტო ჯვარცმულ და ვნებულ ქრისტეს, არამედ ვხედავთ ქრისტეს – აღმდგარსა და საყოველთაო დიდებით მორჭმულს, ცხოვრების მეუფეს, სიკვდილის დამთრგუნველს. ევქარისტია გამარჯვების სასწაულია, გამოხსნის სასწაულია – ხრწნილებისგან გამოხსნისა, სიკვდილზე გამარჯვებისა. ეს შერიგების საიდუმლოა - სიყვარულისა და არა წუხილის, მიტევებისა და არა – სამსჯავროსი. ქრისტე იტანჯა, მაგრამ აღდგა; და თავისი სიკვდილით სიკვდილი დაარღვია. აღდგა ნებითად ვნებული, და მაცხოვრის განდიდებულ სხეულს შერჩა ”ნალურსმალი წყლულები”, რომელთაც თომა მოციქული შეეხო ხელით. მისი სიკვდილი ჩვენ აღდგომად შემოგვიბრუნდა. ამისთვის ვმადლობთ და ვხარობთ. ”გმადლობთ შენ ამ მსახურებისთვის, რომელიც ჩვენი ხელიდან მიღების ღირსად მიიჩნიე”, რადგან ამ შიშისმომგვრელი მსახურებისას ჩვენ ვუერთდებით ქრისტეს და ვეზიარებით მის ცხოვრებას და ჯვარისმიერ ძლევას.

კავასილას თქმით, ”ყველა საიდუმლო ერთგვარი სხეულია ისტორიისა, ერთიანი ხატია მაცხოვრის ერთიანი სამეფოსი”. ევქარისტია ღმერთის განგებულების ხატია. ამიტომ სამადლობელი მოხსენიება მოიცავს ღმერთის ქმნილების მთელს სავსებას. ლიტურგიული ხედვა კოსმიური პათოსით სავსეა, რადგან ქრისტეში, სიტყვის განკაცებაში და ღმერთკაცის აღდგომაში აღსრულდა და სრულიქმნა ღმერთის საუკუნო ნება ქვეყნიერებისთვის. ლოგოსის განსხეულებით აღსრულდა ნივთიერების კურთხევა, და ჩვენ მიგვაქვს ნივთიერების პირველნაყოფი – პურეულისგან და ყურძნისგან – ევქარისტიული კურთხევისთვის. მან აღადგინა ღმერთის ხატება და მსგავსება ადამიანში, და ჩვენთვის აღთქმულ და სასოებით მოსალოდნელ ”განღმრთობას” ადამიანისა ჩვენ წმინდანებსა და მართლებში ვხედავთ, როგორც უკვე მომხდარს, და ამისთვის ვიხარებთ და ვმადლობთ. წმინდანებში ეკლესია ხედავს თავის აღსრულებას, ხედავს ღმერთის მეუფებას, რომელიც უკვე ძალაშია. ხარობს მათ გამო, რადგან ეს არის ღმერთის უდიდესი საჩუქარი კაცთათვის. ისინი ეკლესიის ნაწილები არიან, კეთილმოსაგრეობით რომ მიაღწიეს ქრისტეს სავანეს და თავიანთი უფლის სიხარულში ამაღლდნენ. ”ჩვენ ყველა ერთი სხეული ვართ, თუმცა ზოგიერთი ნაკვთი სხვებზე ნათელია” – შენიშნავს იოანე ოქროპირი. ყველაზე წინ და განსაკუთრებით ეკლესია მოიხსენებს ღვთისმშობელს – ”ფესვს ამ საღმრთო მსხვერპლისა” ადამიანთა მხრიდან. ევქარისტიაში ჩვენ მისგან ნაშობ ხორცს ვეზიარებით – გარკვეული აზრით, მის ხორცს. და ამის გამო საიდუმლოდ მისი შვილები ვხდებით, ხოლო ის – ეკლესიის დედა, რადგან დედაა ქრისტესი, ეკლესიის თავისა. ”ეს სიტყვა ჭეშმარიტია, - გაბედულად მოწმობს წმინდა სვიმეონ ახალი ღვთისმეტყვლი – რადგან უფლის ხორცი ღვთისმშობლის ხორცია”... სიტყვის განსხეულებისას ადამიანთა სამყარო, ეს სოფელი შეუერთდა ანგელოზთა სამყაროს, ზესთასოფელს, და ლიტურგიისას ზეციურ ძალებთან ერთად ვლოცულობთ და სადიდებელს აღვავლენთ ჩვენ, ”რომელნი ქერუბიმთა საიდუმლოდ ვემსგავსენით” – ადამიანთა გუნდი ანგელოზთა დასებთან ერთად. და აღვავლენთ და ვიმეორებთ სერაფიმთა დაუდუმებელ საგალობელს – ”რადგან ქრისტეს მიერ ანგელოზთა და ადამიანთა ეკლესია გაერთიანდა” – განმარტავს სვიმეონ თესალონიკელი. ანგელოზთა ძალები ამქვეყნიურ საიდუმლო მოქმედებაში მონაწილეობენ, ”სურთ განიცადონ ეკლესიის საიდუმლო” – ასე ერთდება და გადაჯვარედინდება ევქარისტიაში არსებობის ყველა სფერო: კოსმიური, ადამიანური, სერაფიმული. მასში ქვეყნიერება წარმოჩნდება როგორც ნამდვილი კოსმოსი, ერთიანი და შედგენილი, შეკრებილი და უნივერსალური. აზრი წვდება ქვეყნიერების დასაბამს და თვალს გაადევნებს მის ბედს. ”შენ მოგვიყვანე არარსებობიდან არსებობაში და დაცემულნი ხელახლა აღგვადგინე, არ შეჩერებულხარ და ყველაფერი გააკეთე, სანამ ცად არ აგვიყვანე და შენი მომავალი სასუფეველი არ გვიძღვენი” – ლოცულობს ეკლესია. და ქრისტეს მიერ ყველასთვის იხსნება გზა ”სასუფევლის სავსებისკენ”.

ევქარისტიაში ერთიანდება დასაბამი და დასასრული, მოციქულთა მოგონებანი და აპოკალიფსური წინასწარმეტყველება – ახალი აღთქმის მთელი სავსება. აპოკალიფსში ბევრი რამ არის ლიტურგიული – კრავის სერობა. ლიტურგიის წესშიც უკვე ციმციმებენ მერმისი საუკუნის ფერები. ეს ქვეყნიერების გარდაქმნის დასაწყისია, საუკუნო ცხოვრებისთვის მისი აღდგომის დასაწყისი. და პირუკუ, შეიძლება ვთქვათ: ცხოვრების აღდგომა იქნება სწორედ მსოფლიო ევქარისტია – ტრაპეზი, სიცოცხლის გემება. ”იმიტომაც სახელდო უფალმა სიტკბოებით მერმისი საუკუნის წმინდანები ტრაპეზად – განმარტავს კავასილა – რომ ეჩვენებინა: იქ არაფერია ამ ტრაპეზზე უდიდესი”. ”და იესო, საღმრთო მსხვერპლი, იქნება თავის წმინდანთა შორის – ამბობს სვიმეონ თესალონიკელი – და ის იქნება ყველასთვის მშვიდობა და ერთიანობა, იქნება მღვდელთმთავარიც, და ისიც, რაც მოქმედებს წმინდა საიდუმლოში, ყველას გამაერთიანებელი და ყველასთან გაერთიანებული”. ევქარისტიაში წინასწარგანცხადებულია ეკლესიის სავსება თუ აღსრულება, კაცობრიობის ის სრულყოფილი ერთობა, რომელსაც მოველით და ვიმედოვნებთ საუკუნო ცხოვრებაში. ევქარისტია წინმსწრები და დასაბამია. მაცხოვრის აღთქმის მიხედვით: ”ვინც ჭამს ჩემს ხორცს და სვამს ჩემს სისხლს, ექნება საუკუნო სიცოცხლე, და მე აღვადგენ მას უკანასკნელ დღეს” (იოანე 6,54). ეს – აღდგომის იმედი და საწინდარია, ”მომავალ ცხოვრებაზე და მომავალ სამეფოზე დაწინდვა”. ევქარისტიაში ჩვენ ვეხებით გარდაქმნილ ქვეყნიერებას, შევაბიჯებთ ზეცაში, ვეხებით მომავალ ცხოვრებას. ”ამ სისხლთან ზიარებულნი – ამბობს ოქროპირი – ანგელოზებთან, მთავარანგელოზებთან და ზეციურ ძალებთან ერთად დგანან, ქრისტეს სამეფო სამოსი მოსავთ და სულიერი საჭურველი უპყრიათ. მაგრამ ამით ჯერ კიდევ არ მითქვამს უმთავრესი რამ: ისინი თვით მეუფით იქნებიან მოსილნი და შემკულნი”... – ეს ხდება ემპირიულ სკნელში, ისტორიაში; და ამავე დროს ეს ისტორიის დასარული და გაუქმებაა, გამაცალკევებელ და მსწრაფწარმავალ დროზე გამარჯვება. წმინდა მაქსიმეს განმარტებით, ლიტურგიაში ყველაფერი მერმის საუკუნის ხატია და ”ამქვეყნიერების დასასრულს” აღნიშნავს. განსაკუთრებული შემართებით და სითამამით საუბრობს ამაზე ნიკოლოზ კავასილა: ”ცხოვრების პური, ევქარისტია, თვითონ ცოცხალია და მისი წყალობით ცოცხლობენ ისინი, ვისაც ის მიეცემა... ცხოვრების პური თვითონ აღძრავს თავის მჭამელს, ცვლის და თავისად გარდაქმნის... როდესაც ჩვენში ქრისტე ჩამოიღვრება და გვიერთდება, ის ჩვენ გვცვლის და გარდაგვქმნის თვით თავისთავად, როგორც მირონის უკიდეგანო ზღვაში მოხვედრილ წყლის პატარა წვეთს... როდესაც ქრისტეს თავის ტრაპეზთან მივყავართ და თავის სხეულს გვაძლევს საჭმელად, ის მთლიანად გარდაქმნის საიდუმლოს მიმღებს და თავის თვისებაში შეიზავებს; და მტვერი, მეუფის სახეს რა მიიღებს, უკვე აღარ არის მტვერი, მიწისაგანი, ეს უკვე სხეულია მეუფისა, უფრო მეტად ნეტარი, ვიდრე ამის წარმოდგენა შესაძლებელია”. უმჯობესი დაიპყრობს უუძლურესს, საღვთო დაიმორჩილებს კაცობრივს, და როგორც პავლე მოციქული ამბობს აღდგომის შესახებ: რათა ცოცხალმა შთანთქას მოკვდავი (II კორ. 5,4). ეს არის ბოლო საიდუმლო. შეუძლებელია მეტის მიწვდომა, შეუძლებელია რამის დამატება.

და კიდევ უფრო ძლიერ ვგრძნობთ საზღვარსა და განსხვავებას გარდაქმნილსა და ფერუცვლელს შორის, წმინდასა და მიწიერს შორის, ვგრძნობთ მძაფრ დაპირისპირებას დიდ საიდუმლო მდუმარებასა და გარემომცველი ქვეყნიერების შფოთვას შორის. ტაძარში მარადიული სიყვარულის სიმშვიდე სუფევს, ტაძრის გარშემო კი კაცობრიული ოკეანე ბობოქრობს. ეკლესია ჯერ ისევ კუნძულია ყოფა-ცხოვრების შფოთიან ზღვაში. ”ეს გაცისკროვნებული, სხივოსანი კუნძულია. და მის თავზე ბრწყინავს და ელვარებს საღმრთო მზე სიყვარულისა, Sol Salutis ხოლო ქვეყანა რჩება უსიყვარულოდ და სიყვარულის გარეთ; და, როგორც ჩანს, არ სურს და არ მიიჩნევს ჭეშმარიტ სიყვარულს”. და ქრისტიანი კაცის გულში მტკივნეული ნაპრალი ჩნდება. ლიტურგიულ გამოცდილებაში არსებობს მდუმარების პათოსი, სიჩუმის წყურვილი, განმარტოებული ჭვრეტის მოწადინება. ყოველივე მსოფლიო ზრუნვა უნდა დავუტევოთ... და ამ იდუმალებაში არის უცილობელი ჭეშმარიტება. ევქარისტიულ ბარძიმთან მისასვლელი გზა გადის საკუთარი თავის მკაცრ გამოცდაზე, ღმერთის წინაშე საკუთარ სინდისთან პირისპირ დგომაზე. ღვთისმოკრძალება ცდილობს ამქვეყნიური ამაოებისგან დაიცვას სიწმინდე – ”არ გავუმხელ მტრებს შენს საიდუმლოს”. როგორც ფერისცვალების მთაზე, ლიტურგიულ გამოცდილებაშიც ისე ბევრია საღმრთო ნათელი, რომ კაცს აღარ უნდა უკან დაბრუნება და კვლავ ამქვეყნიურ ამაოებაში გარევა. ამავე დროს, სიყვარული ვერ ითმენს უმოქმედობას: და ერთობისა და შერწყმის სულისკვეთება, ლიტურგიულ მღვიძარებაში თავმოყრილი, არ შეიძლება საქმეებად არ იქცეს. სიყვარულის საქმეები განაგრძობს ღვთისმსახურებას, რადგან თავისი არსებით ეს საქმეები სწორედ ღვთისმსახურებაა, მსახურება და დიდება ღმერთის – სიყვარულისა. ამიტომ, ევქარისტია გზას უხსნის ყოველდღიურ მოსაგრეობას, ქვეყნიერებისთვის მშვიდობის ძიებას – ”შენი ეკლესიის სავსება დაიცავი, მშვიდობა მიმადლე შენს ქვეყნიერებას” – მშვიდობის ასეთი შევედრებით გამოვდივართ ჩვენ ტაძრიდან ”ამქვეყანაზე”, ისევე როგორც მშვიდობით უნდა შევაბიჯოთ ამქვეყნიდან ტაძარში, გამოვდივართ იმ სულისკვეთებით, რომ მთელი ეს ქვეყანა ღვთის ქვეყანა იყოს, ყოვლადძლიერი ღმერთის ყოვლადსახიერი ნების აღსრულებით გაცისკროვნებული. ქვეყნის სამსახური ზიარებულთა დანიშნულება ხდება. ამქვეყნიურმა უთანხმოებამ არ შეიძლება არ ააფორიაქოს და არ დაჭრას ქრისტიანის გული, განსაკუთრებით მტკივნეულია უთანხმოება ქრისტეს საკითხში, ქრისტიანული სამყაროს განხეთქილება, ევქარისტიული ტრაპეზის დანაწევრება. ამ უთანხმოებასა და განხეთქილებაში ძევს მტანჯველი საიდუმლო – ადამიანის ღალატისა და განდგომილების საიდუმლო. ეს საშინელი საიდუმლოა, რადგან ნაწილებად იგლიჯება სხვა არაფერი, გარდა თუ – მაცხოვრის კვართი, მისი სხეული. ამ უთანხმოებას მხოლოდ სიყვარული ძლევს – ქრისტეს სიყვარული, რომელიც მშვიდობის სულით მოქმედებს ჩვენში. სწორად არის თქმული: რაც უნდა ბევრი გავაკეთოთ ”ყველას გაერთიანებისთვის”, მაინც ყოველთვის ცოტა გამოვა. ეკლესიისკენ გზა მრავალ განტოტებად იყოფა და ისტორიულ ჰორიზონტს მიღმა თავდება, მერმისი საუკუნის სამეფოს კვირაძალზე. მოგზაურობა მაშინ დასრულდება, როცა მეუფე მოვა და დაიწყება დღესასწაული.

მანამდე კი ეკლესიის ლოცვა აღვსებისათვის სევდიანად იჟღერებს ისე, როგორც ჟღერდა პირველივე დღეებიდან: ”როგორც ეს პური, ოდესმე ბორცვებზე გაბნეული, შეიკრიბა და ერთი გახდა, ისე შეკრიბე შენი ეკლესია ქვეყნიერების კიდეთაგან შენს სასუფეველში!”.

მოვიდეს მეფობა შენი! იყოს შენი ნება ამ ქვეყანაზეც, ისე როგორც ცაშია!

1929. III. 11/24
მართლმადიდებლობის კვირა

თარგმნა ზაზა თვარაძემ


AddThis Social Bookmark Button

ბოლოს განახლდა (SUNDAY, 16 OCTOBER 2011 16:28)