1-12 თავები

თავი პირველი

[თ. 1, მ. 1-4]

1. ვინაჲთგან უკუე მრავალთა ჴელ-ყვეს აღწერად მოთხრობისა საქმეთათჳს გულსავსე-ქმნილთა ჩუენ შორის, 2. ვითარცა-იგი მომცეს ჩუენ, რომელნი დასაბამითგან თჳთ-მხილველ და მსახურ ყოფილ იყვნეს სიტყჳსა მის, 3. ჯერ-მიჩნდა მეცა, რომელი შეუდეგ პირველითგან ყოვლითა ჭეშმარიტებითა, შემდგომითი შემდგომად მიწერად შენდა, მჴნეო ღმრთის-მოყუარეო თეოფილე, 4. რაჲთა სცნა, რომელთათჳს-იგი ისწავე სიტყუათა მათ კრძალულებაჲ.

ვინ იყვნენ ეს მრავალნი, რომელთაც ხელი მიჰყვეს? ცრუ მოციქულნი. ვინაიდან, მართლაც მრავალნი ადგენდნენ სახარებას, როგორიცაა, მაგალითად, ეგვიპტელთა სახარება და სახარება წარწერით „ათორმეტთაგან“. მათ მხოლოდ ხელი მიჰყვეს, მაგრამ ვერ დაამთავრეს. რამდენადაც მათ ღვთის მადლის გარეშე დაიწყეს, სწორედ ამიტომ ვერ დაამთავრეს. ამრიგად, ლუკამ კარგად თქვა „მრავალთა ხელ-ყვეს“. ჭეშმარიტად არა მრავალთა, კერძოდ მათემ და  მარკოზმა, არა მხოლოდ დაიწყეს, არამედ დაამთავრეს კიდეც, ვინაიდან მათ ჰქონდათ სული, სრულყოფილების შემქნელი. „საქმეთათვის გულსავსე-ქმნილთა ჩუენ შორის“. რადგანაც ის, რაც ქრისტეს შეეხება, არა უბრალოდ შიშველი გადმოცემებითაა ცნობილი, არამედ ჭეშმარიტია, სრულიად მართალია და სავსებით დასაბუთებადი, და როგორაა, გვითხარი ლუკა, ეს დასაბუთებადი? „ვითარცა იგი მომცეს ჩვენ, რომელნი დასაბამითგან თვითმხილველ და მსახურ ყოფილ იყვნენ სიტყვისა მის“. აქედან ჩანს, რომ ლუკა თავიდანვე კი არ იყო მოწაფე, არამედ შემდგომში გახდა. ვინაიდან სხვები იყვნენ მოწაფენი „სიტყვისა მის დასაბამიდანვე“, მაგალითად პეტრე და ზებედეს ძენი (მათე 4; 18-22). სწორედ მათ გადასცეს ლუკას ის, რაც მას არც უნახავს, არც მოუსმენია. „რაჲთა სცნა, რომელთათვის - იგი ისწავე სიტყუათა მათ კრძალულებაჲ“. ეს მესმის მე ორგვარად, ჯერ - ერთი ასე: ადრე მე თეოფილე წერილის გარეშე გმოძღვრიდი, ახლა კი, გადმოგცემ რა დაწერილ სახარებას, განვამტკიცებ შენს გონებას, რათა არ დაივიწყო ის, რაც წერილის გარეშე გადმოგეცი; მეორეც ასე: ჩვენ, ადამიანებს, ხშირად გვაქვს ჩვეულება, რომ როდესაც ვინმე დაუწერლად გვეუბნება რაიმეს, ვიეჭვოთ, რადგან შეიძლება ის ტყუილსაც გვეუბნებოდეს, მაგრამ როცა წერს, გვწამს იგი არ დაწერდა მტკიცედ რომ არ იყოს დარწმუნებული თავისი სიტყვების ჭეშმარიტებაში. მახარებელიც ასე ამბობს: იმიტომ დაგიწერე სახარება, რომ მეტად იყო დარწმუნებული იმაში, რაც წერილის გარეშე გასწავლე, გექნება რა ახლა ჩემს მიმართ მეტი ნდობა, მაშინ, როდესაც მე იმდენად ვარ დარწმუნებული წერილის გარეშე გადმოცემულის ჭეშმარიტებაში, რომ იგი წერილითაც  გადმოვეცი. არ უთქვამს „რათა იცოდე“, არამედ „რათა სცნა“, ანუ ორჯერ მეტი ცოდნა მიიღო და ამასთან მტკიცედ დარწმუნდე, რომ არ ვტყუი.

[თ. 1, მ. 5]

5. იყო დღეთა მათ ჰეროდე მეფისა ჰურიასტანისათა მღდელი ვინმე, რომლისა სახელი ზაქარია, შემდგომად დღითი-დღედ მსახურებისა მის აბიაჲსა, და ცოლი მისი ასულთაგან აჰრონისთაჲ, და სახელი მისი ელისაბედ.

ჰეროდეს მეფობა ახსენა, ერთი მხრივ, სურვილის გამო, რომ წინასწარმეტყველთა მსგავსად მოეთრხო, ვინაიდან ისინი ასე იწყებენ: დღეთა აქაზისთა, აზეკიასთა და ამისა და ამის, მოხდა ესა და ეს (ესაია, 1, 18 ოსე 1, 1; ამოს, 1, 1), ხოლო, მეორე მხრივ, რამდენადაც ქრისტეზე საუბარს აპირებს, ახსენა ჰეროდეც, რათა ეჩვენებინა, რომ  ჰეროდეს დროს ქრისტე ჭეშმარიტად მოვიდა. რამდენადაც ეს ჰეროდე იყო მაშინ, როდესაც იაკობის წინასწარმეტყველების მიხედვით (დაბ. 49, 10), მოაკლდნენ მთავარნი იუდას ტომისგან, აქედან მტკიცდება კიდეც, რომ ქრისტე მოვიდა. აღწევს ზოგიერთ სხვა მიზანსაც: საუბრობს რა დროზე, უჩვენებს სახარების ჭეშმარიტებას, რამდენადაც მსურველებს აძლევს შესაძლებლობას ახარონ და თავად დროის მიხედვით უჩვენონ სახარების ჭეშმარიტება. ზაქარიათი და იოანეს შობით დაწყება, მართებულია. რამდენადაც იგი აპირებს ისაუბროს ქრისტეს შობაზე, ხოლო იოანე - ქრისტეს წინამორბედია, ამიტომ ქრისტეს შობაზე უწინ მართებულად საუბრობს იოანეს შობაზე, რომელიც თავადაც არაა სასწაულს მოკლებული. რამდენადაც ქალწულს უნდა ეშვა, მადლის წყალობით ისე მოეწყო, რომ მოხუც ქალს გაეჩინა ბუნების წესების საწანააღმდეგოდ, თუმცა ქმართან. რას ნიშანავს სიტყვები „მსახურებას მის აბიაჲსა“. ზოგიერთს ისე ესმის, რომ იყვნენ მღვდლები, რომლებიც მორიგეობით ასრულებდნენ ღმრთისმსახურებას, ერთი სახელად აბია, ხოლო მეორე ზაქარია და რამდენადაც აბიამ აღასრულა მსახურება, მის შემდეგ რიგით ზაქარიას უწევდა ღმრთისმსახურების აღსრულება. მაგრამ საქმე, როგორც ჩანს, ასე არაა. რამდენადაც სოლომონმა, დაამთავრა რა ტაძარი, დააწესა ყოველდღიური მსახურება, ანუ შვიდეულები. ერთ შვიდეულში, მაგალითად, დაადგინა კორეხის ძენი, მეორეში - ასაფისა, შემდეგში - აბიასი, კიდევ სხვაში - სხვისა ( 2 ნეშტთა, 8, 14; 1 ნეშტთა, 24). ამიტომ, როდესაც ამბობს, რომ ზაქარია იყო „მსახურებას მის აბიაჲსა“, წარმოაჩენს, რომ ის იყო აბიას დასიდან და შვიდეულიდან. ხოლო სურს რა გვიჩვენოს, რომ იოანე ერთი მხრიდანაც და მეორედანაც (მამის მხრიდანაც და დედის მხრიდანაც) კანონიერად წარმოსდგებოდა მღვდელთმსახურთაგან, ამბობს: „და ცოლი მისი ასულთაგან აჰრონისათა“, რამეთუ არ იყო ნებადართული უცხო შტოდან მოყვანა ცოლისა, არამედ იმავე შტოდან უნდა მოეყვანათ (რიცხვ. 36, 8-9). ელისაბედი, განმარტების მიხედვით არის „სიმშვიდე ღმრთისა“, ხოლო ზაქარია - „ხსოვნა უფლისა“.

 

[თ. 1, მ. 6]

6. და იყვნეს ორნივე ესე წინაშე ღმრთისა მართალ და ვიდოდეს ყოველთა მცნებათა სიმართლისა უფლისათა უბიწონი.

ხშირად ზოგიერთნი არიან მართალნი, მაგრამ არა ღვთის წინაშე, არამედ ადამიანთა დასანახად. ზაქარია და ელისაბედი კი მართალნი იყვნენ ღვთის წინაშე. მცნებათა შინაარსი, მაგალითად, ასეთია: „არა იმრუშო“, „არა იპარო“ (გამოსვლ. 20, 14-15). შინაარსი კანონებისა კი (რაც ძველ, საეკლესიო რუსულით ნიშნავს - განმართლებას), მაგალითად, ასეთი: „რომელმან ბოროტი თქუას მამისათვის, გინა დედისათვის, სიკუდილით მოკუედინ (გამოსვლ. 21, 17), რადგან ამას ნიშნავს მართლად ყოფნა. მაგრამ იცოდე, რომ შესაძლოა მცნებასაც ეწოდოს განმართლება, რამდენადაც იგი ადამიანს მართლად აქცევს და უფრო მეტად კი არის განმართლება ღმრთისა, რამდენადაც „მას დღესა შინა“ ღმერთი განგვსჯის ჩვენ, ექნება რა მცნებები, როგორც წერილობითი თავის მართლება. „უკუეთუმცა არა მოვედ და ვეტყოდე მათ, ცოდვაჲმცა არა აქუნდათ“. (იოანე, 15, 22). და კიდევ: „სიტყუასა რომელსა ვიტყოდე, მან საჯოს იგი უკანაჲსკნელსა დღესა“ (იოანე, 12, 48). რატომაა სიტყვებისთვის „ვიდოდეს ყოველთა მცნებათა სამართლისა“ დამატებული „უბიწონი?“ უსმინე. ხშირად ზოგიერთნი საღმრთო სჯულის მიხედვით იქცევიან, მაგრამ ამას ყველაფერს ადამიანთა საჩვენებლად სჩადიან (მათ. 23, 5). ასეთები არ არიან უბიწონი. ზაქარია კი მცნებებსაც იცავდა და იცავდა უბიწოდ და არა იმისთვის, რომ მათი შესრულების წყალობით ადამიანთათვის მოეწონებინა თავი.

[თ. 1, მ. 7]

7. და არა ესუა მათ შვილი, რამეთუ ელისაბედ იყო ბერწ, და ორნივე გარდასრულ იყვნეს დღეთა მათთა.

მართალთა ცოლები და თავად მართლები, ხშირად უშვილონი იყვნენ, რათა შენ შეიცნო, რომ სჯული ითხოვს მრავალშვილიანობას არა ხორციელს, არამედ სულიერს. „და ორნივე გარდასრულ იყვნეს დღეთა მათთა“ სულირედაც და ხორციელადაც, რამდენადაც სულით ისინი დაბერდნენ, ანუ დიდ წარმატებას მიაღწიეს, გულისხმობს რა აღსვლას „გულსა თვისსა“ (ფსალ. 83, 6) და ჰგავდა მათი ცხოვრება დღეს და არა ღამეს, ვინაიდან იქცეოდნენ კეთილკრძალულად, როგორც ნათელში მყოფნი. (რომ, 13, 12-13).

 

[თ. 1, მ. 8-10]

8. და იყო მღდელობასა მას მისსა, წესსა მას დღითი-დღედისა მისისა წინაშე ღმრთისა, 9. მსგავსად ჩვეულებისა მღდელობისა ჰხუდა მას საკუმეველისა კუმევაჲ და შევიდა ტაძარსა უფლისასა. 10. და ყოველი სიმრავლე ერისაჲ ილოცვიდა გარეშე ჟამსა მას საკუმეველისა კუმევისასა.

ღმრთის წინაშე მსახურებას მხოლოდ წმინდანნი აღასრულებენ, ხოლო უწმინდურთაგან ღმერთი გარემიიქცევს პირს. როდის ხვდა მას საკმევლის კმევის წილი? უეჭველია, რომ განწმენდის დღეს, როდესაც მხოლოდ მღვდელმთავარი შედის წმიდათა წმიდაში, რათა ვისწავლოთ, რომ როგორც ამ მღვდელმთავარმა, შევიდა რა წმიდათა წმიდაში, მიიღო ნაყოფი, ასევე უფალმა იესომ, ერთადერთმა და დიადმა ჭეშმარიტმა მრვდელმთავარმა, შევიდა რა წმიდათა წმიდაში, ანუ ხორციელად აღვიდა რა ზეცაში, მიიღო ნაყოფი თავისი მოვლინებისა ხორცით - ანუ ჩვენი შვილება ღმრთის მიერ და ცხონება.

 

[თ. 1, მ. 11]

11. და ეჩუენა მას ანგელოზი უფლისაჲ, მდგომარე მარჯუენით საკურთხევლისა მის საკუმეველთაჲსა.

ანგელოზი ევლინება არა ყველას, არამედ მხოლოდ მათ, ვინც წმიდაა გულით, როგორც იყო ზაქარია. სამსხვერპლო (საეკლესიო ენით - საკურთხეველი) სასაკმევლედ იმიტომ იწოდება, რომ იყო სხვა საკურთხეველიც - ყოვლადდასაწველი.

 

[თ. 1, მ. 12-14]

12. და შეძრწუნდა ზაქარია, იხილა რაჲ იგი, და შიში დაეცა მას ზედა. 13. ჰრქუა მას ანგელოზმან მან: ნუ გეშინინ, ზაქარია, რამეთუ შეისმნეს ვედრებანი შენნი, და ცოლმან შენმან ელისაბედ გიშვეს შენ ძე, და უწოდი სახელი მისი იოვანე. 14. და იყოს შენდა სიხარულ და მხიარულება, და მრავალთა შობასა მისსა განიხარონ.

ზაქარია შეძრწუნდა, რადგან უჩვეულო ხილვა აძრწუნებს წმინდანთაც. მაგრამ ანგელოზი აჩერებს მის შეძრწუნებას, ვინაიდან ყველგან სწორედ ამით სცნობენ საღმრთო გამოცხადებასა და ეშმაკისეულს: თუ გულისთქმა თავიდან შეძრწუნდება, მაგრამ შემდეგ, შიშის გაფანტვასთან ერთად, მალე მთლიანად დამშვიდდება, ჩვენება ჭეშმარიტად ღმერთისგანაა; ხოლო თუკი შიში და შეშფოთება უფრო იზრდება, მაშინ ჩვენება ეშმაკისგანაა. რატომ თქვა ანგელოზმა: „შეისმინეს ვედრებანი შენნი, ცოლმან შენმან ელისაბედ გიშვას შენ ძე“. მაშინ, როცა ზაქარია ლოცულობდა არა ძისთვის, არამედ ერის ცოდვებისათვის? ერთნი ამბობენ: რამდენადაც ზაქარია ლოცულობდა ერის ცოდვებისათვის, ხოლო უნდა ეშვა ძე, რომელიც იტყოდა: „აჰა ტარიგი ღმრთისაჲ, რომელმაც აიხუნეს ცოდვანი სოფლისანი“ (იოანე, 1, 29), ამდენად ანგელოზი მართებულად ეუბნება მას, შესმენილია შენი ვედრება ერის ცოდვების გამო, ვინაიდან შენ შობ ძეს, რომლის მეშვეობითაც მოხდება ცოდვათა მიტევება. მეორენი კი ასე იგებენ: ზაქარია! შენი ლოცვა შესმენილია და ღმერთმა მიუტევა ერს ცოდვები. შემდეგ იგი თითქოს ეუბნება: საიდან ჩანს ეს? ენგელოზი კი პასუხობს: აი, მე გაძლევ ნიშანს, ელისაბედი გიშობს ძეს, ხოლო იქიდან, რომ ელისაბედი შობს, უნდა დარწმუნდე ერისთვის ცოდვათა მიტევებაშიც.

 

[თ. 1, მ. 15-17]

15. რამეთუ იყოს დიდ წინაშე უფლისა და ღჳნოჲ და თაფლუჭი არა სუას და სულითა წმიდითა აღივსოს მიერვე დედის მუცლით მისითგან. 16. და მრავალნი ძეთა ისრაჱლისათაგანნი მოაქცინეს უფლისა, ღმრთისა მათისა. 17. და იგი თავადი პირველად განვიდეს წინაშე მისსა სულითა და ძალითა ელიაჲსითა მოქცევად გულნი მამათანი შვილთა მიმართ და ურჩნი გონებითა მართალთაჲთა განმზადებად უფლისა ერი მომზადებული.

ანგელოზი აუწყებს, რომ იოანე იქნება დიდი, ოღონდ ღმრთის წინაშე, ვინაიდან მრავალნი იწოდებიან დიდად ადამიანთა წინაშე, მაგრამ ასეთნი არ არიან ღმრთის წინაშე, მაგალითად ფარისეველნი. ხოლო იოანე დიდია სულით, ისევე როგორც ყოველი, რომელიც ცდუნდება, პატარაა სულით. ვინაიდან არცერთი დიდსულოვანი ადამიანი არ ცდუნდება, არამედ პატარა სულისანი და სულმოკლენი, როგორც უფალი ამბობს: „რომელმან დააბრკოლოს ერთი მცირეთა ამათგანი“... (მათე, 18, 6). როგორც იოანეს მშობლები იყვნენ მართლები „ღმრთის წინაშე“, ისე მათი ძეც დიდი იყო „წინაშე უფლისა“. „თაფლუჭად“ იწოდება ყველაფერი, რაც არ არის რა დამზადებული ყურძნისაგან, თრობის მოგვრა შეუძლია. „სული წმიდით“ იგი ჯერ კიდევ დედის მუცელში აღივსო. როდესაც ელისაბედთან დედა ღმრთისა მოვიდა, უფლის მოსვლით გახარებული ყრმა, „ჰკრთებოდა“. „მოქცევად გულნი მამათანი შვილთა მიმართ“; ანუ ებრაელებს მოაქცევს მოციქულთა მიმართ, ვინაიდან ებრაელები იყვნენ მამები, ხოლო მოციქულები კი - მათი შვილები. იუდეველთა გულები მოციქულთა მიმართ მოძღვრებითა და ქრისტეს შესახებ მოწმობით მოაქცია; ხოლო ის, ვინც ქრისტეზე მოწმობს, მის მოწაფეებსაც სავსებით სარწმუნოს ხდის. იოანემ ყველა კი არ მოაქცია, არამედ მარავალი; ხოლო უფალმა ყველანი განანათლა. მოვიდა იგი „სულითა... ელიაჲსათა“, რადგანაც, როგორც ილიაში მოქმედებდა მადლი, ასევე იოანეში, როგოც ილია ითვლება მეორედ მოსვლის წინამორბედად, ასევე იოანე - პირველისა. და „ძალითა ელიაჲსათა“, რამდენადაც ორივეს მოსვლას, ილიასიც და იოანესიც, ერთი და იგივე ძალა აქვს, კერძოდ: „მიჰყავს ქრისტესთან“. იოანე ილიას ძალითა და სულით მოვიდა სხვა აზრითაც, რამდენადაც ისიც ისეთივე მეუდაბნოვე, თავშეკავებული და მამხილებელი იყო, როგორ ილია. დაუბრუნა „ურჩ“ იუდეველბს „გონება მართალი“, ანუ მოციქულთა სწავლება. მოციქულთა სიბრძნე კი სული წმიდის მადლია მათში, რომლითაც ისინი მართულნი იყვნენ. „განმზადებად უფლისა“, ანუ ქრისტესთვის „ერი მომზადებული“, ანუ ადამიანები, რომელთაც შეუძლიათ მიიღონ მოძღვრება. ერთგვარ შედარებას მოვიყვან. როდესაც რომელიმე წინასწარმეტველი მოდიოდა საქადაგებლად, ყველა კი არ ირწმუნებდა ხოლმე მათსას, არამედ შემძლებელნი ამისა, ანუ ისინი, ვინც შეამზადეს საკუთარი თავი ამისთვის, ვინაიდან თუკი ვინმე ღამით მოვა სტუმრად, ყველანი კი არ იღებენ მას, არამედ ფხიზლად მყოფნი და მისი მომლოდინენი და მომზადებულნი მისაღებად; ასევე იოანემ მოამზადა ადამიანები უფლისათვის, მაგრამ არა ურჩნი, არამედ შემძლებელნი, ანუ წინასწარ შემზადებულნი ქრისტეს მისაღებად.

 

[თ. 1, მ. 18-20]

18. და ჰრქუა ზაქარია ანგელოზსა მას: რაჲთა ვცნა ესე, რამეთუ მე მოხუცებულ ვარ, და ცოლი ჩემი გარდასრულ არს დღეთა მისთა? 19. მიუგო ანგელოზმან მან და ჰრქუა: მე ვარ გაბრიელ, წინაშე მდგომელი პირსა ღმრთისასა, და მოვივლინე სიტყუად შენდა და ხარებად ამას. 20. და აჰა იყო შენ დადუმებულ და ვერ შემძლებელ სიტყუად ვიდრე დღედმდე ყოფად ამისა ამისთჳს, რამეთუ არა გრწმენეს სიტყუანი ჩემნი, რომელნი აღესრულნენ ჟამსა თჳსსა.

მართალია ზაქარია მართალი და წმიდა იყო, მაგრამ თუკი მხედველობაში მივიღებთ მისი ძის დაბადების უჩვეულობას, ადვილად არ ირწმუნა. ამიტომაც ანგელოზი ეუბნება თავისი ღირსების შესახებ: „მე ვარ გაბრიელ“, ღმრთის წინაშე მდგომარე, მაცდური ეშმაკი კი არა, არამედ უფლისა ანგელოზი. ამრიგად, იმის გამო რომ არ ირწმუნე, ლაპარაკის უნარს მოაკლდები. სამართლიანად ექვემდებარება სიმუნჯეს, რამდენადაც როგორც წინააღმდგომი სიჩუმით ისჯება. გარდა ამისა იგი გამოხატავადა იმას, რაც იუდეველბს დაემართათ. რამდენადაც, როგორც მან მოხუცმა და უნაყოფომ და მან, ვინც არ ირწმუნა, შვა ძე, უმეტესი წინასწარმეტყველთა. ასევე იუდეველთა ეკლესიამ და იერარქიამ, მართალია დაბერდა და უნაყოფო, ურმწუნო და ურჩი იყო, მაგრამ მაინც შვა განხორციელებული სიტყვა ღმრთისა, მეუფე წინასწარმეტყველთა, რომლის შობითაც, ადრე ურჩებაში მყოფნი მორწმუნენი და აღმსარებელნი გახდნენ.

 

[თ. 1, მ. 21-23]

21. და დგა ერი იგი და ელოდა ზაქარიას და უკჳრდა დაყოვნებაჲ იგი მისი ტაძარსა მას შინა. 22. და გამო-რაჲ-ვიდა, ვერ ეძლო სიტყუად მათდა, და ცნეს, რამეთუ ჩუენებაჲ რაჲმე იხილა ტაძარსა მას შინა; და იგი წამ-უყოფდა მათ და დაადგრა უტყუად. 23. და ვითართცა აღესრულნეს დღენი იგი მსახურებისა მისისანი, წარვიდა სახიდ თჳსა.

ხედავ იუდეველნი როგორ ელოდნენ და რჩებოდნენ მანამ, სანამ მღვდელმთავარი გამოვიდოდა? ჩვენი კი ქრისტიანები ჯერ შესულნი არ ვართ ტაძარში, რომ უკვე ვფიქრობთ ცუდად გავხდებით, თუკი არ გავალთო. ზაქარია ანიშნებდა ხალხს, რომელიც, როგორც სავარაუდოა, მდუმარების მიზეზს კითხულობდა. მაგრამ რამდენადაც მას ლაპარაკი არ შეეძლო, ამდენად მინიშნებებით უხსნიდა. დააკვირდი იმასაც, რომ ზაქარია არ წასულა სახლში, ვიდრე მისი მსახურების დღეები არ ამოიწურა, არამედ ტაძარში რჩებოდა. რამდენადაც მთიანი ქვეყანა მართლაც შორს იყო იერუსალიმიდან, თანაც მღვდლისთვის, თუნდაც სახლი შიგ იერუსალიმში ჰქონოდა, არ იყო ნებადართული ტაძრის ეზოდან გამოსულიყო, როდესაც მისი მსახურების რიგი მოაწევდა. ჩვენ კი, სამწუხაროდ, როგორ დაუდევრად ვექცევით ღმრთისმსახურებებს. ის, რომ ზაქარიას არ შეეძლო ლაპარაკი, არამედ მინიშნებებს იყენებდა, ეს იუდეველთა უგუნურ ცხოვრებაზე მიუთითებს. ვინაიდან, მოაკვიდნეს რა სიტყვა, მათ არ შეუძლიათ ანგარიშის გაწევა არც თავიანთი საქმეებისთვის  და არც საუბრისთვის. კიდევაც, რომ გეკითხა მათთვის, რაიმე წინასწარ მეტყველთა მიერ თქმულზე, მათ არ შეეძლოთ გაეღოთ პირი და ეთქვათ შენთვის სიტყვა, ანდა პასუხი.

 

[თ. 1, მ. 24-25]

24. და შემდგომად დღეთა მათ მიუდგა ელისაბედ, ცოლი მისი, და იფარვიდა თავსა თჳსსა ხუთ თუე და იტყოდა, 25. ვითარმედ: ესრეთ მიყო მე უფალმან დღეთა ამათ, რომელთა მოხედვა-ყო მოსპოლვად ყუედრებაჲ ჩემი კაცთა შორის.

ვინაიდან ელისაბედი, უმანკო იყო, რცხვენოდა და მუცლად იღო რა სიბერეში, ხუთ თვეს თავს იფარავდა, სანამ მუცლად არ იღო მარიამმაც. როდესაც მან (მარიამმა) მუცლად იღო და ყრმა „ჰკრთებოდა“ მის მუცელში (ელისაბედისა), იგი თავს აღარ იფარავდა, არამედ თამამადაც კი იქცეოდა, როგოც დედა ისეთი ძისა, რომელიც ჯერ კიდევ დაბადებამდე შეიქმნა წინასარმეტყველის პატივის ღირსი.

 

[თ. 1, მ. 26-30]

26. და თუესა მეექუსესა მოივლინა გაბრიელ ანგელოზი ღმრთისა მიერ ქალაქად გალილეაჲსა, რომლისა სახელი ნაზარეთ, 27. ქალწულისა, თხოილისა ქმრისა, რომლისა სახელი იოსებ, სახლისაგან და ტომისა დავითისა, და სახელი ქალწულისაჲ მის მარიამ. 28. და შევიდა ანგელოზი იგი მისა და ჰრქუა: გიხაროდენ, მიმადლებულო! უფალი შენ თანა. კურთხეულ ხარ შენ დედათა შორის. 29. ხოლო მან რაჲ იხილა, შეძრწუნდა სიტყუასა მას მისსა ზედა და განიზრახვიდა: ვითარ-მე არს მოკითხვაჲ ესე? 30. და ჰრქუა მას ანგელოზმან მან: ნუ გეშინინ, მარიამ, რამეთუ ჰპოვე მადლი წინაშე ღმრთისა.

„თუესა მეექუსესა“, მოყოლებული იოანეს მუცლად ღების დროიდან. ამბობს, რომ ქალწული თხოვილი იყო ქმრის მიერ დავითის სახლიდან, რათა უჩვენოს, რომ ისიც დავითის ტომიდან წარმოსგდებოდა; ვინაიდან ისეთი კანონი იყო, რომ ორივე ნახევარი (ქორწინებაში მყოფი) ერთი და იმავე გვარიდან და ერთი და იმავე შტოდან უნდა ყოფილიყვნენ (რიცხვ. 36, 6-9). რამდენადაც უფალმა ევას უთხრა: „ტანჯვით შობ შვილებს“ (დაბ. 3; 16), ახლა ამ ტანჯვას ის სიხარული ცვლის, რომელიც ქალწულისთვის მოაქვს ანგელოზს, როდესაც ეუბნება: „გიხაროდენ მიმადლებულო!“ რამდენადაც ევა დაწყევლილი იქნა, მარიამს ახლა ესმის: „კურთხეულ ხარ შენ“. მარიამი ფიქრობდა ხარების შესახებ, თუ როგორი იყო იგი: იყო იგი ბილწი და მანკიერი, როგორც მიმართვა მამაკაცისა ქალწულისადმი, თუ ღმრთაებრივი, რამდენადაც ამ ხარებაში ნახსენები იყო უფალიც: „უფალი შენთანა“? ანგელოზი, პირველ რიგში, ამშვიდებს მის გულს, ათავისუფელბს შიშისაგან, რათა მან ღმრთაებრივი პასუხი უშფოთველ მდგომარეობაში მიიღოს, ვინაიდან შეცბუნებულ მდგომარეობაში იგი ვერ შეძლებდა რიგიანად მოესმინა ის, რაც უნდა აღსრულებულიყო; შემდეგ, თითქოსდა ასახსნელად ზემოთქმული სიტყვისა „მიმადლებულო“ ამბობს: „რამეთუ ჰპოვე მადლი წინაშე ღმრთისა“. ვინაიდან იყო მიმადლებული - ნიშნავს მიიღო მადლი ღმრთისაგან, ანუ სათნო ეყო ღმერთს. მაგრამ ეს საერთო ბედნიერებაა, ვინაიდან სხვა მრავალმაც მიიღო მადლი ღმრთისაგან, ხოლო მარიამისადმი მიმართული ხარება სხვას არავის ეკუთვნის.

 

[თ. 1 მ. 31-33]

31. და აჰა ესერა შენ მუცლად-იღო და ჰშვე ძე და უწოდი სახელი მისი იესუ. 32. ესე იყოს დიდ და ძე მაღლის ეწოდოს, და მისცეს მას უფალმან ღმერთმან საყდარი დავითის, მამისა თჳსისაჲ. 33. და მეუფებდეს სახლსა ზედა იაკობისსა საუკუნოდ, და სუფევისა მისისაჲ არა იყოს დასასრულ.

„და აჰა ესერა შენ მუცლად-იღო“ - ამ უპირატესობით ჯერ არცერთ ქალწულს არ უსარგებლია. ამბობს რა: „მუცლად-იღო“; ამით უჩვენებს, რომ უფალი არსებითად განხორციელდა თავად ქალწულის საშოდან. ჩვენი მოდგმის ხსნისათვის მოსული, სამართლიანად იწოდება „იესოდ“, ვინაიდან ეს სახელი, ბერძნულიდან თარგმნაში, ნიშნავს „ხსნა ღმერთისგანაა“. იესო, განმარტების მიხედვით ნიშნავს მხსენელს, ვინაიდან ხსნასაც ეწოდება „იაო“. „და ესე იყოს დიდ, ამბობს იგი, - და ძე მაღლისა ეწოდოს“. იოანეც დიდი იყო, მაგრამ „ძე მაღლისა“ არ ყოფილა; ხოლო მაცხოვარი დიდია თავისი მოძღვრებით და „ძეცაა მაღლისა“ ისევ ამ მოძღვრებიდან გამომდინარე, რამდენადაც იგი ასწავლიდა, როგორც ხელმწიფების მქონე საკვირველ სასწაულთა აღსრულების მეოხებითაც. „ძედ მაღლისა“ ხილული კაცი იწოდება: რამდენადაც პიროვნება ერთი იყო, ჭეშმარიტად, ძე მაღლისა იყო კაცი, ძე ქალწულისა. სიტყვა, „ძე მაღლისა“, იყო უწინარეს საუკუნეთაც, მაგრამ არ იწოდებოდა ასე და არ იყო ცნობილი; ხოლო როდესაც ხორცი შეისხა და ხორცში მოგვევლინა, მაშინაც ეწოდა „ძე მაღლისა“, უკვე ხილული და სასწაულთა მოქმედი. როდესაც გესმის „საყდარი დავითისა“, ნუ იფიქრებ ხორციელ მეფობაზე, არამედ იფიქრე ღმრთაებრივზე, რომლითაც იგი გამეფდა ყოველ ხალხზე ღმრთაებრივი მოძღვრების წყალობით. „სახლი იაკობისი“ ეწოდება მორწმუნეებს, როგორც ებრაელთაგან, ასევე სხვა ხალხთაგანაც, ვინაიდან ასეთები არიან  არსებითად იაკობი და ისრაელი. მაშ, როგორღაა ნათქვამი, რომ იგი დავითის ტახტზე დაჯდა? უსმინე, დავითი უმცროსი იყო თავის ძმებს შორის: და უფალიც იყო მოძულებული და გაკიცხული, როგორც მოყვარული ჭამისა და ღვინის სმისა და როგორც შვილი დურგლისა და უპატიობაში მყოფი თავისი ძმების, იოსების შვილების მხრივაც კი. „რამეთუ, - ნათვქამია, - არცაღა ძმათა მისთა ჰრწმენა მისი“ (იოანე. 7; 5). დავითი მიუხედავად ქველმოქმედებისა, დევნილი იყო; ასევე უფალსაც, სასწაულთა მოქმედს, ცილს სწამებდნენ და ქვებს ესროდნენ. დავითმა გაიმარჯვა და გამეფდა სიმდაბლის წყალობით; უფალიც ჯვრის სიმდაბლით მიღების შემდგომ გამეფდა. მაშ, ხედვა თუ რა აზრითაა ნათქვამი, რომ იგი დავითის ტახტზე დაჯდა? როგორც დავითმა მიიღო მეფობა სულიერი, რომელსაც „არა აქვს დასასრულ“, რამდენადაც ქრისტეს მეუფებას, ანუ ღმერთის შემეცნებასა და ქრისტიანობას არ ექნება დასასრული, ვინაიდან ჩვენ, დევნილობის ჟამსაც კი, ქრისტეს მადლით ვბრწყინავთ.

 

[თ. 1, მ. 34-35]

34. ჰრქუა მარიამ ანგელოზსა მას: ვითარ-მე იყოს ესე ჩემდა, რამეთუ მე მამაკაცი არა ვიცი? 35. მიუგო ანგელოზმან მან და ჰრქუა მას: სული წმიდაჲ მოვიდეს შენ ზედა, და ძალი მაღლისაჲ გფარვიდეს შენ; ამისთჳსცა შობილსა მას წმიდა ეწოდოს და ძე მაღლის.

ქალწულმა სთქვა: „ვითარმე იყოს ჩემდა“ არა იმიტომ, რომ არ ირწმუნა, არამედ იმიტომ, რომ მან, როგორც ბრძენმა და გონიერმა, მოინდომა გაეგო ამ მოვლენის ხასიათი, რამდენადაც მსგავსი არაფერი მომხდარა მანამდე და არც ამის შემდეგომ იქნება, ამიტომაც ანგელოზი პატიობს მას და არ კიცხავს, როგორც ზაქარიას, არამედ კიდეც უხსნის, თუ რა ხასიათისაა არსებული მოვლენა. ზაქარია სამართლიანად გაიკიცხა: მას მრავალი მაგალითი ჰქონდა, რამდენადაც მრავალი უნაყოფო შობდა, ხოლო ქალწულს არ ჰქონდა არცერთი მაგალითი. „სული წმიდაჲ, - ეუბნება იგი, - მოვიდეს შენ ზედა“ შეიქმს რა საშოს შენსას ნაყოფიერს და ხორცს შეასხამს ერთარსება სიტყვას. და ძალი მაღლისაჲ, ანუ ძე ღმრთისა, რამდენადაც ქრისტე არის ძალი ღმრთისა (1, კორ. 1, 24), - გფარვიდეს შენ“, ანუ გადაგეფარება შენ, იქნება რა გარემოცული ყოველი მხრიდან. ვინაიდან, როგორც ჩიტი სრულიად იფარავს თავის ბარტყებს, გადააფარებს რა თავის ფრთებს, ასევე ძალი ღმრთისა მთლიანად გარს შემოეკრა ქალწულს; სწორედ ამის ნიშნავს „გფარვიდეს“. შესაძლოა, ვინმემ თქვას: როგორც მხატვარი თავიდან ჩრდილის მონახაზს აკეთებს, ხოლო შემდეგ საბოლოოდ აფერადებს მას, ასევე უფალიც, როდესაც ხორცს ქმნიდა საკუთარი თავისთვის და ადმიანის სახეს იღებდა, თავიდან დედის საშოში ჩრდილით გამოყო კონტურები ხორცისა, მოზილა რა იგი მარადის ქალწულის სისხლთაგან, შემდეგ კი ჩამოაყალიბა იგი. მაგრამ ეს საეჭვოა. ვინაიდან ერთნი ამბობენ, რომ როდესაც უფალმა განანათლა საშო ქალწულისა, მაშინვე იქმნა სრულყოფილი ჩვილი, ხოლო მეორენი არ იღებენ ამას. მაშ, უსმინე რას ამბობს: „ამისთვისცა შობილსა მას წმიდა ეწოდოს“, ანუ ის, ვინც შენს საშოში თანდათან იზრდება და არა უცებ გვევლინება სრულოფილი სახით. აქედან გამომდინარე, ნესტორის ბაგენი დადუმდებიან. ვინაიდან იგი ამბობდა, რომ ძე ღმრთისა კი არ განხორციელდა, ქალწულის საშოში მყოფი, არამედ უბრალო ადამიანმა, მარიამისაგან შობილმა, შემდგომში ღმერთი გაიხადა თავის თანამგზავრად. დაე გაიგონოს, რომ ის, ვინც თანდათან იშვის საშოდან, სწორედ იგი იყო ძე ღმრთისა, არა ისე, რომ სხვა იყო საშოში მყოფი, ხოლო სხვა ძე ღმრთისა, არამედ ერთი და იგივე იყო ძე ქალწულისა და ძე ღმრთისა. შეხედე, თუ როგორ მიუთითა წმიდა სამებაზეც, დაასახელა რა: სული წმიდა, ძალი - ანუ ძე, ხოლო ხსენებით მაღლისა - მამა.

 

[თ. 1, მ. 36-38]

36. და აჰა ელისაბედ, ნათესავი შენი, იგიცა მიდგომილ არს ძესა სიბერესა თჳსსა, და ესე მეექუსე თუჱ არს მისი, რომელსა-იგი ერქუა ბერწ. 37. რამეთუ არა შეუძლებელ არს წინაშე ღმრთისა ყოველი სიტყუაჲ. 38. ჰრქუა მას მარიამ: აჰა მჴევალი უფლისაჲ; მეყავნ მე სიტყჳსაებრ შენისა! და წარვიდა მისგან ანგელოზი იგი.

შესაძლოა ზოგიერთებმა იფიქრონ, თუ როგორ იყო ელისაბედი ნათესავი ქალწულისა, როდესაც ქალწული იუდას შტოდან იყო, ხოლო ელისაბედი იყო „ასულთაგან აჰრონისათა“, რამდენადაც სჯული ითხოვდა, რომ ქორწინებები ერთი და იმავე შტოში ყოფილიყო; ამაზე შეიძლება ითქვას ისიც, რომ ტყვეობის დროიდან მოყოლებული, სხვადასხვა ტომი ერთმანეთს შეერია, ხოლო უკეთესია ითქვას შემდეგი: აარონს ცოლად ჰყავდა ელისაბედი, ასული ამინადაბისა, ხოლო ეს უკანასკნელი იუდას შტოდან იყო. ხედავ, რომ ღმრთისმშობელი ელისაბედის ნათესავი იყო სულ თავიდანვე, მოყოლბეული აარონიდან, რამდენადაც ცოლი აარონისა იუდას შტოდან წარმოსდგებოდა, რომლიდანაც იყო ღმრთისმშობელიც, ხოლო ელისაბედი იყო „ასულთაგან აჰრონისათა“, მაშასადამე, ელისაბედი - ღმრთიმშობლის ნათესავია. ვინაიდან მისი დიდი დედა, ცოლი აარონისა, იუდას შტოდან წარმოსდგებოდა. შეხედე ნათესვთა მემკვიდრეობითობასაც. ცოლი აარონისა - ელისაბედია, და ცოლი ზაქარიასიც - ელისაბედი, როგორც მისგან წარმომდგარი. მაგრამ შეხედე რას ამბობს ქალწული: „აჰა მხევალი უფლიასო; მეყავ მე სიტყვისაბერ შენისა!“ მე - დაფა ვარ ფერმწერისა; დაე ფერმწერმა დახატოს ის, რაც სურს; დაე უფალმა შექმნას ის, რაც მას ნებავს. ცხადია, რომ ადრე თქმული „ვითარ-მე იყოს ჩემდა“ იყო არა ურწმუნოების გამოხატულება, არამედ მოვლენის ხასიათის გაგების სურვილი, ვინაიდან რომ არ ერწმუნა არ იტყოდა: „აჰა მხევალი უფლიასო; მეყავ მე სიტყვისაბერ შენისა“. იცოდე ისიც, რომ გაბრიელი ნიშნავს - ღმრთის კაცს, მარიამი - ქალბატონს, ხოლო ნაზარეთი - განათლებას. ამრიგად, როდესაც ღმერთმა განკაცება ინება, მართებულად გზავნის გაბრიელს, რომელიც ნიშნავს ღმერთის კაცს; თავად ხარებაც წმიდა ადგილას აღესრულება, ანუ ნაზარეთში, ვინაიდან სადაც ღმერთია, იქ არაფერია არაწმიდა.

 

[თ. 1, მ. 39-42]

39. და აღდგა მარიამ მათ დღეთა შინა და წარვიდა მთად კერძო მსწრაფლ ქალაქად იუდაჲსა. 40. და შევიდა სახლსა ზაქარიაჲსსა და მოიკითხა ელისაბედ. 41. და იყო ვითარცა ესმა ელისაბედს მოკითხვაჲ მარიამისი, ჰკრთებოდა ყრმაჲ იგი მუცელსა მისსა. და აღივსო სულითა წმიდითა ელისაბედ. 42. და ჴმა-ყო ჴმითა დიდითა და თქუა: კურთხეულ ხარ შენ დედათა შორის, და კურთხეულ არს ნაყოფი მუცლისა შენისაჲ!

ქალწუმა, როდესაც გაიგო, რომ ელისაბედმა მუცლად-იღო, ისწრაფა მასთან ნაწილობრივ იმიტომ, რომ უხაროდა ნათესავის კეთილდღეობა, ნაწილობრივ კი, როგორც ფრიად კეთილგონიერმა, სურდა რა საბოლოოდ დარწმუნებულიყო იმაში, უთხრა თუ არა ჭეშმარიტება მისდამი მოვლინებულმა, რათა სამართლიანობის მიხედვით ელისაბედის შესახებ თქმულისა, ეჭვი არ შეჰპარვოდა იმაშიც, რაც თავად მას ეხებოდა. ვინაიდან, მართალია იგი იმედოვნებდა, მაგრამ მაინც ეშინოდა, რათა როგორმე არ მოტყუებულიყო; და ეს ურწმუნობის გამო კი არ იყო, არამედ სურვილის გამო უფრო ზუსტად გარკვეულიყო საქმეში. ზაქარია მთიან ქვეყანაში ცხოვრობდა; ამიტომაც ისწარფვის ქალუწლი იქითკენ, ხოლო იოანე, მიემადლა რა ერთგვარი განსაკუთრებული ნიჭი სხვა ადამიანებთან შედარებით, ჰკრთება დედის მუცელში, რის გამოც იგი წინასწარმეტყველებზე უმეტესიცაა (მათე; 11, 9). ვინაიდან ისინი თავის დაბადების შემდეგ წინასწარმეტყველებდნენ, იგი კი ამგვარი ნიჭის ღირსი, დედის მუცელშივე შეიქმნა. ნახე! ქალწულმა მოიკითხა ელისაბედი, ანუ დაიწყო საუბარი მასთან. ამრიგად, ხმა ქალწულისა იყო ხმა მასში განხორციელებადი უფლისა და ამიტომაც მას წინამორბედსაც მიანიჭა მადლი ჯერ კიდევ მუცელში და წინასწარმეტყველი გახადა, ვინაიდან წინასწარმეტყველური სიტყვები ელისაბედისა მარიამის მიმართ იყო არა ელისაბედის სიტყვები, არამედ ჩვილისა; ხოლო ელისაბედის ბაგეები მხოლოდ გამოიყენა მან, ისევე როგორც მარიამის ბაგეები გამოიყენა ძე ღმრთისამ, რომელიც მის საშოში სუფევდა. რამდენადაც ელისაბედი მაშინ აღივსო სულით, როდესაც ჩვილი მუცელში შეკრთა; ჩვილი, რომ არ შემკრთალიყო, იგი არ იწინასწარმეტყველებდა. როგორც წინასწარმეტყველებზე ამბობენ, რომ მანამდე ზებუნებრივ მდგომარეობაში ვარდებოდნენ და შთაგონება იპყრობდათ, ხოლო შემდეგ წინასწარმეტყველებდნენ, ასევე შესაძლოა იოანეც, თითქოსდა შთაგონებული, მანამდე შეკრთა, ხოლო შემდგომ დედის ბაგეებით იწინასწარმეტყველა. და რა იწინასწარმეტყველა? „კურთხეულ ხარ შენ დედათა შორის“. შემდეგ კი, რამდენადაც მრავალმა წმიდა დედამ უღირსი შვილი შვა, მაგალითად, რებეკამ - ესავი, ამბობს: „და კურთხეულ არს ნაყოფი მუცლისა შენისა“, რამეთუ შენი მუცლის ნაყოფი - ღმერთია, ვინაიდან მხოლოდ ღმერთია კურთხეული, როგორც დავითიც ამბობს: „კურთხეულ არს მომავალი“ (ფს. 11; 26). რამდენადაც წმიდა წერილში ჩვეულებრივი ამბავია „და“ კავშირის გამოყენება, ნაცვლად კავშირისა „რამეთუ“ („რადგან“) მაგალითად: მომეც ჩვენ შეწევნაჲ ჭირსა; რამეთუ ცუდ არს ცხოვრებაჲ კაცისაჲ“ (ფშ. 59, 13; (11) ნაცვლად და ამაოა ცხოვრება კაცისა; და ასევე: „აჰა მრისხანე და ცოდვა გვაქვს ჩადენილი“ (ფს, 64, 4) ნაცვალდ: რადგან ცოდვა გვაქვს ჩადენილი. უწოდებს უფალს ღმრთისმშობლის „მუცლის ნაყოფს“, რადგანაც ჩასახვა მოხდა ქმრის გარეშე. სხვა ჩვილები მამების მეშვეობით არიან შობილნი, ქრისტე კი მხოლოდ ღმრთისმშობლის საშოს ნაყოფია, ვინაიდან მან მარტომ იტვირთა იგი.

 

[თ. 1, მ. 43-45]

43. და ვინაჲ ჩემდა ესე, რაჲთა მოვიდეს დედაჲ უფლისა ჩემისაჲ ჩემდა? 44. რამეთუ აჰა ესერა ვითარცა იყო ჴმაჲ მოკითხვისა შენისაჲ ყურთა მომართ ჩემთა, ჰკრთებოდა ყრმაჲ ესე სიხარულით მუცელსა ჩემსა. 45. და ნეტარ არს, რომელსა ჰრწმენეს, რამეთუ იყოს აღსრულებაჲ თქუმულთაჲ მათ მისა მიმართ უფლისა მიერ.

როგორც შემდგომ, როდესაც ქრისტე მოსანათლად მოვიდა, იოანემ შერისხა მას მოწიწებისადა გამო, ეუბნებოდა რა: „მე არა ვარ ღირსი“ (მათე 3; 14, 11), ასევე აქაც აუწყებს თავისი დედის მეშვეობით: „და ვინაჲ ჩემდა ესე, რაჲთა მოვიდეს დედაჲ უფლისა ჩემისაჲ ჩემდა“? უწოდა რა მუცლადღებულს დედა, ვიდრე იგი შობდა უფალს. სხვა დედაკაცთათვის, სანამ არ შობენ, არ არის მიღებული დედის დაძახება, წარუმატებელი მშობიარობის ან მუცლის მოშლის შიშით; ხოლო ქალწულთან დაკავშირებით ამგვარი ეჭვი არ არსებობდა. მარიამ! ვიდრე შობდე, შენ: მანამდეც უკვე - დედა ხარ და ნეტარი, რადგანაც ირწმუნე, რომ აღსრულდებოდა უფლის მიერ თქმული შენდამი

 

[თ. 1, მ. 46-50]

46. და თქუა მარიამ: ადიდებს სული ჩემი უფალსა, 47. და განიხარა სულმან ჩემმან ღმრთისა მიმართ, მაცხოვრისა ჩემისა, 48. რამეთუ მოხედნა სიმდაბლესა ზედა მჴევლისა თჳსისასა; რამეთუ აჰა ესერა ამიერითგან მნატრიდენ მე ყოველნი ნათესავნი; 49. რამეთუ ყო ჩემ თანა დიდებული ძლიერმან, და წმიდა არს სახელი მისი, 50. და წყალობაჲ მისი ნათესავითი ნათესავადმდე მოშიშთა მისთა ზედა;

ქალწული, იყო რა სავსებით დარწმუნებული მისთვის ნაწინასწარმეტყველების ჭეშმარიტებაში, ადიდებს უფალს, აწერს რა სასწაულს არა საკუთარ თავს, არამედ მას; ვინაიდან მან მოხედაო ჩემს სიმდაბლეს და არა მე მივხედე მას; მან მომივლინაო წყალობა და არა მე მოვიძიეო იგი და „ამიერითგან მნატრიდნენ მე ყოველნი ნათესავნი“, არა მხოლოდ ელისაბედი, არამედ ასევე ნათესავნი მორწმუნეთა. და რატომ უნდა მნატრიდნენ? ნუთუ ჩემი სათნოებების გამო? არა! არამედ ვინაიდან უფალმა ყო დიდებული ჩემ თანა და უწოდა მას „ძლიერი“, რათა ყველამ ირწმუნოს მისი სიტყვები, ექნება რა მხედველობაში, რომ უფალს ძალუძს ამისი ქმნა. „წმიდა“ უწოდა „სახელს მისას“, რათა ეჩვენებინა, რომ უწმინდესი, დედის მუცელში ჩასახვის გამო, ოდნავადაც არ იბილწება, არამედ წმიდად რჩება და არა მხოლოდ ჩემს მომართ არისო „წყალობაი მისი“, არამედ ყველა მის მოშიშთა მიმართაც. ვინაიდან არა მოშიშნი მისნი, არამედ სრულიად უღირსნი ვერ იღებენ წყალობას, თქვა რა, რომ წყალობა ღმრთისა არის „ნათესავითი ნათესავამდე“, იმაზე მიუთითა, რომ ღმრთის მოშიშნი წყალობას იღებენ ახლანდელ ნათესავთა შორისაც, ანუ ამ საუკუნეშიც და მომავალ ნათესავთა შორისაც მიიღებენ, ანუ დაუსრულებელ საუკუნეში, ვინაიდან აქაც ასწილად იღებენ, ხოლო იქ კიდევ უფრო მეტს მიიღებენ (მათ. 19; 29). დააკვირდი! ჯერ სამშვინველი ადიდებს უფალს, ხოლო შემდგომ სული განიცრებს, ანუ რა! ადიდებს უფალს ის, ვინც ღმრთის შესაფერისად ცხოვრობს. შენ ქრისტიანად იწოდები - მაშ ნუ დამცირებ ღირსებას და სახელს ქრისტესას შენი უღირსი საქმეებით, არამედ განადიდე იგი დიდებულ და ზეციურ საქმეთა მეშვეობით. მაშინ შენი სულიც განიხარებს, ანუ ნიჭი სულისა, შენს მიერ დიდებულ სამქეთა აღსრულებით მიღებული, სიხარულით აჩქროლდება და წარემატება და არა მოაკლდება და ასე ვთქვათ, მოკვდება. იცოდე ისიც, რომ წმიდა წერილი, როგორც ჩანს, უბრალოდ, სულსაც და სამშვინველსაც ერთსა და იმავე სახელს უწოდებს - მაგრამ საერთოდ განარჩევს მათ. ვინაიდან იგი მშვინვიერ ადამიანს უწოდებს იმას, ვინც ბუნებრივი მოთხოვნილებების მიხედვით ცხოვრობს და ადამიანური გულისთმქებით ხელმძღვანელობს: მაგალითად შიმშილის შემთხვევაში ჭამს, მტერი სძულს და საერთოდ არაფერში არ წარმოგვიდგება, როგორც საკუთარ ბუნებაზე ამაღლებული; ხოლო სულიერს უწოდებს იმას, ვინც ბუნების კანონებს ამარცხებს და არ ბრძნობს არაფერ ადამიანურზე. ასეთია წმიდა წერილში განსხვავება სამშვინველისა და სულს შორის (1. კორ, 2, 14-25; გალ. 6, 8). შესაძლოა ექიმები მათ სხვაგვარად განარჩევენ, მაგრამ ჩვენ წმიდა წერილს უნდა ვუგდოთ ყური, ხოლო ექიმები დაე ცდებოდნენ.

 

[თ. 1, მ. 51-56]

51. ყო სიმტკიცე მკლავითა თჳსითა; განაბნინა ამპარტავანნი გონებითა გულთა მათთაჲთა; 52. დაამჴუნა ძლიერნი საყდართაგან და აღამაღლნა დაბალნი; 53. მშიერნი აღავსნა კეთილითა და მდიდარნი განავლინნა ცუდნი; 54. შეეწია ისრაჱლსა, მონასა თჳსსა, მოჴსენებად წყალობისა. 55. ვითარცა ეტყოდა მამათა ჩუენთა აბრაჰამსა და ნათესავსა მისსა საუკუნოდ. 56. და დაადგრა მარიამ ელისაბედის თანა სამ თუე და წარვიდა სახიდ თჳსა.

მკლავი მამისა - ძეა; ამრიგად, ღმერთმა, მამამ ძეში გამოავლინა თავისი ხემწიფება და ძლიერება ბუნებაზე, ვინაიდან ძის განხორციელებით დაძლეულია ბუნება: ქალწულმა შვა, ღმერთი კაცად იქცა, ხოლო კაცი - ღმერთად. უფალმა „განაბნინა ამპარტავანნი“ ეშმაკთა სახით, განსდევნა რა ისინი ადამიანთა სულთაგან და გააგზავნა ერთნი უფსკრულში, ხოლო მეორენი - ღორებში. შეიძლება ვიგულისხმოთ იუდეველნიც, რომელნიც განაბნია მთელს მსოფლიოში და რომელნიც დღესაც გაბნეულნი არიან. „დაამხუნა ძლიერნი საყდართაგან“, ანუ ეშმაკნი, რომელნიც ბატონობდნენ ადამიანებზე და ადამიანთა სულებზე ედგათ „საყდარნი“, განისვენებდნენ რა მათზე. თუმცა ფარისეველნიც არსებითად „ძლიერნი“ არიან; როგორც გლახაკთა ქონების მიმტაცებლებსა და როგორც მოძღვრებს, აქვთ საყდარნი, რომელთაგანაც ისინი ჩამოგდებულნი არიან. „აღამაღლა მდაბალნი“ ანუ წარმართნი, რომელნიც ცოდვამ დაამდაბლა. აღამაღლა ისინი, მიანიჭა რა მათ შვილება. ისევე როგორც მშიერნი, ისევ ისინი, ანუ წარმართები (ვინაიდან არ ჰქონდათ წმიდა წერილი, სჯული, ანდა მცნებები), არავსო სიკეთით წმიდა წერილისა, ხოლო იუდეველნი, მდიდარნი სჯულითა და მცნებებით, განასხა როგორც ზეციური, ისე მიწიერი იერუსალიმიდან, მოკლებულნი ყოველგვარ სიკეთეს, ვინაიდან იუდეველებს ახლა აღარა აქვთ არაფერი, თუმცაღა ჩანან როგორც მქონენი. „შეეწია ისრაელსა, მონასა თვისსა“. ლაპარაკია ან ხორციელ ისრაიტელებზე, ვინაიდან მათგან მრავალმა ათეულმა ათასმა ირწმუნა და აღსრულდა აბრაამისთვის ღმრთის მიერ მიცემული აღთქმა, რომელმაც უთხრა: „და იკურთხეოდიან შენდამი ყოველნი ტომნი ქუეყანისანი“ (შესაქმ. 12, 3); ანდა ლაპარაკია სულიერ ისრაელზე, ვინაიდან ყოველი მხედველი ღმრთისა ისრაელად იწოდება, ვინაიდან ეს სახელი განიმარტება, როგორც მხედველი ღმრთისა. ამრიგად, შეეწია ამ ღმრთის მხედველთ, აღიყვანა რა ისინი ზეციურ სამკვიდრებელში. მარიამი ელისაბედთან სამ თვეს დარჩა, სემდეგ კი დაბრუნდა. რამდენადაც ელისაბედს უნდა ემშობიარა, ქალწული განეშორება იმ მრავალთა გამო, რომელნიც შობის გამო უნდა შეკრებილიყვნენ, ვინაიდან ქალწულისთვის სათაკილოა ამგვარ გარემოებათა მოწმედ ყოფნა, ხოლო იქიდან, რომ ქალწული დაბრუნდა მაშინ, როდესაც შობის ჟამმა მოაწია ელისაბედისა, ჩანს, რომ ანგელოზი წინამორბედის ჩასახვიდან მეექვსე თვეს მოვიდა მარიამთან; მარიამი ელისაბედთან დაახლოებით სამ თვეს დარჩა; აი თითქმის ცხრა თვეც.

 

[თ. 1, მ. 57-64]

57. ხოლო ელისაბედისნი აღივსნეს ჟამნი შობისა მისისანი და შვა ძე. 58. და ესმა გარემოთა და ნათესავთა, რამეთუ განადიდა უფალმან წყალობაჲ თჳსი მის თანა, და მის თანა იხარებდეს. 59. და იყო მერვესა დღესა და მოვიდეს წინადაცუეთად ყრმისა მის და რაჲთამცა უწოდეს მას სახელად მამისა მისისა ზაქარია. 60. და მიუგო დედამან მისმან და ჰრქუა: არა, არამედ ეწოდოს მაგას იოვანე. 61. და ჰრქუეს მას, ვითარმედ: არავინ არს ნათესავსა შენსა, რომელსა ჰრქჳან სახელი ეგე. 62. და წამუყოფდეს მამასა მისსა, რაჲ-ძი უნდეს სახელის-დებად მისა. 63. და მოითხოვა ფიცარი და დაწერა და თქუა: იოვანე არს სახელი მისი. და დაუკჳრდა ესე ყოველთა. 64. და მეყსეულად აღეღო პირი მისი და ენაჲ, და იტყოდა და აკურთხევდა ღმერთსა.

ქალწული შესაძლებელია იმიტომ დარჩა ელისაბედთან დაახლოებით სამ თვეს, რომ შეძრული იყო სასწაულით და ერთგვარ ნუგეშს საჭიროებდა, რასაც ელისაბედთან ყოფნაში ჰპოვებდა; მაგრამ როდესაც შობის ჟამი მოახლოვდა, იგი განეშორა. „ხოლო ელისაბედისნი აღივსეს ჟამი შობის მისისანი“; უნდა ითქვას, რომ ცოდვილთა შესახებ არ ითქმევა - აღივსო ჟამი შობისა, არამედ მხოლოდ იქ ითქმევა ეს, სადაც მშობიარე მართალია. ვინაიდან ცოდვილთა მშობიარობა, ჩვეულებრივ არ არის სრულყოფილი და სრული და უკეთესი იქნებოდა მათთვის სულაც არ შობილიყვნენ. რატომ იყო, რომ სახელს წინადაცვეთის შემდეგ არქმევდნენ? იმიტომ, რომ მანამდე საჭიროა მიიღო ბეჭედი ღმრთისა, ხოლო შემდეგ უკვე ადამიანის სახელი. სხვაგვარად: წინადაცვეთა აღნიშნავს ხორციელ ჩვეულებათა მოკვეთას, ვინაიდან არავინაა ღირსი ღმერთის მებრძოლად იწოდებოდეს და ზეციურ წიგნში ჩაიწეროს მისი სახელი, სანამ არ უარყოფს და არ მოიკვეთს ხორციელ ჩვეულებებს. ელისაბედი ამბობდა სახელზე, რომ მისი სახელი იოანეა, როგორც წინასწარმეტყველი. შესაძლოა იოანემ თავადაც აირჩია თავისი სახელი; ვინაიდან მან დედას წინასწარმეტყველური ნიჭი გადასცა. ზაქარიას, არ შეუძლია რა გააგებინოს მინიშნებით, ფიცარს ითხოვს; და როდესაც იგი, ბავშვის სახელთან მიმართებაში, სრულ თანხმობაში აღმოჩნდება ცოლთან, ყველას გაუკვირდება, ვინაიდან ეს სახელი არავის ერქვა მის სანათესაოში და არავის შეეძლო ეთქვა, რომ ისინი წინასწარ შეთანხმდნენ ამაზე. იოანე - ნიშნავს ღმრთის მადლს, ამიტომაც მამაც მაშინვე იღებს მადლს და წინასწარმეტყველებს თავიდან ქრისტეზე და ხოლო შემდეგ შვილზე.

 

[თ. 1, მ. 65-75]

65. და იყო შიში დიდი ყოველთა ზედა გარემო მკჳდრთა მისთა; და ყოველთა მათ მთით კერძოთა ჰურიასტანისათა მიმოითქუმოდეს ყოველნი ესე სიტყუანი. 66. და დაიდვეს გულსა, რომელთა ესმოდა ესე, და იტყოდეს: რაჲ-მე იყოს ყრმაჲ ესე? და ჴელი უფლისაჲ იყოს მის ზედა. 67. და მამაჲ მისი ზაქარია აღივსო სულითა წმიდითა, წინაწარმეტყუელებდა და თქუა: 68. კურთხეულ არს უფალი ღმერთი ისრაჱლისაჲ, რამეთუ მოჰხედნა და ყო ჴსნაჲ ერისა თჳსისაჲ; 69. და აღმიდგინა ჩუენ რქაჲ ცხოვრებისაჲ შორის სახლსა მას დავითის, მონისა თჳსისა; 70. ვითარცა ეტყოდა პირითა წმიდათაჲთა საუკუნითგან წინაწარმეტყუელთა მისთაჲთა, 71. ცხორებასა მტერთა ჩუენთაგან და ჴელისაგან ყოველთა მოძულეთა ჩუენთაჲსა; 72. ყოფად წყალობისა მამათა ჩუენთა თანა და მოჴსენებად აღთქუმისა წმიდისა მისისა; 73. ფიცით, რომელ ეფუცა აბრაჰამსა, მამასა ჩუენსა, მოცემად ჩუენდა 74. უშიშად ჴსნად ჴელთაგან მტერთა ჩუენთაჲსა, 75. მსახურებად მისა ღირსებით და სიმართლით წინაშე მისსა ყოველთა დღეთა ცხორებისა ჩუენისათა.

ზაქარიას სასწაულებრივი ნათქვამის შემდეგ ყველას შიში დაეცა; ვინაიდან, როგორც მასზე მდუმარების სასჯელის დადების შემდეგ, შეძრწუნებამ შეიპყრო ისინი, ასევე ახლაც, როდესაც მან კვლავ დაიწყო ლაპარაკი, შეძრწუნდნენ. ისე, რომ ამ ორი სასწულის მეშვეობით ყველას შეეძლო მიმხვდარიყო, რომ შობილი მრავალზე მაღლა იდგა. ყოველივე ეს განსაკუთრებული წინასწარგანზრახულებით აღესრულა, რათა ის, ვისაც უნდა დაემოწმებინა ქრისტეზე, სრული ნდობით ყოფილიყო მიღებული და რათა თვით იოანეს დაბადებით დარწმუნებულიყო ყველა, რომ იგი მრავალზე მაღლა იდგა. ზაქარია აკურთხებს უფალს, რომელმაც მოხედა ისრაიტელებს. იგი მართლაც მივიდა ისრაელის სახლის გზააბნეულ ცხვრებთან, მაგრამ მრავალმა მათგანმა არ მოინდომა მადლის მიღება, რის გამოც მან მოხედა ჭეშმარიტ ისრაიტელებს, ანუ მათ, ვინც ირწმუნა. „და აღმიდგინა ჩვენ რქაჲ ცხოვრებისაჲ“, ანუ მაცხოვნებელი ძალა და მეუფება, ვინაიდან „რქა“ აღნიშნავს ან ძალას, რამდენადაც რქოსან ცხოველებს რქებში აქვთ ძალა, ანდა მეფობას, ვინაიდან მეფეებს მირონს რქიდან სცხებდნენ. ქრისტე არის ძალი და მეუფება მამისა; ამრიგად ჩვენთვის აღსდგა „რქაჲ ცხოვრებისა“ - ქრისტე. ვინაიდან იგი, როგორც ჩანს, ისვენებდა როდესაც არ აქცევდა ყუადღებას მრავალ ცოდვას და დიდი ხანი მოთმინებით იტანდა კერპთთაყვანისმცემლობას, მაგრამ როდესაც მან ხორცი შეისხა უკანასკნელ ჟამს, იგი აღსდგა და დაამხო ყველა ჩვენი მოძულე ეშმაკი და უკვე აღარ აგრძელებს განსვენებას და მრავლის თმენას. აღადგინა „შორის სახლსა მას დავითისა“, ანუ ბეთლემში; ვინაიდან იგი იქ დაიბადა. ბეთლემი, რაღა თქმა უნდა , დავითის ქალაქია, როგორც წინასწარმეტყველნი ამბობდნენ, ვინაიდან ყველა ისინი ხორცშესხმაზე საუბრობდნენ, ხოლო მიქიამ დავითის სახლიც ახსენა, ანუ ბეთლემი, როდესაც თქვა: „და შენ ბეთლემ, ქვეყანაჲ ეგე იუდაჲსი, არასადა ურწმენეს ხარ მთავართა შორის იუდაჲსათა, რამეთუ შენგან გამოვიდეს წინამძღვარი“ (მათ. 2; 6 და მიქ. 5, 2). „ყოფად წყალობისა“ არა მხოლოდ ცოცხალთა, არამედ „მამათა ჩვენთა“ მიმართაც, ვინაიდან მადლი ქრისტესი მათზეც გავრცელდა, თუმცაღა ისინი უკვე მიიცვალენ. სწორედ, ჩვენ ცოცხლებს, მან მოგვცა იმედი აღდგომისა და ჩვენ აღვსდგებით, მაგრამ არა მხოლოდ ჩვენ შევიქმნებით ამ სიკეთის ღირსნი, არამედ ისინიც, ვინც ადრე აღესრულენ. ვინაიდან მთელმა ბუნებამ მიიღო ეს მადლი. სხვაგვარად: „ყოფად წყალობისა მამათა ჩუენთა თანა“. იმ მხრივ, რომ გაამართლა მათი მოლოდინი, ვინაიდან რასაც ისინი მოელოდნენ იხილეს აღსრულებული ქრისტეზე. თავიანთ შვილებსაც, ხედავენ რა ნეტარებაში ამდენი სიკეთისგან, მამებს უხარიათ და მონაწილეობენ რა ამ სიხარულში, იღებენ წყალობას, როგორც თავად მათთვის ქმნილს. რა აღთქმა ახსენა და რა ფიცი აბრაამისთვის მიცემული? უეჭველია, რომ შემდეგი: „კურთხევით გაკურთხებ და გიმრავლებ შთამომავლობას“ (დაბ. 22; 17). აბრაამი მართლაც გამრავლდა ახლა, როდესაც ყოველი ხალხი რწმენის მეშვეობით მისი შვილები გახდნენ, ვინაიდან როგორც მან ირწმუნა, ასევე ისინი რწმენის მეშვეობით გახდნენ მისი შვილები. “(ანუ ეკლესიური ენით რომ ვთქვათ, „უშიშად თვინიერ საფრთხისა“ ხსნად ხელთაგან მტერთა ჩუენთაჲსა“. ხშირად ზოგიერთნი აღწევენ ხსნას, მაგრამ შიშით და მრავალი შრომისა და ბრძოლის ფასად, ხოლო ქრისტე ჯვარს ეცვა ჩვენი მხრიდან ყოველგვარი შრომის გაუწევლად და გვიხსნა შიშის გარეშე, ანუ თვინიერ საფრთხისა და რატომ გვიხსნა მან? განა იმიტომ, რომ განცხრომაში ვიცხოვროთ? არა, არამედ იმიტომ, რომ ვემსახუროთ მას და არა ერთი და ორი დღე, არამედ ყოველდღიურად, და არა მხოლოდ ხორციელი თაყვანისცემით და მსახურებით, არამედ „ღირსებით და სიმართლით“. ღირსება არის მართლად ყოფნა ღმერთთან მიმართებაში, ხოლო სიმართლე - სამართლიანი დამოკიდებულება ადამიანებთან მიმართებაში. მაგალითად, ის ვინც შორს იჭერს თავს წმიდა საგნებისაგან და უწმინდურად არ ეხება ღმრთაებრივ საგნებს, არამედ ინარჩუნებს სრულ პატივისცემას იმის მიმართ, რასაც პატივი შეჰფერის, არის კიდეც „ღირსი“; ისევე როგორც „ღირსია“, ვინც პატივს სცემს მშობლებს, ვინაიდან ისინიც არსებითად შინაური ღმერთები არიან, ხოლო ის, ვინც არ არის ვერცხლისმოყვარე, მტაცებელი ქურდი, მრუში, მეძავი - ის „მართალია“! ამრიგად ღმერთს უნდა ვემსახუროთ „ღირსებით“, ანუ მოწიწებით ღმრთეაებრივი საგნებისადმი და „სამართალით“, ანუ საქებარი ცხოვრების წესით ადამიანურ ურთიერთობებში, იმსახურო მის წინაშე და არა ადამიანებისა კაცთმოთნეთა და პირფერთა მსგავსად.

 

[თ. 1; მ. 76-80]

76. და შენ, ყრმაო, წინაწარმეტყუელ მაღლის იწოდო, რამეთუ წარსძღუე შენ წინაშე პირსა უფლისასა განმზადებად გზათა მისთა, 77. მიცემად მეცნიერებაჲ ცხორებისაჲ ერსა თჳსსა მოტევებად ცოდვათა მათთაჲთა, რომელთა მიერ მომხედნა ჩუენ აღმოსავალმან მაღლით 79. გამოჩინებად მათ ზედა, რომელნი სხენან ბნელსა შინა და აჩრდილთა სიკუდილისათა, და წარმართებად ფერჴთა ჩუენთა გზათა მშჳდობისასა. 80. ხოლო ყრმაჲ იგი აღორძნდებოდა და განმტკიცნებოდა სულითა. და იყო უდაბნოს, ვიდრე გამოცხადებადმდე მისა ისრაჱლისა მიმართ.

უცნაურად გვეჩვენება, რომ ზაქარია ასეთ სიტყვებს ყრმას ეუბნება, ვინაიდან ჩვილთან, რომელსაც ჯერ კიდევ არაფერი ესმის, არ არის დამახასიათებელი საუბარი. ამაზე შეიძლება ითქვას, რომ რადგანაც ამ ბავშვს უჩვეულო შობა ჰქონდა - ვინაიდან მარიამის სტუმრობისას იგი ჰკრთებოდა და წინასწარმეტყველებდა საშოში, - ამდენად არაფერია დაუჯერებელი იმაში, თუკი მას შობის შემდეგაც ესმოდა მამის სიტყვები.

„წარსძღუე შენ, - ამბობს იგი, - წინაშე პირსა უფლისასა“, მალევე დამტოვებ რა მე. ვინაიდან ზაქარიამ იცოდა, რომ ცოტა ხანში დაკარგავდა იოანეს, რამდენადაც იგი უდაბნოში უნდა წასულიყო. და რატომ უნდა „წარსძღუეს“? რადგანაც ჯერ უჩნდა „განმზადებად გზათა მისთა“, ხოლო გზანი არსებითად სულებია, რომლებთანაც უფალი მიდის, ამრიგად წინამორბედმა მოამზადა სულები იმისათვის, რომ მათში უფალს გაევლო. და როგორ მოამზადა ისინი? მისცა ადამიანებს ცოდნა ცხონების შესახებ. მაცხოვარი არის უფალი იესო ქრისტე. ამრიგად, იოანემ მიიტანა ადამიანებამდე სწავლება ცხონების შესახებ, ანუ ქრისტეზე, ვინაიდან იოანე მოწმობდა იესოზე. სწავლება მდგომარეობდა ცოდვათა მიტევებაში, ვინაიდან უფალს არც აღიარებდნენ ღმერთად, ცოდვები რომ არ მიეტევებინა ხალხისთვის. რამდენადაც ცოდცავათა მიტევება დამახასიათებელია ღმერთისთვის. მან კი მოგვიტევა ცოდვები მადლისმიერი მოწყალებისდა გამო და არა ჩვენი საქმეებისთვის; ვინაიდან ჩვენ არაფერი გვიქმნია კეთილი, ხოლო მან წოდებულმა აღმოსავლეთად, მოგვხედა ჩვენ მაღლიდან. ვინაიდან იგი არის მზე სიმართლისა და აღმოგვიბრწყინდა ჩვენ მსხდომარეთა ბნელში, ანუ ცოდვებში. ორი ბოროტება ბატონობდა ადამიანის ბუნებაზე: არცოდნა ღმერთისა, რომელშიც წარმართები იმყოფებოდნენ და ცოდვა, რომელიც ებრაელებს ჰქონდათ, თუმცა კი იცოდნენ ღმერთი. ამრიგად, იგი მოევლინა ადამიანურ ბუნებას, რათა განენათლებინა „მსხდომარენიც ბნელში“, ანუ უმეცრებაში და უღმრთოებაში მყოფნი და მსხდომარენიც სიკვდილის აჩრდილის ქვეშ“, ანუ ცოდვაში, ხოლო ცოდვა, ვფიქრობ იმ აზრითაა სიკვდილის აჩრდილი, რომ როგორც აჩრდილი მიჰყვება სხეულს, ასევე, სადაც სიკვდილია, იქვეა ცოდვაც. მაგალითად, გამომდინარე იქიდან, რომ ადამი მოკვდა, ცხადია, რომ იყო ცოდვაც. ისევე როგორც, ქრისტეს სიკვდილსაც ვერ ჰპოვებ ცოდვის გარეშე, ვინაიდან ქრისტე მოკვდა, მაგრამ ჩვენი ცოდვების გამო. ამიტომაც ცოდვა, რომელსაც თან სდევს სიკვდილი, სამართლიანად იწოდება სიკვდილის აჩრდილად. შესაძლოა სხვა რამეც ითქვას ამაზე და ვფიქრობ, ვთქვით კიდეც მათეს სახარების განმარტებისას. მაგრამ საკმარისია კი განათლება დაბნელებულთა? არა, საჭიროა კიდევ წარვმართოთ ჩვენი სვლა მშვიდობის გზაზე, ანუ გზა სიმართლისა. ვინაიდან, როგორც ცოდვა არის მტრობა ღმერთთან, ასევე სიმართლე - მშვიდობა. ამრიგად, გზა მშვიდობისა არის მართალი ცხოვრების წესი, რომლისკენაც წარმართა სვლა ჩვენი სულების ზეგარდამო გამობრწყინებულმა ქრისტემ. ყრმა იზრდებოდა სხეულით და მტკიცდებოდა სულით, ვინაიდან სხეულთა ერთად იზრდებოდა სულიერი ნიჭებიც; და რაც უფრო იზრდებოდა ბავშვი, მით უფრო წარმოჩინდებოდა სულიერი ძალებიც, რამდენადაც იარაღს (ანუ სხეულს) შეეძლო დაეტია ისინი. რისთვის იყო იოანე უდაბნოში? იმისათვის, რომ ეცხოვრა მოშორებით მრავალთა ღვარძლისაგან და არ შერცხვენოდა რა (ტყუილად) ვინმესი, კადნიერად ემხილებინა, ვინაიდან ის რომ სოფელში ყოფილიყო, შესაძლოა, ადამიანებთან თანაცხოვრებისა და ურთიერთობის გამო, დაეკარგა სიწმინდე; ამასთან იმიტომაც, რომ როდესაც იქადაგებდა ქრისტეზე, სრული ნდობით ესარგებლა, როგორც მეუდაბნოესა და თავისი ცხოვრებით სხვებზე აღმატებულს. უდაბნოებში იგი მანამდე იმალებოდა, სანამ ღმერთმა არ ინება გამოეჩინა იგი ისრაელის ხალხისათვის.

 

თავი მეორე

[თ. 2; მ. 1-7]

1. და იყო მათ დღეთა შინა გამოჴდა ბრძანებაჲ აგჳსტოს კეისრისაგან აღწერად ყოვლისა სოფლისა. 2. ესე აღწერაჲ პირველი იყო მთავრობასა ასურეთს კჳრინესსა. 3. და წარვიდოდეს ყოველნი აღწერად კაცად-კაცადი თჳსსა ქალაქსა. 4. აღმოვიდა იოსებცა გალილეაჲთ, ქალაქით ნაზარეთით, ჰურიასტანად, ქალაქად დავითისა, რომელსა ჰრქჳან ბეთლემ, რამეთუ იყო იგი სახლისაგან და ტომისა დავითისა, 5. აღწერად მარიამის თანა, რომელი მოთხოვილ იყო მისა, და იყო იგი მიდგომილ. 6. და იყო ვიდრე იყვნესღა იგინი მუნ, აღივსნეს დღენი იგი შობისა მისისანი. 7. და შვა ძე იგი მისი პირმშოჲ და შეხჳა იგი სახუევლითა და მიაწვინა იგი ბაგასა, რამეთუ არა იყო მათა ადგილ სავანესა მას.

აღწერა მიმდინარეობდა იმისთვის, რომ როდესაც ყველა თავის სამშობლოში დაბრუნდებოდა, ქალწულიც წასულიყო ბეთლემში, თავის სამშობლოში, ამრიგად, უფალი ბეთლემში შობლიყო და აღსრულებულიყო წინასწარმეტყველება. როდესაც ერთარსება ღმერთმა ინება აღეკვეთა მრავალღმერთიანობა, მართებული იყო ემეფა მხოლოდ ერთ მეფეს - კეისარს. ყველასთან ერთან აღწერას ქრისტეც ექვემდებარება. უფალს მართებდა კიდეც მთელ სამყაროსთან ერთად აღწერილიყო, რათა განენათლებინა აღწერილნი და გაეუქმებინა მონობა; ვინაიდან, როგორც თავისი წინადაცვეთით გააუქმა წინადაცვეთა, ასევე ექვემდებარებოდა რა აღწერას, როგორც მონა, აუქმებს მონობას ჩვენი ბუნებისა. ვინაიდან ისინი, ვინც უფალს ემსახურებიან,  უკვე აღარ არიან ადამიანთა მონები, როგორც მოციქულიც ბრძანებს: „ნუ იქმნებით მონა კაცთა“ (კორ. 7, 23), მაგრამ თუკი სხეულით ვართ კიდეც მონები, სულით თავისუფალნი ვართ, არ გვიტაცებს რა უწმინდურება ბატონებისა. უფალს სამართლიანად უწოდა ძე ქალწულისა, „პირმშოჲ“, თუმცაღა სხვა არავინ არ უშვია, ვინაიდან პირველად შობილი იწოდება პირმშოდ, თუნდაც მის შემდეგ სხვა აღარავინ იშვას. ბაგაში მიიწვინა იმისათვის, რომ თავიდანვე ესწავლებინა ჩვენთვის სიმდაბლე და შესაძლოა იმიტომაც, რათა სიმბოლურად ეჩვენებინა, რომ იგი მოვიდა ამ ქვეყნად - ადგილას, სადაც ვსახლობთ ჩვენ, უგუნურ პირუტყვებს მიმსგავსებულნი (ფს. 48; 12, 20) ვინაიდან როგორც ბაგა ეკუთვნის პირუტყვებს, ისე ეს ქვეყანა - ჩვენ. ამრიგად, სოფელი - ბაგაა, ჩვენ კი - უგუნური პირუტყვნი; ამრიგად სწორედ იმიტომაც მოგვევლინა ამ ქვეყნად რათა გამოვესყიდეთ უგუნურებისაგან.

 

[თ. 2; მ. 8-14]

8. და მწყემსნი იყვნეს მასვე სოფელსა, ველთა დგებოდეს და ჴუმილვიდეს საჴუმილავსა ღამისასა სამწყოსოსა მათსა. 9. და აჰა ანგელოზი უფლისაჲ დაადგრა მათ ზედა, და დიდებაჲ უფლისაჲ გამოუბრწყინდა მათ, და შეეშინა მათ შიშითა დიდითა. 10. და ჰრქუა მათ ანგელოზმან მან უფლისამან: ნუ გეშინინ, რამეთუ აჰა ესერა გახარებ თქუენ სიხარულსა დიდსა, რომელი იყოს ყოვლისა ერისა: 11. რამეთუ იშვა დღეს თქუენდა მაცხოვარი, რომელ არს ქრისტე უფალი, ქალაქსა დავითისსა. 12. და ესე იყოს თქუენდა სასწაულად: ჰპოოთ ყრმაჲ იგი შეხუეული და მწოლარე ბაგასა. 13. და მეყსეულად იყო ანგელოზისა მის თანა სიმრავლე ერთა ცისათაჲ, აქებდეს ღმერთსა და იტყოდეს: 14. დიდებაჲ მაღალთა შინა ღმერთსა, და ქუეყანასა ზედა მშჳდობაჲ, და კაცთა შორის სათნოებაჲ.

ანგელოზი ევლინება მწყემსებს მათი უბრალო ზნისა და უბოროტობის გამო, ვინაიდან ისინი, როგორც ჩანს, მართალთა ცხოვრების წესს ბაძავენ, რამდენადაც ძველი პატრიარქებიც იაკობი, მოსე და დავითი, მწყემსები იყვნენ. ანგელოზი არ გამოცხადებია იერუსალიმში ფარისევლებსა და მწიგნობრებს, რამდენადაც ისინი - იყვნენ ჭურჭელნი ყოველგვარი ღვარძლისა; ესენი კი, არ იყვნენ რა მზაკვარნი, ღმრთაებრივი გამოცხადების ღირსნი გახდნენ. უფალმა გვიჩვენა ამით, რომ მან თავიდანვე ამოირჩია და თავის მქადაგებლებად აქცია ისინი, რომლებიც სხვებზე უფრო უბრალო გულისანი არიან, ვინაიდან ისინი წავიდნენ და იწყეს ქადაგება ყოველივე ამაზე. ანგელოზმა ახარა სიხარული დიდი, რომელიც როგორც თქვა, ყოველი ადამიანისთვის იქნება, კერძოდ კი, ღმრთის კაცებისთვის. ვინაიდან ყველა იუდეველი არ არის - ერი ღმრთისა. მაგრამ ღმრთის განხორციელება იყო სიხარული ადამიანთა მთელი მოდგმისთვისაც. რას ნიშნავს ანგელოზთა გალობა?უეჭველია, უმაღლეს დასთა მადლიერებას და სიხარულს იმის გამო, რომ ჩვენ, დედამიწაზე მცხოვრებნი, წყალობის ღირსნი გავხდით, ვინაიდან ამბობენ: დიდება ღმერთს, ახლა ქვეყანაზე მშვიდობა დამყარდა. ადრე, ადამინური ბუნება მტრობაში იყო ღმერთთან, ახლა კი ისე შეურიგდა, რომ ღმერთის მოკავშირე გახდა და შეურთდა მას განკაცებისას. ამრიგად, ხედავ მშვიდობას ადამინთან? შეიძლება სხვაგვარადაც ვიფიქროთ. თავად ძე ღმრთისა არის მშვიდობა, როგორც ამბობს კიდეც საკუთარ თავზე (იოანე. 14, 27; 16, 33). ამრიგად, ქვეყნიერებას მოევლინა თავად მშვიდობა, ძე ღმრთისა, „და კაცთა შორის სათნოება“, ანუ სუფევა ღმრთისა, ვინაიდან ახლა ღმერთი სუფევს და ჰპოვა მადლი ადამიანებში. მაშინ როდესაც ადრე მოწყალე თვალით არ უყურებდა და ვერ ჰპოვებდა ადამიანებში სათნოყოფას თავისას.

 

[თ. 2; მ. 15-18]

15. და იყო ვითარცა აღვიდეს ანგელოზნი იგი ზეცად, მწყემსთა მათ თქუეს ურთიერთას: განვიდეთ ჩუენ ვიდრე ბეთლემადმდე და ვიხილოთ სიტყუაჲ ესე, რომელი იყო ჩუენდა მომართ, რომელი-იგი უფალმან მაუწყა ჩუენ. 16. და მოვიდეს მსწრაფლ და პოვეს მარიამ და იოსებ და ყრმაჲ იგი, მწოლარე ბაგასა. 17. და ვითარცა იხილეს, გულისჴმა-ყვეს სიტყუაჲ იგი, რომელი ითქუა მათა მიმართ ყრმისა მისთჳს. 18. და ყოველთა, რომელთა ესმოდა, უკჳრდა სიტყუაჲ იგი მწყემსთაჲ მათ მათდა მიმართ.

ეს მწყემსები სახე არიან სულიერი მოძღვრებისა - ანუ მღვდელმთავრებისა, ამრიგად, მღვდელმთავრებმა უნდა დაიცვან თავიანთი სამწყსო და დაუკრან, ანუ იგალობონ რაიმე სულიერი და ასწავლონ ერს და მაშინ ისინი ღმრთაებრივ ჩვენებათა ხილვისა და მოსმენის ღირსნი შეიქმნებიან. ბეთლემი - ნიშნავს სახლს პურისა და რა უნდა იყოს სხვა სახლი პურისა, თუ არა ეკლესია, რომელშიც დადებულია პური იგი? ამრიგად, სულიერ მწყემსთა საქმეა - ზეციური პური ეძიონ და როდესაც იხილავენ ამ პურს, მათი ვალია სხვებსაც უქადაგონ, მსგავსად იმისა, როგორც მწყემსებმა, იხილეს რა ჩვილი, სხვებს გადასცეს მის შესახებ.

 

[თ. 2; მ. 19-20]

19. ხოლო მარიამს დაემარხნეს სიტყუანი ესე და დაედვა გულსა თჳსსა. 20. და მიიქცეს და წარვიდეს მწყემსნი იგი, ადიდებდეს და აქებდეს ღმერთსა ამას ყოველსა ზედა, რომელი ესმა და იხილეს, ვითარცა-იგი ითქუნეს მათდა მიმართ.

რა სიტყვები დაიმარხა ქალწულმა? ზოგიერთნი ამბობენ, რომ ისინი, რომელიც მას ანგელოზმა უთხრა და ისინიც, რომელიც მწყემსებმა უთხრეს. იგი იმარხავდა მათ, დაიდვა რა თავის გულში. ანუ აანალიზებდა და ყოველ მათგანში ერთ საერთო აზრს პოულობდა, რომ მისი ძე - ღმერთია. მე კი მეჩვენება, რომ აქ სიტყვებად მოვლენები იწოდება. თითქოს და ასე ამბობდეს: მარიამმა დაიმარხა ყოველი სიტყვა, ანუ ის მოვლენები, რომელზეც მე ახლა ვსაუბრობ და ამით სიტყვებად ვაქცევ მათ. ვინაიდან მოვლენა, როდესაც მის შესახებ იტყვიან, სიტყვად იქცევა. მწემსები დაბრუნდნენ მადლიერნი ღმრთისა ყველაფრისათვის, ვინაიდან ისინი არ იყვნენ შურიანები იუდეველთა მსგავსად.

 

[თ. 2; მ. 21-24]

21. და ვითარცა აღესრულნეს დღენი იგი რვანი წინადაცუეთისა მისისანი, და უწოდეს სახელი მისი იესუ, რომელ-იგი ეწოდა ანგელოზისა მისგან, ვიდრე ყოფადმდე მისა მუცელსა დედისა თჳსისასა. 22. რაჟამს აღესრულნეს დღენი იგი განწმედისა მათისანი სჯულისა მისებრ მოსესისა, აღმოიყვანეს ყრმაჲ იგი იერუსალჱმდ წარდგინებად წინაშე უფლისა, 23. ვითარცა დაწერილ არს სჯულსა უფლისასა, რამეთუ: ყოველმან წულმან რომელმან განაღოს საშოჲ, წმიდა უფლისა ეწოდოს; 24. და მიცემად შესაწირავი, ვითარცა თქუმულ არს სჯულსა უფლისასა, ორნი გურიტნი ანუ ორნი მართუენი ტრედისანი.

როდესაც სჯულმა მცნებები დააწესა, მაშინ მათი დამრღვევნი წყევლას ექვემდებარებოდნენ. ამრიგად, უფალი წინადაიცვეთს, რათა ამაშიც აღასრულებს რა სჯულს და არ გამოტოვებს არაფერს, რაც მის მიერ ემცნო, გამოგვისყიდის ჩვენ წყევლისაგან. დაე შერცხვეთ ამიერიდან მათ, რომელნიც ამბობენ, რომ მოჩვენებითად განხორციელდა, ვინაიდან როგორღა წინადაიცვეთდა, თუკი მოჩვენებითად განხორციელდა? გამოკვლევა იმისა, თუ სად არის წინადაცვეთილი ნაწილი, უსარგებლოა. ვინაიდან არ უნდა გამოვიძიოთ ის, რაზეც წმიდა წერილი დუმს. ეს სრულიად უსარგებლოცაა. შეიძლება ითქვას, რომ იგი მოჭრისას დაეცა მიწაზე და განანათლა იგი, ისევე როგორც სისხლმა და წყალმა, მისი გვერდიდან რომ გადმოვიდა, ხოლო მან მისთვის ჩვეული სახით შეინახა ეს ნაწილი უვნებლად და აღდგომისას კვლავ დაირუნა იგი, რათა ამ მიმართებითაც არ აღმოჩენილიყო ნაკლული; ისევე როგორც აღდგომისას ჩვენ ჩვენს სხეულს მივიღებთ სრულყოფილად. დააკვირდი, რომ უფალი იმ წამსვე კი არ ჩაისახა, როგორც კი ანგელოზმა თქვა: „აჰა ესე რა მუცლად - იღო“, არამედ შემდგომ ამისა, როდესაც ინება. ვინაიდან ნახე რას ამბობს აქ: „რომელ-იგი ეწოდა ანგელოზისა მისგან, ვიდრე ყოფადმდე მისა მუცელსა დედისა თვისისასა.“ ეს ჩანს თავად ნათქვამიდანაც, ვინაიდან არ უთქვამს: „მუცლად-ღებულობ“, არამედ „მუცლად-იღო“. აქედან შეიძლება დავასკვნათ, რომ უფალი ჩაისახა იმ დროს, მაგრამ არა იმავე წუთს, როდესაც ანგელოზი საუბრობდა, არამედ შესაძლოა, როდესაც საუბარი დაამთვარა. თუმცა, ამას ჩვენ დარწმუნებით არ ვამბობთ. „და რაჟამს აღესრულნეს დღენი იგი განწმენდისა მათისანი სჯულისა მისებრ მოსესისა.“ კარგად თქვა: „სჯულისა მისებრ მოსესისა“, ვინაიდან ქალწული ჭეშმარიტად არ საჭიროებდა განწმენდის დღეებს დალოდებოდა, რომელიც, ვაჟის დაბადების შემთხვევაში ორმოცი იყო. სჯულში ნათქვამია: „დედაკაცი დაორსულდება (ანუ დაორსულდება თესლისაგან) და ვაჟს გააჩენს“ (ლევ. 12, 2); ქალწული კი თესლისაგან კი არ დაორსულდა, არამედ სული წმიდისაგან შვა. ამიტომაც მას არ ჰქონდა ამის საჭიროება, არამედ მოვიდა ტაძარში სჯულის აღსრულების სურვილის გამო.  რატომაა, რომ ვაჟის დაბადების შემთხვევაში, განწმენდი დღეები - შვიდია, ხოლო ქალის შემთხვევაში - ორი იმდენი? „თუ დედაკაცი დაორსულდება, - ნათქვამია, - და ვაჟს გააჩენს, შობის შემდეგ შვიდ დღეს უწმინდურია იგი... თუ გოგო შვა, ორ კვირას იქნება გაუწმინდურებული, როგორც წიდოვანების დროს“ (ლევ. 12, 2-5)? იმიტომ, რომ ის ვინც ვაჟს შობს, მეორე ადამი შემოჰყავს ამ ქვეყნად, ხოლო ვინც ქალს შობს, მეორე ევას აჩენს - ჭურჭელს სუსტსა და უუძლურესს, ჭურჭელს თიხისა, განტეხილს, საყრდენს სიცრუისა, მასწავლელს ურჩებისა. სიტყვები სჯულისა, რომ: „ყოველმან წულმან რომელმან განაღოს საშო, წმინდა უფლისა ეწოდოს“ - მხოლოდ ქრისტეზე აღსრულდა. ვინაიდან მან თავად განაღო ქალწულის საშო, მაშინ როდესაც სხვა დედების შემთხვევაში საშოს ქმარი განაღებს. სჯული ბრძანებდა ორი გვრიტის მიყვანას იმის საჩვენებლად, რომ ბავშვი - წმიდა ქორწინებისგან იშვა, ვინაიდან გვრიტზე ამბობენ, რომ იგი უმანკო ფრინველია, რამდენადაც, მამრის დაკარგვის შემთხვევაში, სხვას არ შეერწყმის. თუკი მშობლებს გვრიტები არ ჰყავდათ, მტრედების მართვეები მოჰყავდათ, რათა ამ ყრმის ცხოვრება ყოფილიყო საწინდარი მისი მრავალშვილიანობისა; ვინაიდან მტრედი - მრავალნაყოფიერი ჩიტია.

 

[თ. 2; მ. 25-32]

25. და აჰა იყო კაცი იერუსალჱმს, რომლისა სახელი სჳმეონ. და კაცი ესე მართალი იყო და მოშიში უფლისაჲ და მოელოდა ნუგეშინის-ცემასა ისრაჱლისასა; და სული წმიდაჲ იყო მის ზედა. 26. და იყო მისა უწყებულ სულისაგან წმიდისა არა ხილვად სიკუდილი, ვიდრემდე იხილოს ცხებული უფლისაჲ. 27. და მოვიდა სულითა წმიდითა ტაძრად უფლისა. და შეყვანებასა მას მამა-დედისა მიერ ყრმისა მის იესუჲსა ყოფად მათა მსგავსად ჩუეულებისა მისებრ სჯულისა მისა მიმართ, 28. და ამან მიიქუა იგი მკლავთა თჳსთა ზედა და აკურთხევდა ღმერთსა და თქუა: 29. აწ განუტევე მონაჲ შენი, მეუფეო, სიტყჳსაებრ შენისა მშჳდობით, 30. რამეთუ იხილეს თუალთა ჩემთა მაცხოვარებაჲ შენი, 31. რომელ განუმზადე წინაშე პირსა ყოვლისა ერისასა, 32. ნათელი გამობრწყინვებად წარმართთა ზედა და დადებად ერისა შენისა ისრაჱლისა.

სვიმონი არ იყო მღვდელი, მაგრამ ღვთისმოყვარე ადამიანი იყო; იგი მოელოდა, რომ მოვიდოდა ქრისტე, ებრაელთა მანუგეშებელი და ცოდვის მონობისგან განმანთავისუფლებელი და  შესაძლოა რომეალთა და ჰეროდეს მონიბსგანაც. ვინაიდან მან, ვინც ირწმუნა ქრისტე, ის ჭეშმარიტად თავისუფალია და პატივში მყოფი, როგორც მეფეთა, ისე ყოველი ადამიანის მხრიდან. შეხედე მოციქულებს. განა ისინი რომაელთა მონები არ იყვნენ? ახლა კი რომაელთა მეფენი პატივს მიაგებენ და თაყვანს სცემენ მათ. ამრიგად, მათთვის, ისრაიტელთათვის ქრისტე ნუგეშად იქცა. ეს სვიმონი, სული წმინდის მიერ აღძრული, მაშინ შევიდა ტაძარში, როდესაც დედამ უფალი მოიყვანა და მიიქუა რა მკლავებში, აღიარა ღმერთად. ვინაიდან, თქმა: „აწ განუტევე მონაჲ შენი, მეუფეო“ - შეეძლო მხოლოდ აღმსარებელს იმისა, რომ იგი სიცოცხლისა და სიკვდილის ღმერთია. შეხედე, როგორ მიიჩნევენ წმინდანნი სხეულს საკვრელად. ამიტომაც ამბობს: „აწ განუტევე“, თითქოსდა საკვრელთაგან თავისუფლდებოდეს. „სიტყვისაებრ შენისო“ - ამბობს მის მიმართ წარმოთქმული წინასწარმეტყველბის შესახებ, რომ იგი არ მოკვდება მანამ, სანამ ქრისტეს არ ნახავს. „მშვიდობით“ ამბობს ნაცვლად - სიმშვიდისა, ვინაიდან, ადამიანი ვიდრე ცოცხალია „ამაოდ შფოთებს“, როგორც დავითი ამბობს (ფს. 38, 6); გარდაცვლილი კი სიმშვიდეში იმყოფება. სიტყვაში „მშვიდობით“ შეიძლება ვიგულისხმოთ სხვა რამეც, კერძოდ: მიღება იმისა, რისი მოლოდინიც ჰქონდა. ვიდრე უფალს ვიხილავდი, ამბობს ის, ჩემი გულისთქმები არ იყო დამშვიდებული, არამედ ველოდი მას და ყოველთვის მქონდა საფიქრალად, თუ როდის მოვიდოდა იგი; ახლა კი, როდესაც ვიხილე ის, დავმშვიდდი და შევწყვიტე ფიქრი, მე განვთავისუფლდი. „მაცხოვარება“ უწოდა ხორცშესხმას მხოლოდშობილისა, რომელიც ღმერთმა განუმზადა მას უწინარეს საუკუნეთა. განუმზადა ეს მაცხოვარება ყოველი ხალხის წინაშე. ვინაიდან, იმიტომაც შეისხა ხორცი, რომ ეხსნა ქვეყნიერება და მისი ხორცშესხმა ყველასთვის ცხადი გამხდარიყო. ეს მაცხოვარება არის „ნათელი გამობრწყინვებად წარმართა ზედა“, ანუ ბნელში მსხდომარე წარმართთა განსანათლებლად, „და დიდებად ისრაელისა“, ვინაიდან ქრისტე არის ჭესმარიტად დიდება ისრაიტელი ხალხისა, რამდენადაც მისგან აღმობრწყინდა და მართლაც კეთილგონიერნი, საკუთარ დიდებას ხედავენ ამაში. ასე ამბობს სვიმონი, მე კი მგონია, რომ ამ სვიმონს შეეფერება დავითის სიტყვებიც: „დღეგრძელებითა განვაძღო იგი და უჩვენო მას მაცხოვარებაჲ ჩემი“ (ფს. 90, 16)

 

[თ. 2, მ. 33-35]

33. და იყვნეს იოსებ და დედაჲ მისი დაკჳრვებულ სიტყუათა მათ ზედა მისთჳს. 34. და აკურთხნა იგინი სჳმეონ და ჰრქუა მარიამს, დედასა მისსა: აჰა ესერა ესე დგას დაცემად და აღდგინებად მრავალთა ისრაჱლსა შორის და სასწაულად სიტყჳს-საგებელად. 35. და თჳთ შენსაცა სულსა განვიდეს მახჳლი, რაჲთა განცხადნენ მრავალთაგან გულთა ზრახვანი.

სვიმონმა ორივე აკურთხა, ხოლო სიტყვით ჭეშმარიტ დედას მიმართა, დაუტევა რა არანამდვილი მამა. „აჰა ესერა - ამბობს იგი, - ესე დგას დაცემად და აღდგინებად მრავალთა ისრაელსა შორის“: დაცემად ურწმუნოთა, ხოლო მორწმუნეთა - აღდგინებად. ან სხვაგვარად: უფალი დგას დაცემად ბოროტებისა, ჩვენს სულებში რომ ბუდობს, და აღდგინებად სიკეთისა; ეცემა მრუშობა და აღდგება უბიწოება. შეიძლება გავიგოთ კიდევ სხვაგვარადაც: ქრისტე დგას „დაცემად“ სხვათა ნაცვლად: თავად უნდა ევნოს და სიკვდილს დაექვემდებაროს, ხოლო მისი დაცემით მრავალნი აღდგებიან. ამრიგად, სიტყვის შემდეგ: „დაცემად“ დასვი წერტილი, ხოლო შემდეგ დაიწყე: „და აღდგინებად მრავალთა“. სასწაული არის ჯვარი, რომელიც დღემდე ჰპოვებს წინააღმდეგობას, ანუ არ არის მიღებული ურწმუნოთა მიერ.სასწაულად იწოდება, აგრეთვე ღმერთის განკაცებაც და გასაოცარ სასწაულად, ვინაიდან ღმერთი კაცი გახდა, ხოლო ქალწული - დედა. და ამ სასწაულს, ანუ ქრისტეს განკაცებას, ეწინააღმდეგებიან.რადგან ერთნი ამბობენ, რომ სხეული - ზეციდანაა, ხოლო მეორენი - რომ იგი მოჩვენებითია, ხოლო კიდევ სხვანი სხვა რამეს უქმეტყველებენ. „და თვით შენსაცა სულსა გავიდეს მახვილი“ მახვილს უწოდებს, შესაძლოა, საცდურსაც, რომელიც ჯვარცმული უფლის ხილვისას ეწვია, ვინაიდან იგი, შესაძლოა ფიქრობდა თუ როგორ აცვეს ჯვარს, მოაკვდინეს და აფურთხეს მას, ვინც უთესლოდ იშვა, სასწაულებს სჩადიოდა, მკვდრებს აღადგენდა. „რაჲთა განცხადნენ მრავალთაგან გულთა ზრახვანი“. ეს ნიშნავს იმას, რომ განცხადდება და მხილებულნი მსწრაფლ მიიღებენ კურნებას. მაგალითად, შენც ქალწულო, განცხადდება და გამოჩნდება შენი ბრძნობა ქრისტეს შესახებ, შემდეგ კი მისდამი რწმენაში განმტკიცდები, ისევე როგორც პეტრე აღმოჩნდა განგდებული; მაგრამ მოევლინა ძალი ღმრთისა, რომელმაც კვლავაც მიიღო იგი სინანულის მეშვეობით და სხვაგვარადაც: მრავალთა გულისზრახვანი განცხადდა, როდესაც გამოაშკარავდა გამცემიცა და გამოაშკარავდნენ მისი მოყვარულნიც, როგორებიც იყვნენ, მაგალითად, იოსები, პილატესთან რომ მივიდა და ჯვართან მდგომი დედები.

 

[თ. 2, მ. 36-40]

36. და იყო ანნა წინაწარმეტყუელი, ასული ფანოელისი, ტომისაგან ასერისა. ესე გარდასრულ იყო დღეთა მრავალთა და ცხორებულ იყო ქმრისა თანა შჳდ წელ სიქალწულითგან თჳსით. 37. და ესე იყო ქურივ ვითარ ოთხმეოც და ოთხის წლის, რომელი არა განეშორებოდა ტაძრისა მისგან მარხვითა და ვედრებითა და მსახურებითა ღამე და დღე. 38. ესე მასვე ჟამსა შინა მოიწია და აღუვარებდა ღმერთსა და ეტყოდა მისთჳს ყოველთა, რომელნი მოელოდეს გამოჴსნასა იერუსალჱმს შინა. 39. და ვითარცა აღასრულეს მის ზედა ყოველივე მსგავსად შჯულისა უფლისა, მოიქცეს და წარვიდეს გალილეად, ქალაქად თჳსა – ნაზარეთად. 40. ხოლო ყრმაჲ იგი აღორძნდებოდა და განმტკიცნებოდა სულითა და აღივსებოდა სიბრძნითა, და მადლი ღმრთისაჲ იყო მის ზედა.

მახარებელი ანას ამბავზე ჩერდება; გვამცნობს რა მის მამასა და მის ტომს, რათა ვიცოდეთ, რომ იგი ჭეშმარიტებას ამბობს, რადგანაც თითქოს მრავალ მოწმეს იწვევს, ისეთს, მის მამასა და ტომს რომ იცნობდნენ. ის სხვებთან ერთად „აღუვარებდა“ ღმერთს, ანუ მადლობდა მას და ყველას ამცნობდა უფლის შესახებ, რომ იგია მაცხოვარი და ნუგეშინისმცემელი ჩვენი, რომელნიც მოველით გამოხსნას. როდესაც აღასრულეს ყოველივე, ისინი გალილეაში დაბრუნდნენ თავის ქალაქ ნაზარეთში. ბეთლემი ასევე მათი ქალაქი იყო, მაგრამ როგორც სამშობლო-ნაზარეთი, როგორც საცხოვრებელი ადგილი. იესო იზრდებოდა სხეულით, თუმცა მას შეეძლო საშოდანვე მიეღწია მამაკაცის ასაკისთვის, მაგრამ  მაშინ შესაძლოა მოჩვენებად აღქმულიყო, ამიტომ ის თანდათანობით იზრდება. ასაკთან ერთად სიტყვა-ღმერთის სიბრძნეც ვლინდებოდა. ვინაიდან იგი სწავლაში წარმატების გამო კი არ იყო ბრძენი - შორს ჩვენგან ამგვარი აზრი! რამდენადაც იგი თანშობილ სიბრძნეს თანდათანობით ამჟღავნებდა, ამიტომ ნათქვამია, რომ იგი აღორძინდებოდა და განმტკიცდებოდა სულით თავისი სხეულის ასაკის შესაბამისად. ვინაიდან მას სულ ადრეულ ასაკში რომ გამოემჟღავნებინა თავისი სიბრძნე, საზარლად გამოჩნდებოდა. ახლა კი ამჟღავნებს რა საკუთარ თავს, რამდენადაც შესაძლებელია, ასაკისდა შესაბამისად, იგი სახლთმშენებლობას აღასრულებს, სიბრძნის მიუღებლად, ვინაიდან რა უნდა ყოფილიყო დასაბამიდან სრულყოფილზე უფრო სრულქმნილი? მაგრამ იგი თანშობილ სიბრძნეს თანდათანობით ამჟღავნებს.

 

[თ. 2, მ. 41-50]

41. და აღმოვიდიან მამა-დედანი მისნი წლითი წლად იერუსალჱმდ დღესასწაულსა მას პასექისასა. 42. და იყო რაჲ იგი ათორმეტის წლის, აღმოვიდეს იგინი იერუსალჱმდ, ვითარცა ჩუეულ იყვნეს, დღესასწაულსა მას. 43. და აღასრულნეს დღენი იგი, და წარსლვასა მას მათსა დაშთა იესუ ყრმაჲ იერუსალჱმს, და არა უწყოდეს იოსებ და დედამან მისმან, 44. ჰგონებდეს მისა, ვითარმედ მოგზაურთა თანა არს იგი. და მოვიდეს დღისა ერთისა გზასა და ეძიებდეს მას ნათესავთა შორის და მეცნიერთა 45. და არა პოეს იგი. და მოიქცეს იგინი იერუსალჱმდვე და ეძიებდეს მას. 46. და იყო შემდგომად სამისა დღისა პოეს იგი ტაძარსა მას შინა, მჯდომარე შორის მოძღუართა, ისმენდა მათსა და ჰკითხვიდა მათ. 47. განუკჳრდებოდა მათ ყოველთა, რომელთა ესმოდა მისი გულისჴმის-ყოფაჲ იგი და სიტყჳს-მიგებაჲ მისი. 48. და იხილეს იგი და განუკჳრდა. ჰრქუა მას დედამან მისმან: შვილო, რაჲ ესე მიყავ ჩუენ ესრეთ? აჰა ესერა მე და მამაჲ შენი ვრონინებთ და გეძიებთ შენ. 49. და მან ჰრქუა მათ: და რაჲსა მეძიებთ მე? არა უწყითა, რამეთუ მამისა ჩემისა თანა ჯერ-არს ჩემი ყოფაჲ? 50. და მათ ვერ გულისჴმა-ყვეს სიტყუაჲ იგი, რომელი ჰრქუა მათ.

იესო მშობლებთან ერთად მიდის იერუსალიმში, რათა გვიჩვენოს ყველაფერში, რომ იგი არც ღმერთის წინააღმდგომია და არც სჯულის მოთხოვნებს ეწინააღმდეგება. როდესაც მათ აღასრულეს დღეები, ანუ პასექის შვიდი დღე, იგი იერუსალიმში დარჩა. იგი მწიგნობრებთან ერთად მსჯელობდა, უსვამდა რა მათ კითხვებს სჯულის შესახებ და ყველას „განუკვირდებოდა“. ხედავ, როგორ წარემატებოდა იგი სიბრძნეში ისე, რომ მრავალთათვის იგი ცნობისმოყვარეობისა და გაკვირვების საგანი იყო? ვინაიდან მისი სიბრძნის გამოვლენა თავად მისი წარმატებაა. ღვთიმშობელი იოსებს მამას უწოდებს, თუმცაღა იცოდა, რომ იგი მამა არ იყო. უეჭველია, რომ იგი იოსებს მის მამას იუდეველთა გამო უწოდებს, რათა მათ არ გასჩენოდათ რაიმე არაწმიდა აზრი მის დაბადებასთან დაკავშირებით. სხვაგვარად, რამდენადაც იოსები მამობრივ მზრუნველობასა და სამსახურს უწევდა აღზრდაში, მართებულად უწოდა მას მამა, თითქოსდა სული წმიდამ უბოძა მას პატივი მამად წოდებისა. რატომღა ეძებდნენ მას? ნუთუ ფიქრობდნენ, რომ იგი, როგორც ბავშვი დაიკარგა ან გზა აებნა? შორს ჩვენგან ასეთი აზრი! ვინაიდან ის არ შეიძლებოდა მოსვლოდა არც ბრძენ მარიამს, რომელსაც უთვალავი გამოცხადება ჰქონდა მის შესახებ და არც იოსებს, რომელსაც თავადაც გამოეცხადა, რომ იგი სულიწმიდისაგანაა. მაგრამ ისინი ეძებდნენ მას იმიტომ, რომ იგი როგორღაც არ ჩამორჩენოდა მათ და როგორღაც არ დაეტოვებინა ისინი, ხოლო როდესაც იპოვეს იგი, ნახე როგორ პასუხობს მათ! რამდენადაც ქალწულმა იოსებს მისი მამა უწოდა, იგი ეუბნება: არა ის, იოსებია, ჩემი ჭეშმარიტი მამა, თუმცა მე მის სახლში ვიყავი; არამედ ღმერთია - ჩემი მამა და ამიტომ მე მის სახლში ვარ - ანუ მის ტაძარში. მაგრამ ისინი ვერ მიხვდნენ, რა უთხრა მან: ვინაიდან ეს საიდუმლო იყო.

 

[თ. 2, მ. 51-52]

51. და წარვიდა მათ თანა და მოვიდა ნაზარეთად და იყო დამორჩილებულ მათდა. ხოლო დედასა მისსა დაემარხნეს ყოველნი ესე სიტყუანი გულსა თჳსსა. 52. და იესუ წარემატებოდა სიბრძნითა და ჰასაკითა და მადლითა წინაშე ღმრთისა და კაცთა.

იესო ემორჩილებოდა მშობლებს მოგვცა რა მაგალითი იმისა, რომ ჩვენც დავემორჩილოთ ჩვენს მშობლებს. ქალწული იცავდა ყოველივე ამას; ვინაიდან საქმეები და სიტყვები ყრმისა ღმრთაებრივნი იყვნენ და მათში თორმეტი წლის ყრმა კი არ ვლინდებოდა, არამედ სრულიად მოწიფული ადამიანი. იმის ასახსნელად, თუ რას ნიშნავს „წარემატებოდა სიბრძნითა“, მახარებელი უმატებს „და ჰასაკითა“, ვინაიდან წარმატებას „ჰასაკით“ უწოდებს წარმატებას სიბრძნით. „და მადლით წინაშე ღმერთისა და კაცთა“, ანუ ღმრთისათვის სათნოს და კაცთაგან საქებარს იქმოდა; მაგრამ ჯერ ღმრთისთვის იყო საამო, შემდეგ კი ადამიანთათვის; ვინაიდან, ჯერ სათნო უნდა ეყო ღმერთს, შემდეგ კი ადამიანებს!

 

თავი მესამე

[თ. 3, მ. 1-3]

1. წელსა მეათხუთმეტესა ტიბერის კეისრისასა, მთავრობასა პონტიელისა პალატესსა ჰურიასტანს, და მეოთხედ მთავრობასა გალილეას ჰეროდესსა, ხოლო ფილიპეს, ძმისა მისისა მეოთხედ მთავრობასა იტურეას და ტრაქონელთა სოფელსა, და ლჳსანისსა, მეოთხედ მთავრობასა აბილინესა, 2. მღდელთ-მოძღურებასა ანნაჲსსა და კაიაფაჲსსა იყო სიტყუაჲ უფლისაჲ იოვანეს მიმართ, ძისა ზაქარიაჲსა, უდაბნოს. 3. და მოჰვლიდა ყოველსა მას გარემო სოფლებსა იორდანისასა და ქადაგებდა ნათლის-ცემასა სინანულისასა მისატევებელად ცოდვათა.

მართებულადაა ნახსენები დრო და მმართველები, რათა უჩვენოს, რომ ქრისტეს დროს შეწყდა იუდეველ მთვარათა მემკვიდრეობა. ვინაიდან ჰეგემონი იყო პილატე, სხვა ტომის ადამიანი, მეოთხედმთავარნი - ძენი ჰეროდე ასკანოლიტელისა, რათა ამის გამო ჭეშმარიტად მიეღოთ, რომ მოვიდა ქრისტე, იაკობის წინასწარმეტყველებისამებრ (დაბ, 49, 10).

„იყო, - ნათქვამია, - სიტყვა უფლისა იონეს მიმართ“, რათა შენ იცოდე, რომ იგი მოვიდა დასამოწმებლად ქრისტეზე, არა როგორც თვითმარქვია, არამედ იმის გამო, რომ ღმრთის სულით იყო აღძრული. „სიტყვაში“ იგულისხმება ან სული წმიდა, ანდა ღმრთის ბრძანება, სიტყვა უფლისა იოანეს მიმართ იყო უდაბნოში. რამდენადაც „მიტოვებულს“, ანუ ეკლესიას (იგივე „უდაბურს“, ძვ. სლავურით „пустой”, აქედან - „пустыня”) შვილები წარმართთაგან  უფრო უმეტესი ჰყავდა, ვიდრე გათხოვილს, (ესაია; 54, 1), ანუ იუდაურ ეკლესიას, ამდენად სიტყვა და ბრძანება უფლისა მართებულად იყო მიმართული იოანეს მიმართ, როდესაც იგი უდაბნოში იმყოფებოდა. იგი ხალხს უქადაგებდა ნათლის-ცემას სინანულისა, ანუ აღსარებისა. ეს ნათლობა კი ხელს უწყობდა მათი ცოდვების მიტევებას, რომელიც ქრისტეს ნათლობის საშუალებით ეწყალობათ. ვინაიდან იოვანეს ნათლობას თან არ ახლდა ციდვების მიტევება, არამედ მიტევებისკენ მიჰყავდა, ანუ ამზადებდა ადამიანებს ქრისტეს ნათლობის მისაღებად, რომელსაც ცოდვათა მიტევება შეეძლო.

 

[თ. 3, მ. 4-6]

4. ვითარცა წერილ არს წიგნსა მას სიტყუათა ესაია წინაწარმეტყუელისათა და იტყჳს: ჴმაჲ ღაღადებისაჲ უდაბნოსა: განჰმზადენით გზანი უფლისანი და წრფელ ყვენით ალაგნი მისნი. 5. ყოველი ჴევნები აღმოივსოს, და ყოველნი მთანი და ბორცუნი დამდაბლდენ; და იყოს გულარძნილი იგი მართალ, და ფიცხელი იგი გზად წრფელად. 6. და იხილოს ყოველმან ჴორციელმან მაცხოვარებაჲ ღმრთისაჲ.

„გზა“ რომლის განმზადებასაც ითხოვს, არის ქრისტეს სწავლების მიხედვით ცხოვრება, ვინაიდან უფალს მალევე უნდა ექადაგა. „ალაგნი“ სჯულის მიერ მოცემული მცნებებია, რომელნიც თითქოსდა უკვე გაცვდნენ. უბძანებს მათ წრფელ ყოფას, რამდენადაც ფარისევლები შეურაცხყოფენ მცნებებს. „გზის“ ქვეშ შეიძლება სულიც ვიგულისხმოთ, ხოლო „ალაგთა“ ქვეშ გულისთქმანი და საქმეები. ამრიგად, ჩვენ უნდა განვამზადოთ სული და წრფელ-ვყოთ ჩვენი საქმეები და გულისთქმები. შემდეგ თითქოსდა ვიღაცამ იკითხა: როგორღა აღვასრულებთ ამას? ვინაიდან სათნოება არ არის ადვილი აღსასრულებლად და მრავალ მზაკვრობასა და წინააღმდეგობას აწყდება, როგორც ბოროტი ძალების მხრიდან, ასევე ჩვენში მცხოვრები ვნებების გამო? პასუხობს, რომ არაფერი არ იქნება ძნელი, არამედ ყველაფერი მოსახერხებელი იქნება, ვინაიდან ხევები „აღმოივსება“, ანუ ჩვენი ბუნებრივი ძალები, რომლებიც დასუსტდნენ სიკეთისათვის და დამდაბლებულ მდგომარეობაში იმყოფებიან, შეივსებიან. „ყოველნი მთანი და ბორცვნი“, ანუ საწინააღმდეგო ძალები და სურვილები, რომელნიც ბუნების მიერ ჩადებულად გვეჩვენებოდნენ ჭეშმარიტად დასუსტდნენ: და ყოველივე გათანაბრდა და მრუდე სწორით შეიცვალა. რამდენადაც ქრისტემ მოსპო საწინააღმდეგო ძალები, რომელნიც აქ მთებად და ბორცვებად იწოდებიან და გამოაცოცხლა ჩვენი ბუნებრივი მიდრეკილებანი სიკეთისაკენ, რომელთაც მახარებელმა აღმოვსებადი ხეები უწოდა, ვინაიდან იგი იმიტომაც განკაცდა, რომ ჩვენს ბუნებას თავისი საკუთარი სახე მიეღო „და იხილოს ყოველმან ხორციელმან, ნათქვამია, - მაცხოვარებაჲ  ღმრთისაჲ“. არა მხოლოდ იუდეველებმა და მოსულებმა, არამედ ყოველმა ხორციელმა, ვინაიდან სახარება გავრცელდა მთელს დედამიწაზე. მრავალი სხვა რამის თქმაც შეიძლებოდა, მაგრამ მეტი სიცხადისათვის დაე ეს ითქვას.

 

[თ. 3, მ. 7-9]

7. და ეტყოდა განმავალსა მას მისა ერსა ნათლის-ღებად მისგან: ნაშობნო იქედნეთანო, ვინ გიჩუენა თქუენ სივლტოლაჲ მერმისა მისგან რისხვისა? 8. ყავთ უკუე აწ ნაყოფი ღირსი სინანულისაჲ და ნუ ჰგონებთ და იტყჳთ გულთა თქუენთა: მამაჲ გჳვის ჩუენ აბრაჰამი. გეტყჳ თქუენ, რამეთუ ძალ-უც ღმერთსა აღდგინებად ქვათა ამათგან ნაშობად აბრაჰამისა. 9. რამეთუ აწვე ცული ძირთა თანა ხეთასა ძეს; ყოველმან ხემან რომელმან არა გამოიღოს ნაყოფი კეთილი, მოეკუეთოს და ცეცხლსა დაედვას.

იუდეველბს უწოდებს „იქედნეთა ნაშობს“, რამდენადაც ისინი თავიანთ მამებსა და დედებს შეურაცხყოფდნენ, ვინაიდან ეს ცხოველი, როგორც ამბობენ, გამოხრავს დედის საშოს და ამგვარად იბადება. ამასთან ისინი კლავდნენ წინასწარმეტყველებსა და მოძღვრებს. „მომავალ რისხვას“ უწოდებს მარადიულ სასჯელს. „ნაყოფი ღირსი სინანულისა“ არის არა მხოლოდ განშორება ბოროტებისაგან, არამედ ვარჯიში სიკეთეში, ვინაიდან სიკეთის ქმნა არის ჭეშმარიტად ნაყოფი და ნაშობი სინანულისა. ნუ ეტყვით თქვენსავე თავს, რომ კარგი მოდგმისანი ხართ და მამების იმედით ნუ მიატოვებთ სათნოებათა ქმნას. ღმერთს ხელეწიფება ამ ქვათაგანაც კი მისცეს შვილები პატრიარქს, ვინაიდან თითქმის ამის მსგავსი რამ მოიმოქმედა ადრე: სარას საშომ, თუმცა ქვებზე უფრო მაგარი იყო, მიიღო მადლი შვილთა შობისა. „ცული“ სამსჯავროა, ღმრთისა, რომელიც უღირსებს ცოცხალთა წრიდან გააძევებს. თუკი არ შეინანებთო, ამბობს, სიცოცხლეს მოაკლდებით. ცული თქვენი ხეების „ფესვებთან“ ძევს. „ფესვების“ ქვეშ, როგორც ვთქვით სიცოცხლე იგულისხმება, მაგრამ „ფესვების“ ქვეშ შეიძლება ვიგულისხმოთ აბრაამთან ნათესაობაც. აბრაამთან ამ ნათესაობით, მოციქულის მიხედვით (რომ. 11, 19-21), განიკვეთებიან ისინი, ვინც არ არიან ღირსნი მისი ტოტები იყვნენ. სასჯელი ორმაგია, ვინაიდან ცოდვილი და უნაყოფო არა მხოლოდ განიკვეთება მართლებთან ნათესაობისაგან, არამედ ცეცხლშიც ჩავარდება.

 

[თ. 3; მ. 10-18]

10. და ჰკითხვიდეს მას ერი იგი და ეტყოდეს: და რაჲ-მე უკუე ვყოთ? 11. მიუგო და ჰრქუა მათ: რომელსა აქუნდეს ორი სამოსელი, მიეცინ, რომელსა არა აქუნდეს, და საზრდელიცა ეგრეთვე მსგავსად ყავნ. 12. მოვიდეს მისა მეზუერენიცა ნათლის-ღებად და ჰრქუეს მას: მოძღუარ, ჩუენ რაჲ-მე ვყოთ? 13. ხოლო მან ჰრქუა მათ: ნურარას უფროჲს განწესებულისა თქუენისა იქმთ. 14. ჰკითხვიდეს მას მჴედრად განწესებულნიცა იგი და ეტყოდეს: და ჩუენ რაჲ-მე ვყოთ? და მან ჰრქუა მათ: ნუვის აჭირვებთ, ნუცა ცილსა შესწამებთ და კმა გეყავნ როჭიკი თქუენი. 15. და ვითარცა მოელოდა ერი იგი, და განიზრახვიდეს ყოველნი გულთა მათთა იოვანესთჳს, ნუუკუე იგი არს ქრისტე, 16. მიუგო ყოველთა იოვანე და ეტყოდა: მე ნათელ-გცემ თქუენ წყლითა, ხოლო მოვალს უძლიერესი ჩემსა, რომლისა არა ვარ ღირს ჴამლთა მისთა ტჳრთვად; მან ნათელ-გცეს თქუენ სულითა წმიდითა და ცეცხლითა. 17. რომლისა ნიჩაბი ჴელთა შინა მისთა, განწმიდოს კალოჲ თჳსი და შეკრიბოს იფქლი საუნჯესა თჳსსა, ხოლო ბზე დაწუას ცეცხლითა უშრეტითა. 18. და ფრიად სხუასაცა მრავალსა ჰლოცვიდა და ახარებდა ერსა მას.

იოანე მოძღვრავს მასთან მოსულთა სამ ჯგუფს: უბრალო ხალხთა კლასს, მეზვერეებსა და მეომრებს. უბრალო კლასის ხალხს იგი არწმუნებს გულმოდგინება გამოიჩინოს მოწყალების მხრივ, უბრძანებს რა ორი სამოსის მქონემ გაუყოს უქონელს, მეზვერეებს არწმუნებს არ გადაახდევინონ, ანუ არ მოითხოვონ არაფერი ზედმეტი. მეომრებს არწმუნებს არ მიიტაცონ, არამედ დაკმაყოფილდნენ აკრეფით, ანუ ხელფასით, რომელიც ჩვეულებრივ მეფისგან ეძლევათ. ნახე, იოანე უბრალო ხალხს, როგორ არწმუნებს გააკეთონ რაიმე კეთილი, ანუ გაუყონ სხვებს, ხოლო მეზურეებსა და მეომრებს - თავი შეიკავონ ბოროტისაგან, ვინაიდან მათ ჯერ კიდევ არ შესწევდათ უნარი, არ შეეძლოთ მოემოქმედებინათ რაიმე კეთილი, არამედ მათთვის ბოროტებისაგან თავის შეკავებაც საკმარისი იყო. ზოგიერთნი ბრძანებას - ორი სამოსელის მქონემ გაუყოს უქინელს- ზნეობრივი აზრით იგებენ. კერძოდ ამბობენ ორი სამოსელი აღნიშნავს წმიდა წერილის სულსა და სიტყვა-სიტყვით გადმოცემას. მას ვისაც ერთიცა აქვს და მეორეც, იოანე აღძრავს ამცნოს სრულიად არაფრის მქონეს. მაგალითად, თუკი ვინმეს ესმის წერილი ორივე მიმართებით, სიტყვა-სიტყვითაც და სულითაც, მან დაე გადასცეს არაფრის მქონეს, დაე ასწავლოს უცოდინარს და თუნდაც სიტყვა-სიტყვითი ცოდნა მისცეს მას. იოანეს სათნოება იმდენად დიდი იყო, რომ ყველანი ფიქრობდნენ მასზე, ის ხომ არ იყო ქრისტე? უარყოფს რა ამგვარ აზრს, იგი ამბობს: განსხვავება ჩემსა და ქრისტეს შორის ჯერ - ერთი ის არის რომ „მე ნათელ გცემ“ წყლითა, ხოლო იგი - „სულითა წმიდითა და ცეცხლითა“, ხოლო მეორეც - ის, რომ მე „არა ვარ ღირს ხამთა მისთა ტვირთვად“. რას ნიშნავს სიტყვები: „ნათელ - გცეს თქუენ სულითა წმიდითა და ცეცხლითა“, სავსებით ცხადია,  ვინაიდან მან გარდამოუვლინა მოციქულებს სული წმიდა და „ეჩუენნეს მათ განყოფანი ენათანი, ვითარცა ცეცხლისანი“ (საქ. მოც. 2; 3,4), ხოლო სიტყვები: „არა ვარ ღირს ხამლთა მისთა ტვირთვად“, ცხადია, იმას ნიშნავს, რომ მე მის უკანასკნელ მონად ყოფნის ღირსიც არ ვარო. უფრო დაფარული აზრით უფლის ორივე ფეხის ფეხსაცმელი არსებითად მის ზეციდან მიწაზე მოვლინებასა და მიწიდან ჯოჯიხეთში ჩასვლას აღნიშნავს. ხოლო იმის გადაწყვეტა, თუ რა საშულაებით აღესრულება ეს ორი მოვლენა, არავის შეუძლია, თუნდაც იოანეს მსგავსი იყოს. ვინაიდან ვის შეუძლია თქვას, თუ როგორ განხორციელდა უფალი, ან როგორ ჩავიდა ჯოჯიხეთში? სიტყვები „ნიჩაბი ხელთა შინა მისთა“ იმას ნიშნავს, რომ, მართალია, მან მოგნათლათ თქვენ, მაგრამ ნუ იფიქრებთო, რომ უკვე დაუსჯელნი ხართ; არამედ თუკი ამის შემდგომ ცხოვრებაში არ შეინახავთ თავს უმწიკვლოდ, იგი დაუშრეტელი ცეცხლით დაგწვავთ. ბზე ის არის, ვისაც უნაყოფო გონება აქვს და მხოლოდ ყოფითი საგნების მიმართ იჩენს დიდ ზრუნვას. „და ფრიად სხუასაცა მრავალსა ჰლოცავდა და ახარებდა ერსა მას“. ვინაიდან კარგი მოძღვერბა ჭეშმარიტი ნუგეშია და სამართლიანად იწოდება სახარებად.

 

[თ. 3; მ. 19-22]

19. ხოლო ჰეროდე, ოთხთა სამთავროთა მთავარმან, რამეთუ ამხილებდა მას ჰეროდიაჲსთჳს, ცოლისა ფილიპეს, ძმისა მისისა, და ყოვლისა მისთჳს, რომელი ქმნა ბოროტი ჰეროდე. 20. შესძინა ესეცა მას ყოვლისა ზედა და შეაყენა იოვანე საპყრობილესა. 21. და იყო ნათლის-ღებასა მას ყოვლისა ერისასა იესუცა ნათელ-იღო და ილოცვიდა; და განეხუნეს ცანი, 22. და გარდამოჴდა სული წმიდაჲ ჴორციელითა ხილვითა, ვითარცა ტრედი, მის ზედა; და ჴმაჲ იყო ზეცით და თქუა: შენ ხარ ძე ჩემი საყუარელი, შენ სათნო-გიყავ.

მახარებელმა დროულად ჩაურთო აქ სიტყვა ჰეროდეზე. იგი თითქოს ასე ამბობს: თუმცა ხალხი ფრიად მაღალი წარმოდგენისა იყო იოანეზე, მაგრამ ჰეროდემ, მის მიერ მხილებულმა თავის ყველა ბოროტმოქმედებას ისიც დაუმატა, რომ საპყრობილეში ჩააგდო იგი, როგორღაც ღრმა მწუხარებითა და ძლიერი სინანულით გვატყობინებს იმის შესახებ, რომ ჰეროდე ასე უსამართლოდ მოექცა იოანეს, მაშინ როდესაც ხალხი მაღალი წარმოდგენისა იყო მასზე, „და განეხვნეს ცანი“ იმისათვის, რათა ჩვენ გვიჩვენოს, რომ ნათლობა ყველას განუღებს ზეცას, ადამის მიერ დახშულს „და გარდამოხდა სული წმიდჲ“ იესოზე, რათა ჩვენც შეგვეცნო აქედან, რომ  როდესაც ვინათლებით, ჩვენზეც სული წმიდა გადმოდის. ვინაიდან უფალი არ საჭიროებდა სულის მიღებას, არამედ ყოველივეს ჩვენს გამო იქმს და თავადაა დასაბამი ყველაფრისა (კოლ, 1, 18), რაც ჩვენ უნდა მიგვეღო შემდგომში, რათა ვყოფილიყავით პირმშონი მრავალ ძმათა შორის. „ვითარცა მტრედი“, რათა ჩვენ გვესწავლა, რომ მდაბალნი და სუფთანი უნდა ვიყოთ და როგორც ნოეს დროს მტრედი ღვთის რისხვის დაცხრობის მანიშნებელი იყო, ასევე აქაც, სული წმიდამ ცოდვის ჩაძირვით ღმერთთან შეგვარიგა. და ძეს ესმის ხმა, მამის მიერ თქმული, რათა გვიჩვენოს, რომ ჩვენც, ვინც ვინათლებით, გვეწყალობა შვილად ყოფნა. „შენ ხარ ძე ჩემი საყუარელი, შენ სათნო-გიყავ“ - მე შენში ვპოვე სიმშვიდე.

 

[თ. 3, მ. 23-38]

23. და თავადსა იესუს ეწყო ოდენ ყოფად მეოცდაათესა წელსა, რომელი საგონებელ იყო ძედ იოსებისა, ელისა, 24. მატათანისა, ლევისა, მელქისა, იანესა, იოსებისა, 25. მატათისა, ამოსისა, ნაომისა, ესლისა, ნაგესა, 26. მაათისა, მატათისა, სემისა, იოსებისა, იუდაჲსა, 27. იონანისა, რესაჲსა, ზორობაბელისა, სალათიელისა, ნერისა, 28. მელქისა, ადდისა, კოსამისა, ელმოდადისა, ერისა, 29. იოსისა, ელიეზერისა, იორამისა, მატტათისა, ლევისა, 30. სჳმეონისა, იუდაჲსა, იოსებისა, იონანისა, ელიაკიმისა, 31. მელეაჲსა, მაჲნანისა, მატათანისა, ნათანისა, დავითისა, 32. იესესა, იობედისა, ბოოსისა, სალმუნისა, ნაასონისა, 33. ამინადაბისა, არამისა, ესრომისა, ფარეზისა, იუდაჲსა, 34. იაკობისა, ისაკისა, აბრაჰამისა, თარაჲსა, ნაქორისა, 35. სერუქისა, რაგავისა, ფალეგისა, ებერისა, სალაჲსა, 36. კაინანისა, არფაქსადისა, სემისა, ნოესა, ლამექისა, 37. მათუსალაჲსა, ენუქისა, იარედისა, მალელეილისა, კაინანისა, 38. ენოსისა, სეითისა, ადამისა და ღმრთისა.

უფალი ოცდაათი  წლისა მოინათლა, რადგან ეს ყველაზე უფრო სრულყოფილი ასაკია და მასში ადამიანი ვლინდება, ან როგორც პატივსაცემი, ანდა როგორც უვარგისი. ლუკა წარმოგვიდგენს უფლის გენეალოგიას შებრუნებული თანმიმდევრობით, მათესგან განსხვავებით, რათა გვიჩვენოს, რომ ახლა ხორციელად შობილი ღმრთისაგანაა, - ვინაიდან შეხედე, როგორ ადის გენეალოგია ღმერთამდე; და ამასთან, რათა ჩვენ ვიცოდეთ, რომ იგი იმიტომ განკაცდა, რომ ყველანი, ამ შუალედში მყოფ მამათაგან  ღმერთთან მიეყვანა და შვილები მიენიჭებინა. შემიძლია სხვაგვარადაც ვთქვა: უფლის შობა, როგორც უთესლო, უნდობლობას იწვევდა; ამიტომ მახარებელი, სურს რა გვიჩვენოს, რომ სხვა დროსაც იყო უთესლოდ შობილი ადამიანი, უდაბლესთაგან ადის ადამდე და ღმერთამდე. იგი თითქოსდა ასე ამბობს: თუკი არ გწამს, თუ როგორ იშვა მეორე ადამი უთესლოდ, მაშინ, გთხოვ, მიმართე გონებით პირველ ადამს და შენ აღმოაჩენ, რომ იგი ღმერთის მიერ უთესლოდაა შექმნილი და ამის შემდეგ ნუ იქნები ურწმუნო. ზოგიერთნი კითხულობენ, რატომაა, რომ მათე იოსებს იაკობის ძეს უწოდებს, ლუკა კი ელისას? ვინაიდან შეუძლებელიაო, ამბობენ, ერთი და იგივე ერთი მამის შვილი იყოს. ამაზე ვპასუხობთ, რომ იაკობი და ელია ერთი დედის შვილები იყვნენ, მაგრამ სხვადასხვა მამისგან და ელიას სიკვდილის შემდეგ, მისი ცოლი იაკობმა მოიყვანა, რათა აღედგინა მისთვის თესლი და ამიტომ იოსები იწოდება იაკობის ძედ ბუნებითად, ხოლო ელისად - სჯულის მიხედვით. ვინაიდან იაკობმა მართლაც შვა იგი ბუნებითად და იგი მისი ღვიძლი შვილი იყო, ხოლო ელიას შვილი იგი მხოლოდ სჯულის მიხედვით იყო. ვინაიდან სჯული ავალდებულებდა, რომ უშვილოდ გარდაცვლილის ცოლი მის ძმას შეერთებოდა და ამ კავშირის შედეგად შობილი გარდაცვლილის შვილად ჩათვლილიყო (მეორე სჯული 25, 5-6), თუმცა ბუნებითად იგი ცოცხალისგან იყო. ამიტომ მახარებლები სწორად ამბობენ და არ ეწინააღმდეგებიან ერთმანეთს. მათემ ჩაწერა იოსების ბუნებითი მამა, ხოლო ლუკამ - ის ვინც სჯულის მიხედვით ერგებოდა მას მამად, ანუ ელია;  ხოლო ორივენი ერთად უჩვენებენ, რომ უფალი იშვა იმისათვის, რათა ეკურთხებინა ბუნებაცა და სჯულიც.

 

თავი მეოთხე

[თ. 4; მ. 1-12]

1. ხოლო იესუ, სავსე სულითა წმიდითა მოიქცა იორდანით, და მოჰყვანდა სულსა უდაბნოდ. 2. და ორმეოც დღე გამოიცადებოდა ეშმაკისაგან და არარაჲ ჭამა მათ დღეთა შინა. და აღ-რაჲ-ესრულნეს დღენი იგი, შეემშია. 3. და ჰრქუა მას ეშმაკმან მან: უკუეთუ ძე ხარ ღმრთისაჲ, არქუ ქვათა ამათ, რაჲთა იქმნენ პურ. 4. მიუგო იესუ და ჰრქუა მას: წერილ არს: არა პურითა ხოლო ცხოვნდების კაცი, არამედ ყოვლითა სიტყჳთა ღმრთისაჲთა. 5. და აღიყვანა იგი მთასა მაღალსა და უჩუენნა მას ყოველნი სუფევანი სოფლისანი გამოხატვითა ჟამთაჲთა. 6. და ჰრქუა მას ეშმაკმან მან: შენ მიგცე ამის ყოვლისა ჴელმწიფებაჲ და დიდებაჲ მათი, რამეთუ ჩემდა მოცემულ არს, და რომლისა მინდეს, მივსცე იგი; 7. უკუეთუ შენ თაყუანის-მცე ჩემ წინაშე, იყოს შენდა ესე ყოველი. 8. მიუგო იესუ და ჰრქუა მას: წარვედ მართლუკუნ ჩემგან, ეშმაკო; წერილ არს: უფალსა ღმერთსა შენსა თაყუანის-სცე და მას მხოლოსა ჰმსახურებდე. 9. და მოიყვანა იგი იერუსალჱმდ და დაადგინა იგი ფრთესა მას ზედა მის ტაძრისასა და ჰრქუა მას: უკუეთუ ძე ხარ ღმრთისაჲ, გარდაიგდე თავი შენი ამიერ ქუეყანად, 10. რამეთუ წერილ არს, ვითარმედ: ანგელოზთა მისთადა უბრძანებიეს შენთჳს დაცვად შენდა. 11. ჴელთა მათთა ზედა აღგიპყრან შენ, ნუსადა წარსცე ქვასა ფერჴი შენი. 12. მიუგო იესუ და ჰრქუა მას, რამეთუ: თქმულ არს: არა განსცადო უფალი ღმერთი შენი.

უფალი მოინათლა იმისათვის, რომ ეკურთხებინა წყალი ჩვენთვის, ვისაც მადლი უნდა გვეგემნა. ნათლობის შემდეგ „მოჰყვანდა სულსა უდაბნოდა“, ვინაიდან სული წმიდა მას ეშმაკის წინააღმდეგ ბრძოლაში აბამდა. მიდის „უდაბნოდ“ იმისათვის, რომ მისცეს ეშმაკს საბაბი  თავს დაესხას, ვინაიდან იგი განსაკუთრებით მაშინ გვესხმის თავს, როდესაც განმარტოებულნი ვართ. იმარხული „ორმეოც დღე“ და არ გადაუჭარბებია მოსესა და ილიას მარხვის ზომისათვის, რათა ამით არ ეფიქრებინა სატანისთვის, რომ იგი მათზე მეტია; არამედ რათა იგი მისდგომოდა მას, იფიქრებდა რა, რომ ისიც ადამიანია, ხოლო ამასთან, იმისთვისაც, რათა არ გამოჩენილიყო მხოლოდ მოჩვენებითად განკაცებულად. "გამოიცდებოდა ნათლობის შემდეგ, რათა ჩვენთვის ეჩვენებინა, რომ ნათლობის შემდეგ ჩვენ საცდურები შეგვხვდება. მარხულობს იმიტომ, რომ მარხვა უდიდესი იარაღია საცდურების ჟამს და იმიტომაც, რომ ნათლობის შემდეგ ჩვენ ხორციელ ტკბობას კი არ უნდა მივეცეთ, არამედ მარხვას. მტერი თავ ესხმის მას თავიდან ნაყროვანებით, ისევე როგორც ადამს (დაბ. 3), შემდეგ ვერცხლისმოყვარეობით, უჩვენა რა მას ყველა სამეფო. როგორ უჩვენა? ზოგიერთნი ამბობენ, რომ ისინი ფიქრებში წარმოუდგინა, მაგრამ მე ვფიქრობ, რომ ფიქრებში კი არა, არამედ გრძნობადად უჩვენა მას ისინი, დაუყენა რა მოჩვენების სახით და არა უფლის წარმოსახვაში. შემდეგ მას დიდებისმოყვარეობით ესხმის თავს, ვინაიდან ეუბნება:  „უკუეთუ ძე ხარ ღმრთისაჲ, გარდაიგდე თავი შენი ამიერ ქუეყნად“. ფუჭმეტყველებდა, ეპირფერებოდა რა მას, რათა იგი მოტყუებულიყო პირფერობითა და როდესაც მოისურვებდა გამოჩენილიყო ძედ ღმრთისა, გარდაეგდო თავი და ამრიგად გამოაშკარავებულიყო მის წინაშე, თუ ვინ იყო იგი. მაგრამ შეხედე, როგორ ამარცხებს მას უფალი წმიდა წერილით. „არა განსცადოო“ - ეუბნება, - „უფალი ღმერთი შენი“, ვინაიდან არავინ არ უნდა დაუქვემდებაროს თავი აშკარა საფრთხეს, აცდუნებს რა საკუთარ თავს იმით, რომ უფალი შეეწევა. დააკვირდი იმასაც, რომ წმიდა წერილის ცოდნა ფრიად სასარგებლოა; ვინაიდან უფალმაც წერილის მეშვეობით დაამარცხა სატანა;  „არა პურითა ხოლო ცხონდების კაცი“, ეს მოსეს მიერ თქმულია მანანას შესახებ (მეორე სჯული. 8, 3); ვინაიდან მართალია მანანა არ იყო პური, მაგრამ კვებავდა ხალხს. ზუსტად ასევე, მოსეს წარმოთქმულია ესენიც: „უფალსა ღმერთსა შენსა თაყუანის-სცე“ და „არა განსცადო“ (მეორე სჯჯ. 6, 13-16).

 

[თ. 4; მ. 13-15]

13. და აღასრულნა ყოველნი განსაცდელნი ეშმაკმან მან და განეშორა მას ვიდრე ჟამადმდე. 14. და მოიქცა იესუ ძალითა სულისა წმიდისაჲთა გალილეად; და ჰამბავი განჴდა მისთჳს ყოველსა მას გარემო სოფლებსა. 15. და იგი თავადი ასწავებდა შესაკრებელთა მათთა და იდიდებოდა ყოველთაგან.

და თუმცა უფალი სამი საცდურით გამოიცადა, ლუკა ამბობს, რომ მან „აღასრულნა ყოველნი განსაცდელნი“, ვინაიდან ყოველი საცდურის საფუძველი ეს სამია: ნაყროვანება, ვერცხლიმოყვარება, დიდებისმოყვარება. ნაყროვანების საცდური უფალმა უკუაგდო სიტყვებით: "არა პურითა ხოლო ცხონდების კაცი“. სხვა საცდურებეზე უწინ ეს საცდური მოუვლინა მას, ისევე, როგორც ადამს, ვინაიდან ის ადამს ვერ დააბრკოლებდა ვერც ვერცხლისმოყვარებით, რამდენადაც ადამი, იყო რა მარტო, არ ჰყავდა არავინ, ვის წინააღმდეგაც უფრო მეტის ქონას მოისურვებდა; ვერც მრისხანებით, ვინაიდან არავინ იყო, ვისაც განურისხდებოდა, ვერც შურით; არამედ ნაყროვანებით დააბრკოლა იგი. ვერცხლისმოყვარეობის საცდურს უფალმა იმით სძლია, რომ არ დავარდა მის წინაშე და არ სცა თაყვანი, ვინაიდან როდესაც მან გრძნობადად უჩვენა ყველა სამეფო მოჩვენების სახით, უფალი არ დაემორჩილა მას. ზოგიერთნი ამაში გულისხმობენ არა გრძნობად, არამედ აზრობრივ სამეფოებს, რომ მან, მაგალითად უჩვენა თავშეუკავებლობის სამეფო, შურის სამეფო და საერთოდ ყველა ცოდვისა და თითქოსდა ასე ეუბნებოდა მას: თუკი გსურს იმეფო ყველა ვნებაზე და იმისათვის მოხვედი, რომ მიიზიდო ჩემით შეპყრობილნი, მაშინ მოდი და თაყვანი მეცი მე და მიიღებ ყველას ვისზეც მე მაქვს ხელმწიფება. უფალს სურს იმეფოს და ამისთვის მოვიდა, მაგრამ იმეფოს არა ცოდვის წყალობით, უბრძოლველად, არამედ ღვაწლისა და გამარჯვების შემდეგ. ასე ფიქრობდნენ ზოგიერთნი. ვისაც სურს დაე ასეც გაიგოს. წმიდა წერილის სიტყვებით უკუაგდო უფალმა დიდებისმოყვარეობის საცდურიც. უფალო, გვიხსენი გველის ამ სამი თავისაგან! „და მოიქცა იესუ ძალითა სულისა წმიდისაჲთა“, როდესაც მან სძლია მაცდურს და თავისი ძალა გამოავლინა. სიტყვებს: „განეშორა მას ვიდრე ჟამადმე“, შემდეგი აზრი აქვთ: ეშმაკი თავს ესხმის უფალს ორი გრძნობით: სიამოვნებითა და მწუხარებით; სიამოვნებით  იგი თავს დაესხა უფალს, მაგალითად მთაზე; ხოლო განეშორა მას გარკვეულ დრომდე, ანუ ჯვარცმის დრომდე, ვინაიდან განზრახული ჰქონდა მაშინ დასხმოდა თავს მწუხარებით.

 

[თ. 4; მ. 16-21]

16. და მოვიდა ნაზარეთად, სადაცა აღზრდილ იყო, და შევიდა, ვითარცა ჩუეულ იყო იგი, დღესა შაბათსა შესაკრებელსა მათსა, და მოსცეს მას წიგნი ესაია წინაწარმეტყუელისაჲ. 17. და აღდგა კითხვად და განყო წიგნი იგი და პოვა ადგილი, რომელსა წერილ იყო: 18. სული უფლისაჲ ჩემ ზედა, რომლისათჳს მცხო მე მახარებელად გლახაკთა, მომავლინა მე განკურნებად შემუსრვილთა გულითა, ქადაგებად ტყუეთა განტევებისა და ბრმათა ახილვად, განვლინებად მომსრვალთა განტევებითა, 19. და ქადაგებად წელიწადი უფლისაჲ შეწყნარებული. 20. და შეყო წიგნი იგი და მისცა მსახურსა და დაჯდა; და თუალნი ყოვლისა კრებულისანი მას ხედვიდეს. 21. და იწყო სიტყუად მათა, ვითარმედ: დღეს აღესრულა წერილი ესე ყურთა მომართ თქუენთა.

უფალმა ინება განეცხადებინა თავი ისრაიტელთათვის, ვინაიდან ცხებულ იქმნა ღმრთისა და  მამისაგან იმისათვის, რათა ეხსნა ცისქვეშეთში მცხოვრებნი. სასწაულებრივად მოაწყობს იგი ამას, სხვებზე ადრე იგი ნაზარეთის მცხოვრებთ განუცხადებს თავს, იმათ, ვისთან ერთადაც აღიზარდა, რათა ჩვენც გვასწავლოს, რომ ჯერ შენიათ უნდა უყო კეთილი და ასწავლო მათ, ხოლო შემდეგ სხვების მიმართაც გამოიჩინე კაცთმოყვარება.  როდესაც მას წიგნი მისცეს, მან გადაშალა და იპოვა არა ის, რაც შემთხვევით მოხვდა, არამედ რაც თავად სურდა, ვინაიდან ნუ იფიქრებ, თითქოს მან გადაშალა წიგნი და შემთხვევით შეხვდა ის ადგილი, რომელზეც მასზე იყო დაწერილი; ეს მისი სურვილით მოხდა. და რა იყო დაწერილი? „სული უფლისაჲ ჩემ ზედა, რომლისათვის მცხო მე“, ანუ მაკურთხა მე, დამაყენა მე „მახარებლად გლახაკთა“, ანუ წარმართთა, რომელთაც, არ გააჩნდათ არც სჯული, არც წინასწარმეტყველნი, მართლაც დიდ სიგლახაკეში იყვნენ ჩავარდნილნი. „შემუსვრილნი გულითა“ იყვნენ შესაძლოა ისრაიტელნი, რომელთაც თავიდან დიდი და ამაღლებული გული ჰქონდათ და ღმრთის სახლი იყო, მაგრამ შემდეგ, როდესაც მათ კერპთამსახურება და სხვადასხვა სახის შეცოდებანი დაიწყეს, მათი გული შეიმუსრა და აირია, გახდა რა ნაცვლად ღმრთის სახლისა, ქვაბული ავაზაკთა. ამრიგად, უფალი მოვიდა, რათა ისინიც განეკურნა და მიეცა „ტყვეთათვის განტევება და „ბრმათათვის ახილვა“ წარმართთა და ისრაიტელთათვის, ვინაიდან ისინი ორივე იყვნენ  ნაწილნი და ტყვენი სატანისა და ბრმები. ეს შესაძლოა მკვდრებზეც ვიგულისხმოთ, ვინაიდან ისინიც, იყვნენ რა ტყვენი და შემუსვრილნი, აღდგომის მეშვეობით განთავისუფლდნენ ჯოჯოხეთის მეუფებისაგან. „და ქადაგებად წელიწადი უფლისაჲ შეწყნარებული“. და რა არის ეს „წელიწადი შეწყნარებული?“ შესაძლოა მომავალი საუკუნე, რომელზედაც ქადაგებდა უფალი, ამბობდა რა: „და მას დღესა შინა მე არარაჲ მკითხოთ“ (იოანე. 16, 23), და კვლავ: „და მოვალს ჟამი და აწვე არს, ოდეს მკვდართა ისმინნენ სიტყუანი ძისა ღმრთისანი“ (იოან. 5, 25), მაგრამ „წელიწადი შეწყნარებული“ არის უფლის ხორციელად მოსვლის ჟამიც. მასზე პავლე ამბობს: „აჰა ესერა, აწ არის ჟამი იგი შეწყნარებისაჲ, აჰა ესერა აწ არს დღე იგი ცხოვრებისაჲ“ (2 კორ. 5, 2) წაიკითხა რა ეს, მან თქვა: „დღეს აღესრულა წერილი ესე ყურთა მიმართ თქუენთა“, აშკარად, მიუთითებდა რა მსმენელებს თავისში მასზე, ვის შესახებაც ესაა დაწერილი.

 

[თ. 4; მ. 22-30]

22. და ყოველნი ეწამებოდეს მას და უკჳრდა სიტყუათა ამათ ზედა მისთა მადლისათა, რომელნი გამოვიდოდეს პირისაგან მისისა, და იტყოდეს: ანუ არა ესე არსა ძე იოსებისი? 23. და თავადმან ჰრქუა მათ: მრქუათ სამე იგავი ესე: მკურნალო, განიკურნე თავი შენი. და ჰრქუეს მას: რაოდენი გუესმა საქმე კაპერნაუმს, ქმენ აქაცა, მამულსა შენსა. 24. ხოლო თავადმან ჰრქუა მათ: ამენ გეტყჳ თქუენ, რამეთუ არავინ წინაწარმეტყუელი შეწყნარებულ არს თჳსსა მამულსა. 25. ხოლო ჭეშმარიტად გეტყჳ თქუენ, რამეთუ მრავალნი ქურივნი იყვნეს დღეთა მათ ელიაჲსთა ისრაჱლსა შორის, ოდეს-იგი დაეჴშა ცაჲ სამ წელ და ექუს თუე, რაჟამს-იგი იყო სიყმილი დიდი ყოველსა ქუეყანასა. 26. და არავისა მათგანისა მიივლინა ელია, გარნა სარეფთად სიდონისა, დედაკაცისა ქურივისა. 27. და მრავალნი კეთროვანნი იყვნეს ისრაჱლსა შორის ელისეს ზე, წინაწარმეტყუელისა, და არავინ მათგანი განიკურნა, გარნა ნემან ასური. 28. და აღივსნეს ყოველნი გულის-წყრომითა, რომელნი-იგი იყვნეს შესაკრებელსა მას შინა, ესმოდა რაჲ ესე. 29. და აღდგეს და განაძეს იგი გარეშე ქალაქისა მისგან და მოიყვანეს იგი ვიდრე წუერადმდე მის მთისა, რომელსა ზედა ქალაქი იგი მათი დაშენებულ იყო, რაჲთა გარდააგდონ იგი. 30. ხოლო თავადმან განვლო შორის მათსა და წარვიდა.

ერი, უსმენდა რა ქრისტეს სიტყვებს, უკვირდა სიტყვა მადლისა; თუმცა უკვირდა, დასცინოდა მას და ამბობდა:  განა ეს არ არის დურგლის შვილი? ამასთანავე რა უშლიდა მას ხელს გაკვირვებისა და თაყვენისცემის ღირსი ყოფილიყო?  განა ვერ ხედავ, როგორ საქმეებს იქმს იგი? განა არ გესმის, როგორ სიტყვებს წარმოსთქვამს? მიუხედავად ამისა, შენ დასცინი მის მამას? სწორედ მათზე შეიძლება  სამართლიანად ითქვას, „ბრიყვო და უგულო ხალხო, რომელსაც თვალები აქვს და ვერაფერს ხედავს, ყური ასხია და არაფერი ესმის“ (იერემია, 5, 21) რას ეუბნება მათ უფალი? რაღა თქმა უნდა მეტყვით მე: შენს სამშობლოშიც მოიმოქმედე ისეთივე სასწაულები, როგორიც კაპერნაუმში აღასრულე, ვინაიდან ამას ნიშნავს: „მკურნალო! განიკურნე თავი შენი“. ეს საერთო ანდაზა ჰქონდათ იუდეველებს, რომელსაც ისინი ავადმყოფი ექიმების მიმართ იყენებდნენ, მაგრამ მე გეუბნებით თქვენ, რომ მრავალ სასწაულს მოვიმოქმედებდი თქვენთანაც ჩემს თანამემამულეებთან, მაგრამ ვიცი, ვნება, რომელიც საერთოა და ყველას ემართება, სიძულვილი ყველაზე საუკეთესო საქმეებსაც კი, თუკი ისინი აღარ არის იშვიათი, არამედ საერთო და ჩვეულებრივი ხდება, როდესაც ყველას შეუძლია თავისუფლად დატკბეს მათით, ვინაიდან ადამიანებს ყოველთვის აქვთ ჩვეულება იზრუნონ იშვიათზე და უცნაურზე და მისით იყვნენ განკვირვებულნი, ხოლო საერთო და ჩვეულებრივი სძულდეთ. ამიტომაც არც ერთი წინასწარმეტყველი არ ფასობს საკუთარ მამულში, არამედ თუკი იგი რომელიმე სხვა ქვეყნიდან მოვა, მისი უკვირთ.  ასევე ილიაც იუდეველმა ქვირვებმა არ მიიღეს, ხოლო სარეფთადელმა მიიღო და ელისემაც კეთროვანებისაგან განწმინდა უცხოტომელი იმიტომ, რომ მან რწმენა გამოიჩინა მის მიმართ, მაშინ როდესაც ნაცნობებს, მის თანამემამულეებს არ სწამდათ მისი და ამიტომაც ვერ განიკურნენ. მსგავსად ამისა თქვენც ჩემო თანამემამულენო, გაკვირვების ღირსად კი არ მთვლით, არამედ  სიძულვილისა - ამიტომაც არ ვიქმ სასწაულებს. კაპერნაუმის მცხოვრებნი მე გაკვირვების ღირსად მთვლიან და მეც სასწაულებს ვიქმ და მიღებულ ვარ მათ მიერ. ამის მსმენელნი სინაგოგაში გულისწყრომით აღივსნენ, რაც გასაკვირია, და მის მთიდან გადაგდებას ფიქრობდნენ, მაგრამ მან განვლო რა მათ შორის, წავიდა თუმცა არა იმიტომ, რომ ტანჯვას გაურბოდა, არამედ იმიტომ, რომ განსაზღვრულ დროს ელოდა, ვინაიდან ის მოვიდა, რათა ჩვენთვის ვნებულიყო, ახლა კი, როცა ჯერ მხოლოდ იწყებოდა მისი ქადაგება, მას არ უნდა მიეცა საკუთარი თავი სასიკვდილოდ, არამედ მაშინ აღსრულებულიყო, როცა საკმარისს ასწავლიდა. აქედან ნათელია, რომ როდესაც ის ჯვარს აცვეს, მისი ნების საწინააღმდეგოდ კი არ აცვეს ჯვარს, არამედ საკუთარი ნებით მისცა თავი სასიკვდილოდ. იცოდე რომ წინასწარმეტყველთა მამული - იუდეველთა სინაგოგაა, რომელსაც ისინი უპატიობაში ჰყავს. მან არ მიიღო წინასწარმეტყველნი, ჩვენ კი უცხოტომელებმა, მივიღეთ ისინი, ვინაიდან ქვრივმა, ანუ ეკლესიამ წარმართთაგან, მიიღო ილია, ანუ წინასწარმეტყველური სიტყვა, როდესაც იუდეაში სულიერი შიმშილი იყო, ანუ შიმშილი უფლის სიტყვების მოსმენისას (ამოსი, 8, 11). სწორედ ამაზე ეუბნება ქვრივს წინასწარმეტყველი: „მიტოვებულს მეტი შვილები ეყოლება, ვიდრე გათხოვილს“ (ესაია, 54, 1) და სხვა ადგილასაც: „საშოდახშულმა შვილი დაბადა, მრავალშვილიანი დაჭკნა“ ( 1 მეფ. 2, 5).

 

[თ, 4; მ. 31-37]

31. და შთავიდა კაპერნაუმდ, ქალაქსა გალილეაჲსასა, და ასწავებდა მათ შაბათსა შინა. 32. და უკჳრდა მოძღურებაჲ იგი მისი, რამეთუ ჴელმწიფებით იყო სიტყუაჲ იგი მისი. 33. და იყო შესაკრებელსა მათსა კაცი, რომლისა თანა იყო სული არაწმიდაჲ, და ღაღატ-ყო ჴმითა დიდითა: 34. ეჰა, რაჲ არს ჩუენი და შენი, იესუ ნაზარეველო? მოხუედ წარწყმედად ჩუენდა: გიცი შენ, ვინ ხარ, წმიდაჲ ეგე ღმრთისაჲ. 35. და შეჰრისხნა მას იესუ და ჰრქუა: პირი დაიყავ და განვედ მაგისგან! და დასცა იგი შორის მათსა ეშმაკმან მან და განვიდა მისგან და არაჲ ავნო მას. 36. და იყო განკჳრვებაჲ მათ ყოველთა ზედა და ზრახვიდეს ურთიერთას და იტყოდეს: რაჲ არს სიტყუაჲ ესე, რამეთუ ჴელმწიფებითა და ძალითა უბრძანებს სულთა არაწმიდათა, და განვლენ? 37. და მიმოეფინებოდა ჰამბავი მისთჳს ყოველთა მათ ადგილთა გარემო მის სოფლებისათა.

რამდენადაც არც განსჯა, არც სწავლება არ იზიდავს ურწმუნოებს რწმენისაკენ, უფალი ურთავს სასწაულებს, როგორც ყველაზე უფრო ქმედით საშუალებას. ამრიგად კაპერნაუმში იქმს სასწაულებს, ვინაიდან ამ ქალაქის მცხოვრებნი ყველაზე უფრო ურწმუნონი იყვნენ და რომ ერწმუნათ მრავალ სასწაულს საჭიროებდნენ. ამრიგად, როდესაც მან საკმარისად ასწავლა და ამასთან, როგორც ხელმწიფების მქონემ (ვინაიდან ის არ ამბობდა: „ამას ამბობს უფალი“, არამედ: „მე გეუბნებით თქვენ“, ვინაიდან ის წინასწარმეტყველთაგანი კი არ იყო, არამედ ჭეშმარიტად ძე ღმრთისა), ამის შემდეგ სასწაულსაც ურთავს, კერძოდ: კურნავს არაწმიდა სულით შეპყრობილს. არაწმიდა სული თავიდან ამჟღავნებს მტრობას, რათა მისი მოწმობა უფრო სარწმუნო იყოს, ხოლო შემდეგ ამოწმებს! „ვიცი შენ ვინ ხარ, წმიდაჲ ეგე ღმრთისა“. თავიდან საყვედურობს მას:  „მოხვედ წარწყმედად ჩუენდა“, შემდეგ კი პირმოთნეობს, ვინაიდან ფიქრობს, რომ პირმოთნეობით მართული უფალი დატოვებს მას. მაგრამ უფალი გვასწავლის რა, არ ვისარგებლოთ ეშმაკის მოწმობითა და წარდგენით, ამბობს: „პირი დაიყავ და განვედ მაგისგან“, თუმცა ნებას აძლევს ეშმაკს დასცეს ადამიანი, რათა იქ მყოფებმა გაიგონ, რომ მასში მართლაც იყო ეშმაკი, რომელსაც ეკუთვნოდა კიდეც ეს სიტყვები, თუმცა მისი იარაღი ადამინის ენა იყო და ყველანი ერთმანეთს ეუბნებოდნენ, უკვირდათ რა მომხდარი: რა სიტყვაა ასეთი, რომლითაც იგი უბრძანებს: „პირი დაიყავ და განვედ მაგისგან?“ იცოდე, რომ ახლაც ბევრს ჰყავს ეშმაკი, სწორედ მათ, რომელნიც ეშმაკთა სურვილებს ასრულებენ. მაგალითად, ვინც მრისხანეა, მრისხანების ეშმაკი ჰყავს, მაგრამ როდესაც იესო შესაკრებელში მოვა, ანუ როდესაც გონება კონცენტრირებული იქნება და არა განბნეული, მაშინ ეტყვის მრისხანების ეშმაკს, მანამდე დაუოკებელს: „პირი დაიყავ“ - და იგი მაშინვე გამოვა ადამიანიდან, დასცემს რა მას შუაში, იცოდე, რას ნიშნავს შუაში დაცემა: ადამიანი არ უნდა იყოს არც მთლად მრისხანე და გაღიზიანებული, რადგან ეს ცხოველებს ახასიათებს და არც მთლად ურისხველი, რადგან ეს უგრძნობთათვისაა დამახასიათებელი, არამედ საშუალო გზით უნდა მიდიოდეს და ჰქონდეს მრისხანება ბრაზის მიმართ. ამრიგად, როდესაც არაწმიდა სული დასცემს ვინმეს შუაში, იგი გადის მისგან.

 

[თ. 4; მ. 38-44]

38. და აღდგა მის კრებულისაგან და შევიდა სახლსა სიმონისსა; ხოლო სიდედრი სიმონისი შეპყრობილ იყო სიცხითა დიდითა. და უთხრეს მას მისთჳს. 39. და დაადგა მას ზედა და შეჰრისხნა სიცხესა მას. და მეყსეულად დაუტევა იგი, და აღდგა და ჰმსახურებდა მათ. 40. და დასვლასა ოდენ მზისასა ყოველთა რაოდენთა აქუნდა უძლურები თითო-სახეთაგან სენთა, მოიყვანნეს მისა. ხოლო თავადმან კაცად-კაცადსა მათსა დასდვა ჴელი და განკურნნა იგინი. 41. და განვიდოდეს ეშმაკნი მრავალთაგან, ღაღადებდეს და იტყოდეს, ვითარმედ: შენ ხარ ქრისტე, ძე ღმრთისა ცხოველისაჲ. და არა უტევებდა მათ სიტყუად, რამეთუ იცოდეს, ვითარმედ იგი არს ქრისტე. 42. და ვითარცა განთენა, გამოვიდა მიერ და წარვიდა უდაბნოსა ადგილსა, და ერი იგი ეძიებდა მას და მოვიდეს მისა და აყენებდეს მას, რაჲთამცა არა წარვიდა მათგან. 43. ხოლო თავადმან ჰრქუა მათ, ვითარმედ: სხუათაცა ქალაქთა ჯერ-არს ჩემდა ხარებად სასუფეველი ღმრთისაჲ, რამეთუ ამისთჳს მოვივლინე. 44. და ქადაგებდა ყოველთა შესაკრებელთა გალილეაჲსათა.

უფალი ყოველთა იკვებებოდა მოწაფეთა სტუმართმოყვარეობის წყალობით, ისევე როგორც ახლაც პეტრემ მიიღო იგი და კურნავს მის სიდედრს, რათა შენც გასწავლოს, უარი არ თქვა ღარიბთა კეთილგანწყობაზე.  იგი უბრალოდ კი არ კურნავს მას სნეულებისაგან, არამედ აძლევს მას მტკიცე ჯანმრთელობას და ძალას მსახურებისათვის. თუკი ჩვენც მივიღებთ მას, იგი ჩააქრობს ჩვენს ცხელებას მრისხანებისა და უნდობლობისა და აღგვადგენს ჩვენ ისე, რომ ჩვენ შეგვეძლება მისი მსახურება, ანუ მისი სათნოყოფა. შეხედე, გთხოვ, ხალხის რწმენასაც, თუ როგორ მოჰყავდათ მზის ჩასვლის შემდეგაც სნეულები და დროის გამო თავს არ იკავებდნენ. ეშმაკებს ნებას არ რთავს ასე ისაუბრონ, რადგან არ საჭიროებს ქებას არაწმიდათაგან, ვინაიდან „უსიამოვნოა ქება ცოდვილთა ბაგეთაგან“, (სირ. 15, 9), ასევე იმიტომაც, რომ არ სურს გამოიწვიოს ებრაელებში შური მისდამი, მაშინ როდესაც ყველა აქებს მას. თუმცა იგი უდაბურ ადგილას წავიდა, ხალხი ეძებს და აკავებს მას. მაგრამ იგი არ იფარგლება ერთი ადგილით, არამედ ამბობს: მე უნდა ვახარო ცათა სასუფეველი სხვა ქალაქებსაც. ამიტომაც არც ჩვენ უნდა ვიყოთ უდებნი, არ დავკმაყოფილდეთ მხოლოდ იმ ადგილით, სადაც ვიმყოფებით, არამედ ყველგან ვიაროთ, რათა ვინმეს სარგებელი მოვუტანოთ.

 

თავი მეხუთე

[თ. 5; მ. 1-11]

1. და იყო ვითარ ერი იგი დაესხმოდა მას სმენად სიტყუასა ღმრთისასა, და თავადი დგა კიდესა თანა ტბისა მის გენესარეთისასა. 2. და იხილნა ორნი ნავნი, მდგომარენი კიდესა მის ტბისასა; ხოლო მესათხევლენი იგი გამოვიდეს ნავისა მისგან და განჰრცხიდეს ბადეთა. 3. და შევიდა ერთსა მას ნავსა, რომელი იყო სიმონისი, და უბრძანა მათ ქუეყანით შე-რე-დგინებაჲ მცირედ და დაჯდა და ასწავებდა ნავით გამო ერსა მას. 4. და ვითარცა დასცხრა სიტყუად, ჰრქუა სჳმონს: შეავლინე ღრმად და სდევით ბადე თქუენი ნადირობად. 5. მიუგო სჳმონ და ჰრქუა: მოძღუარ, ღამე ყოველ დავშუერით და არარაჲ მოვიღეთ, ხოლო სიტყჳთა შენითა გარდაუტეოთ ბადე. 6. და ესე რაჲ ყვეს, შეაყენეს თევზისა სიმრავლე დიდი, და განსთქდებოდეს ბადენი მათნი. 7. და წამ-უყოფდეს, რომელნი-იგი იყვნეს ერთსა მას ნავსა, რაჲთა მოვიდენ და შეეწინენ მათ. და მოვიდეს და აღავსნეს ორნივე იგი ნავნი, ვიდრემდე დაინთქმოდეს იგინი. 8. და ვითარცა იხილა სიმონ-პეტრე, შეუვრდა მუჴლთა იესუჲსთა და ჰრქუა მას: განვედ ჩემგან, რამეთუ კაცი ცოდვილი ვარ, უფალო. 9. რამეთუ განკჳრვებამან შეიპყრა იგი და ყოველნი მისთანანი ნადირობასა მას თევზისასა, რომელი შეაყენეს. 10. ეგრეთვე იაკობ და იოვანე, ძენი ზებედესნი, რომელნი იყვნეს ზიარნი სიმონისნი. და იესუ ჰრქუა სიმონს: ნუ გეშინინ, სიმონ! ამიერითგან იყო კაცთა მონადირე. 11. და გამოადგინეს ნავი იგი ქუეყანად და დაუტევეს ყოველი და მისდევდეს მას.

უფალი გაურბის დიდებას, ხოლო იგი მით უფრო სდევს მას. როდესაც ხალხი ერთმანეთს აწყდება მის სიახლოვეს, იგი ადის ნავზე, რათა ნავიდან ასწავლოს ზღვის ნაპირას მდგომთ ისე, რომ ყველანი თვალწინ ჰყავდეს და არავინ წავიდეს მის ზურგს უკან. ხოლო იმისათვის, რომ მისი ნავიდან ასწავლიდა, მფლობელი დაუჯილდოვებელი არ დატოვა. მან ორმაგი წყალობაც კი მოიღო მასზე: მრავალი თევზიც უწყალობა და თავის მოწაფეთაც გახადა. გაგაოცოს წინდახედულებამ უფლისა, თუ როგორ იზიდავს თითოეულს მისთვის ჩვეული და მახლობელი საშუალებებით, მაგალითად: მოგვებს - ვარსკვლავის მეშვეობით, ხოლო მეთევზეებს - თევზებისა. დააკვირდი ქრისტეს სიმდაბლესაც, თუ როგორ ემუდარება პეტრეს განეშოროს ნაპირს, ვინაიდან „სთხოვეს“ ნაცვლად იგულისხმება „ემუდარებოდა“; და იმასაც, თუ როგორ კეთილმორჩილი იყო პეტრე, ადამიანი, რომელიც მანამდე არ უნახავს. მან თავის ნავზე მიიღო და ყველაფერში ემორჩილებოდა მას. როდესაც მან უთხრა, რომ სიღრმეში შეეცურა, იგი კი არ დაამძიმა ამან და კი არ უთქვამს: მთელი ღამე ვშრომობდი და არაფერი შემიძენია და ახლა შენ მოგისმენ და ახალ შრომას მივეცემი? არაფერი ამის მსგავსი არ უთქვამს, არამედ პირიქით თქვა: „სიტყვითა შენითა გარდაუტეოთ ბადე“. ასეთი მხურვალე იყო პეტრე რწმენაში მანამდეც, სანამ ირწმუნებდა! ამიტომაც დაიჭირა მან იმდენი თევზი, რომ ვერ შეძლო მარტომ გამოთრევა, არამედ ნიშნებით მოიწვია თანამონაწილენი, ანუ თემის წევრები, რომლებიც სხვა ნავში იყვნენ. ნიშნების მეშვეობით იმიტომ მოიწვია, რომ უჩვეულო თევზჭერით გაოგნებულს, არ შეეძლო ლაპარაკი. შემდეგ პეტრე ღრმა მოწიწებით სთხოვს იესოს ჩამოვიდეს ნავიდან, ამბობს რა საკუთარ თავზე, რომ იგი ცოდვილია და არ არის ღირსი მასთან ერთად ყოფნისა. თუ გინდა ეს გადატანითი მნიშვნელობითაც გაიგე. ნავი არის იუდეველთა სინაგოგა. პეტრე წარმოადგენს სახეს სჯულის მოძღვართა. ქრისტემდე მყოფი მოძღვრები მთელი ღამე შრომობდნენ (ვინაიდან ქრისტეს მოსვლამდე არსებული დრო - ღამეა) და ვერაფერს მიაღწევს, ხოლო როდესაც მოვიდა ქრისტე და დღე დადგა (რომ. 13, 12) მოციქულები, სჯულის მოძღვართა ადგილას დადგენილნი, სიტყვისამებრ, ანუ მისი მცნებებისამებრ, ისვრიან სახარების ბადეს და მრავალ ადამიანს მოინადირებენ, მაგრამ მარტო მოციქულებს არ შეუძლიათ გამოათრიონ თევზებით სავსე ბადე, არამედ  თავიანთ თანამონაწილეებსაც და თანამზრახველებსაც იწვევენ და მათთან ერთად ეწევიან. ეს არსებითად ყველა დროის ეკლესიათა მწყემსები და მოძღვრები არიან; ისინი, ასწავლიან და უხსნიან რა მოციქულთა სწავლებას, მოციქულებს ეხმარებიან ადამიანთა მონადირებაში. მიაქციეთ ყურადღება გამოთქმასაც „ბადის გადაგდება“, ვინაიდან სახარება არის ბადე, რომელშიც მდაბლად, უბრალოდ და მსმენელთა უბრალოებასთან მიახლოებულად არის ამბავი გადმოცემული, ამიტომაც არის ნათქვამი, რომ იგი გადაგდებულია. თუკი ვინმე იტყვის, რომ ბადის გადაგდებით აღნიშნულია აზრთა სიღრმე, ამასაც შეიძლება დავეთანხმოთ. ამრიგად, აღსრულდა წინასწარმეტყველის სიტყვა, რომელმაც თქვა: „აჰა გამოვგზავნი უამარავ მეთევზეს, ამბობს უფალი, მათ დასაჭერად. მერე გამოვგზავნი ურიცხვ მონადირეს, და ჩამორეკავენ მათ ყველა მთიდან და ყველა გორაკიდან, კლდის ნაპრალებიდან“ (იერ. 16, 16). მეთევზეები უწოდა მან წმიდა მოციქულებს, ხოლო მონადირენი შემდგომი დროის ეკლესიის მმართველებს და მოძღვრებს.

 

[თ. 5; მ. 12-16]

12. და იყო ვითარცა შევიდა იგი ერთსა ქალაქთაგანსა, და აჰა კაცი სავსე კეთროვნებითა. ვითარცა იხილა მან იესუ, დავარდა პირსა ზედა თჳსსა, ევედრებოდა მას და ეტყოდა: უფალო, უკუეთუ გინდეს, ძალ-გიც განკურნებად ჩემდა. 13. და განყო ჴელი, შეახო მას და ჰრქუა: მნებავს, განწმიდენი! და მეყსეულად განეშორა კეთროვნებაჲ იგი მისგან. 14. და თავადმან ამცნო მას, რაჲთა არავის უთხრას, არამედ: წარვედ და უჩუენე თავი შენი მღდელსა და შეწირე განწმედისა შენისათჳს, ვითარცა უბრძანა მოსე, საწამებლად მათა. 15. და უფროჲსად მიმოედებოდა მისთჳს სიტყუაჲ იგი. და შეკრბებოდა ერი მრავალი სმენად და განკურნებად უძლურებათა მათთაგან მის მიერ. 16. ხოლო თავადი განეშორის უდაბნოდ და ილოცავნ.

ეს კეთროვანი გაკვირვების ღირსია, ვინაიდან უფალზე, ღმრთისათვის შესაფერისი აზრი გააჩნია და ამბობს: „უკუეთუ გინდეს, ძალგიც განკურნებად ჩემდა“. აქედან ჩანს, რომ იგი ფიქრობს ქრისტეზე, როგორც ღმერთზე. ვინაიდან იგი მოვიდა, არა როგორც ექიმთან (რამდენადაც კეთრი არ იკურნებოდა ექიმთა ხელით), არამედ როგორც ღმერთთან, ვინაიდან მხოლოდ მას ერთს ხელეწიფება ამ ტიპის სნეულებათაგან განკურნება. უფალი არცთუ უმიზეზოდ ეხება მას. არამედ რამდენადაც სჯულის მიხედვით, ის ვინც კეთროვანს შეეხებოდა არაწმიდად ითველობდა. სურს რა უჩვენოს, რომ იგი არ საჭიროებს სჯულის მიერ დადგენილი მსგავსი წვრილ-წვრილი მითითებების შესრულებას, არამედ თავადაა უფალი სჯულისა, და რომ წმიდა ოდნავადაც არ იბილწება იმისაგან, ვინც უწმიდურად გვეჩვენება და რომ სულიერი კეთროვანება, ის, ბილწავს - ამ  მიზნით ეხება და ამასთან იმისთვისაც, რათა უჩვენოს, რომ მის წმიდა სხეულს საღვთო ძალა აქვს, განწმენდს და განაცხოველებს, როგორც ჭეშმარიტი ხორცი ღმერთი სიტყვისა. ამცნებს, რომ არ ვეძიოთ ქება მათგან, ვისაც კეთილს ვუყოფთ, არამედ ეყბნება: „წადი მღვდელს უჩვენე თავი და შეწირე შესაწირავი მათ მიერ დასამოწმებლად“. ვინაიდან სჯული ისეთი იყო, რომ მღვდელი სინჯავდა კეთროვანებს და ადგენდა, განიწმინდნენ თუ არა ისინი, და თუ კეთროვანი განიწმინდებოდა შვიდ დღეში იგი ქალაქის შიგნით რჩებოდა, ხოლო თუ არა, განიგდებოდა. ამიტომაც უთხრა უფალმა: წადი მღვდელს უჩვენე თავი და შესწირე შესაწირავი. და როგორი იყო შესაწირავი? ორი ჩიტი (ლევ. 14). რას ნიშნავს „საწამებლად მათა?“ ნიშნავს - მათ სამხილებლად და განსაკითხავად, რათა, თუკი ბრალს დამდებენ მე როგორც სჯულის დამრღვევს, დარწმუნდნენ, რომ მე არ ვარღვევ მას, დარწმუნდნე იმითი, რომ გიბრძანე შეგეწირა მოსეს მიერ ნაბრძანები შესაწირი. სხვათაშორის, შეიძლება ითქვას იმის შესახებაც, თუ როგორ სწირავდნენ ამ ორ ჩიტს ღმერთს. ერთ ჩიტს დაკლავდნენ და მის სისხლს ახალ თიხის ჭურჭელში აგროვებდნენ, შემდეგ ორივე ფრთას მეორე ჩიტისას ასველებდნენ სისხლში და ამგვარად უშვებდნენ ჩიტს ცოცხალს. ამით გამოსახავდნენ იმას, რაც ქრისტეზე უნდა აღსრულებულიყო. ორი ფრთა, არსებითად, ქრისტეს ორი ბუნებაა, საღვთო და ადამიანური, რომლიდანაც ერთი დაკლულ იქნა, ანუ ადამიანური, ხოლო მეორე ცოცხალი დარჩა, ვინაიდან საღვთო ბუნება უვნებობაში მყოფობდა, იცხო რა სისხლი ვნებული ბუნებისა და აიღი რა ტანჯვა საკუთარ თავზე. უფლის სისხლი მიიღო ახალმა თიხის ჭურჭელმა, ანუ ახალმა ხალხმა წარმართთაგან,  რომელსაც უნარი ჰქონდა ახალი აღთქმის მიღებისა. ნახე: როდესაც ვინმე უკვე განიწმინდება კეთრისაგან, მაშინაა ღირსი ამ ძღვენის შეწირვისა, ანუ ქრისტეს დაკვლისა და მღვდელმოქმედებისა, ვინაიდან კეთროვანი და სულით არა წმიდა ვერ გახდება ღირსი შესწიროს ასეთი ძღვენი, ანუ ხორცი და სისხლი უფლისა, საღვთო ბუნებასთან  შეერთებული. დააკვირდი იმასაც, თუ როგორი ენით უთქმელი უპირატესობა აქვს უფალს მოსესთან შედარებით. მოსემ, როდესაც მის დას კეთრი შეეყარა, ვერ შეძლო მისი განკურენა, თუმცა ბევრს ლოცულობდა (რიცხ. 12, 10-15), ხოლო უფალმა ერთი სიტყვით განწმინდა კეთროვანი. დააკვირდი უფლის სიმდაბლესაც, როდესაც ერს სურდა შეხებოდა მას, როგორი განსაკუთრებული ხალისით ატარებდა დროს უდაბნოებში და ლოცულობდა. ესე იგი ყველაფერში გვაძლევდა მაგალითს - გველოცა განმარტოებით და თავი აგვერიდებინა დიდებისათვის.

 

[თ. 5; 17-26]

17. და იყო ერთსა შინა დღესა, და თავადი იესუ ასწავებდა მათ. და სხდეს მუნ ფარისეველნი და სჯულის-მოძღუარნი, რომელნი მოსრულ იყვნეს ყოვლისაგან დაბნებისა გალილეაჲსა და ჰურიასტანისა და იერუსალჱმისა, და ძალი ღმრთისაჲ იყო განკურნებად მათდა. 18. და აჰა ესერა კაცთა მოაქუნდა ცხედრითა კაცი, რომელი იყო განრღუეულ, და უნდა შეღებაჲ მისი და დადგმაჲ წინაშე მისა. 19. და ვერ პოეს, ვინაჲმცა შეიღეს იგი ერისა მისგან; აღჴდეს ერდოსა ზედა და აღიღეს კეცი და შთაუტევეს კაცი იგი ცხედრითურთ წინაშე იესუჲსა. 20. და იხილა რაჲ სარწმუნოებაჲ მათი, ჰრქუა მას: კაცო, მიგეტევნენ ცოდვანი შენნი! 21. და იწყეს განზრახვად მწიგნობართა მათ და ფარისეველთა და იტყოდეს: ვინ არს ესე, რომელი იტყჳს გმობასა? ვის ჴელ-ეწიფების მიტევებაჲ ცოდვათაჲ, გარნა მხოლოსა ღმერთსა? 22. გულისჴმა-ყვნა იესუ გულის-ზრახვანი მათნი, მიუგო და ჰრქუა მათ: რასა-ეგე ჰზრახავთ გულთა თქუენთა? 23. რაჲ უადვილეს არს სიტყუად: მიგეტევნენ შენ ცოდვანი შენნი, ანუ რქუმად: აღდეგ და ვიდოდე? 24. არამედ რაჲთა უწყოდით, რამეთუ ჴელმწიფებაჲ აქუს ძესა კაცისასა ქუეყანასა ზედა მიტევებად ცოდვათა, და ჰრქუა განრღუეულსა მას: შენ გეტყჳ, აღდეგ და აღიღე ცხედარი შენი და წარვედ სახიდ შენდა! 25. და მეყსეულად აღდგა წინაშე მათსა და აღიღო ცხედარი, რომელსა ზედა იდვა, და წარვიდა სახიდ თჳსა და ადიდებდა ღმერთსა. 26. განკჳრვებამან შეიპყრნა ყოველნი და ადიდებდეს ღმერთსა. და შიში დაეცა მათ ზედა და იტყოდეს, რამეთუ: ვიხილეთ უდიდებულესი დიდებაჲ დღეს.

მტერთა კრებულის წინაშე უფალს სჭირდებოდა მოემოქმედებინა რაიმე უახლესი სასწაული. ამიტომ, ის კურნავს ადამიანს, რომელიც მოურჩენელი სენითაა შეპყრობილი, რათა ამგვარი სნეულებისაგან განკურნებით ფარისეველთა უკურნებელი უგუნურებაც განკურნოს. თავდაპირველად იგი კურნავს სულიერ სნეულებებს, ამბობს რა: „მიგეტევნენ ცოდვანი შენნი“, - რათა ჩვენ ვიცოდეთ, რომ მრავალი სნეულება ცოდვებისაგან იშვება; შემდეგ კურნავს სხეულის უძლურებასაც, ხედავს რა მომყვანთა რწმენას. ვინაიდან ის ხშირად ერთთა რწმენით მეორეთა ხსნას ახდენს. ფარისეველნი კი ამბობენ: ვინ არის ეს გმობას რომ წარმოსთქვამს? ვის შეუძლია ცოდვების მიტევება ღმრთის გარდა?

ისინი, ამბობენ რა ამას, სასიკვდილო განაჩენი გამოაქვთ მისთვის, ვინაიდან სჯული ბრძანებდა სიკვიდლით დაესაჯათ ის, ვინც ღმრთის გმობას წარმოსთქვამდა (ლევ. 26, 16). უფალი, რათა უჩვენოს, რომ იგი ჭეშმარიტი ღმერთია და დიდებისმოყვარების გამო არ ასაღებს თავს ღმერთად, სხვა სასწაულით არწმუნებს მათ. იგი თავად მიხვდა, თუ რას ზრახავდნენ ისინი გულში, აქედან სავსებით ცხადია, რომ იგი ღმერთია, ვინაიდან გულთამხილაობა ღმრთისთვისაა დამახასიათებელი (1 ნეშტი. 28, 9; 2 ნეშტთა 6, 30). ამრიგად, იგი ამბობს: რა უფრო ადვილად გეჩვენებათ- ცოდვათა მიტევება, თუ სხეულისათვის ჯანმრთელობის მინიჭება? რა თქმა უნდა, თქვენი აზრით, ცოდვათა მიტევება უფრო ადვილია, როგორ უხილავი საქმე და არა ხელშესახები, თუმცა ის უფრო ძნელია, ხოლო სხეულის გამოჯანმრთელება უფრო ძნელი გეჩვენებათ, როგორც საქმე ხილული, თუმცა არსებითად იგი უფრო ადვილია. თუმცაღა მე ერთსაც გავაკთებ და მეორესაც და სხეულის განკურნებით, რაც თქვენ უძნელესად გეჩვენებათ, სულის განკურნებაში დაგარწმუნებთ, რომელიც თუმცა კი ძნელია, მაგრამ რამდენადაც უხილავია, გეადვილებათ. შეხედე: ცოდვები მიწაზე რჩება, ვინაიდან სანამ ჩვენ მიწაზე ვიმყოფებით, შეგვიძლია ჩვენი ცოდვების გამოსწორება, ხოლო მას შემდეგ, რაც მიწიდან გადავსახლდებით, ჩვენ უკვე აღარ ძალგვიძს საკუთარი ცოდვების აღსარებს მეშვეობით გამოსწორება: ვინაიდან კარი დახშულია, მაგრამ ამ საკითხს, ჩვენ უფრო ფართოდ სხვა მახარებელთა განმარტებისას შევეხეთ (იხ. მათ. 9. მარკ. 2)

 

[თ. 5; მ. 27-32]

27. და ამისა შემდგომად გამოვიდა და იხილა მეზუერე, სახელით ლევი, მჯდომარე საზუერესა ზედა, და ჰრქუა მას: მომდევდი მე. 28. და მან დაუტევა ყოველი და აღდგა და მისდევდა მას. 29. და დაუმზადა ლევი პური დიდი იესუს სახლსა შინა თჳსსა. და იყო კრებული დიდი მეზუერეთაჲ და სხუათაჲ, რომელნი იყვნეს მათ თანა ინაჴით-მსხდომარენი. 30. და დრტჳნვიდეს ფარისეველნი და მწიგნობარნი მათნი მოწაფეთა მისთა თანა და იტყოდეს: რაჲსათჳს მეზუერეთა და ცოდვილთა თანა სჭამთ და ჰსუამთ? 31. მიუგო იესუ და ჰრქუა მათ: არა უჴმს ცოცხალთა მკურნალი, არამედ რომელნი ბოროტსა სენსა შინა არიან. 32. არა მოვედ წოდებად მართალთა, არამედ ცოდვილთა, რაჲთა შეინანონ.

მათე კი არ მალავს, არამედ პირდაპირ აცხადებს თავის სახელს, ამბობს რა: წარვიდოდა მიერ იესუ, იხილა კაცი, რომელი ჯდა საზუერესა, მატთეოს სახელი მისი“ (მათ. 9; 9), მაგრამ ლუკას და მარკოზს, მახარებლის მიმართ პატივისცემის გამო, მისი სხვა სახელი გამოაქვთ სააშკარაოზე, კერძოდ კი ლევი. განგაკვირვოს ღვთის კაცთმოყვარებამ, თუ როგორ მიიტაცებს ჭურჭელს ბოროტისა, ვინაიდან მეზვერე - ჭურჭელია ბოროტისა და ბოროტი მხეცი. მათ ვინც გადასახადების ამკრეფთა სისასტიკე გამოსცადეს, იციან ეს. ვინაიდან მეზვერენი არსებითად ისინი არიან, ვინც ხალხის მოსაკრებელთა შესყიდვას ახდენენ, რათა ამის მეშვეობით ნახონ სარგებელი და გადაიხადონ შეცოდებათა გამოსასყიდი საკუთარი სულებისათვის. უფალმა არა მხოლოდ მათე შეიძინა, არამედ ცდილობდა სხვა მეზვერეთა შეძენასაც, ვისთანაც სადილობდა. ვინაიდან მან იმიტომაც ინება ეჭამა მათთან ერთად, რათა ისინიც მიეზიდა. დააკვირდი, თუ რა ესმით ფარისევლებს, რომელნიც ბრალს დებენ მას. „მეო“, - ამბობს, „მოვედი არა წოდებად მართალთა, ანუ თქვენი, ვინც საკუთარ თავს განიმართლებთ, არამედ წოდებად ცოდვილთა, თუმცა არა იმიტომ, რომ ცოდვაში დარჩნენ, არამედ იმიტომ რომ შეინანონ და სხვაგვარადც: მე არ მოვსულვარ მართალთა მოსაწოდებლად, რადგან ვერ ვპოვებ მათ, ვნაიდან შესცოდა ყოველმა“ (ფს.19,1-3); შესაძლებელი რომ ყოფილიყო მართალთა პოვნა, მე არ მოვიდოდი. მეზვერე კი არის ყოველი, რომელიც მუშაობს ამა სოფლის მეუფისათვის და ხორციელ ხარკს უხდის მას. გემოთმოყვარე ხორციელ ხარკს სანოვაგით იხდის, მრუში - არაწმიდა კავშირებით, სხვა - სხვა რამით. როდესაც უფალი, ანუ სახარებისეული სიტყვა, დაინახავს მას „მჯდომარეს“ საზვერესთან, ანუ არა წარმატებულსა და წინ მავალს და მსწრაფველს უფრო მეტი ბოროტებისაკენ, არამედ თითქოსდა უმოქმედოს, აღადგენს მას ბოროტებისგან და იგი გაჰყვება იესოს და მიიღებს უფალს სახლში საკუთარი სულისა. ფარისეველნი კი ქედმაღალი და განკვეთილი ეშმაკები (ვინაიდან ფარისეველი ნიშნავს სხვებისგან განკვეთილს) დრტვინავენ იმის გამო, რომ იგი ცოდვილებთან ერთად ჭამს.

 

[თ. 5; მ. 33-39]

33. ხოლო მათ ჰრქუეს მას: რაჲსათჳს მოწაფენი იოვანესნი იმარხვენ ზედაჲს-ზედა და ვედრებასა ჰყოფენ, და ეგრეთვე ფარისეველთანი, ხოლო მოწაფენი შენნი ჭამენ და სუმენ? 34. ხოლო იესუ ჰრქუა მათ: ნუუკუე ჴელ-ეწიფების ძეთა სიძისათა, ვიდრემდე სიძე მათ თანა არს, რაჲთა ამარხვებდეს მათ? 35. ხოლო მოვლენან დღენი, და ოდეს ამაღლდეს მათგან სიძე იგი, და მაშინ იმარხვიდენ მათ დღეთა შინა. 36. და ეტყოდა მათ იგავითცა, ვითარმედ: არავინ სადგმელი სამოსლისა ახლისაჲ დაადგის სამოსელსა ძუელსა, რაჲთა არა ახალიცა იგი განაპოს; და ძუელსა მას ვერ შეჰგავს სადგმელი ახლისა სამოსელისაჲ. 37. და არავინ შთაასხის ღჳნოჲ ახალი თხიერთა ძუელთა, რაჲთა არა განხეთქნეს ღჳნომან ახალმან თხიერნი იგი, და ღჳნოჲ დაითხიოს, და თხიერნი წარწყმდენ. 38. არამედ ღჳნოჲ ახალი თხიერთა ახალთა ჯერ-არს შთასხმად, და ორნივე დაიმარხნენ. 39. და არავინ სუამნ ღჳნოსა ძუელსა და მეყსეულად ჰნებავნ ახალი, რამეთუ თქჳს: ძუელი უმჯობეს არს.

ამის შესახებ ჩვენ ვთქვით მათეს სახარების განმართებაში (იხ. თ. 9 და მარკ. 2) და ახლაც ვიტყვით მოკლედ, რომ ძეთა სიძისათა უწოდებს მოციქულებს. უფლის მოსვლა შედარებულია ქორწილს, ვინაიდან მან მიიღო ეკლესია თავის სძლად. ამიტომ მოციქულებს არ სჭირდებათ ახლა მარხვა. იოანეს მოწაფეებმა უნდა იმარხულონ, რამდენადაც მათი მოძღვარი სათნოებას შრომითა და ტანჯვით აღასრულებდა. ვინაიდან ნათქვამია: „მოვიდა იოვანე, არცა ჭამდა, არცა სუმიდა“ (მათე. 11, 18). ჩემი მოწაფენი კი, როგორც მყოფნი ჩემთან - ღმერთ სიტყვასთან, ახლა არ საჭიროებენ სარგებლის მიღებას მარხვისაგან, რადგან ისინი თავად ამისაგან (ჩემთან ყოფნისგან) იღებენ სიკეთეს და ჩემს მიერ არიან დაცულნი. ხოლო როდესაც მე მათთან აღარ ვიქნები, ისინი კი საქადაგებლად წარიგზავნებიან, მაშინ კიდეც იმარხულებენ და კიდეც ილოცებენ, რათა მოემზადონ დიადი ღვაწლისათვის და სხვაგვარადაც: ახლა, არიან სუსტნი და ჯერ კიდევ არ არიან განახლებულნი სულით, ისინი ძველ ტიკებს და ძველ სამოსს ჩამოჰგვანან. ამიტომაც ისინი არ უნდა დავამძიმოთ რაიმე ძალიან რთული ცხოვრები წესით, ისევე როგორც ძველ სამოსელს არ ადგამენ ახალ სადგმელს.

ამრიგად, შეგიძლია მიიღო ისე, რომ ძველ ტიკებს მოციქულნი ჩამოჰგვანან, როგორც ჯერ კიდევ სუსტნი, ან შეგიძლია იგულისხმო ისიც, რომ მათ ფარისეველნიც ჩამოჰგვანან.

 

თავი მეექსვე

[თ. 6; მ. 1-5]

1. და იყო შაბათსა მეორე-პირველსა და განვიდოდა თავადი თესულისაგან ყანისა. ხოლო მოწაფენი მისნი მოსჭრიდეს თავსა ჴუვილისასა, მუსრვიდეს ჴელითა და ჭამდეს. 2. ხოლო რომელთამე ფარისეველთა ჰრქუეს მათ: რაჲსა ჰზამთ შაბათსა შინა, რომელი არა ჯერ არს? 3. მიუგო იესუ და ჰრქუა მათ: არცაღა ესე აღმოგიკითხავსა, რომელ-იგი ყო დავით, ოდეს-იგი შეემშია მას და მისთანათა, 4. ვითარ-იგი შევიდა ტაძარსა ღმრთისასა და პურნი იგი შესაწირავისანი შეჭამნა და სცა მისთანათაცა, რომელთაჲ არა ჯერ-არს ჭამაჲ, გარნა მღდელთაჲ ხოლო? 5. და ეტყოდა მათ: უფალ არს ძე კაცისაჲ შაბათისაცა.

იუდეველები ყოველგვარ დღესასწაულს შაბათს ეძახდნენ, ვინაიდან შაბათი ნიშნავს - სიმშვიდეს. ხშირად დღესასწაული ემთხვეოდა პარასკევს და ამ პარასკევსაც, დღესასწაულის გამო, შაბათს უწოდებდნენ. მერე კი თავად შაბათს უწოდებდნენ მეორე - პირველს, როგორც მეორეს მისი წინამორბედი სხვა დღესასწაულისა და შაბათის შემდგომ. მსგავსი რამ მოხდა მაშინაც და ამ შაბათს ეწოდა მეორე - პირველი. ფარისევლებს, რომლებიც ბრალს დებდნენ მოწაფეებს იმის გამო, რომ ისინი შაბათს ჭამდნენ, „მოსჭრიდნენ“, ანუ გლეჯდნენ თავთავებსა და მარცვლებს და ფშვნიდნენ ხელებით, უფალი მოუთითებს დავითზე, რომელსაც „შეემშია და „პურნი შესაწირავისანი შეჭამნა“, რადგან იგი გაურბოდა რა საულს, მივიდა მღვდელმთავარ აბიათართან და მოატყუა იგი, როდესაც უთხრა, რომ მეფემ ერთ საჭირო საქმეზე გამოგზავნა იგი და დამშეულმა მღვდელს „პურნი შესაწირავისანი“ გამოართვა, რომელიც ყოველდღიურად შეიწირვებოდა წმიდა ტრაპეზზე თორმეტი ცალი, დაწყობილი ექვსი მარჯვენა და ექვსი მარცხენა მხრიდან (ლევ. 24, 5-6). ასევე მიიღო მან გოლიათის მახვილი (1 მეფ. 21,  1-9). უფალი, ახსენებს რა მათ ამ ისტორიას, დავითის საქციელით არცხვენს მათ. თუკი თქვენო, ამბობს, დავითს პატივს მიაგებთ, მაშ როგორღა განიკითხავთ ჩემს მოწაფეებს? და სხვაგვარადც! ძე კაცისა, ანუ მე, შაბათის უფალიც ვარ, და როგორც შემქნელს და შემოქმედს და მეუფეს და სჯულისმდებელს, მაქვს ხელმწიფება შაბათის დარღვევისა. „ძე კაცისად“ შეიძლება წოდებულიყო არავინ სხვა, თუ არა ქრისტე, რომელიც იყო რა ძე ღმრთისა, ადმიანთა გამო, სასწაულებრივ ინება ყოფილიყო და წოდებულიყო ძე კაცისად, ვინაიდან არაფერია ახალი იმაში, რომ მე და შენ ძე კაცისა გვიწოდონ, არამედ ისაა შენიშვნის ღირსი, რომ იგი, სასწაულებრივად განკაცებული, ძე კაცისად იწოდება.

 

[თ. 6; მ. 6-11]

6. და იყო სხუასაცა შაბათსა, და შთავიდა თავადი შესაკრებელსა მათსა და ასწავებდა მათ. და იყო მუნ კაცი, რომელსა ჴელი მისი მარჯუენე განჴმელ ედგა. 7. უმზირდეს მას მწიგნობარნი და ფარისეველნი, უკუეთუმცა შაბათსა განკურნა, რაჲთა პოონ, ვითარმცა შეასმინეს იგი. 8. ხოლო თავადმან იცნოდა ზრახვანი მათნი და ჰრქუა კაცსა მას, რომელსა ჴელი განჴმელ ედგა: აღდეგ და წარმოდეგ შორის! ხოლო იგი აღდგა და დადგა შორის. 9. და იესუ ჰრქუა მათ: გკითხო თქუენ სიტყუაჲ: რაჲ ჯერ-არს შაბათსა: კეთილისა საქმე ანუ ბოროტისა ყოფაჲ? სულისა ცხორებაჲ ანუ მოკლვაჲ? 10. და მიხედა მათ ყოველთა და ჰრქუა კაცსა მას: განირთხ ჴელი შენი! ხოლო მან განირთხა, და მოეგო ჴელი მისი, ვითარცა სხუაჲ იგი. 11. ხოლო იგინი აღივსნეს მანკიერებითა და განიზრახვიდეს ურთიერთას, უკუეთუმცა უყვეს რაჲ იესუს.

რაც ვთქვით მათეს სახარების განმარტებისას, ის ცნობილია (იხ. თ. 11, მარკ. 3). ახლა კი ვიტყვი, რომ გამხმარი ხელი აქვს მას, ვინც არანაირ ღვთივსათნო საქმეებს არ სჩადის. ვინადიან ხელი არის მოქმედების იარაღი, ხოლო ვისაც იგი გაუხმა, ის ეჭვგარეშეა, რომ უსაქმოდაა. ამრიგად, ვისაც საკუთარი ხელის მორჩენა სურს, უმკურნალოს მას შბათს. ავხსნათ: არ შეუძლია ღვთივსათნო საქმეების კეთება მას, ვინც მანამდე ბოროტების ქმნას არ შეწყვეტს.“მოიქეც ბოროტისაგან და ჰქმენ კეთილი“ (ფალმ, 36, 27). ამრიგად, როდესაც იუქმებ, ანუ დაისვენებ ბოროტ საქმეთაგან, მაშინ გაიწვდი შენს ხელს კეთილკრძალულ საქმეთა მიმართ და იგი აღდგება. „და მოეგო ხელი მისი, ვითარცა სხუაი იგი“. ვინაიდან იყო დრო, როდესაც ადამიანურ ბუნებას ჰქონდა ქმედითობა კეთილი და ხელი, ანუ ქმედითი ძალა, ჯანმრთელი; შემდეგ დაკარგა იგი და ქრისტეს მადლის წყალობით კვლავ შეიძინა და ადრინდელ სიკეთეს დაუბრუნდა.

 

[თ. 6; მ. 12-19]

12. და იყო მათ დღეთა შინა და განვიდა თავადი მთად კერძო ლოცვად და ღამესა ათევდა ლოცვითა ღმრთისა მიმართ. 13. და ვითარცა განთენა დღე, მოუწოდა მოწაფეთა თჳსთა და გამოირჩინა ათორმეტნი მათგანნი, რომელთაცა მოციქულად უწოდა: 14. სიმონ, რომელსა უწოდა პეტრე, და ანდრეა, ძმაჲ მისი, იაკობ და იოვანე, ფილიპე და ბართლომე. 15. მატთეოს და თომა და იაკობ ალფესი და სიმონ, რომელსა ერქუა მოშურნე, 16. და იუდა იაკობისი და იუდა ისკარიოტელი, რომელი-იგი იქმნა განმცემელ. 17. და გარდამოვიდა მათ თანა და დადგა ადგილსა ველსა, და ერი იგი მოწაფეთა მისთაჲ და სხჳსა ერისა სიმრავლე ფრიადი ჰურიასტანით და იერუსალჱმით და ზღჳს-კიდისაჲ, ტჳროსით და სიდონით, 18. რომელნი მოსრულ იყვნეს სმენად მისგან და განკურნებად სნეულებათაგან მათთა; და ურვილნი იგი სულთაგან არაწმიდათა განიკურნებოდეს. 19. და ყოველი იგი ერი ეძიებდა შეახლებად მისა, რამეთუ ძალნი გამოვიდოდეს მისგან და განჰკურნებდეს ყოველთა.

ყველაფერს აკეთებს რათა გვასწავლოს, რომ ისევე ვიქცეოდეთ, როგორც ის. აი, მაგალითად, იგი ლოცვას აპირებს. ის ადის მთაზე, ვინაიდან ლოცვა უნდა საქმეთაგან დაცხრომის შემდეგ და არა მრავალთა თვალწინ და უნდა ილოცო მთელი ღამე და არა ისე, რომ დადგე ლოცვაზე და მაშინვე მიატოვო, მოწაფეებს ირჩევს ლოცვის შემდეგ, სურს რა გვასწავლოს, რომ ჩვენ, როდესაც მოგვიწევს ვინმეს დადგინება სულიერ მსახურებაზე, ამ საქმეს ლოცვით მოვკიდოთ ხელი, ღმერთს ვთხოვოთ წინამძღოლობა და მისგან ვითხოვოთ გვიჩვენოს ღირსეული. ამოირჩევს რა თორმეტს, ჩამოდის მთიდან, რათა განკურნოს ქალაქებიდან მოსული და ორმაგი წყალობა მიანიჭოს, კერძოდ: სულიერად და ხორციელად, ვინაიდან მოუსმინე: „მოსრულ იყვნეს სმენად მისგან“ - ეს კურნებაა სულთა. „და განკურნებად სნეულებათაგან მათთა“ - ეს კი კურნებაა ხორცთა. „ძალნი გამოვიდოდეს მისგან და განკურნებდეს ყოველთა“. წინასწარმეტყველბსა და სხვა წმინდანებს არ ჰქონდათ ძალა, თავად მათგან გამომავალი, უფალს კი ჰქონდა ძალა, თავად მისგან გამომავალი, ვინაიდან იგი თავად იყო წყარო ამ ძალისა, მაშინ როდესაც წინასწარმეტყველნი და წმინდანები განსაკუთრებულ ძალას მაღლიდან იღებდნენ.

 

[თ. 6; მ. 20-26]

20. და თავადმან აღიხილნა თუალნი მისნი მოწაფეთა მიმართ და ეტყოდა: ნეტარ ხართ გლახაკნი სულითა, რამეთუ თქუენი არს სასუფეველი ღმრთისაჲ; 21. ნეტარ ხართ თქუენ, რომელთა გშიის აწ, რამეთუ განსძღეთ; ნეტარ ხართ თქუენ, რომელნი სტირთ აწ, რამეთუ იცინოდით; 22. ნეტარ იყვნეთ, რაჟამს მოგიძულნენ თქუენ კაცთა და ოდეს გამოგასხნენ თქუენ და გაყუედრებდენ და განჴადონ სახელი თქუენი, ვითარცა ბოროტთაჲ, ძისათჳს კაცისა. 23. გიხაროდენ მას დღესა შინა და მხიარულ იყვენით, რამეთუ აჰა ესერა სასყიდელი თქუენი მრავალ არს ცათა შინა, რამეთუ ესრეთვე უყოფდეს წინაწარმეტყუელთა მამანი მათნი. 24. ხოლო ვაჲ თქუენდა, მდიდარნო, რამეთუ მიგიღებიეს ნუგეშინის-ცემაჲ თქუენი. 25. ვაჲ თქუენდა, განმაძღარნო აწ, რამეთუ გშიოდის; ვაჲ თქუენდა, რომელნი იცინით აწ, რამეთუ იგლოვდეთ და სტიროდით. 26. ვაჲ თქუენდა, რაჟამს კეთილსა გეტყოდიან თქუენ კაცნი, რამეთუ ეგრეთვე უყოფდეს ცრუ-წინაწარმეტყუელთა მამანი მათნი.

უფალმა, დაასხა რა ხელი მოწაფეებს, ნეტარებათა და სწავლების მეშვეობით, უფრო სულიერ მდგომარეობაში მოყავს ისინი. ვინაიდან იგი საუბრობს, მიმართავს რა მათ. და, პირველ რიგში, ანეტარებს გლახაკებს; გნებავს, მათში მდაბალნი იგულისხმე, გნებავს - ისინი ვინც ვერცხლისმოყვარებით არ ცხოვრობენ საერთოდ, ყველა ნეტარება გვასწავლის ზომიერებას, მორჩილებას, სიმდაბლეს, შეურაცხყოფის გადატანას, ამის მსგავსად, „ვაება“ ხვდებათ წილად მათ, ვინც მდიდარნი არიან ამქვეყნიურ ცხოვრებაში (ვის შესახებაც ამბობს, რომ ისინი იღებენ ნუგეშს, ანუ აქვე, ამსოფლიურ ცხოვრებაშივე იგემეს სიამენი, მხიარულობენ, ტკბებიან სხვადასხვა სიამოვნებით და იღებენ ქებას). გვეშინოდეს, ძმანო, ვინაიდან ვაი მათ, ვინც ქებას იღებენ ადამიანთაგან, რადგანაც უნდა დაიმსახურო ქება ადამიანთაგანაც, მაგრამ უწინ ღმერთისაგან.

 

[თ. 6; მ. 27-36]

27. არამედ თქუენ გეტყჳ, რომელთა-ეგე გესმის: გიყუარდედ მტერნი თქუენნი და კეთილსა უყოფდით მოძულეთა თქუენთა. 28. და აკურთხევდით მწყევართა თქუენთა და ილოცვიდით მათთჳს, რომელნი გმძლავრობდენ თქუენ. 29. რომელმან გცეს ყურიმალსა შენსა, მიუპყარ ერთკერძოჲცა; და რომელი მიგიღებდეს შენ სამოსელსა შენსა, კუართსაცა შენსა ნუ აყენებ. 30. ყოველი რომელი გთხოვდეს, მიეც; და რომელი მიგიღებდეს შენ, ნუ მოჰჴდი. 31. და ვითარცა-იგი თქუენ გნებავს, რაჲთა გიყონ კაცთა, თქუენცა ეგრეთვე მსგავსად უყოფდით მათ. 32. და უკუეთუ გიყუარდენ თქუენ მოყუარენი თქუენნი, რაჲ არს მადლი თქუენდა? რამეთუ ცოდვილნიცა მოყუარეთა მათთა ჰყუარობენ. 33. და უკუეთუ კეთილის-მყოფელთა თქუენთა კეთილსა უყოფდეთ, რომელი მადლი არს თქუენდა? რამეთუ ცოდვილნიცა ამას ჰყოფენ. 34. და უკუეთუ ავასხებდეთ მათ, რომელთაგან ესავთ კუალად მოღებასა, რომელი მადლი არს თქუენდა? რამეთუ ცოდვილნიცა ცოდვილთა ავასხებენ, რაჲთა მოიღონ სწორი. 35. ხოლო თქუენ გიყუარდედ მტერნი თქუენნი და კეთილსა უყოფდით და ავასხებდით და ნურარას უსასო ჰყოფთ, და იყოს სასყიდელი თქუენი მრავალ, და იყვნეთ ძე მაღლის, რამეთუ იგი თავადი ტკბილ არს უმადლოთათჳსცა და უკეთურთა. 36. იყვენით თქუენ მოწყალე, ვითარცა მამაჲ თქუენი მოწყალე არს.

მოციქულები გაგზავნილ იქნენ საქადაგებლად და ამიტომაც მოელოდნენ მრავალ მდევნელსა და ცილისმწამებელს საკუთარი თავისა. ამრიგად, მოციქულებს, დევნით შეწუხებულებს, რომ მოესურვებინათ შური ეძიათ საკუთარ შეურაცხმყოფელებზე, დადუმებულიყვნენ და შეეწყვიტათ სწავლება, სახარების მზე ჩაესვენებოდა. ამიტომაც უფალი წინასწარ არწმუნებს მოციქულებს არ მიმართონ შურისძიებას მტრებზე, არამედ ვაჟკაცურად გადაიტანონ ყველაფერი, რაც შეემთხვევათ, გაანაწყენებს ვინმე, თუ ბოროტს განიზრახავს მათ წინააღმდეგ. ასე მოიქცვა იგი თავადაც ჯვარზე, ამბიბდა რა: „მამაო, მიუტევე ამათ, რამეთუ არა იციან, რასა იქმან“(ლუკა 23, 24). შემდეგ, მოციქულებს რომ არ ეთქვათ, ასეთი მცნება - მტრების სიყვარული, - შეუძლებელია, იგი ამბობს: რასაც ისურვებ შენ საკუთარი თავისათვის, ის გაუკეთე სხვებსაც, და სხვებთან მიმართებაში იყავი ისეთი, როგორთა ხილვასაც ისურვებდი საკუთარ თავთან მიმართებაში სხვებს. თუკი გსურს, რომ შენი მტრები შენთან მიმართებაში იყვნენ მკაცრნი, არათანამგრძნობელნი და მრისხანენი, შენც ასეთივე იყავი. თუკი პირიქით გსურს, რომ ისინი იყვნენ კეთილნი და თანამგრძნობელნი და არაბოროტისმხსომელნი, მაშინ ნუ ჩათვლი შეუძლებლად შენც ასეთივე იყო. ხედავ, თანშობილ კანონს, ჩვენ გულებში ჩაწერილს? უფალმაც ასე თქვა: „წიაღში ჩავუდებ მათ ჩემს რჯულს და გულზე დავაწერ“ (ეირ. 31, 32). შემდეგ სთავაზობს მათ სხვა მიზეზსაც, კერძოდ: თუკი თქვენ გიყვართ თქვენი მოყვარულნი, მაშინ თქვენ ცოდვილთა და წარმართთა მსგავსნი ხართ, ხოლო თუკი თქვენ გიყვართ ბოროტისმყოფელნი თქვენნი, მაშინ თქვენ ღმრთის მსგავსნი ხართ, რომელიც მოწყალეა უმადლოთა და უკეთურთა მიმართ. მაშ, რა გსურს! ცოდვილთა მსგავსი იყოთ, თუ ღმრთისა? ხედავ ღმრთაებრივ მოძღვრებას? თავდაპირველად იგი ბუნებრივი კანონით გარწმუნებდა, რაც საკუთარი თავისთვის გსურს, ისე გაუკეთე სხვებსაც, შემდეგ გარწმუნებს აღსასრულითაც და ჯილდოთიც, ვინაიდან ჯილდოდ გპირდებათ იმას, რომ ღმრთის მსგავსნი შეიქმნებით.

 

[თ. 6; მ. 37-40]

37. ნუ განიკითხავთ და არა განიკითხნეთ; და ნუ დასჯით და არა დაისაჯნეთ; მიუტევეთ და მოგეტევნენ. 38. მიეცით, და მოგეცეს თქუენ. საწყაული კეთილი და შეხრილი და დატენილი და ზედაგარდათხეული მოგცენ წიაღთა თქუენთა; მითვე საწყაულითა, რომლითა მიუწყოთ, კუალად მოგეწყოს თქუენ. 39. ეტყოდა მათ იგავსაცა: ნუ ჴელ-ეწიფებისა ბრმასა ბრმისა წინა-ძღუანვად? არა-მეა ორნივე ჯურღმულსა შთაცჳენ? 40. არა არს მოწაფე უფროჲს მოძღურისა თჳსისა, ხოლო განკრძალული იგი ყოველი იყავნ, ვითარცა მოძღუარი თჳსი.

უფალი განკვეთს ჩვენ სულთაგან ყველაზე მძიმე სნეულებას, ვგულისხმობ, ძირს ქედმაღლობისა. ვინაიდან ვინც საკუთარ თავს არ უკვირდება, არამედ მხოლოდ მოყვასს უთვალთვალებს და მისი შერცხვენა სურს, მან, ცხადია, ქედმაღლობით შეპყრობილმა, დაივიწყა საკუთარი თავი. იგი საბლოოდ ფიქრობს საკუთარ თავზე, რომ იგი არ სცოდავს და ამიტომ სხვებს განიკითხავს, როდესაც ისინი სცოდავენ. ამრიგად, თუკი არ გსურს განკითხულ იქნე, ნუ განიკითხავ სხვებს, ვინაიდან, მითხარი, მაინც რატომ განიკითხავ სხვას, როგორც ღმრთის მცნებათა გარდამავალს ყველაფერში? განა შენ თავად არ არღვევ ღმრთის მცნებებს, (ხვა ცოდვებზე აღარ ვლაპარაკობ) უკვე იმითი, რომ სხვებს განიკითხავ? ვინაიდან საღმრთო სჯული გადაჭრით გიბრძანებს არ განიკითხო ძმა. მაშასადამე შენც არღვევ სჯულს. ხოლო თავად ხარ რა გარდამავალი, სხვა არ უნდა განიკითო? როგორც გარდამავალი მისი; ვინაიდან მსაჯული ცოდვაში ჩავარდნილის ბუნებაზე უფრო მაღლა უნდა იდგეს. ამრიგად, მიუტევე და მოგეტევება; მიეცი და მოგეცემა, ვინაიდან საწყაულით კეთილთ, სავსეთი, დატენილითა და გარადამეტებულით მოგეცემათ თქვენსავე წიაღში, ვინაიდან უფალი მოგიწყავთ არა ხელმომჭირნედ, არამედ ხელგაშლით. როგორც შენ, აპირებ რა მიუწყა, ვთქვათ, რაიმე ფქვილი, სიძუნწის გარეშე ავსებ მას დატენილს და ყრი გარდამეტებით, ასევე უფალი მოგცემს შენ საწყაულს დიდსა და გადავსებულს. შესაძლოა, ვინმე გამჭრიახი გონების პატრონმა იკითხოს: როგორ ამბობს იგი, რომ გარდამეტებული საწყაულით მოგეცემათ თქვენსავე წიაღში, როდესაც თქვა, რომ რომელი საწყაულითაც მიუწყავთ, იმავე საწყაულით მოგეწყვებათო, ვინაიდან, თუკი გადმოდის ზემოდან, მაშ იგივე არ ყოფილა. ვპასუხობთ, უფალს არ უთქვამს. „ისეთივე საწყაულით“, არამედ „იმავე საწყაულით“, მას რომ ეთქვა „ისეთივე საწყაულით“, მაშინ მისი ნათქამი სიძნელისა და წინააღმდეგობის შემცველი იქნებოდა; ახლა კი, თქვა რა: „იმავე საწყაულით“, იგი წყვეტს წინააღმდეგობას, ვინაიდან შესაძლებელია მიუწყა იმავე საწყაულით, მაგრამ არა ერთნაირად. უფალი ამბობს კიდეც: თუკი შენ კეთილს უყოფ სხვას, შენც კეთილს გიყოფენ, ეს ისეთივე საწყაულია. „ზე გარდათხეულად“ იწოდება იგი იმიტომ, რომ იგივე შეიძლება ითქვას განმკითხველზეც, ვინაიდან განმკითხველი იმავე საწყაულით იღებს, როდესაც შემდგომაში განიკითხავენ, რამდენადაც იგი უფრო მეტად განიკითხება, როგორც მოყვასის განმკითხველი, ამდენად ეს საწყაული „ზე გარდათხეულია“. უფალმა თქვა რა ეს და აგვიკრძალა განკითხვა, მოჰყავს იგავიც, ანუ მაგალითი. იგი ამბობს: სხვის გამკითხველო და თავად იგივე ცოდვის მოქმედო! მითხარი, განა შენ ბრმას არ ჰგავხარ, რომელიც ბრმასვე წინაუძღვის? ვინაიდან, თუკი შენ სხვას განიკითხავ, თავად კი იგივე ცოდვაში ვარდები, თქვენ ორივე ბრმები ხართ. თუმცა კი შენ ფიქრობ, რომ განკითხვის მეშვეობით კეთილისკენ მიუძღვები, მაგრამ არ მიუძღვები. ვინაიდან, როგორღა დააყენებ მას სიკეთის გზაზე, როდესაც თავად ეცემი. მოწაფე არ არის თავის მოძღვარზე მეტი. ამიტომ, თუკი შენ, ვითომდაც მოძღვარი, ეცემი, უეჭვილია, რომ დაეცემა მოწაფეც, რომელსაც წინაუძღვი, ვინაიდან მომზადებული მოწაფეც კი, ანუ სრულქმნილი, ისეთივე იქნება, როგორიც მისი მასწავლებელია. თქვა რა ეს იმის შესახებ, რომ ჩვენ არ უნდა განვიკითხოთ ჩვენზე სუსტნი და როგორც ჩანს, ცოდვილნიც, იგი ამატებს რაღაც სხვასაც, იმავე საგანზე.

 

[თ. 6; მ. 41-45]

41. რაჲსა ჰხედავ წუელსა თუალსა შინა ძმისა შენისასა და დჳრესა თუალსა შინა თჳსსა არა განიცდი? 42. ანუ ვითარ ჴელ-გეწიფების რქუმად ძმასა შენსა: ძმაო, მიტევე, და აღმოგიღო წუელი თუალისაგან შენისა, და შენ დჳრესა თუალსა შინა შენსა არა ჰხედავ? ორგულო, აღმოიღე პირველად დჳრე თუალისაგან შენისა და მერმე იხილო აღმოღებად წუელი თუალისაგან ძმისა შენისა. 43. რამეთუ არა არს ხე კეთილი, რომელმან გამოიღოს ნაყოფი ხენეში; არცა კუალად ხე ხენეში, რომელმან ყვის ნაყოფი კეთილი. 44. რამეთუ თითოეული ხჱ თჳსისაგან ნაყოფისა საცნაურ არნ; რამეთუ არა ეკალთაგან შეკრიბიან ლეღჳ, არცა მაყუალთაგან მოისთულიან ყურძენი. 45. კეთილმან კაცმან კეთილისაგან საუნჯისა გულისა თჳსისა გამოიღის კეთილი, და ბოროტმან კაცმან ბოროტისაგან საუნჯისა გულისა თჳსისა გამოიღის ბოროტი; რამეთუ ნამეტნავისაგან გულისა იტყჳნ პირნი მისი.

რას ხედავო ბეწვს, ანუ მცირე ცოდვას შენი ძმისა და ვერ ამჩნევ დირეს - შენს დიდ ცოდვას? ეს შეიძლება ყველას მიმართ ითქვას, განსაკუთრებით კი მასწავლებლებისა და უფროსების მიმართ, რომელნიც თავინათ ხელქვეითთა მცირე შეცდომებსაც კი სჯიან, თავიანთს კი, რაოდენ დიდნიც არ უნდა იყვნენ ისინი, დაუსჯელს ტოვებენ. იმიტომაც უწოდებს მათ უფალი ორგულებს, რომ ისინი სხვაგვარნი ჩანან (ვინაიდან სჯიან რა სხვათა შეცოდებებს, თავად მართალნი ჩანან) და სინამდვილეში სხვაგვარნი არიან, ვინაიდან თავადაც სცოდავენ და უფრო უარესადაც. შემდეგ თავის ნათქვამს მაგალითითაც ადასტურებს. როგორც კარგი ხეო, ამბობს, არ გამოიღებს დამპალ ნაყოფს, ხოლო დამპალი ხე, კარგ ნაყოფს, ასევე ის, ვინც აპირებს განაბრძნოს სხვები, გამოასწოროს და უკეთესი გახადოს, თავად არ უნდა იყოს ბოროტი, თუკი თავად ბოროტი იქნება, ვერც სხვებს გახდის უკეთესს. ვინაიდან თითოეულის გული საუნჯეა, თუკი იგი კეთილს იტევს, ადამიანიც კეთილია და კეთილად ლაპარაკობს; თუკი გული ბოროტებითაა სავსე, ადამიანიც ბოროტია და ბოროტად საუბრობს. ყოველივე, რაც ითქვა, შეიძლება ფარისეველთა მიმართაც იგულისხმო, ვინაიდან მან, მიმართა რა მათ თქვა: „აღმოიღე პირველად დვირე თუალისაგან შენისა“ და მხოლოდ შემდეგ ბეწვი შენი ძმის თვალიდან, ისევე როგორც სხვა ადგილას თქვა: „დასწურავთ ბურნაკსა, ხოლო აქლემსა შთანთქმათ“ (მათე. 23, 24); როგორ შეგვიძლიათო, ამბობს, თქვენ ფარისევლებს, ხართ რა დამპალი ხეები, კეთილი ნაყოფი გამოიღოთ, ვინაიდან, როგორც თქვენი მოძღვრებაა დამპალი, ასევეა ცხოვრებაც, რამდენადაც თქვენი გულის სისავსისგან საუბრობთ. როგორღა გამოასწორებთ სხვებს და დასჯით სხვათა დანაშაულებს, როდესაც თავად უფრო მეტად სცოდავთ?

 

[თ. 6; მ. 46-49]

46. რაჲსა მეტყჳთ მე: უფალო, უფალო! და არა ჰყოფთ, რომელსა მე გეტყვ თქუენ? 47. ყოველი რომელი მოვალს ჩემდა და ისმენს სიტყვათა ჩემთა და ჰყოფს მათ, გიჩუენო თქუენ, ვისა იყოს მსგავს. 48. მსგავს არს იგი კაცსა, რომელი აშენებნ სახლსა, რომელმან მოთხარა და დააღრმო და დადვა საფუძველი კლდესა ზედა; და დიდროაჲ რაჲ იყო, ეკუეთა მდინარე იგი სახლსა მას და ვერ შეუძლო შეძრვად მისა, რამეთუ დაფუძნებულ იყო კლდესა ზედა. 49. ხოლო რომელმან ისმინა და არა ყოს, მსგავს არს იგი კაცსა, რომელმან აღაშენა სახლი მიწასა ზედა თჳნიერ საფუძველისა, რომელსა ეკუეთა მდინარე, და მეყსეულად დაეცა; და იყო დაცემაჲ სახლისაჲ მის დიდ.

ეს უცილობლად გვეხება ჩვენც, რომელნიც ბაგით ვაღიარებთ მას ღმერთად, საქმით კი უარვყოფთ. თუკი, მე, უფალი ვარო, ამბობს, მაშ თქვენ ყველაფერში მონებივით უნდა მოიქცეთ. მონას ვალი კი ისაა, რომ - აკეთოს ის, რასაც უფალი უბრძანებს. შემდეგ გვეუნება ჩვენ, თუ რა სარგებელი აქვს მას, ვინც უსმენს და არა მხოლოდ უსმენს, არამედ საქმითაც აღასრულებს. ასეთი ემსგავსება ადამიანს, რომელიც აშენებდა რა სახლს, ააშენა იგი კლდეზე, კლდე, როგორც მოციქული ამბობს (1, კორ. 10,4), - ქრისტეა. მოთხარა და დააღრმო მან, ვინც წმიდა წერილის სიტყვებს იღებს არა ზედაპირულად, არამედ მის სიღრმეებს ეძიებს სულით. ასეთი აფუძვნებს კლდეზე; შემდეგ, მოხდება რა წყალდიდობა, ანუ დევნა და განსაცდელი, მდინარე ეკვეთება ამ სახლს, ანუ მაცდური - ეშმაკი იქნება თუ ადამიანი - მაგრამ ვერ შეძლებს მის შეძვრას. მაცდური ადამიანი ძალიან სამართლიანად შეგვიძლია შევადაროთ მდინარის კვეთებას. ვინაიდან, როგორც მდინარის მიერ გამოწვეულ წყალდიდობას იწვევს წყალი, რომელიც ზემოდან ვარდება, ასევე მაცდურ ადამიანს სატანა დასცემს, ზეციდან გადმოვარდნილი. სახლი მათი, ვინც არ იცავს უფლის სიტყვებს, ეცემა და დაცემა ამ სახლისა ფრიად დიდია, ვინაიდან დაცემა მსმენელთა, მაგრამ არა მოქმედთა, დიდია, რადგან ვინც არ მოისმინა და არ გააკეთა ნაკლებად სცოდავს, ხოლო ვინც მოისმინა, მაგრამ არ შეასრულა სცოდავს უფრო მძიმედ.

 

თავი მეშვიდე

[თ. 7; მ. 1-10]

1. და ვითარცა დაასრულნა იესუ სიტყუანი ესე სასმენელთა მიმართ ერისათა, შევიდა კაპერნაუმს. 2. და ასისთავისა ვისიმე მონაჲ სნეულ იყო და მიახდა აღსრულებად, რომელი იყო მისა პატიოსან. 3. და ესმა მას იესუჲსთჳს და მიავლინნა მისა მოხუცებულნი ჰურიათანი ვედრებად მისა, რაჲთა მოვიდეს და განკურნოს მონაჲ იგი მისი. 4. ხოლო რომელნი იგი მოვიდეს იესუჲსა, ჰლოცვიდეს მას მსწრაფლ და ეტყოდეს, ვითარმედ: ღირს არს, რომელი-ესე ჰყო მისთჳს, 5. რამეთუ უყუარს ნათესავი ჩუენი და შესაკრებელი მან აღმიშენა ჩუენ. 6. და იესუ წარვიდა მათ თანა. ხოლო თავადი ვითარ მიახლებულ იყო სახლსა მას, მიუვლინნა ასისთავმან მან მეგობარნი და ჰრქუა: უფალო, ნუ მოშურები, რამეთუ არა ვარ ღირს, რაჲთა სართულსა სახლისა ჩემისასა შემოხჳდე. 7. რომლისაგან არცა თავით ჩემით ღირს მიჩნდა მისლვად შენდა; არამედ სიტყჳთ ხოლო თქუ, და განიკურნოს მონაჲ ესე ჩემი. 8. რამეთუ მეცა კაცი ვარ ჴელმწიფებასა ქუეშე განწესებული და მქონან ჩემ ქუეშე ერისა-კაცნი; და ვჰრქჳ მას: წარვედ! და წარვიდის; და სხუასა: მოვედ! და მოვიდის; და მონასა ჩემსა: ყავ ესე! და ყვის. 9. ხოლო ვითარცა ესმა ესე იესუს, დაუკჳრდა სარწმუნოებაჲ მისი, მიექცა ერსა მას და ჰრქუა: ამენ გეტყჳ თქუენ, არცაღა ისრაჱლსა შორის ვპოვე ესევითარი სარწმუნოებაჲ. 10. და მიიქცეს, რომელნი-იგი მოსრულ იყვნეს, სახიდ მისა და პოვეს მონაჲ იგი მისი ცოცხალი.

ეს იგივე ასისთავია, ვინც მათე მახარებელთანაა მოხსენიებული (თ. 8). მართალია მათე არ ამბობს, რომ ასისთავმა გაგზავნა იუდეველები ხვეწნა-მუდარით იესოსადმი, მაგრამ მერე და რა? ვინაიდან ფრიად სავარაუდოა, რომ თავიდან მან იუდეველები გაგზავნა, ხოლო შემდეგ თავადაც წავიდა. ამრიგად, რაც გამოტოვა მათემ, იმას ამბობს ლუკა. შესაძლებელია ისიც, რომ იუდეველებს, რომელთაც შური ღრღნიდათ, არ დაეშვათ, რომ ასისთავი იესოს ფერხთით განრთხმულიყო, რადგანაც ეს იესოს დიდებას მოუტანდა, თუკი იგი, უკიდურესობით იძულებული, თავადვე მივიდა იესოსთან, მაგრამ შესაძლოა კვლავ იკითხოს ვინმემ, როგორღა ამბობს მათე, რომ ასისთავმა იესოს წარგზავნილთა მეშვეობით სთხოვა არ მისულიყო? ამაზე შეიძლება ითქვას, რომ განსაკუთრებული მნიშვენლობა არა აქვს იმას, სხვებს გაგზავნიდა, თუ თავად მივიდოდა ამის სათქმელად, ანუ იმის სათხოვნელად, რომ არ მისულიყო, არამედ გაკვირვების ღირსია რწმენა კაცისა, რომელმაც თავი იესოს სტუმრობის ღირსად არ ჩათვალა. ამიტომ ამბობს უფალიც: „არცაღა ისარელსა შორის ვპოვე ესევითარი სარწმუნოებაჲ“. ვინაიდან ასისთავი წარმართი იყო, შესაძლოა რომაელთა რაზმებიდანაც. ასისთავი არის ყოველი გონება, რომელსაც აქვს რა მრავალი საქმე ცხოვრებაში, ერევა მრავალ ბოროტებას, მაგრამ ყავს ავადმყოფი მონა - არა გონიერი ნაწილი სულისა, ვგულისხმობ მრისხანებასა და ავხორცობას, ვინაიდან ისინი დადგენილნი არიან მონებად. იგი მოუწოდებს იესოს, უგზავნის რა შუამავლად იუდეველებს, ანუ გულისთქმებსა და აღსარების სიტყვებს; ვინაიდან იუდა - ნიშნავს აღსარებას. რადგანაც განა აღსარებასა და სიმდაბლეს არ გამოხატავენ სიტყვები: „არა ვარ ღირს, რაითა სართულსა სახლისა ჩემისასა შემოხვიდე“ და ასე შემდეგ. ამრიგად, როდესაც იგი ირწმუნებს იესოს, მალევე განკურნავს თავის მონას, ანუ მრისხანებასა და ავხორცობას.

 

[თ.7; მ. 11-16]

11. და იყო ამისა შემდგომად და წარვიდოდა ქალაქად, რომელსა ჰრქჳან ნაინ, და თანა-უვიდოდეს მას მოწაფენი მისნი და ერი მრავალი. 12. და ვითარ მიეახალა ბჭეთა ქალაქისათა, და აჰა ესერა გამოაქუნდა მკუდარი, ძე მხოლოდ-შობილი დედისა თჳსისაჲ, და იგი იყო ქურივ; და ერი მრავალი იყო ქალაქისაჲ მის თანა. 13. და იხილა დედაკაცი იგი იესუ და შეეწყალა იგი და ჰრქუა მას: ნუ სტირ! 14. და მივიდა ცხედარსა მას და შეახო. ხოლო რომელთა აქუნდა ცხედარი იგი, დადგეს. და ჰრქუა მას: ჭაბუკო, შენ გეტყჳ, აღდეგ! 15. და ზე წამოჯდა მკუდარი იგი და იწყო სიტყუად; და მისცა იგი დედასა თჳსსა. 16. და შიში დაეცა მათ ყოველთა ზედა, და ადიდებდეს ღმერთსა და იტყოდეს, ვითარმედ: წინაწარმეტყუელი დიდი აღდგომილ არს ჩუენ შორის და რამეთუ მოხედნა ღმერთმან ერსა თჳსსა.

დაუბრუნა რა ასისთავის მონას ჯანმრთელობა დაუსწრებლადაც კი, უფალი კიდევ ახალ სასწაულს სჩადის. რათა ვინმემ არ თქვას: რა გაუკეთა ახალი მონას; შესაძლოა, მონა არც კი მომკვდარიყო? - ამისათვის უფალი მკვდარს აღადგენს, რომელიც უკვე გამოჰქონდათ. არა მხოლოდ სიტყვით აღასრულებს უფალი სასწაულს, არამედ ეხება კიდეც ცხედარს, რათა ჩვენ ვიცოდეთ, რომ ხორცი მისი არის ხორცი ცხოვრებისა, ვინაიდან მისი ხორცი იყო საკუთრივი ხორცი სიტყვისა, ყველაფრის ცხოველმყოფელისა, ამიტომაც თავადაც ცხოველჰყოფს და არღვევს სიკვდილსა და ხრწნას. „ზე წამოჯდა მკვდარი იგი და იწყო სიტყუად“, რათა ვინმეს არ ეფიქრა, რომ იგი მოჩვენებითად აღსდგა. ხოლო ის, რომ იგი წამოჯდა და იწყო საუბარი, იყო ნიშანი მისი ჭეშმარიტი აღდგომისა, ვინაიდან სხეულს, სულის გარეშე არ შეუძლია არც ჯდომა, არც საუბარი. ქვრივის ქვეშ შეგიძლია იგულისხმო ასევე სული, რომელიც მოაკლდა თავის ქმარს, ანუ ღმრთის სიტყვას, რომელიც კეთილ თესლს თესავს. ძე მისი - გონებაა, მომკვდარი და გატანილი ქალაქს გარეთ, ანუ ზეციური იერუსალიმისა, რომელიც არის ქვეყანა ცოცხალთა. შემდეგ უფალი, მოიღებს რა მოწყალებას, ეხება ცხედარს. ცხედარი გონებისა - სხეულია. ვინაიდან სხეული ჭეშმარიტად ცხედარია, კუბოა. უფალი ეხება რა სხეულს, აღადგენს გონებას, ჰყოფს რა მას ახალგაზრდასა და შეუპოვარს. ჭაბუკი, ანუ ეს გონება, წამოჯდება და ცოდვის კუბოდან აღმგდარი, იწყებს საუბარს, ანუ ასწავლის სხვებს, ვინაიდან სანამ იგი ცოდვთაა შეპყრობილი, მას არ შეუძლია ასწავლოს და ილაპარაკოს, ვინაიდან ვინ დაუჯერებს მას?

 

[თ. 7; მ. 17-30]

17. და განეფინა სიტყუაჲ ესე ყოველსა ჰურიასტანსა მისთჳს და ყოველსა მას გარემო სოფლებსა. 18. და უთხრეს იოვანეს მოწაფეთა მისთა ამის ყოვლისათჳს. 19. და მოუწოდა იოვანე ორთა მოწაფეთა თჳსთა და მიავლინნა იესუჲსა და ჰრქუა: შენ ხარა მომავალი, ანუ სხუასა მოველოდით? 20. და მი-რაჲ-ვიდეს მისა კაცნი იგი, ჰრქუეს: იოვანე ნათლის-მცემელმან მომავლინნა ჩუენ შენდა და თქუა: შენ ხარა მომავალი, ანუ სხუასა მოველოდით? 21. მას ჟამსა შინა განკურნნა მრავალნი სნეულებათაგან და სალმობათა და სულთაგან უკეთურთა და მრავალთა ბრმათა მიჰმადლა ხედვაჲ. 22. და მიუგო და ჰრქუა მათ იესუ: მივედით და უთხართ იოვანეს, რაჲ-ესე იხილეთ და გესმა: ბრმანი აღიხილვენ, მკელობელნი ვლენან, კეთროვანნი განწმდებიან, ყრუთა ესმის, მკუდარნი აღდგებიან, და გლახაკთა ეხარების. 23. და ნეტარ იყოს, რომელი არა დაჰბრკოლდეს ჩემდა მომართ. 24. და ვითარცა წარვიდეს მოციქულნი იგი იოვანესნი, იწყო სიტყუად იესუ ერისა მის მიმართ იოვანესთჳს: რაჲსა გამოხუედით უდაბნოდ ხილვად? ლერწმისა, ქარისაგან შერყეულისა? 25. არამედ რაჲსა გამოხუედით ხილვად? კაცისა, სამოსლითა ჩჩჳლითა მოსილისა? აჰა ესერა რომელნი სამოსლითა დიდებულითა და საშუებელითა არიან, სამეუფოთა შინა არიან. 26. არამედ რაჲსა გამოხუედით ხილვად? წინაწარმეტყუელისა? ჰე, გეტყჳ თქუენ, და უმეტეს წინაწარმეტყუელისა. 27. რამეთუ ესე არს, რომლისათჳს-იგი წერილ არს: აჰა ესერა მე წარვავლინო ანგელოზი ჩემი წინაშე პირსა შენსა, რომელმან განჰმზადნეს გზანი შენნი წინაშე შენსა. 28. რამეთუ გეტყჳ თქუენ: უფროჲსი შობილთა შორის დედათაჲსა იოვანე ნათლის-მცემელისა წინაწარმეტყუელი არავინ არს, ხოლო უმცირესი სასუფეველსა ღმრთისასა უფროჲსა მისა არს. 29. და ყოველსა ერსა ესმა და მეზუერეთა, განამართლეს ღმერთი და ნათელ-იღეს ნათლის-ცემითა იოვანესითა. 30. ხოლო ფარისეველთა და სჯულის-მოძღუართა ზრახვაჲ ღმრთისაჲ შეურაცხ-ყვეს თავისა თჳსისა, რამეთუ არა ნათელ–იღეს მისგან.

ხმა, ნაინში აღსრულებული სასწაულის შესახებ, მთელს იუდეასა და მის შემოგარენში გავრცელდა. მივიდა იგი იოანეს მოწაფეებამდეც. ესმოდათ რა უფლის ქება, მათ, როგორც ჯერ კიდევ არასრულყოფილებს, სწყინდათ. ამიტომაც იოანე, სურს რა, უჩვენოს მათ ქრისტეს დიდებულება და ის თუ რამდენად ჩამორჩება იგი (იოანე) მას (ქრისტეს), აწყობს შემდეგს: იგი არავითარ აზრს არ გამოთქვამს იესოზე, არამედ წარმოუდგება არმცოდნედ, გზავნის მათ, რათა იხილავენ რა სასწაულებს, თავად საქმეებიდან ირწმუნონ, რომ ფრიად დიდია მანძილი უფალ - იესოსა და ძის მონა - იოანეს შორის, ვინაიდან ნუ იფიქრებ, თითქოს იოანემ მართლაც არ იცოდა ქრისტეს შესახებ და ამიტომ გაგზავნა თავისი მოწაფეები კითხვით. იგი ჯერ კიდევ შობამდე, დედის საშოში, კრთებოდა, როგორც მისი მცნობელი და იორდანესთანაც მოწმობდა მასზე, როგორც ძეზე ღმრთისა. ამრიგად, იგი გზავნის მოწაფეებს, უბრძანა რა მათ ეკითხათ იესოსთვის! „შენ ხარ მომავალი, ანუ სხუასა მოველოდეთ?“ ხედავ, როგორ ღრმად მიჰყავს იოანეს მოწაფეები რწმენისაკენ, რომ იესო ღმერთია? ვინაიდან წინასწარმეტყველნი იწოდებიან „მოვლინებულად“ და თავად იოანეც, როგორც მახარებელი ამბობს, „იყო კაცი მოვლინებული ღმრთისა მიერ“ (იოანე 1,6). უფალი კი - მომავალი, ვინაიდან იგი მოვიდა ხელმწიფებით და არა თავისი ნების საწინააღმდეგოდ. ამრიგად, ეუბნება: შენ ხარ ის, ვის მოსვლასაც ქვეყნად ელიან? ზოგიერთნი სიტყვებში: „შენ ხარ მომავალი“, გულისხმობენ იესოს ჯოჯოხეთში ჩასვლას, თითქოსდა ასე ყოფილიყო თქმული: შენ ხარ ჯოჯოხეთში მომავალი? რაღა ვთქვათ უფალო? იცოდა რა, თუ რა განზრახვით გამოგზავნა მოწაფეები იოანემ, კერძოდ: რათა მათ ეხილათ მისი საქმეები და მათგან ერწმუნათ, იგი ეუბნება მოვლინებულებს: უთხარით, რაც იხილეთ. შემდეგ ჩამოთვლის სასწაულებრივ ქმედებებს, რომლებიც წინასწარმეტყველთა მიერაა ნაწინასწარმეტყველები, ვინაიდან სიტყვები: „მაშინ აეხილებათ თვალები ბრმებს და ყრუებს სასმენელნი გაეხსნებათ. მაშინ ირემივით იხტუნებს მკელობელი და მუნჯის ენა იგალობებს, რადგან ამოხეთქავს უდაბნოში წყალი და ტრამალზე ნიაღვრები“, (აქვს ესიაიასაც (35, 5-6). შემდეგ ამბობს: „და ნეტარ იყოს, რომელი არა დაბრკოლდეს ჩემდა მომართ“, თითქოსდა ასე ეუბნებოდეს მათ: თქვენც ნეტარნი ხართ, თუკი არ დაბრკოლდებით ჩემდა მომართ, ვინაიდან მრავალნი ადვილად შეიძლებოდა დაბრკოლებულიყვნენ იოანეს მიმართ, რამდენადაც ადრე ასე მრავალჯერ მოწმობდა ქრისტეზე, ახლა კი გამოგზავნა კითხვით: „შენ ხარ მომავალი, ანუ სხუასა მოველოდეთ?“ - ამიტომ ქრისტე ეუბნება ხალხს: მსგავს ნურაფერს იეჭვებთ იოანეზე. იგი ლერწამი არაა, რომ იხრებოდეს ხან ერთ, ხან მეორე მხარეს და ერთ დროში მოწმობდეს ჩემზე, ხოლო მეორე დროს არ მიცნობდეს მე. ვინაიდან ის რომ ასეთი ყოფილიყო, რაღატომ გამოხვიდოდით მის სახილველად უდაბნოში? მას სრულიადაც არ განუხრწნია საკუთარი გონება გრძნობადი სიამოვნებებით, ვინაიდან მისი სამოსი გვიჩვენებს, რომ იგი  ყოველგვარ სიამოვნებაზე მაღლა დგას, ამასთან იგი სასახლეებში იცხოვრებდა, სიამოვნება რომ ყვარებოდა, მაგრამ თავად თქვენზე თვლით მას წინასწარმეტყველად? ჭეშმარიტად გეუბნებით თქვენ, რომ იგი წინასწარმეტყველზეც მეტია. ვინაიდან სხვა წინასწარმეტყველნი მხოლოდ წინასწარმეტყველებდნენ ქრისტეზე, ხოლო მან ნახა იგი და მიუთითა, სიტყვებით: „აჰა, ტარიგი ღმრთისა“. ამასთან სხვა წინასწარმეტყველნი წინასწარმტყველებდნენ მას შემდეგ, რაც უკვე გამოვიდნენ საკუთარი დედის საშოდან, მან კი იცნო უფალი და კრთებოდა ჯერ კიდევ მანამ, სანამ დედის საშოდან გამოვიდოდა. შემდეგ მოჰყავს მოწმობა: „აჰა ესერა მე წარვავლინო ანგელოზი ჩემი“ (მალ. 3, 1) იოანეს ეწოდა ანგელოზი შესაძლოა იმიტომაც, რომ მისი ცხოვრება თითქმის უსხეულო და ანგელოზებრივია, ან შესაძლოა იმიტომაც, რომ მან ამცნო მაცხოვრის მოსვლა. „რამეთუ გეტყვი თქუენ, უფრჲსი შობილთა შორის დედთაჲსა იოვანე ნათლისმცემლისა, წინასწარმეტყველი არავინ არს“. შემდეგ თითქოსდა ვიღაცამ თქვა: „თავად შენზეც მეტია, ქრისტე, იოანე?“ - ამატებს, „ხოლო მე უმცირესი მასზე, ღმრთის სასუფეველში მასზე უმეტესი ვარ; ვინაიდან თუმცა მე მიმიჩნევენ მასზე უმცირესად კეთილშობილებითაც, ასაკითაც, დიდებითაც, თუმცაღა ღმრთის სასუფეველში, ანუ ყოველივე ღმრთაებრივსა და სულიერში, მე მასზე უმეტესი ვარ.“ ამრიგად, ყველა იმ ადამიანმა, ვინც მოუსმინა იოანეს, განამართლა ღმერთი, ანუ პატივი მიაგო ღმერთს იმით, რომ მიიღო მისი წინასწარმეტყველი. ფარისველებემა კი არ მიაგეს პატივი ღმერთს რამდენადაც არ მიიღეს იოანე. ზოგიერთს სხვაგვარად ესმოდა სიტყვები: „შობილთა შორის დედათაჲსა“, კერძოდ კარგად თქვა უფალმა: „შობილთა შორის დედათაჲსა“, გამორიცხა რა, ამრიგად საკუთარი თავი, ვინაიდან ის იშვა ქალწულისაგან და არა დედაკაცისაგან, ანუ ქმრიანი ქალისაგან. სხვაგვარად ესმოდათ გამოთქმაც: „უმცირესი სასუფეველსა ღმრთისასა“; კერძოდ: უმცირესი ქრისტიანულ ცხოვრებაში არის უმეტესი მართალზე სჯულის მიხედვით. მაგალითად, იოანე უმწიკვლოა სჯულის მიხედვით მართლისათვის. მაგრამ თუკი ვინმე მონათლულია, მაგრამ ჯერ არც რაიმე კეთილი უქმნია და არც ბოროტი, მაშინ ის, მართალია, ფრიად მცირეა ღმრთის სასუფეველში, ანუ ქრისტიანულ სარწმუნოებაში, თუმცა მოუნათლავზე მეტია, თუნდაც მართალზე სჯულის მიხედვით. და სხვაგვარადაც: რამდენადაც იოანე, თუმცა თითქმის უხორცოა და არამიწიერი, მაგრამ ჯერ კიდევ ხორცში იმყოფება, ამდენად უმცირესია აღდგომისას, რომელსაც ღმრთის სასუფეველს უწოდებს, მასზე უმეტესია. ვინაიდან მაშინ, მივიღებთ რა სრულ უხრწნელებას, ჩვენ აღარ მოვიქცევით ხორციელად და უმცირესი მაშინ - უფრო მეტი იქნება ვიდრე ახლანდელი მართალი, მაგრამ ჯერ კიდევ ხორცში მყოფი.

 

[თ. 7; მ. 31-35]

31. ვის ვამსგავსნე კაცნი ამის ნათესავისანი, და ვისა არიან მსგავს? 32. მსგავს არიან ყმათა, უბანთა ზედა მსხდომარეთა, რომელნი მოუწესედ მოყუასთა მათთა და ეტყჳედ: გისტჳნევდით თქუენ, და არა ჰროკევდით; გიგოდებდით თქუენ, და არა სტიროდეთ. 33. რამეთუ მოვიდა იოვანე ნათლის-მცემელი, არცა ჭამდა პურსა, არცა სუმიდა ღჳნოსა, და იტყჳთ: ეშმაკეულ არს. 34. მოვიდა ძე კაცისაჲ, ჭამს და სუამს, და იტყჳთ: აჰა კაცი მჭამელი და მსუმელი ღვნისაჲ და მეგობარი მეზუერეთა და ცოდვილთაჲ. 35. და განმართლდა სიბრძნე ყოველთაგან შვილთა თჳსთა.

იუდეველებს ჰქონდათ ერთგვარი სახის თამაში: ბავშვების დიდი რაოდენობა იყოფოდა ორ ნაწილად და თითქოსდა ცხოვრების დასაცინად, ერთნი ერთ მხარეს ტიროდნენ, ხოლო მეორენი მეორე მხარეს უკრავდნენ სალამურზე და არც დამკვრელნი ეთანხმებოდნენ მგლოვიარეთ და არც მგლოვიარენი - დამკვრელთ. უფალი ფარისევლებსაც წარმოგვიდგენს რაღაც ამგვარის მოქმედად. ვინაიდან, არც იოანესთან ერთად მწუხარებდნენ, რომელიც მგლოვი არე ცხოვრებას ეწეოდა და სინანული შემოჰქონდა და არ ბაძავდნენ მას; არც იესოს, რომელიც სასიამოვნო ცხოვრებას უჩვენებდა, არ ემორჩილებოდნენ და არ ეთანხმებოდნენ მას, არამედ ორივესგან მოიკვეთეს საკუთარი თავი, არ აღმოუჩინეს რა თანაგრძნობა არც მგლოვიარე იოანეს, არც იესოს, უკრავდა რა და შეუნდობდა. და ბოლოს, ღმრთის სიბრძნე განმართლდა, ანუ პატივი მიეგო არა ფარისეველთა მიერ, არამედ მათ შვილთა, ანუ იოანეს და იესოს მოძღვრების მიმღებთა მიერ.

 

[თ. 7; მ. 36-43]

36. ევედრებოდა ვინმე მას ფარისეველთაგანი, რაჲთა ჭამოს პური მის თანა; და შევიდა სახლსა მის ფარისევლისასა და დაჯდა. 37. და იყო დედაკაცი ვინმე ქალაქსა მას შინა, რომელი იყო ცოდვილ. ესმა, რამეთუ არს იგი სახლსა შინა მის ფარისევლისასა, მოიღო ალაბასტრი ნელსაცხებელისაჲ. 38. და დადგა ფერჴთა თანა მისთა, ტიროდა და იწყო დალტობად ცრემლითა ფერჴთა მისთა და თმითა თავისა მისისაჲთა წარჰჴოცდა და ამბორს-უყოფდა ფერჴთა მისთა და სცხებდა ნელსაცხებელსა. 39. ვითარცა იხილა ფარისეველმან მან, რომელმანცა იგი ჰხადა მას, თქუა გულსა თჳსსა: ესე უკუეთუმცა იყო წინაწარმეტყუელი, უწყოდამცა, ვინ და რაბამი დედაკაცი შეეხების მას, რამეთუ ცოდვილ არს. 40. მიუგო იესუ და ჰრქუა მას: სიმონ, მაქუს რაჲმე შენდა სიტყუად. ხოლო მან თქუა: მოძღუარ, იტყოდე! 41. და თქუა: ორნი თანა-მდებნი იყვნეს მასესხებელისა ვისნიმე: ერთსა თანა-ედვა ხუთასი დრაჰკანი, ხოლო ერთსა მას – ერგასისი. 42. და ვითარ არარაჲ აქუნდა მათ, ორთავე მიუტევა. აწ თქუ შენ: ვინ უფროჲს შეიყუაროს იგი? 43. მიუგო სიმონ და თქუა: მე ეგრე ვჰგონებ, ვითარმედ რომელსაცა-იგი უფროჲსი მიუტევა. ხოლო თავადმან თქუა: სამართლად საჯე.

ეს ფარისეველი, რომელმაც უფალს უხმო, როგორც ჩანს, მართალი გულისთქმების პატრონი კი არ იყო, არამედ მზაკვარი და სავსე თვალთმაქცობით ამბობს: „უკეთუმცა იყო წინასწარმეტყველი“. როგორც ჩანს, მას არ სწამდა, რადგანაც ასე ამბობდა: უფალმა თუმცა კი იცის მისი არაპირდაპირობა, მაგრამ მაინც მიდის მასთან და სადილობს მასთან ერთად, რაღა თქმა უნდა ჩვენ გვასწავლის რა ამით, რომ უბრალოდ და პირდაპირ უნდა ვექცეოდეთ მათაც კი, ვინც ჩვენთან მიმართებაში მზაკვრულად იქცევა. მრავალს აღელვებს კითხვა: რამდენი იყო დედაკაცი, რომელმაც ნელსაცხებელი სცხო უფალს? ერთნი ამბობენ, რომ ისინი ორნი იყვნენ: ერთი იოანეს სახარებაში მოხსენიებული, ლაზარეს და (იოანე. 12,3), და მეორე - ის, რომელსაც მოიხსენიებენ მახარებლები მათე (26, 2. 6-7), და მარკოზი (14; 1-3) და ამ ადგილას, ლუკა. მაგრამ მე მათი მჯერა, ვინც ამბობს, რომ ისინი (რომლებმაც ნელსაცხებელი სცხეს უფალს - სამნი იყვნენ): ერთი ლაზარეს და, რომელიც მოხსენიებულია იოანესთან, სცხო რა უფალს პასექამდე ექვსი დღით ადრე, მეორე მოხსენიებული მათესთან და მარკოზთან, რომელმაც პასექამდე ორი დღით ადრე სცხო, და მესამე - ეს, მოხსენიებული ახლა ლუკას მიერ, რომელმაც სცხო უფალს შუა სახარების ქადაგებისას და არაფერია უცნაური იმაში, რომ მან ეს გააკეთა ჯერ კიდევ მანამ, სანამ ვნების დრო დადგებოდა, ხოლო იმათ, იგივე გააკეთეს ვნების ჟამის მოახლებისას, მისდამი მიბაძვით, ანდა რაიმე სხვა მოტივით. თუკი მათესთან მოხსენიებული ფარისეველი, რომელმაც უფალს უხმო, მოხსენიებულია, როგორც სიმონი, ისევე როგორც ლუკასთან, რა არის გასაკვირი სახელების დამთხვევაში? რამდენადაც ის ვისზეც მათე საუბრობს, კეთროვანი იყო, ხოლო ეს (ლუკასთან) - არა. იმან კეთროვანებისგან განწმენდის გამო მიიწვია უფალი მადლიერების ნიშნად, ეს კი არ იყო კეთროვანი და არ გამოხატავდა მადლიერებას; ის არაფერს ამბობს, ეს კი დრტვინავს და განიკითხავს, ერთსა და იმავე დროს, იესოსაც და დედაკაცსაც. ამ უკანასკნელს, როგორც ცოდვილს, ხოლო მას როგორც კაცთმოყვარეს. ჰოი უგუნურებავ! ადამიანი ჭეშმარიტად ფარისეველი, მაგრამ უფალი, ეკითხება რა მას იგავებით და გამოჰყავს რა შუაში ორი მევალე, შეუმჩნევლად ეუბნება მას, რომ ისიც მევალეა, თუმცა კი თვლის, რომ ნაკლები ვალი აქვს, მაგრამ მაინც მევალეა. ამრიგად, არც შენ, ვისაც ნაკლები გმართებს, არ შეგიძლია ვალის დაბრუნება (ვინაიდან ამპარტავნებით შეპყრობილს, არ ძალგიძს აღსარება), არც დედაკაცს შეუძლია. ამიტომ ორივეს მოგეტევებათ და ვინ შეიყვარებს უფრო მეტად? უეჭველია, ის, ვისაც მეტი მიეტევება. ეუბნება რა ამას, იგი დაუყოფს პირს ამპარტავანს.

 

[თ. 7; მ. 44-50]

44. და მიექცა დედაკაცსა მას და სიმონს ეტყოდა: ხედავა ამას დედაკაცსა? შემოვედ სახლსა შენსა, წყალი ფერჴთა ჩემთა არა მეც, ხოლო ამან ცრემლითა დაალტვნა ფერჴნი ჩემნი თმითა თჳსითა წარჴოცნა; 45. ამბორის-ყოფაჲ არა მომეც მე, ხოლო ესე ვინაჲთგან შემოვიდა, არა დასცხრების ამბორის-ყოფითა ფერჴთა ჩემთაჲთა. 46. ზეთი თავსა ჩემსა არა მცხე, ხოლო ამან ნელსაცხებელი სცხო ფერჴთა ჩემთა. 47. რომლისა მადლისათჳს გეტყჳ შენ: მიეტევნენ მაგას ცოდვანი მაგისნი მრავალნი, რამეთუ შეიყუარა ფრიად. ხოლო რომელსა მცირედი მიეტეოს, მცირედცა შეიყუაროს. 48. და ჰრქუა მას: მიგეტევნენ შენ ცოდვანი შენნი! 49. და იწყეს თანა-მეინაჴეთა მათ სიტყუად გულთა შინა მათთა: ვინ არს ესე, რომელი ცოდვათა მიუტევებს? 50. ჰრქუა დედაკაცსა მას: სარწმუნოებამან შენმან გაცხოვნა შენ. გუალე, ვიდოდე მშჳიდობით!

უფალი აღმოაჩენს სიმონში ამპარტავანსა და უგუნურს: ამპარტავანს იმიტომ, რომ თავად ადამიანმა, ცოდვებისთვის განიკითხა ადამიანი; უგუნურს, რამდენადაც ვერ გულისხმაყო, რომ საჭირო იყო იმ დედაკაცის, რომელმაც რწმენისა და სიყვარულის ასეთი ნიშნები აჩვენა, მიღება და არა ურაყოფა. ამიტომაც უფალი ამხელს მას იმაში, რომ ტყუილად განიკითხა დედაკაცი, რომელმაც იმდენი გააკეთა, რამდენიც თავად არ გაუკეთებია. არ გაუკეთებია მასთან შედარებით ბევრად ნაკლებიც კი. შენო, მაგალითად, ფეხსაბანი წყალიც კი არ მომეცი, რაც სრულიად ჩვეულებრივი ამბავია, მან კი ცრემლით დამილტო ფეხები. შენ სახეზეც კი არ მეამბორე, მან კი ფეხები დამიკოცნა; შენ ზეთიც კი არ მცხე, მან კი ნელსაცხებელი მცხო. რამდენადაც შენ სთქვი, რომ მე წინასწარმეტყველი არა ვარ, ვინაიდან ვერ გავარჩიე, ცოდვილი რომაა, აი, შენს გულის ზრახვებს ვამხელ, რათა იცოდე, რომ ჩემთვის ცნობილია როგორც დაფარული შენში, მით უფრო, რაც მას შეეხება და რაც მრავალმა სხვამაც იცის, ამრიგად, მიეტევა მას ცოდვების, ვინაიდან დიდია მისი სიყვარული, ანუ დიდი სარწმუნოება უჩვენა. მისი თანამეინახენი და ამასთან, მდრტვინავნი, ვერ მიხვდნენ, რომ მის მიერ სიმონისადმი თქმული, ფრიად ესადაგება მათაც, უფალი, აცხრობს რა მათ დრტვინვას და სურს რა უჩვენოს მათ, რომ თითოეულს მისი რწმენა აცხოვნებს, არ თქვა: დედაკაცო, მე გაცხოვნებ შენ, - რათა ისინი კიდევ უფრო მეტი შურით არ ანთებულიყვნენ, არამედ: „სარწმუნოებამან შენმან“. ეს თქვა მან, როგორც უკვე შევნიშნე, ნაწილობრივ იმის გამო, რომ შეეყვანა ისინი რწმენაში, აგრძნობინა რა, რომ სარწმუნეობა, სწორედ ის აცხოვნებს. „ვიდოდე მშვიდობით“, ანუ სიმართლით, ვინაიდან სიმართლე არის მშვიდობა ღმერთთან, ისევე როგორც ცოდვა - მტერობაა ღმერთთან. ნახე: შეუნდო რა მას ცოდვები, უფალმა მხოლოდ მიტევებული ცოდვების ანაბარა კი არ დატოვა იგი, არამედ სიკეთის ქმედითი ძალაც მიანიჭა. ვინაიდან სიტყვები: „ვიდოდე მშვიდობით“, შენ ასე უნდა გაიგო: წადი, აკეთე ის, რაც ღმერთთან მშვიდობას დაგიბრუნებს.

თავი მერვე

[თ. 8; მ. 1-3]

1. და იყო ამისა შემდგომად თავადი ვიდოდა ქალაქად-ქალაქად და დაბად-დაბად, ქადაგებდა და ახარებდა სასუფეველსა ღმრთისასა; და ათორმეტნი მოწაფენი მის თანა. 2. და დედანი ვინმე, რომელნი განკურნებულ იყვნეს სულთაგან არაწმიდათა და უძლურებათა: მარიამ, რომელსა ერქუა მაგდალენელი, რომლისაგან შჳდნი ეშმაკნი განსრულ იყვნეს. 3. იოანნა, ცოლი ქოზაჲსი, ეზოჲს-მოძღურისა ჰეროდესი, და სუსანა და სხუანი მრავანი, რომელნი ჰმსახურებდეს მას ნაყოფთაგან მათთა.

გარდამოხდა რა ზეციდან იმისათვის, რათა თავადვე ეჩვენებინა ჩვენთვის მაგალითი ყველაფერში და წინასწარი მონახაზი. უფალი გვასწავლის, რათა არ დავიზაროთ სწავლება, არამედ ყოველი კუთხე-კუნჭული შემოვიაროთ და ვიქადაგოთ; ვინაიდან რასაც კი აკეთებდა, ყველაფერს ჩვენს დასამოძღვრად აკეთებდა. იგი ყველა ქალაქსა და სოფელში დადიოდა და თან თორმეტი მოწაფე დაჰყავდა, რომლებიც არ ასწავლიდნენ, არ ქადაგებდნენ, არამედ, თავად სწავლობდნენ მისგან და იღებდნენ დამოძღვრას მისი საქმეებითა და მისი სიტყვებით. უფალი ქადაგებდა არა მიწიერ კეთილდღეობაზე, არამედ ცათა სასუფეველზე, ვინაიდან სხვას ვის უნდა ექადაგა უკეთესად ზეციურზე, თუ არა მას, ვინც ზეციდან გარდამოხდა. ამიტომაც არცერთი წინასწარმეტყველი არ ქადაგებდა ცათა სასუფეველზე, ვინაიდან როგორ იქადაგებდნენ იმაზე, რაც არ უნახავთ? ამიტომაც ამბობდა წინამორბედიც: „რომელი არს ქუეყანით, ქუაეყანისაგან არს და ქუეყანისასა იტყვის, ხოლო ზეცით მომავალი ყოველთა ზედა არს. და რომელი იხილა და ესმა, ამას წამებს“ (იოანე. 3,13-32). უფალს მისდევდნენ დედებიც, რათა ვიცოდეთ, რომ მდედრობით სქესსაც არ უშლის ხელს უძლურება შეუდგნენ ქრისტეს. დააკვირდი იმასაც, რომ მიუხედავად სიმდიდრისა, მათ მაინც სიგლახაკე აირჩიეს ქრისტესთვის და ქრისტესთან ერთად. ხოლო ის, რომ ისინი მდიდრები იყვნენ, შეიცანი იქიდან, რომ უფალს ემსახურებოდნენ „ნაყოფთაგან მათთა“ და არა სხვათა, ანდა უსამართლოდ შეძენილი ქონებით, როგორც მრავალნი აკეთებენ. სიტყვებში: „რომლისაგან შვიდნი ეშმაკნი განსრულ იყვნეს“, ზოგიერთნი რიცხვ „შვიდს“ იღებენე როგორც განუსაზღვრელს, „მრავალის“ ნაცვლად, ვინაიდან წმიდა წერილში რიცხვი შვიდი ხშირად იხმარება „მრავლის“ ნაცვლად. სხვამ შესაძლოა თქვას: როგორც არსებობს შვიდი სული სათნოებისა, ასევე, პირიქით, შვიდია ბოროტი სულიც, მაგალითად: არის სული ღმრთის მოშიშების, მეორე მხრივ, არის სული ღმრთის შიშის არქონისა, არის სული კეთილგონიერებისა, მეორე მხრივ, არის სული უგუნურებისა და ა. შ. თუკი ეს შვიდი სული არ განიდევნება სულიდან, ვერავინ შეუდგება ქრისტეს. ვინაიდან ჯერ სატანა უნდა განაგდო, ხოლო შემდეგ ქრისტე დაემკვიდროს.

 

[თ. 8; მ. 4-10]

4. ხოლო რომელნი-იგი მისთანა იყვნეს ერნი მრავალნი და ქალაქად-ქალაქად რომელნი მოვიდოდეს მისა, ეტყოდა მათ იგავით: 5. გამოვიდა მთესვარი თესვად თესლისა თჳსისა; და თესვასა მას მისსა რომელიმე დავარდა გზასა ზედა და დაითრგუნა, და მფრინველთა ცისათა შეჭამეს იგი. 6. და სხუაჲ დავარდა კლდესა ზედა, აღმოსცენდა და განჴმა, რამეთუ არა იყო სიღრმე მიწისაჲ. 7. და რომელიმე დავარდა შორის ეკალთა; და აღმოსცენდეს ეკალნი და შეაშთვეს იგი. 8. და სხუაჲ დავარდა ქუეყანასა კეთილსა და აღმოსცენდა და ყო ნაყოფი ასი წელი. ამას ეტყოდა ჴმითა: რომელსა ასხენ ყურნი სმენად, ისმინენ. 9. ჰკითხვიდეს მას მოწაფენი მისნი, ვითარმედ: რაჲ არს იგავი ესე? 10. ხოლო თავადმან ჰრქუა მათ: თქუენდა მოცემულ არს ცნობად საიდუმლოჲ სასუფეველისა ღმრთისაჲ, ხოლო სხუათა – იგავით, რაჲთა ხედვიდენ და ვერ იხილონ და ესმოდის და ვერ გულისჴმა-ყონ.

ახლა აღსრულდა ის, რაც დიდი ხნის წინ თქვა დავითმა ქრისტეს სახელით: „აღვაღო იგავით“, - ამბობს იგი, - „პირი ჩემი“ (ფსალ. 77,2). უფალი იგავებით საუბრობდა მრავალი მიზეზის გამო, კერძოდ: რათა მსმენელი უფრო ყურადღებიანი გაეხადა და აღეძრა მისი გონება იმის გამოსაკვლევად, რის შესახებაც არის საუბარი (ვინაიდან ჩვენ, ადამიანები, უფრო მეტად დაკავებულნი ვართ დაფარული საუბრებით და ცხადს ნაკლებად ვაქცევთ ყუადღებას) და რათა უღირსებმა ვერ გაიგონ ის, რაც საიდუმლოდ ითქმის; და სხვა მრავალი მიზეზის გამო საუბრობს იგი იგავებით. გამოვიდა „მთესვარი“, ანუ ძე ღმრთისა „გამოვიდა“ წიაღთაგან მამისა და საკუთარი იდუმალებიდან და გახდა ხილული. ვინ გამოვიდა? ის, ვინც მუდამ თესავს ჩვენს სულებში კეთილ თესლს არა მხოლოდ მაშინ, როდესაც ასწავლის, არამედ ამ სოფლის მეშვეობითაც და იმ მოვლენებისა, რომლებიც ხდება ჩვენს თავს და ჩვენს სიახლოვეს. იგი გამოვიდა არა იმისთვის, რათა დაღუპოს მიწათმოქმედნი ანდა გადაწვას ქვეყანა, არამედ მხოლოდ იმისთვის, რომ თესოს. ვინაიდან მიწათმოქმედი ხშირად გამოდის არა მხოლოდ იმისათვის, რომ თესოს, არამედ სხვა რამისთვისაც. იგი გამოვიდა დასათესად „თესლისა თვისისა“. ვინაიდან სიტყვა სწავლებისა მას საკუთარი ჰქონდა და არა სხვისი. წინასწარმეტყველნი, მაგალითად, რასაც კი ამბობდნენ, ამბობდნენ არა თავისი სახელით, არამედ სული წმიდისა, ამიტომაც ამბობდნენ ისინი: „ამას ამბობს უფალი“. ქრისტეს კი ჰქონდა თავისი თესლი; რის გამოც, როდესაც ასწავლიდა, იგი არ ამბობდა: „ამას ამბობს უფალი“, არამედ: „მე გეუბნებით თქვენ“. როდესაც იგი თესავდა, ანუ ასწავლიდა, ზოგიერთი თესლი დავარდა გზის პირას. მას არ უთქვამს, მთესვარმა დააგდოო, არამედ - დავარდა იგი; იმიტომ რომ მთესვარი თესავს და ასწავლის, სიტყვა კი მსმენელთა გულებში ვარდება. სწორედ ისინი აღმოჩნდებიან ან გზა, ან კლდე, ან ეკლოვანი, ანდა კეთილი ნიადაგი. როდესაც მოწაფეებმა ჰკითხეს იგავის შესახებ, უფალმა უთხრა მათ: „თქვენდა მოცემულ არს ცნობად საიდუმლოჲ სასუფეველსა ღმრთისაჲ“, ანუ თქვენთვის სწავლის მსურველთათვის; ვინაიდან ყოველთვის ვინც ითხოვს, მიეცემა. სხვებს კი, მათ ვინც არ არიან ღირსნი საიდუმლოსი, დაფარულად მიეცემათ; და ასეთნი გვეჩვენებიან თვალხილულად, მაგრამ ვერ ხედავენ, და მსმენელებად, მაგრამ ვერ გულისხმაყოფენ და ეს მათივე სიკეთისთვის. ვინაიდან ქრისტემ იმიტომ დაფარა ეს მათგან, რათა ისინი შეიცნობენ რა საიდუმლოებებს და მოიძულებენ მათ, უფრო მეტად არ განიკითხნენ, ვიანიდან მცნობელი და უგულებელმსყოფელი უმძიმესი სასჯელის ღირისა.

 

[თ. 8; მ. 11-15]

11. ხოლო იგავი იგი ესე არს: თესლი იგი არს სიტყუაჲ ღმრთისაჲ. 12. ხოლო გზასა ზედა იგინი არიან, რომელთა ესმის, მერმე მოვიდის ეშმაკი და მოუღის სიტყუაჲ იგი გულისაგან მათისა, რაჲთა არა ჰრწმენეს და ცხოვნდენ. 13. ხოლო რომელი-იგი კლდესა ზედა, – რომელთა-იგი რაჟამს ისმინიან, სიხარულით შეიწყნარიან სიტყუაჲ იგი, და ამათ ძირი არა უბნ, რომელთა-იგი ჟამ ერთ ჰრწამნ და ჟამსა განსაცდელისასა განდგიან. 14. ხოლო რომელი-იგი ეკალთა შორის დავარდა, ესე არიან რომელთა ისმინიან სიტყუაჲ და ზრუნვისაგან და სიმდიდრისა და გემოთაგან ამის სოფლისათა ვლენედ და შეაშთვიან და არა ნაყოფიერ იქმნიან. 15. ხოლო რომელი-იგი კეთილსა ქუეყანასა დაეთესა, ესე არიან, რომელთა გულითა კეთილითა და სახიერითა ისმინიან სიტყუაჲ და შეიკრძალიან და ნაყოფი გამოიღიან მოთმინებითა.

არსებობენ სამი სახის ადამიანები, რომელნიც ვერ ცხონდებიან ამ იგავის მიხედვით. პირველს მიეკუთვნებიან ისინი, რომლებიც ჩამოგვანან თესლს, გზაზე დავარდნილს, ანუ რომლებმაც სრულიად არ მიიღეს მოძღვრება, რადგანაც როგორც გზა გათელილი და დამტვრეული, არ იღებს თესლს, ვინაიდან იგი გაქვავებულია, ასევე გულქვანიც სრულიად არ იღებენ მოძღვრებას იმიტომ, რომ ისინი თუმცა კი ისმენენ, მაგრამ უყურადღებოდ. მეორეს მიეკუთვნებიანი ისინი, რომელნიც ჩამოგვანან თესლს, კლდეზე დავარდნილს ანუ ისინი, რომელთაც მართალია მიიღეს მოძღვრება, მაგრამ შემდეგ, ადამიანური სისუსტისდა გამო, უძლურნი აღმოჩნდნენ საცდურთა წინაშე. მესამე სახისა - ეს ისინი არიან, ვინც იციან მოძღვრება, თუმცაღა შემშთვარნი არიან ყოფითი საზრუნავებით. ამრიგად სამი წილი წარწყმდება, ხოლო ერთი - ცხონდება. ამგვარად, ცხონებულ გზაზე შემდგარნი ცოტანი არიან, ხოლო წარწყმედილისა კი - ძალიან ბევრი. შეხედე, როგორ საუბრობს იგი ყოფითი საზრუნავებით შემშთვართა მიმართ: მას არ უთქვამს, რომ მათ სიმდიდრე შეაშთობს, არამედ ზრუნვა სიმდიდრეზე. ვინაიდან სიმდიდრე კი არ ვნებს, არამედ ზრუნვა მასზე. იმიტომ, რომ მრავალმა მიიღო სარგებელი სიმდიდრიდან, დაარიგა რა იგი გლახაკთა შიმშილის მოსაკლავად. დააკვირდი, ასევე, მახარებლის მიერ თქმულის სიზუსტესაც, ცხონების გზაზე შემდგართა მიმართ: „ისმინიან სიტყუაჲ და შეიკრძალიან“. ეს მან თქვა მათ გასაგონად, ვინც გზაზე არიან, ვინაიდან ისინი არ იმარხავენ მოძღვრებას, არამედ ეშმაკი სტაცებს მათ. „და ნაყოფი გამოიღონ“ - ეს თქვა მათ გასაგონად, ვინც ყოფით საზრუნავთაგან არიან შემშთვარნი და ვერ უძლებენ ბოლომდე, ვინაიდან ასეთნი, ანუ ისინი, ვისაც ბოლომდე ტარება არ ძალუძთ, ნაყოფს ვერ გამოიღებენ. „მოთმინებითა“ - თქვა მათ გასაგონად, ვინც კლდეზეა; ისინი იღებენ მოძღვრებას, მაგრამ ვერ უძლებენ რა მათზე მომავალ საცდურს, უვარგისნი აღმოჩნდებიან. ხედავ როგორ თქვა ცხონების გზაზე შემდგართა მიმართ: „შეიკრძალიან და ნაყოფი გამოიღონ მოთმინებითა“ და ამ სამი თვისებით განარჩია ისინი მათგან, ვინც არ იმარხავს, როგორებიც არიან გზაზე დაცვენილნი; უნაყოფოთაგან, როგორებიც არიან ისინი, ვინც ეკლიან ადგილასაა; და მათგან, ვინც ვერ უძლებენ მათზე მომავალ საცდურთ, როგორებიც არიან ისინი, ვინც კლდოვანზე არიან.

 

[თ. 8; მ. 16-18]

16. არავინ სანთელი აღანთის და დაფარის ჭურჭლითა, გინა ქუეშე ცხედარსა შედგიან, არამედ სასანთლესა ზედა დადგიან, რაჲთა შემავალნი იგი ნათელსა ხედვიდენ. 17. რამეთუ არა არს დაფარული, რომელი არა გამოცხადნეს, არცა საიდუმლოჲ, რომელი არა საცნაურ იყოს და ცხადად მოვიდეს. 18. იხილეთ უკუე, ვითარ-ეგე ისმენთ: რომელსა აქუნდეს, მიეცეს მას, და რომელსა არა აქუნდეს და რომელღა-იგი ჰგონიეს, ვითარმედ აქუს, მო-ვე-ეღოს მას.

აქ სხვა სწავლება დაიწყო, ვინაიდან იგი მიმართავს მოწაფეებს და ამას ამბობს მათი დამოძღვრის მიზნით, რათა იყვნენ გულმოდგინენი ცხოვრებაში და დაუღალავი მოღვაწენი, რამდენადაც ყველანი მათ მიაპყრობენ მზერას. ვინაიდან ყველა მას უცქერის, ვინც მოძღვრავს და ქადაგებს, ყველა მას აკვირდება, კარგია ის, თუ პირიქით, და ვერაფერს თავისას ის ვერ დამალავს. ამრიგად, თუკი თქვენ, მოწაფეებო, ყურადღებიანნი და გულმოდგინენი იქნებით, ღმერთი თქვენზე დიდ მადლს მოიღებს. ხოლო ვისაც არ აღმოაჩნდება გულმოდგინება და ყურადღება, ის თავისი დაუდევრობით, ჩაკლავს და დაღუპავს ღმერთის იმ ნიჭსაც, რომელიც, როგორც ჩანს, მიაჩნია მას.

 

[თ. 8; მ. 19-21]

19. მოვიდეს მისა დედაჲ და ძმანი მისნი, და ვერ ეძლო შემთხუევად მისა ერისა მისგან. 20. უთხრეს მას და ეტყოდეს: დედაჲ შენი და ძმანი შენნი გარე დგანან და ხილვაჲ შენი ჰნებავს. 21. ხოლო თავადმან ჰრქუა მათ: დედაჲ ჩემი და ძმანი ჩემნი ესე არიან, რომელთა სიტყუაჲ ღმრთისაჲ ისმინონ და ყონ იგი.

აქედან ჩანს, რომ ქრისტე თავის ხორციელ ნათესავებთან ერთად კი არ იყო, არამედ ისინი მივიდნენ მასთან, ვინაიდან, დაუტევა რა ისინი, იგი სულიერი სწავლებითაა დაკავებული. ასევე, ყოველმა, რომელსაც ღმრთის მსახურება აქვს ჩაბარებული, არაფერი უნდა ამჯობინოს მას; არამედ მშობლებიც კი უნდა დაუტევოთ, თუკი ისინი უსარგებლოდ და ტყუილუბრალოდ გვაბრკოლებენ საღმრთო საქმიდან, ისევე როგორც უფალი იქცევა აქ, როდესაც ზოგიერთნი ეუბნებიან მას მისი ნათესავების შესახებ. იგი არ აქცევს ძმის წოდებას მცირედთა კუთვნილებად და იოსების ძეებს არ მიაკუთვნებს იმ პატივს, თითქოსდა მხოლოდ ისინი არიან მისი ძმები. არამედ, რამდენადაც იგი მოვიდა მთელი მსოფლიოს გადასარჩენად და იმისათვის, რათა ყველანი ძმებად ვექციეთ, ამბობს: დედა ჩემი და ძმები ჩემი ისინი არიან, ვინც ღმრთის სიტყვას ისმენენ; შემდეგ, ვინაიდან მხოლოდ მოსმენა ვერავის აცხოვნებს, არამედ მხოლოდ სასჯელს მოაწევს მასზედ, იგი ამბობს: და ასრულებენ მას. ვინაიდან უნდა ისმინო კიდეც და ამასთან შეასრულო. ღმრთის სიტყვას თავის მოძღვრებას უწოდებს, ვინაიდან რაც არ უნდა ეთქვა მას, ყველაფერი მის მამას ეკუთვნოდა. ვინაიდან იგი არ იყო წინააღმდგომი ღმრთისა, რომ მისი სიტყვა ღმრთისა არ ყოფილიყო. ზოგიერთნი ამ ადგილს ასე იგებენ: რადგანაც ქრისტე ასწავლიდა და დიდებაში იყო თავისი მოძღვრების გამო, ამიტომ ზოგიერთნი, შურით ანთებულნი, თითქოსდა მის დასაცინად, ამბობდნენ: აი, დედა შენი და ძმანი შენნი, გარეთ დგანან და შენი ხილვა სურთ. რამდენადაც დედამისი ღარიბი იყო და მისი ძმები არ იყვნენ დიდებული წარმოშობისანი, როგორც დურგლის შვილები, ამიტომ ისინი, იმისათვის, რომ შეერცხვინათ იგი, როგორც არა კეთილშობილი, უთითებდნენ კიდევ მას დედასა და ძმებზე. მაგრამ მან იცოდა რა მათი ზრახვები, თქვა: ნათესავთა სიღარიბე სრულიადაც არ მვნებს მე: პირიქით, თუკი ვინმე არის კიდეც ღარიბი, მაგრამ ღმრთის სიტყვას ისმენს, მას მე ჩემს ნათესავად ვაქცევ.

 

[თ. 8; მ. 22-25]

22. და იყო ერთსა შინა დღესა თავადი შევიდა ნავსა, და მოწაფენი მისნი მის თანა, და ჰრქუა მათ: განვიდეთ წიაღკერძო ტბასა მას; და აღვიდეს. 23. და მი-რაჲ-ვიდოდეს იგინი ნავითა, მიეძინა. და გარდამოჴდა არმური ქარისაჲ ტბასა მას ზედა, და აღივსებოდა ნავი იგი, და იურვოდეს. 24. და მოვიდეს და განაღჳძეს და ეტყოდეს: მოძღუარ, მოძღუარ, წარვწყმდებით. ხოლო თავადი აღდგა და შეჰრისხნა ქარსა მას და ღელვასა წყალთასა; და დასცხრეს, და იყო დაყუდებაჲ დიდი. 25. და ჰრქუა მათ: სადა არს სარწმუნოებაჲ თქუენი? ხოლო მათ შეეშინა და დაუკჳრდა და იტყოდეს ურთიერთას: ვინ-მე არს ესე, რამეთუ ქართაცა უბრძანებს და წყალთა, და ერჩიან მას?

უფალი იძინებს განსაკუთრებული განზრახვით, კერძოდ: რათა სავარჯიშო მისცეს მოწაფეებს და გამოსცადოს, თუ როგორია მათი რწმენა, დარჩებიან თუ არა ისინი აუმღვრეველნი საცდურთაგან. აღმოჩნდება, რომ ისინი სუსტნი არიან. ისინი ავლენენ არა სრულყოფილ რწმენას, არამედ შერეულს ურწმუნოებასთან. ვინაიდან სწამთ, რომ მას შეუძლია ისხნას, მაგრამ როგორც მცირედმორწმუნენი ამბობენ: გვიხსენი! ვიღუპებით. მათ რომ სრულყოფილი რწმენა ჰქონოდათ, სავსებით დარწმუნებულნი იქნებოდნენ, რომ მათთვის შეუძლებელიც კია დაიღუპონ მაშინ, როდესაც მათ გვერდით ყოვლისშემძლეა. „თავადი აღდგა და შერისხა ქარსა“. მისი ძლიერება რომ უფრო აშკარა ყოფილიყო, მან დაუშვა ისინი შემცბარიყვნენ. ვინაიდან ჩვენ, ადამიანებს, ჩვეულებრივ უფრო მეტად გვახსოვს ის მხსნელი, რომელმაც გვიხსნა ჩვენ დიდი საფრთხისაგან. ამიტომაც აღდგა და იხსნა ისინი არა თავიდანვე, არამედ როდესაც საფრთხის ზღვარზე იდგნენ. შეგიძლია გადატანითი მნიშვენლობაც დაინახო. არსებული მოვლენა არის სახე იმისა, რაც მოწაფეებს შემდგომში დაემართათ. ტბა წარმოადგენს იუდეას, რომელსაც თავს ქრისტეს წინააღმდეგ მძვინვარების ძლიერი ქარიშხალი დაატყდა, რომლითაც მძვინვარებდნენ იუდეველნი უფლის ჯვარცმისას. მოწაფეებიც შეცბნენ, ვინაიდან ყველამ დაუტევა იგი და გაიქცა, მაგრამ უფალმა განიღვიძა ძილისაგან, ანუ აღსდგა და მოწაფენი კვლავ დამშვიდნენ. ვინაიდან წარსდგა რა მათ წინაშე, მან თქვა: „მშვიდობა თქუენ თანა“ (იოანე; 20, 19). ასეთია ამ ადგილის გადატანითი მნიშვნელობა. „ვინმე არს ესე?“ ამას ისინი ეჭვის გრძნობით კი არ ამბობენ, არამედ გაკვირვების. ისინი თითქოსდა ამგვარად ამბობენ: „ვინ არს ეს“, ანუ როგორი დიადი და საკვირველია იგი და რომელი ხელმწიფებითა და ძალით იქმს ამას?

 

[თ. 8; მ. 26-33]

26. და განვიდეს სოფელსა მას გადარინელთასა, რომელ არს წიაღკერძო გალილეასა. 27. და ვითარცა განვიდეს იგინი ქუეყანად, მო-ვინმე-ეგებვოდა კაცი ქალაქისასა, რომლისა თანა იყვნეს ეშმაკნი; და მრავალ ჟამ სამოსელი არა შეემოსა და სახლსა შინა არა იყოფოდა, არამედ საფლავებსა. 28. და ვითარცა იხილა მან იესუ, ღაღატ-ყო და შეუვრდა ფერჴთა მისთა და ჴმითა დიდითა იტყოდა: რაჲ ძეს ჩემი და შენი, იესუ, ძეო ღმრთისა მაღლისაო? გევედრები, ნუ მტანჯავ მე. 29. რამეთუ უბრძანა სულსა მას არაწმიდასა განსლვად კაცისა მისგან; რამეთუ მრავალ-გზის წარიტაცის იგი, და შებორკილიან იგი ჯაჭჳთა და საკრველითა და სცვედ, და განხეთქნის საკრველნი და იდევნებინ ეშმაკისა მისგან უდაბნოთა. 30. ჰკითხა მას იესუ: რაჲ არს სახელი შენი? ხოლო მან ჰრქუა: ლეგეონ, რამეთუ ეშმაკნი მრავალნი შესრულ იყვნეს მისა. 31. და ევედრებოდეს მას, რაჲთა არა უბრძანოს მათ უფსკრულთა შთასლვაჲ. 32. და იყო მუნ კოლტი ღორთაჲ მრავალი, მძოვარი მთასა ზედა; და ევედრებოდეს მას, რაჲთა უბრძანოს მათ ღორებსა მას შესლვაჲ. და თავადმან უბრძანა მათ. 33. და გამოვიდეს ეშმაკნი იგი კაცისა მისგან და შევიდეს ღორთა მათ. და მიიმართა ყოველმან კოლტმან კბოდესა მას ტბად და დაიშთვნეს.

ნახე! ეშმაკი შეპყრობილი ორი ბოროტი ვნებით: კადნიერებით და შიშით. ვინაიდან სიტყვები: „რაჲ ძეს ჩემი და შენი“, დამახასიათებელია კადნიერი და უსირცხვილო მონისათვის, ხოლო „გევედრები“ - მშიშარისათვის. ის ცხოვრობს სამარხებში იმ მიზნით, რათა ადამიანებს ჩაუნერგოს მაცდური აზრი, რომ გარდაცვლილთა სულები ეშმაკები ხდებიან. არაწმიდა სულები ითხოვენ, რათა მათ არ ებრძანოთ უფსკრულში დანთქმა, არამედ ნება დართონ კიდევ იცხოვრონ მიწაზე. უფალი მიწაზე ცხოვრების ნებას რთავს მათ, რათა მათ, თავს ესხმიან რა ადამიანებს, უფრო დიდებით მოსილნი გახადონ ისინი. ვინაიდან, რომ არ ყოფილიყვნენ წინააღმდგომნი, ღვაწლიც არ ექნებოდა, ხოლო თუკი არ იქნებოდა ღვაწლი, არც გვირგვინი იქნებოდა. იცოდე უფრო გადატანითი მნიშვნელობაც. ვისაც თავისში ეშმაკები ჰყავს, ანუ საეშმაკო საქმეები, იგი არ იცვამს შესამოსელს, ანუ არ გააჩნია ნათლობის სამოსი და არ ცხოვრობს სახლში, ანუ ეკლესიაში, ვინაიდან არ არის ღირსი ეკლესიაში შესვლისა; არამედ ცხოვრობს სამარხებში, ანუ მკვდარი საქმეების საუფლოში, მაგალითად, უსარგებლო სახლებში, საბაჟოებში, ვინაიდან ასეთი სახლები არსებითად ბოროტების სამკვიდროა.

 

[თ. 8; მ. 34-39]

34. ვითარცა იხილეს მწყემსთა მათ საქმე ესე, ივლტოდეს და შევიდეს და უთხრეს ქალაქსა და დაბნებსა. 35. და გამოვიდეს ხილვად, რომელი-იგი იქმნა, და მოვიდეს იესუჲსა და იხილეს კაცი იგი მჯდომარე, რომლისაგან ეშმაკნი იგი განსრულ იყვნეს, შემოსილი და გონიერი, ფერჴთა თანა იესუჲსთა, და შეეშინა. 36. რამეთუ უთხრეს, რომელთა-იგი ეხილვა, ვითარ-იგი ცხოვნდა ეშმაკეული. 37. და ევედრებოდეს მას ყოველი იგი სიმრავლე გარემო სოფლებისაჲ მის გადარინელთაჲსაჲ, რაჲთა წარვიდეს მათგან, რამეთუ შიშითა დიდითა შეპყრობილ იყვნეს. ხოლო თავადი შევიდა ნავსა და მიიქცა მუნვე. 38. ევედრებოდა მას კაცი იგი, რომლისაგან ეშმაკნი განსრულ იყვნეს, რაჲთა იყოს მის თანა. ხოლო თავადმან განუტევა იგი და ჰრქუა: 39. მიიქეც სახიდ შენდა და მიუთხარ, რაოდენი გიყო შენ ღმერთმან. და წარვიდა ყოველსა მას ქალაქებსა და ქადაგებდა, რაჲ-იგი ყო მისთჳს იესუ.

მწყემსების გაქცევა გადარინელთათვის ცხონების საბაბი იყო, მაგრამ მათ ვერ გულისხმაყვეს. მათ მართებდათ გაოცებულიყვნენ, მაცხოვრის სიძლიერით და ერწმუნათ მისი, ისინი კი, ნათვქამია, სთხოვდნენ, ანუ ევედრებოდნენ იესოს წასულიყო მათგან. ვინაიდან ეშინოდათ, რათა კიდევ რაიმე სხვა დანაკლისი არ განეცადათ, მსგავსად იმისა, როგორც ღორები დაკარგეს. მაგრამ იგი, ვინც კურნება მიიღო, წარმოადგენს უტყუარ მტკიცებულებას განკურნებისა. იგი იმდენად გაჯანსაღდა გონებით, რომ შეიცნო იესო და სთხოვა მას მასთან ყოფილიყო. როგორც ჩანს, ეშინოდა, რომ იესოსგან მოშორების შემთხვევაში, კვლავ ეშმაკთა ხელმწიფების ქვეშ არ აღმოჩენილიყო. მაგრამ უფალი უჩვენებს რა მას, რომ იგი იესოსთან არ ყოფნის შემთხვევაშიც, არამედ მისი მადლის საფარველ ქვეშ მყოფი შეიძლება ეშმაკის მანქანებაზე მაღლა იდგეს, ეუბნება მას: „მოიქეც სახით შენდა და მიუთხარ, რაოდენი გიყო შენ ღმერმან“. არ უთქვამს: „რაოდენი გიყავი შენ მე“. რათა ჩვენ გვიჩვენოს მაგალითი სიმდაბლისა, რათა ჩვენი ყველა კეთილად დასრულებული საქმე, ღმერთს მივაკუთვნოთ. მაგრამ განკურნებული იმდენად კეთილგონიერი იყო, რომ ქადაგებდა, რა უყო იესომ. თუმცა უფალმა ამცნო მოეთხრო იმის შესახებ, თუ რა იყო მას „ღმერთმა“, იგი კი უამბობს იმის შესახებ, თუ რა უყო მას „იესომ“. ასევე ჩვენც, როდესაც სიკეთეს გავაკეთებთ, არ უნდა ვისურვოთ ქადაგება მის შესახებ. მან კი, ვისაც სიკეთე უყვეს, უნდა ამცნოს მის შესახებ, თუნდაც ჩვენ არ გვსურდეს ეს.

 

[თ. 8; მ. 40-44]

40. და იყო მიქცევასა მას იესუჲსსა მუნვე შეიწყნარა იგი ერმან მან, რამეთუ ყოველნივე მოელოდეს მას. 41. და აჰა ესერა მოვიდა კაცი, და სახელი მისი იაიროს, და ესე მთავარი იყო შესაკრებელისაჲ; და დავარდა ფერჴთა თანა იესუჲსთა და ევედრებოდა მას, რაჲთა შევიდეს სახლსა მისსა. 42. რამეთუ ასული მარტოჲ ესუა მას, რომელი იყო ათორმეტის წლის, და იგი მოკუდებოდა. და მისლვასა მას მისსა ერი იგი შეკრბებოდა მისა. 43. და იყო ვინმე დედაკაცი წყაროჲთა სისხლისაჲთა ათორმეტით წლითგან, რომელსა ყოველი მონაგები მისი წარეგო მკურნალთა ზედა, და ვერვის განეკურნა. 44. და მოვიდა ზურგით კერძო და შეახო ფესუსა სამოსლისა მისისასა. და მეყსეულად დასცხრა წყაროჲ იგი სისხლისა მისისაჲ.

იესო ის იყო დაბრუნდა გადარინელთა ქვეყნიდან, რომ ხალხი უკვე ელოდა მას, ნაწილობრივ სწავლების ნაწილობრივ კი სასწაულთა გამო. მოვიდა მასთან ერთი შესაკრებლის მთავარიც, არა ღარიბი, არა განდევნილი, არამედ ერთ-ერთი პირველთაგანი. მახარებელი ურთავს მის სახელსაც, რათა ამით კიდევ უფრო ცხადი გახადოს, რომ სასწაული ჭეშმარიტია. მწვავე საჭიროებისდა გამო იგი ემხობა იესოს ფერხთით. მართალია იგი მწვავე საჭიროების გარეშეც უნდა დამხობილიყო იესოს წინაშე და ეღიარებინა იგი ჭეშმარიტ ღმერთად, თუმცა ხდება ისეც, რომ მწუხარება აღძრავს ადამიანებს აირჩიონ უკეთესი. სწორედ ამიტომ თქვა დავითმაც: „ნუ იყოფით ვითარცა ცხენი და ჯორი, რომელთა თანა არა არს გულისხმა; ჭიმითა და აღვირითა უქცინე ღაწუნი მათნი, რომელნი შენ არა მოგეახლნეს“ (ფსლა. 31,9). გზად მიმავალ უფალთან მიდის დედაკაცი, რომელსაც საკმაოდ ძლიერი რწმენა ამოძრავებს. მივიდა რა, იგი კიდეს შეეხო უფლის სამოსლისა დარწმუნებულმა, რომ როგორც კი შეეხება, მაშინვე განიკურნება კიდეც. „და მეყსეულად დასცხრა წყაროჲ იგი, სისხლისა მისისაჲ“. ისევე როგორც, თუკი ვინმე მზერას მბრწყინავი სინათლისკენ მიაქცევს, ანდა ფიჩხს ცეცხლთან მიიტანს, ისინი (სინათლე და ცეცხლი) მაშინვე ავლენენ თავიანთ მოქმედებას, ასევე დედაკაცმაც, შესწირა რა რწმენა განკურნების შემძლეს, მეყსეულად მიიღო კურნება. ვინაიდან იგი არაფერზე არ ფიქრობდა, არც ავადმყოფობის ხანგრძლივობაზე, არც მკურნალთა უიმედობაზე, არც არაფერ სხვაზე, არამედ მხოლოდ სწამდა - და გადარჩა. და როგორც ჩანს, იგი თავდაპირველად ფიქრით შეეხო იესოს და შემდეგ უკვე ხორცით.

 

[თ. 8; მ. 45-48]

45. და თქუა იესუ: ვინ შემახო მე? და ვითარცა უვარ-ჰყოფდეს ყოველნი, ჰრქუა პეტრე და მისთანათა: მოძღუარ, ერნი გარე მოგადგან და შეგაიწრებენ შენ, და შენ იტყჳ: ვინ შემახო მე? 46. ხოლო იესუ ჰრქუა: შე-ვინმე-მახო მე, რამეთუ მე ვცან ძალი, განსრული ჩემგან. 47. და იხილა რაჲ დედაკაცმან მან, რამეთუ არა დაეფარა, მოვიდა ძრწოლით და შეუვრდა მას და, რომლისა ბრალისათჳს შეახო, უთხრა წინაშე ყოვლისა ერისა, და ვითარ-იგი მეყსეულად განიკურნა. 48. ხოლო იესუ ჰრქუა მას: ნუ გეშინინ, ასულო, სარწმუნოებამან შენმან გაცხოვნა შენ, ვიდოდე მშჳდობით!

უფალს სურდა რა ეჩვენებინა ყველასათვის სარწმუნოება დედაკაცისა, რათა მიებაძათ მისთვის და იაროსს ჩასახვოდა კეთილი რწმენა მისი ქალიშვილის განკურნებისა, სააშკარაოზე გამოაქვს ის, რაც საიდუმლოდ აღესრულა. კერძოდ: იგი კითხულობს, თუ ვინ შეეხო მას, მაგრამ პეტრე, როგორც თამამი, საყვედურობს რა მას ასეთი კითხვისათვის, ამბობს: ამდენი ხალხი გავიწროვებს, შენ კი ამბობ „ვინ შემახო მე?“ თავად კი არ ესმოდა, თუ რა იკითხა უფალმა. ვინაიდან იესომ იკითხა: ვინ შემეხო მე რწმენით და არა ისე, უბრალოდ. ვინაიდან, როგორც ყველას აქვს ყურები რათა გაიგონოს, და მიუხედავად ამისა, ზოგიერთებს აქვს რა ყურები, არ ესმის, ასევე ამ შემთხვევაშიც, ზოგიერთი რწმენით ეხება, სხვა კი თუმცა უახლოვდება, მაგრამ მისი გული შორს რჩება.  ამრიგად, უფალი, თუმცა კი სცნობდა დედაკაცს, მაგრამ მაინც ეკითხება იმისათვის, რომ როგორც ვთქვი, მისი სარწმუნოებაც განადიდოს და შესაკრებლის მთავარიც უფრო მეტად დააიმედოს, ეკითხება და ამრიგად, დედაკაცს შუა ადგილას აყენებს. „მე ვცან ძალი, განსრული ჩემგან“. სამართლიანად ამბობს, ვინაიდან წინასწარმეტყველებს არ ჰქონდათ ძალა, მათგან გამომავალი: ისინი სასწაულებს ღმრთის მადლით აღასრულებდნენ. იესო კი, არის რა წყარო ყოველგვარი სიკეთისა და ყოველგვარი ძალისა, აქვს ძალაც მისგან გამომავალი. ქრისტე ორმაგად კურნავს დედაკაცს: ჯერ ერთი განკურნა მისი სნეულება, შემდეგ კი დაამშვიდა სულიერი ძრწოლისაგან, უთხრა რა: „ნუ გეშინინ, ასულო!“

 

[თ. 8; მ. 49-56]

49. და ვითარ იგი ეტყოდა ოდენ, მო-ვინმე-ვიდა შესაკრებელის-მთვარისაჲ მის და ჰრქუა მას, ვითარმედ: ასული შენი მოკუდა, ნუ დააშრობ მოძღუარსა. 50. ხოლო იესუს ვითარცა ესმა, ჰრქუა მას: ნუ გეშინინ, გარნა გრწმენინ, და ცხოვნდეს იგი. 51. და ვითარცა მოვიდა იესუ სახლსა მას, არავინ უტევა შესლვად მის თანა, გარნა პეტრე და იაკობ და იოვანე და მამაჲ და დედაჲ მის ყრმისაჲ. 52. სტიროდეს მას ყოველნი და ეტყებდეს. ხოლო იესუ ჰრქუა მათ: ნუ სტირთ, რამეთუ ყრმაჲ ეგე არა მომკუდარ არს, არამედ სძინავს. 53. ხოლო იგინი ჰბასრობდეს მას, უწყოდეს, რამეთუ მომკუდარ იყო. 54. და თავადმან გამოასხა ყოველი და უპყრა ჴელი ყრმისაჲ მის და ჴმა-უყო: ყრმაო, აღდეგ! 55. და მოიქცა სული მისი, და მეყსეულად აღდგა. და უბრძანა, რაჲთა სცენ მას ჭამადი. 56. და განუკჳრდებოდა მამა-დედათა მისთა. ხოლო თავადმან ამცნო მათ, რაჲთა არავის უთხრან საქმე იგი.

იესომ გაიგონა რა, რომ ვიღაცამ უთხრა შესაკრებლის მთავარს: ნუღარ აწუხებ მოძღვარს, ანუ ნუ აწუხებ, ნუ სთხოვ წამოვიდეს, - არ მისცა შესაკრებლის მთვარას, რაიმე ეთქვა მისთვის, არამედ დაასწრო მას, რათა არ ეთქვა, მე აღარ ვსაჭიროებ შენს დახმარებას. უბედურება უკვე მოხდა; ის, ვისზეც ვიმედოვნებდით, რომ განკურნავდი, გარდაიცვალა. ამრიგად, მას რომ არ ეთქვა რაიმე ასეთი (ვინაიდან იგი ურწმუნო იუდეველი იყო), ქრისტემ დაასწრო მას და თქვა: „ნუ გეშინინ, გარნა გრწმენინ“. ეუბნება შეხედეო სისხლმდინარეს; მიბაძე მას და შენ არ შეცდები. უფალი მასთან ერთად წასვლის ნებას მხოლოდ პეტრეს, იოანეს და იაკობს რთავს, როგორც გამორჩეულთ მოწაფეთაგან და როგორც შემძლებელთ დაიდუმონ სასწაულის შესახებ, ვინაიდან მას არ სურდა, რომ იგი დროზე ადრე გამხდარიყო ცნობილი მრავალთათვის. იგი მის მიერ აღსრულებულ სასწაულთა უმეტეს ნაწილს, შესაძლოა, იუდეველთა შურის გამო მალავდა, რათა შურით ანთებულნი, სასჯელის ღირსნი არ შექმნილიყვნენ. ასევე უნდა მოვიქცეთ ჩვენც.

თუკი ვინმეს შურს ჩვენი, ჩვენ არ უნდა წარმოვადგინოთ მის წინაშე ჩვენი სრულქმნილებანი, რათა გავაოგნოთ რა მათით, კიდევ უფრო მეტი შური არ გამოვიწვიოთ მასში და ცოდვაში არ ჩავაგდოთ, არამედ, რამდენადაც შესაძლებელია, უნდა ვეცადოთ დავფაროთ ისინი მისგან. როდესაც უფალმა თქვა, რომ ასული „არ მომკვდარა, არამედ სძინავს“ და სიკვდილს ძილი უწოდა, ვინაიდან აპირებდა აღედგინა გარდაცვლილი ისე თითქოს ძილისაგან გამოეფხიზლებინა. ამის გამგონეთ დაცინვა დაუწყეს მას, რაც მან იმისათვის დაუშვა, რომ სასწაული უმეტეს სასწაულად ქცეულიყო, რათა შემდგომში არ შესძლებოდათ თქმა, თითქოს ასული არ მომკვდარა, არამედ ეძინა. ამიტომაც მოაწყო მან ასე, რათა ჯერ დაეცინათ სიტყვებისათვის: „არ მომკვდარა, არამედ სძინავს“, რომ გაეჩუმებინა მისი ცილისწამების მსურველნი, ვინაიდან ქალიშვილის სიკვდილი იმდენად აშკარა იყო, რომ დასცინეს მას, როდესაც უფალმა თქვა, არ მომკვდარაო. უფალმა ყველანი გარეთ გამოაძევა, შესაძლოა, იმის გამო, რომ ჩვენთვის ესწავლებინა არ ვიყოთ დიდებისმოყვარენი და არაფერი გავაკეთოთ სხვების დასანახად, ხოლო, შესაძლოა იმის გამოც, რათა ჩაენერგა, რომ ის ვინც სასწაული უნდა აღასრულოს, მრავალთა გარემოცვაში კი არ უნდა იმყოფებოდეს, არამედ განმარტოებით და თავისუფალი უნდა იყოს ყოველგვარი შეშფოთებისაგან სხვათა მხრიდან. „და მოიქცა სული ყრმისა“. ვინაიდან უფალმა ახალი სული კი არ შთაბერა, არამედ უბრძანა მოქცეულიყო იმას, რომელმაც დატოვა სხეული, უბრძანა მისთვის მიეცათ საჭმელი მეტი სარწმუნოებისთვის და დასამტკიცებლად იმისა, რომ იგი მართლაც აღსდგა. ეს შესაძლოა ასეც გავიგოთ. სისხლმდინარე არის ყოველი სული, რომელშიც დუღს და თითქოსდა მოსჩქეფს სისხლიანი და მომაკვდინებელი ცოდვა. ვინაიდან ყოველი ცოდვა არის მკვლელი და მომწყვლელი სულისა. თუკი სული იესოს სამოსს შეეხება, ანუ ხორცშესხმას მისას და ირწმუნებს, რომ ძე ღმრთისა განხორციელდა, მაშინ გამოჯანმრთელდება. თუკი ვინმე, შესაკრებლის მთავარია, ანუ გონება ამაღლებული ვერცხლისმოყვარეობით შეგროვებულ სიმდიდრეზე, მაგრამ ასული მისი, ანუ გულისთქმა, დაავადდა, დაე მხოლოდ მოუწოდოს იესოს და ირწმუნოს მისი - და გადარჩება.

თავი მეცხრე

[თ. 9; მ. 1-6]

1. და მოუწოდა იესუ ათორმეტთა მათ მოწაფეთა თჳსთა და მისცა მათ ძალი და ჴელმწიფებაჲ ყოველთა ზედა ეშმაკთა და სენთა განკურნებაჲ. 2. და წარავლინნა იგინი ქადაგებად სასუფეველსა ღმრთისასა და განკურნებად უძლურთა. 3. და ჰრქუა მათ: ნურარაჲ გაქუნ გზასა ზედა, ნუცა კუერთხი, ნუცა ვაშკარანი, ნუცა პური, ნუცა ვეცხლი, ნუცა ორი სამოსელი გაქუნ. 4. და რომელსა სახლსა შეხჳდეთ, მუნ დაადგერით და მიერ გამოვედით. 5. და რაოდენთა არა შეგიწყნარნენ თქუენ, გამო-რაჲ-ხჳდოდით მიერ ქალაქით, მტუერი ფერჴთა თქუენთაგან განიყარეთ საწამებელად მათა. 6. და გამო-რაჲ-ვიდეს, მიმოვიდოდეს დაბნებსა მას და ახარებდეს და განჰკურნებდეს სნეულთა ყოველთა ადგილთა.

აქედანაც ჩანს აღმატებულობა იესოს ღმრთაებრიობისა, ვინაიდან იგი არა მხოლოდ თვითონ იქმოდა სასწუალებს, არამედ იმავე ძალას აძლევდა მოწაფეებსაც. ხოლო გადასცეს თავის მეგობრებს ასეთი ნიჭები, ეჭვგარეშეა, რომ შეუძლია არა ადამიანს, არამედ მხოლოდ ღმერთს. მიანიჭა რა ხელმწიფება არაწმიდა სულებზე, უფალმა არ შეზღუდა ისინი მხოლოდ ამ ძალაუფლების გამოყენებით, არამედ უბრძანა მათ სახარებაც ექადაგათ. მას, ვისაც ჩაბარებული აქვს დამოძღვრა, უნდა იქადაგოს კიდეც და სასაწულებიც უნდა აღასრულოს. ამ შემთხვევაში ქადაგება მტკიცდება სასწაულებით, ხოლო სასწაულები - ქადაგებით. ვინაიდან მრავალნი ხშირად სჩადიოდნენ სასწაულებს ეშმაკის ძალით, მაგრამ მათი ქადაგება არ იყო ჭეშმარიტი, ამიტომაც მათი სასწაულებიც არაა ღმრთისაგან. უფალი, აგზავნის რა მოწაფეებს, ამცნებს მათ ისეთ ზომიერებას, რომ უბრძანებს არ წაიღონ არც პური, არც რაიმე ისეთი, რასაც მრავალი ჩვენგანი იმარაგებს თავისთვის.

ამცნებს მათ იმასაც, რომ არ ირბინონ ერთიდან მეორესთან, არამედ რომელ სახლშიც შევლნენ, მასში დარჩნენ, რათა ისინი როგორც არამდგრადნი ძლიერ და ცვალებადნი არ გამოჩნდნენ. ჩამოიბერტყეთო, ეუბნება, მტვერი მათზე, რომელნიც არ მიგიღებენ თქვენ, მათ წინააღმდეგ სამოწმებლად, ანუ მათ სამხილებლად და დასასჯელად, უჩვენეთ რა მათ, რომ, მართალია მათი გულისთვის დიდი გზა გამოიარეთ, თუმცა მათგან ვერანაირი სარგებელი ვერ მიიღეთ. ზოგიერთნი მოციქულთათვის მიცემულ მცნებას - არ წაიღონ არც ვერცხლი, არც არგანი, არ ჰქონდეთ ორი სამოსელი - იგებენ ასე: ნუ შეიკრებთ საუნჯეს; ვინაიდან ვერცხლი, იტევს რა მრავალს, დაგროვებას აღნიშნავს; ნუ ატარებთ არგანს, ანუ ნუ იქნებით მრისხანენი და მაჩხუბარნი; ნუ იქონიებთ ორ სამოსელს, ანუ ნუ იქნებით ცვალებადი ზნისანი და ორგულნი ფიქრებში.

 

[თ. 9; მ. 7-9]

7. ესმნეს ჰეროდეს მეოთხედ მთავარსა ყოველნი იგი საქმენი, რომელნი მის მიერ იქმნებოდეს, და განიზრახვიდა, რამეთუ იტყოდეს ვინმე, ვითარმედ: იოვანე ნათლის-მცემელი აღდგომილ არს მკუდრეთით. 8. ხოლო რომელნიმე იტყოდეს: ელია გამოჩნდა; და სხუანი იტყოდეს: წინაწარმეტყუელი ვინმე პირველთაგანი აღდგომილ არს. 9. ხოლო ჰეროდე თქუა: იოვანეს მე თავი მოვჰკუეთე, ხოლო ესე ვინ არს, რომლისათჳს ესევითარი მესმის, არა ვიცი. და უნდა ხილვაჲ მისი.

ეს ჰეროდე იყო უმცროსი ძე დიდი ჰეროდესი, რომელმაც ყრმები მოსწყვიტა. ის მეფე იყო, ეს კი - მეოთხედმთვარი. იგი საგონებელში იყო ჩავარდნილი, თუ ვინ უნდა ყოფილიყო იესო. თუმცა, იოანეს მე მოვკვეთე თავი და ამიტომ, თუ იგი აღსდგა მკვდრეთით, მაშინ მე, ვიხილავ რა მას, ვიცნობო: და ეძიებდა შემთხვევას იესოს ხილვისა. ნახე: ებრაელები მკვდრეთით აღდგომას ვარაუდობენ ხორციელ ცხოვრებაში, ჭამასა და სმაში. მცდარად ფიქრობენ, ვინაიდან აღდგომა არა საჭმელსა და სასმელშია, ანდა ხორციელ ცხოვრებაში, არამედ მკვდრეთით აღდგმარნი ცხოვრობენ ისე, როგორც უფლის ანგელოზები.

 

[თ. 9; მ. 10-17]

10. და მოიქცეს მოციქულნი და უთხრეს იესუს, რაოდენი ქმნეს. და წარიყვანნა იგინი და განეშორა თჳსაგან ადგილსა უდაბნოსა ქალაქისასა, რომელსა ჰრქჳან ბეთსაიდაჲ. 11. ხოლო ერმან მან აგრძნა და მისდევდეს მას. და შეიმთხჳნა იგინი და ეტყოდა მათ სასუფეველისათჳს ღმრთისა, და რაოდენთა უჴმდა განკურნებაჲ, განჰკურნებდა. 12. და ვითარცა იწყო დღემან მიდრეკად, მოვიდეს ათორმეტნი იგი და ჰრქუეს მას: განუტევე ერი ესე, რაჲთა წარვიდენ გარემო დაბნებსა და აგარაკებსა და დაადგრენ მუნ და პოონ საზრდელი თავისა მათისაჲ, რამეთუ აქა უდაბნოსა ადგილსა ვართ. 13. ხოლო იესუ ჰრქუა მათ: თქუენ ეცით მაგათ ჭამადი. და მათ ჰრქუეს: არა არს ჩუენ თანა უფროჲს, გარნა ხუთი ჴუეზაჲ პური და ორი თევზი; გარნა თუ ჩუენ წარვიდეთ და უყიდოთ ყოველსა ამას ერსა საზრდელი? 14. რამეთუ იყვნეს კაცნი იგი ვითარ ხუთ ათას ოდენ. ჰრქუა იესუ მოწაფეთა თჳსთა: დასხით კაცები ეგე პურისმტედ-პურისმტედ ერგასეული. 15. და მათ ყვეს ეგრე და დასხეს ყოველი იგი ერი. 16. ხოლო თავადმან მოიღო ხუთი იგი პური და ორი თევზი და აღიხილნა თუალნი ზეცად და აკურთხნა იგინი და დამუსრა და მისცემდა მოწაფეთა, რაჲთა დაუგონ ერსა მას. 17. და ჭამეს და განძღეს ყოველნი; და აღიღეს, რომელ-იგი დაუშთა მათ ნამუსრევი, ათორმეტი გოდორი.

იესოს განზრახული ჰქონდა რა პურზე აღესრულებინა სასწაული, მიდის უდაბურ ადგილას, რათა ვინმეს არ მოუვიდეს თავში იმის თქმა, რომ პურები ახლომდებარე ქალაქიდან მოიტანეს. მიიღო რა ხალხი, იგი ასწავლიდა და კურნავდა, რათა შენ შეიცნო, რომ ჩვენი სიბრძნე იყოფა სიტყვად და საქმედ, და როგორც არ უნდა თქვა ის, რაც ძნელად შესასრულებელია, ასევე არ უნდა აკეთო ის, რაზე საუბარიც უაზროა. როდესაც დღემ იწყო მიდრეკა, მოწაფეებს, რომლებმაც უკვე იწყეს გამორჩევა კაცთმოყვარებითა და მწყემსისთვის დამახასიათებელი განწყობებით, შეეცოდათ ხალხი და უთხრეს: გაუშვი ისინი, ანუ სწრაფად განკურნე მათი სნეულებანი, შეასრულე მათი სათხოვარი, უფალი კი ეუბნება მოწაფეებს: „თქუენ ეცით მაგათ ჭამადი“. ასე იგი იმიტომ კი არ ამბობს, თითქოს არ იცოდა სიმწირის შესახებ, არამედ იმიტომ, რომ სურდა, ეიძულებინა მოწაფეები თავადვე ეთქვათ, თუ რამდენი პური ჰქონდათ და ამრიგად მათი აღიარების მეშვეობით, პურის რაოდენობის გამოცხადების მეშვეობით, წარმოეჩინა სასწულის მთელი დიდებულება, უბრძანებს მოწაფეებს რიგ-რიგად დასხან ისინი, ორმოცდაათ-ორმოცდაათი. გვიჩვენებს, რომ ჩვენც როდესაც რომელიმე მწირს ვუმასპინძლდებით, დავამშვიდოთ იგი და მთელი მზრუნველობით მოვეკიდოთ. ზეცად აღაპყრობს თვალებს, რათა გვიჩვენოს, რომ ჩვენც, ვაპირებთ რა საჭმელი ვიგემოთ, მადლობა უნდა აღვუვლინოთ ღმერთს. თავად აძლევს მოწაფეებს, ხოლო ისინი, შემდეგ ხალხს. ეს იმისთვის, რომ არ დაივიწყონ ეს სასწაული, არამედ გაიხსენონ ხოლმე მის შესახებ, როდესაც მოაგონდებათ, რომ საკუთარ ხელში ეჭირათ პურები, ნარჩენები იყო თორმეტი კალათი, რათა ვიცოდეთ, თუ როგორი ძალა აქვთ მწირთა შეწყნარებას და როგორ მრავლდება ჩვენი ქონება, როდესაც ღარიბებს ვეხმარებით, თუმცა, ამის შესახებ უფრო ვრცლადაა მოთხრობილი მათეს სახარების განმარტებაში (იხ. თ. 14).

 

[თ. 9; მ. 18-22]

18. და იყო ლოცვასა მას მისსა თჳსაგან, მის თანა იყვნეს მოწაფენი. ჰკითხვიდა მათ და ჰრქუა: ვინ ვჰგონიე მე ერსა ამას და რაჲ თქჳან ჩემთჳს ყოფად? 19. ხოლო მათ მიუგეს და ჰრქუეს: იოვანე ნათლის-მცემელი; და სხუათა − ელია; და რომელნიმე იტყჳან: წინაწარმეტყუელი ვინმე პირველთაგანი აღდგომილ არს. 20. ხოლო იესუ ჰრქუა მათ: თქვენ ვინ გგონიე მე? მიუგო პეტრე და ჰრქუა: ცხებული ღმრთისაჲ. 21. ხოლო თავადმან შეჰრისხნა მათ და ამცნო, რაჲთა არავის უთხრან ესე. 22. და ჰრქუა მათ, ვითარმედ: ჯერ-არს ძისა კაცისაჲ ფრიად ვნებაჲ და შეურაცხ-ყოფაჲ მოხუცებულთაგან და მღდელთ-მოძღუართა და მწიგნობართა და მოკლვად და მესამესა დღესა აღდგომად.

უფალი, ეკითხება რა მოწაფეებს, პირდაპირ არ კითხულობს, თუ თავად ისინი რას ამბობენ, არამედ ხალხის აზრს კითხულობს და მხოლოდ შემდეგ თავად მათ აზრს. ასე იგი იმიტომ იქცევა, რომ უჩვენოს უსამართლობა ხალხში მოარული ხმებისა მის შესახებ და მიიყვანოს მოწაფეები ჭეშმარიტ გაგებამდე, რაც გააკეთა კიდეც. ვინაიდან, როდესაც მოწაფეებმა უთხრეს, რომ ერთნი იოანეს გიწოდებენ, სხვანი ელიას, მან ჰკითხა: თქვენ, ანუ თქვენ - ყველასაგან განსხვავებულნი, თქვენ-რჩეულნი, თქვენ რას მიწოდებთ? მაშინ პეტრემ დაასწრო სხვებს და იქცა რა ბაგეთ ყოველთა, აღიარა იგი, იმ ქრისტედ ღმრთისა, რომლის შესახებაც ძველთაგანვე იქადაგება. არა უბრალოდ ქრისტე ღმრთისა უწოდა მას, არამედ ის ქრისტე ღმრთისა, რომელიც საკუთრივ ქრისტეა ღმრთისა. ვინაიდან მრავალნი იყვნენ ცხებულნი, მაგრამ ის ქრისტე (ცხებული) ღმრთისა არის ერთი და ერთადერთი.

 

[თ. 9; მ. 23-27]

23. და იტყოდა ყოველთა მიმართ: რომელსა უნებს შემოდგომად ჩემდა, უვარ-ყავნ თავი თჳსი და აღიღენ ჯუარი თჳსი და მომდევდინ მე. 24. რამეთუ რომელსა უნდეს განრინებად სულისა თჳსისა, წარიწყმიდოს იგი; და რომელმან წარიწყმიდოს სული თჳსი ჩემთჳს, მან პოოს იგი. 25. რაჲ სარგებელ არს კაცისა, შე-თუ-იძინოს სოფელი ყოველი და თავი თჳსი წარიწყმიდოს, გინა იზღვიოს? 26. რომელსა სირცხჳლ უჩნდეს ჩემდა მომართ??მას ძემანცა კაცისამან არცხჳნოს, ოდეს მოვიდეს დიდებითა თჳსითა და მამისაჲთა და წმიდათა ანგელოზთაჲთა. 27. გეტყჳ თქუენ: არიან ვინმე აქა მდგომარეთაგანნი, რომელთა არა იხილონ გემოჲ სიკუდილისაჲ, ვიდრემდე იხილონ სასუფეველი ღმრთისაჲ.

რამდენადაც ქრისტემ თქვა თავის თავზე, რომ ძეს კაცისას მრავალი ჭირის დათმენა მოუწევდა, ამიტომ ამატებს რაღაც საერთოსა და საყოველთაოს, კერძოდ: არა მხოლოდ მე დავითმენ სიკვდილს, არამედ ყველამ, ვისაც სურს გამომყვეს მე, უნდა უარყოს თავისი თავი, არაფერი საერთო არ ჰქონდეს ხორცთან, არამედ მოიძულოს საკუთარი თავი. „ჯვარს“ აქ უწოდებს ყველაზე უფრო სამარცხვინო სიკვდილს; ვინაიდან არ იყო სხვა უფრო საძრახისი სიკვდილი, ვიდრე სიკვდილი ჯვარზე, ამრიგად იგი აცხადებს, რომ მას, ვისაც სურს იყოს მისი მოწაფე, უნდა მოკვდეს არა სასახელოდ, არამედ საძრახისი სიკვდილით, მოკვდეს როგორც ბრალდებული. ვინაიდან მრავალს კლავენ სამარცხვინოდ, როგორც ავაზაკებსა და ბოროტმოქმედებს, ამიტომ მან დაუმატა: „და მომდევდინ მე“, ანუ ივარჯიშე ყოველგვარ სათნოებაში. „რომელსა უნდეს განრინებად სულისა თვისისასა, წარწყმიდოს იგი“, ანუ თუკი ვინმე მოინდომებს იცხოვროს ამ სოფლურად, იგი მოკვდება სულით. ქრისტესი რცხვენია მას, ვინც ამბობს: როგორ უნდა ვირწმუნო ჯვარცმული და შეგინებული ღმერთი? ხოლო მას რცხვენია მისი სიტყვებისაც კი, ვინც იცინის სახარების უბრალოებაზე. უფალს შერცხვება ასეთის, „თავისი დიდებისას“, ანუ მეორედ მოსვლისას. იგი თითქოსდა ასე ამბობს: როგორც სახლის უფალს, ჰყავს რა ბოროტი მონა, რცხვენია დაუძახოს მას თავისი მონა, ასევე შემრცხვება მე ჩემი მონა ვუწოდო მას, ვინც უარმყო მე. ვინაიდან მან ზემოთ თქვა: „რომელმან წარიწყმიდოს სული თვისი ჩემთვის, მან პოოს იგი“, ამიტომ ახლა, სურს რა უჩვენოს, თუ როგორ სიკეთეთა ღირსნი შეიქნებიან ასეთნი, ამბობს: „არიან ვინმე აქა მგდომარეთაგანნი, რომელთა არა იხილონ გემოჲ სიკვდილისაჲ, ვიდრემდე იხილონ სასუფეველი ღმრთისაჲ“, ანუ ის დიდება, რომელშიც მართლები იქნებიან. ეს თქვა მან თავის ფერისცვალებაზე. ვინაიდან ფერისცვალება იყო ხატი მომავალი ზეციური დიდებისა და როგორც იესო ფერისცვალებისას სასწაულებრივად გაბრწყინდა, ასევე გამობრწყინდებიან მაშინ მართალნი (მათე. 13, 43). არისო, ამბობს, რამოდენიმე ისეთი (იოანე, პეტრე და იაკობი), რომლებიც არ მოკვდებიან, ვიდრე არ იხილავენ, თუ როგორ დიდებაში იქნებიან ჩემი აღმსარებელნი. ხოლო ისინი ამას იხილავენ ფერისცვალებისას.

 

[თ. 9; მ. 28-36]

28. და იყო შემდგომად სიტყუათა ამათ ვითარ რვა ოდენ დღე, და წარიყვანნა იესუ პეტრე და იაკობ და იოვანე და აღვიდა მთასა ლოცვად. 29. და იყო ლოცვასა მას მისსა ხილვაჲ პირისა მისისაჲ სხუა და სამოსელი მისი სპეტაკ და ელვარე. 30. და აჰა ესერა ორნი კაცნი მის თანა ზრახვიდეს, რომელნი იყვნეს მოსე და ელია. 31. რომელნი გამოჩნდეს დიდებითა და იტყოდეს განსლვასა მას მისსა, რომელი ეგულებოდა აღსრულებად იერუსალჱმს. 32. ხოლო პეტრე და მისთანანი დამძიმებულ იყვნეს ძილითა; ხოლო გან-რაჲ-იღჳძეს, იხილეს დიდებაჲ მისი და ორნი კაცნი მის თანა მდგომარენი. 33. და იყო განშორებასა მას მათსა მისგან ჰრქუა პეტრე იესუს: მოძღუარ, კეთილ არს ჩუენდა აქა ყოფაჲ, და ვქმნეთ აქა სამ ტალავარ: ერთი შენდა და ერთი მოსესა და ერთი ელიაჲსა, − რამეთუ არა იცოდა, რასა იტყოდა. 34. და ვითარცა ამას იტყოდა, აჰა ღრუბელი აგრილობდა მათ, და შეეშინა მათ შესლვად ღრუბელსა მას. 35. და ჴმაჲ იყო ღრუბლით გამო: ესე არს ძე ჩემი საყუარელი, ამისი ისმინეთ. 36. და ესე რაჲ იყო ჴმაჲ, იპოვა იესუ მარტოჲ. და მათ დაიდუმეს და არაჲ ვის უთხრეს მათ დღეთა შინა, რომელ-იგი იხილეს.

მათე მახარებელი ამბობს, რომ იესო ავიდა მთაზე მაშინ, როდესაც ამ სიტყვების შემდეგ გავიდა ექვსი დღე (მათე. 17, 1). ხოლო ლუკა ამბობს, რომ გავიდა რვა დღე. ვინაიდან მათე საუბრობს მხოლოდ შუალედურ დღეებზე, ლუკა კი - არა მხოლოდ შუალედურზე, არამედ გულისხმობს იმ დღესაც, როდესაც ეს სიტყვები წარმოითქვა, და იმასაც, როდესაც ფერისცვალება მოხდა. იესომ თან მხოლოდ სამნი წაიყვანა: პეტრე, როგორც მოყვარული, იოენე, როგორც საყვარელი და იაკობი, როგორც მისდამი მოშურნეობით ანთებული, ანდა როგორც შემძლებელნი დაემალათ ეს მოვლენა, შეენარჩუნებინათ დუმილი და არავისთვის არ ეთქვათ. იმისათვის, რომ ილოცოს იესო მთაზე მაღლდება; ვინაიდან ჩვენ უნდა ვილოცოთ განამრტოებით, ამაღლებულებმა, თავს არ მოვიხრით რა არაფერი მიწიერის წინაშე. მისი შესახედაობა შეიცვალა, თუმცა არა ისე, თითქოს თავად ის არსებითად სხვა გახდა, რამდენადაც იგი რჩებოდა იმად, რაც იყო, მაგრამ მისი სახის ფერი გახდა გაცილებით უფრო ბრწყინვალე, ვიდრე მანამდე იყო. იგივე დაემართა მის ტანსაცმელსაც. ვინაიდან მხოლოდ მისი შესახედაობა ბრწყინავდა ელვასავით; ტანსაცმლის არსი კი არ შეიცვალა, არამედ მხოლოდ გარეგნობა. როდესაც იგი ლოცულობდა, მის წინაშე წარსდგნენ მოსე და ილია, რათა ეჩვენებინა, რომ იგი არ იყო სულისა და წინასწარმეტყველთა წინააღმდეგი. ვინაიდან იგი რომ წინააღმდეგი ყოფილიყო მაშინ მოსე, სჯულის მომცემი და ილია, ყველაზე უფრო მოშურნე წინასწარმეტყველთაგან, არ მისცემდნენ თავს არა მხოლოდ მისი მსახურებისა (მცველთა მსგავსად), არამედ მასთან ყოფნის ნებასაც კი. ისინი საუბრობდნენ განსვლაზე, რომელიც უნდა აღსრულებულიყო იერუსალიმში, ანუ მის სიკვდილზე. მაშინ, როდესაც ქრისტე ლოცულობდა, პეტრე ძილით იყო დამძიმებული, ვინდაინ იგი სუსტი იყო და ემორჩილებოდა რა ძილს, თავისას მიაგებდა ადამიანურ ბუნებას. როდესაც პეტრემ განიღვიძა, იხილა დიდება ქრისტესი და ორი კაცი, მიიჩნევს რა ამგვარ ყოფნას აქ სასიამოვნოდ, სინათლისა და წინასწარმეტყველთა ჭვრეტის გამო, პეტრე ამბობს: „კეთილ არს ჩუენდა აქა ყოფაჲ!“ იგი ფიქრობდა, რომ უკვე მოვიდა ქვეყნის აღსასრული და იესოს მეუფება. მაგრამ მან არ იცოდა რას ამბობდა, ვანაიდან, მაშინ ჯერ კიდევ არ იყო აღსასრული, ჯერ კიდევ არ იყო მოწევნული ჟამი სასუფევლისა და იმ სიკეთეებით ტკბობისა, რომელიც წმინდანთათვის არის გამზადებული. პეტრემ თქვა ეს (კეთილ არს ჩვენდა აქა ყოფაჲ) ამასთან იმიტომაც, რომ შიშობდა ქრისტეს ჯვარს აცვამდნენ. მან მოისმინა ქრისტესაგან, რომ იგი სიკვდილით უნდა დაესაჯათ და მესამე დღეს აღმდგარიყო. ამიტომაც თქვა ეს, ამბობდა რა თითქოსდა შემდეგს: ნუ ჩავალთ მთიდან, აქ დავრჩეთ, რათა ავიცილოთ ჯვარი და ტანჯვა; თუკი იუდველენი მოვლენ ჩვენს წასაყვანად, ჩვენ შემწედ გვყავს ილია, რომელმაც ზეციდან ცეცხლი გარდამოავლინა და მოსრნა ორმოცდაათმეთაურნი. გვყავს მოსე, რომელმაც ამდენი და ასეთი ხალხი დაამარცხა. ეს მან თქვა ისე, რომ არ იცოდა რას ამბობდა. ვინაიდან იგი ფიქრობდა, რომ ჯვარი ბოროტებაა და ამასთან მტანჯველი, ამიტომაც სურდა რა მისი არიდება, თქვა კიდევაც ეს, ამასთანავე, უფალს სწყუროდა ჯვარცმა, ვინაიდან სხვაგვარად ვერ აღსრულდებოდა ადამიანთა გამოხსნა. მაშინ, როდესაც პეტრე ჯერ კიდევ ამბობდა: „ვქმნეთ აქა სამ ტალავარ“, უფალი მოულოდნელად ქმნის ხელთუქმნელ საფარველს და წინასწარმეტყველებთან ერთად შედის მასში, რათა უჩვენოს, რომ იგი არაფრითაა მამაზე უფრო პატარა. ვინაიდან როგორც ძველ აღთქმაში უფალი ღრუბლის სახით ეცხადებოდა და მოსე შედიოდა მასში და ამგვარად მიიღო სჯული (გამოსვლა. 19, 9; 20, 20-21), ასევე ახლაც ღრუბელმა მოიცვა ქრისტე და არა შავბნელმა ღრუბელმა, (ვინაიდან გადაიარა აჩრდილმა სჯულისა და სიბნელემ უმეცრებისა), არამედ ნათელმა ღრუბელმა. ვინაიდან ჭეშმარიტება მოიწია და უფლის მადლი გამობრწყინდა, ამიტომ, ახლა არაფერია ბნელი და გაისმა ხმა ღრუბლით, ისევე როგორც ძველ აღთქმაში გაისმა ღრუბლით ხმა ღმრთისა. იესო კი დარჩა მარტო, რათა ვინმეს არ ეფიქრა, თითქოს სიტყვები: „ესე არს ძე ჩემი საყვარელი“, მოსეზე ითქვა, ან ილიაზე, თუმცა ამით შესაძლოა აღინიშნება ისიც, რომ სჯული და წინასწარმეტყველნი მხოლოდ გარკვეულ დრომდე იყვნენ, როგორც აქ მოსე და ილია ჩანდნენ, შემდეგ კი, როდესაც მათი დრო გავიდა, დარჩა მხოლოდ იესო. რამდენადაც ახლა გაბატონებულია სახარება, მაშინ როდესაც მრავალი სჯულისმიერი განქარდა. მოციქულები გაჩუმდნენ და არაფერს ამბობდნენ იმის შესახებ, რაც ნახეს. ჯვარზე ადრე არც იყო მიზანშეწონილი იესოზე რაიმე ღმრთაებრივის თქმა. ვინაიდან როგორი აზრი შეექმნებოდათ მასზე იმათ, ვინც ეს მოისმინეს, ხოლო შემდეგ იხილეს იგი ჯვარცმული? განა არ ჩათვლიდნენ ისინი მას მატყუარად და მეოცნებედ? ამიტომ, ჯვარცმამდე მოციქულები არ ქადაგებდნენ არცერთ სასწაულებრივ და ღმრთაებრივ საქმეზე იესოსი. თუმცა ამის შესახებ საკმარისად ვისაუბრეთ მათეს სახარების განმარტებაში (იხ. თ. 17).

 

[თ. 9; მ. 37-42]

37. და იყო მერმესა დღესა გარდამოსლვასა მათსა მიერ მთით მოეგებვოდა მას ერი მრავალი. 38. და აჰა კაცმან ვინმე ღაღატ-ყო ერსა მას შორის და ჰრქუა: მოძღუარ, გევედრები შენ, მოიხილე ძესა ზედა ჩემსა, რამეთუ ესე ხოლო მარტოჲ მივის. 39. და სულმან უკეთურმან შეიპყრის იგი, და მეყსეულად ღაღატ-ყვის, და დააკუეთის იგი, და პეროინ, და ძნიად განეშორის მისგან და შემუსრის იგი. 40. და ვევედრე მოწაფეთა შენთა, რაჲთამცა განაშორეს იგი, და ვერ შეუძლეს. 41. ხოლო იესუ მიუგო და ჰრქუა: ნათესავი ურწმუნოჲ და გულარძნილი! ვიდრემდე ვიყო თქუენ თანა და თავს-ვიდებდე თქუენსა? მომგუარე მე აქა ძე შენი! 42. და ვიდრე იგი მოვიდოდა, დააკუეთა იგი ეშმაკმან მან და აძრწოლებდა მას. შეჰრისხნა იესუ სულსა მას არაწმიდასა და განკურნა ყრმაჲ იგი და მისცა მამასა თჳსსა.

ეს ადამიანი (რომელზედაცაა საუბარი) ფრიად ურწმუნო იყო, ამიტომაც ეშმაკი არ გამოდიოდა მისი ძიდან. მისი ურწმუნოება სძლევდა მოციქულთა ძალას. ურწმუნოება და კადნიერება მისი ჩანს იქიდან, რომ იგი მოვიდა, რათა ყველას თვალწინ დაედო ბრალი მოციქულებისთვის, მაგრამ უფალი აცხადებს, რომ მისი ძე, მისივე ურწმუნოების გამო არ განიკურნა და ყველას თვალწინ კიცხავს მას და არა მხოლოდ მას, არამედ ყველა დანარჩენსაც საერთოდ. ვინაიდან თქვა რა: „ჰოჲ ნათესავი ურწმუნოჲ“ გულისხმობდა მასში ყველა იუდეველს, ხოლო სიტყვით „გულარძნილი“ უჩვენებს, რომ მათი ღვარძლი, არ არის  დასაბამიერი და ბუნებითი. ბუნებით ისინი კეთილნი იყვნენ (ვინაიდან ისინი აბრაამისა და ისააკის წმიდა შთამომავალნი იყვნენ), მაგრამ თავიანთი ღვარძლის გამო განირყვნენ. სიტყვები: „ვიდრემდე ვიყო თქვენთანა და თავს ვიდებდე თქუენსა“ ნიშნავს იმას, რომ მას სურს მიიღოს სიკვდილი და სურს რაც შეიძლება სწრაფად განთავისუფლდეს მათგან, ვინაიდან, როდემდე ვითმინო, ამბობს, თქვენი ურწმუნოება? უფალი, რათა უჩვენოს, რომ აქვს ძალა იუდეველთა ურწმუნოების დამამარცხებელი, ამბობს: „მომგუარე მე აქა ძე შენი“ - და განკურნა რა იგი, მისცა მის მამას. ეშმაკეული ადრე თავის მამას კი არ ეკუთვნოდა, არამედ ბოროტ სულს, რომლითაც იყო შეპყრობილი; ახლა კი უფალმა იგი მამას მისცა, რომელმაც დაკარგა იგი, შემდეგ კი იპოვა.

 

[თ. 9; მ. 43-45]

43. და განუკჳრდებოდა ყოველთა დიდებასა მას ზედა ღმრთისასა, და ყოველნი დაკჳრვებულ იყვნეს ყოველსა მას ზედა, რომელსა იქმოდა იესუ. ხოლო იესუ ჰრქუა მოწაფეთა თჳსთა: 44. დაისხენით თქუენ სიტყუანი ესე ყურთა თქუენთა, რამეთუ ძე კაცისაჲ მიცემად არს ჴელთა კაცთასა. 45. ხოლო იგინი უმეცარ იყვნეს სიტყუასა ამას ზედა, და იყო დაფარულ მათგან, რაჲთა ვერ გულისჴმა-ყონ იგი, და ეშინოდა მათ კითხვად მისა სიტყჳსა ამისთჳს.

სხვებს ყოველთვის უკვირდათ ყველფერი, რასაც იესო იქმოდა და არა მხოლოდ ეს სასწაული. მაგრამ იესო, ანებებს რა თავს სხვებს, მოწაფეებთან საუბრობს და ეუბნება: ყურად იღეთ ყველაფერი ეს, სასწაულები და სიტყვანი სასწაულებზე. რატომ? იმიტომ, რომ რამდენადაც მე უნდა ვიქნე მიცემული და ჯვარცმული, როდესაც ჯვარცმულს მიხილავთ, არ იფიქროთ, თითქოს მე საკუთარი უძლურების გამო დავითმინე. ვინაიდან, ვინც ასეთ სასწაულებს სჩადის, მას შეეძლო არც ჯვარცმულიყო, მაგრამ მათ ვერ გაიგეს ეს სიტყვა; და იგი დაფარული დარჩა მათთვის. რისთვის მოხდა ეს? იმისთვის, რომ ისინი დროზე ადრე არ მისცემოდნენ მწუხარებას და არ შემცბარიყვნენ შიშისაგან. ამრიგად, ღმერთმა გამოიჩინა რა მოწყალება მათი სისუსტეებისადმი და წინაუძღოდა რა მათ, როგორც ბავშვებს, დაუშვა, რათა ვერ გაეგოთ ის, რაც ჯვარზე ითქვა. დააკვირდი მოწაფეთა მოწიწებასაც, რის გამოც, ისინი ვერ გაკადნიერდნენ. უფრო მეტიც, ეშინოდათ ეკითხათ უფლისათვის. ვინაიდან შიში აძლიერებს მოწიწებას, ისევე როგორც მოწიწება არის შიში, განზავებული სიყვარულით.

 

[თ. 9; მ. 46-50]

46. შევიდა მათდა გულის-სიტყუაჲცა: ვინ-ძი უდიდეს იყოს შორის მათსა? 47. ხოლო იესუ იცნოდა გულის ზრახვანი მათნი და მოიყვანა ყრმაჲ და დაადგინა იგი წინაშე მათსა 48. და ჰრქუა მათ: რომელმან შეიწყნაროს ესე ყრმაჲ სახელითა ჩემითა, მე შემიწყნარა; და რომელმან მე შემიწყნაროს, შეიწყნაროს მომავლინებელი ჩემი. ხოლო უმცირესი თქუენ ყოველთა შორის იგი არს დიდ. 49. მიუგო იოვანე და ჰრქუა: მოძღუარ, ვიხილეთ ვინმე, რომელი სახელითა შენითა ეშმაკთა განასხმიდა, და ჩუენ ვაყენებდით მას, რამეთუ არა შემოგჳდგს ჩუენ. 50. ჰრქუა მას იესუ: ნუ აყენებთ, რამეთუ რომელი არა არს ჩუენდა მტერ, იგი ჩუენ კერძო არს.

მოციქულებში გაჩნდა ვნება ამაო დიდებისადმი სწრაფვისა. ვგონებ, ეს ვნება მათში იმისგან აღიძრა, რომ მათ ვერ განკურნეს ეშმაკეული. როგორც ჩანს, ამ შემთხვევის გამო კამათი დაიწყეს, სადაც ყველა თავის მხრივ ამტკიცებდა, რომ ყრმა ვერ განიკურნა არა ჩემი უძლურებისა, არამედ ამისა და ამის უძლურებისდა გამო, აქედან კი გაჩნდა უთანხმოება იმის გამო, თუ ვინ იყო უდიდესი მათ შორის. მაგრამ უფალი, იცის რა გულისზრახვანი თითოეულისა, დაასწრებს და სანამ ეს ვნება გაიზრდებოდეს, ცდილობს საფუძველში აღმოფხვრას იგი, ვინაიდან ვნებები თავიდანვე ადვილი დასაძლევია, ხოლო როდესაც ისინი გაიზრდება, მაშინ უკვე ფრიად ძნელია მათი აღმოფხვრა. როგორღა აღგკვეთს უფალი ბოროტებას? მოიყვანა რა ყრმა, ნათქვამია, უჩვენა იგი მოწაფეებს, ამით მან გააგებინა, რომ ჩვენი გონება უნდა მოვიყვანოთ ისეთ მდგომარეობაში, როგორშიც იგი ბავშვობის ასაკში იმყოფებოდა; ვინაიდან ბავშვები გამოუცდელნი არიან ბოროტებაში, ფრიად უბრალონი და არ აღელვებთ არც დიდებისმოყვარეობის გულისთქმები, არც სხვათა წინაშე პირველობის სურვილი. „რომელმან შიწყნაროსო, - ამბობს, - ესე ყრმაჲ სახელითა ჩემითა, მე შემიწყნარა; და რომელმან შემიწყნაროს, შეიწყნაროს მომავლინებელი ჩემი“. ამ სიტყვებს შემდეგ მნიშვნელობა აქვთ: თუმცა თქვენ ფიქრობთ, რომ თქვენ მრავალს მოეწონებით და მრავალთა მიერ იქნებით მიღებული იმ შემთხვევაში თუკი ამპარტავანნი და დიდებისმოყვარენი გამოჩნდებით, მაგრამ მე გეუბნებით თქვენ, რომ ჩემთვის განსაკუთრებით საამოა უბრალოება და ის არის განმასხვავებელი ნიშანი ჩემი მოწაფეებისა; ისე რომ ვინც ყველაზე უფრო უბრალო და უბოროტო კაცს მიიღებს, როგორც ჩემს მოწაფეს (ვინაიდან ამას ნიშნავს გამოთქმა „სახელითა ჩემითა“), ის მე მიმიღებს. ვინაიდან ვინც იღებს ამპარტავანს, ის არ იღებს, არც ჩემს მოწაფეს, არც მე. იოანემ კი, ჩაერთო რა საუბარში, თქვა: „მოძღუარ, ვიხილეთ ვინმე, რომელი სახელითა შენითა ეშმაკთა განასხმიდა და ჩუენ ვაყენებდით მას“. რა კავშირია იოანეს სიტყვებსა და უფლის სიტყვებს შორის? ძალიან ახლო. ვინაიდან უფალმა თქვა, რომ ვინც თქვენს შორის უმცირესია, ის იქნებაო დიდი, იოანეს შეეშინდა, ცუდად ხომ არ მოიქცნენ, როდესაც მბრძანებლურად და ამპარტავნულად აუკრძალეს იმ ადამიანს. ვინაიდან აკრძალვა ვინმესთვის რამესი, აღმოაჩენს ამკრძალავში არა უმცირესს, არამედ მას, ვისაც თავის თავზე უფრო მეტი წარმოდგენა აქვს, ვიდრე მასზე, ვისაც უკრძალავს. ამრიგად, იოანეს შეეშინდა, ამპარტავნულად ხომ არ მოიქცა, როდესაც იმ ადამიანს აუკრძალა. რატომ აუკრძალეს მოწაფეებმა ამ ადამიანს? არა შურის გამო, არამედ იმიტომ, რომ არ თვლიდნენ სასწაულთა აღსრულების ღირსად, რამდენადაც მას მათთან ერთად არ მიუღია სასწაულთა ქმნის მადლი, არ იყო იმათ მსგავსად, ამისთვის უფლის მიერ გაგზავნილი და სრულიადაც არ მისდევდა ქრისტეს. უფალმა რაღა უთხრა? გაუშვითო, ამბობს, აკეთოს ეს; ვინაიდან ისიც არღვევს სატანის ძალას. რამდენადაც იგი არ გიშლით ხელს ქადაგების საქმეში, არ მოქმედებს ეშმაკთან ერთად - მასაშადამე ის თქვენთანაა. ვინაიდან, ის ვინც არ არის ღმრთის წინააღმდეგ, ის ღმერთთანაა, ისევე როგორც ისაა ეშმაკთან, ვინც ღმერთთან არ კრებს, თუმცაღა უნდა განგაკვირვოს, ქრისტეს სახელის ძალამაც, თუ როგორ მოქმედებდა მადლი, მხოლოდ მისი წარმოთქმისას, თუნდაც მისი წარმომთქმელნი უღირსნი ყოფილიყვნენ და არ ყოფილიყვნენ ქრისტეს მოწაფეები. ასევე მოქმედებს მადლი მღვდლების მეშვეობითაც, თუნდაც ისინი უღირსნი იყვნენ, მადლი მოქმედებს და ყველანი განათლდებიან, უწმინდურიც რომ იყოს მღვდელი.

 

[თ. 9; მ. 51-56]

51. და იყო აღსრულებასა მას დღეთა ამაღლებისა მისისათა და თავადმან დაამტკიცა პირი თჳსი აღსლვად იერუსალჱმდ. 52. და წარავლინნა მოციქულნი წინაშე მისსა. და იგინი წარვიდეს და შევიდეს დაბასა სამარიტელთასა, რაჲთა მო-რაჲმე-უმზადონ მას. 53. და არა შეიწყნარეს იგინი, რამეთუ პირი მისი იყო მისლვად იერუსალჱმდ. 54. ვითარცა იხილეს მოწაფეთა მისთა იაკობ და იოვანე, თქუეს: უფალო, გნებავსა, რაჲთა ვთქუათ, და ცეცხლი გარდამოჴდეს ზეცით და აღჴოცნეს იგინი, ვითარცა ელია ყო? 55. მიექცა იესუ და შეჰრისხნა მათ და ჰრქუა: არა იცით, რომლისა სულისანი ხართ თქუენ? 56. რამეთუ ძე კაცისაჲ არა მოვიდა წარწყმედად სულსა კაცთასა, არამედ ცხოვრებად. და წარვიდეს სხუასა დაბასა.

რას ნიშავს სიტყვები: „და იყო აღსრულებასა მას დღეთა ამაღლებისა მისისათა?“ იმას ნიშნავს, რომ დადგა დრო, როდესაც მას უკვე უნდა დაეთმინა ჩვენთვის, გამომხსნელი ვნება და შემდეგ ამაღლებულიყო ზეცად და დამჯდარიყო ღმრთისა და მამისა თანა. როდესაც დადგა დრო მისი ვნებისა და სოფლიდან განსვლისა, მან გადაწყვიტა უკვე აღარ ევლო აქეთ-იქით, არამედ ასულიყო იერუსალიმში. გამოთქმა: „დაამტკიცა პირი თვისი აღსვლად, სწორედ იმას ნიშნავს, რომ მან განსაზღვრა, გადაწყვიტა, მტკიცედ განიზრახა იერუსალიმში წასვლა. წინასწარ აგზავნის მაცნეებს, რათა ისინი როგორღაც მოემზადნენ მის შესახვედრად. მართალია, მან იცოდა, რომ სამარიტელნი არ მიიღებდნენ მას, თუმცა მაინც გაგზავნა მაცნენი, რათა წაერთმია სამარიტელთათვის თავის მართლების საშუალება, შემდეგ რომ არ ეთქვათ, ჩვენ მივიღებდით მას, თუკი ვინმეს გამოგზავნიდა თავის წინო. ასე იგი მოწაფეთა სარგებლისთვისაც მოიქცა. კერძოდ კი: როდესაც ისინი მას ჯვარზე იხილავდნენ შეურაცხყოფილს, რომ ცდუნებულიყვნენ, არამედ ამ შემთხვევიდან ესწავლათ, რომ როგორც ახლა მან ურისხველად გადაიტანა სიძულვილი სამარიტელთა მხრიდან და თავად მოწაფეებსაც კი აუკრძალა აღეძრათ მასში რისხვა თავის გამანაწყებლებზე, ასევე მაშინ ითმენს ჯვარცმას არა იმიტომ, რომ იგი უძლურია, არამედ იმიტომ, რომ მრავლისმთმენია. სასარგებლოა ეს მოწაფეთათვის იმ მხრივაც, რომ უფალი პირადი მაგალითით უჩვენებს მათ იყვნენ ურისხველნი. ვინაიდან ისინი, უყურებდნენ რა ილიას, რომელმაც ორჯერ მოსრნა ცეცხლით ორმოცდაათ-ორმოცდაათი ადამიანი თავიანთი მეთაურებითურთ, იყო რა ჯერ კიდევ არასრულყოფილი, აღძრავდნენ უფალს შურის საძიებლად მის გამანაწყებლებზე. მაგრამ უფალი, უჩვენებს რა, რომ მისი სჯული ილიას ცხოვრებაზე მაღლა დგას, უკრძალავს მათ და განაშორებს აზრთა ამგვარი წყობისაგან, არამედ, პირიქით, ასწავლის სიმდაბლით გადაიტანონ წყენა. მაგრამ რას ნიშნავს სიტყვები: „და არა შეიწყნარეს იგინი, რამეთუ პირი მისი იყო მისვლად იერუსალემდ“? ის ხომ არ არის მათში ნათქვამი, თითქოს არ მიიღეს იგი იმიტომ, რომ მან იერუსალიმში წასვლა განიზრახა? და თუკი ასე გავიგებთ, რომ სამარიტელებმა არ მიიღეს უფალი იმიტომ, რომ მან იერუსალიმში წასვლა განიზრახა, ხომ არ აღმოჩნდებიან მისი არ მიმღებელნი უცოდველნი? შეიძლება ითქვას, რომ მახარებელი ამბობს ასე: არ მიიღეს იგი და ის არ შევიდა სამარიაში. შემდეგ თითქოს ვინმემ იკითხა: რატომღა არ მიიღეს იგი თავის ნების საწინააღმდეგოდ და იგი არ შევიდა; ნუთუ იმიტომ, რომ იგი უძლური იყო, ანდა არ შეეძლო შესვლა, თუნდაც მათ არ სდომოდათ? სწორედ ამის გადასაწყვეტად ამბობს მახარებელი: უფალი იმიტომ კი არ შევიდა, თითქოს ეს მისთვის შეუძლებელი იყო, არამედ იმიტომ, რომ მას თავად არ სურდა იქ შესვლა, არამედ განიზრახა პირდაპირ წასულიყო იერუსალიმში. ვინაიდან უფალს რომ არ ჰქონოდა ასეთი განზრახვა, მაშინ ის შევიდოდა სამარიეტლთა დაბაში იმ შემთხვევაშიც, როდესაც მათ არ ედნომებოდათ ეს.

 

[თ. 9; მ. 57-62]

57. და იყო სლვასა მას მათსა გზასა ზედა ჰრქუა ვინმე მას: მიგდევდე შენ ვიდრეცა მიხუალ. 58. ჰრქუა მას იესუ: მელთა ჴურელი უჩნს და მფრინველთა ცისათა საყოფელი, ხოლო ძესა კაცისასა არა აქუს, სადა თავი მიიდრიკოს. 59. ხოლო სხუასა ჰრქუა: შენ მომდევდი მე. და მან ჰრქუა: უფალო, მიბრძანე მე პირველად მისლვად და დაფლვად მამისა ჩემისა. 60. ჰრქუა მას იესუ: აცადენ მკუდარნი დაფლვად თჳსთა მკუდართა; ხოლო შენ წარვედ და მიმოსდევ სასუფეველი ღმრთისაჲ. 61. ჰრქუა მას სხუამან: მეცა მიგდევდე შენ, უფალო, ხოლო პირველად მიბრძანე მე ჯმნაჲ სახლეულთა ჩემთაგან. 62. ჰრქა მას იესუ: არავინ დასდვის ჴელი საჴნველსა, და ხედავნ იგი გარეუკუნ და წარმართებულ არნ სასუფეველსა ღმრთისასა.

ეს, მოსული იესოსთან და მთხოვნელი ნებართვისა გაჰყოლოდა მას, მოვიდა ბოროტი აზრით. ნახა რა, რომ უფალს მრავალი ხალხი მიჰყვება, მან იფიქრა, რომ უფალი მათგან ფულს აგროვებს და თვითონ მივიდა იმ აზრამდე, რომ იგი ქონებას შეიძენდა, თუკი იესოს გაჰყვებოდა. ამიტომ უფალმა უარყო იგი, თითქოსდა მეტყველმა მისთვის შემდეგისა: შენ ფიქრობ, ჩემდამი მოყოლით შეიძინო ქონება, ვარაუდობ რა, რომ ასეთია ჩემი ცხოვრება, მაგრამ სინამდვილეში ასე არაა. მე ვასწავლი და ვქადაგებ ისეთ სიღარიბეს, რომ საკუთარი სახლიც კი არ მაქვს, მაშინ, როდესაც ცხოველებს სორო აქვთ. და ამრიგად, უარყო იგი. მეორეს კი, რომელსაც არც კი უთხოვია, ნებას რთავს გაჰყვეს. როდესაც მან ითხოვა ნებართვა, წასულიყო და მამა დაემარხა, უფალმა არ დართო ნება, არამედ უთხრა: „აცადენ მკუდარნი დაფვლად თვისთა მკუდართა“. ამით არის მინიშნება იმაზე, რომ მამამისი ურწმუნო იყო და ამიტომ არ იყო ღირსი სიბერეში შეენახა ძეს, რომელმაც ირწმუნა. მიანდეო, ეუბნება შენს „მკვდარ“ ნათესავებს, ანუ ურწმუნოთ, გამოკვებონ სიბერეში და კუბოს კარამდე შენი ურწმუნო მამა. ვინაიდან დაფვლაში აქ იგულისხმება მზრუნველობა თვით კუბოს კარამდე; ვინაიდან ჩვეულებრივ საუბარშიც ვამბობთ: ამა და ამ შვილმა დამარხა თავისი მამა და ამაში ვგულისხმობთ არა იმას, რომ მან დამარხა ის და არ გაუკეთებია სხვა არანაირი სიკეთე, არამედ ის, რომ ზრუნავდა მასზე თვით სიკვდილამდე და დაფვლამდე. ამრიგად, დაე ამ მკვდრებმა, ანუ ურწმუნოებმა, დაფლან თავიანთი მკვდარი, ანუ მამაშენი. ხოლო რამდენადაც შენ ირწმუნე, ამიტომ, როგორც ჩემმა მოწაფემ, იქადაგე სახარება ღმრთისა. უფალს, თქვა რა ეს, არ აუკრძალია ჩვენთვის მშობელთა გამოკვება, არამედ გვასწავლის ღმრთის თაყვანისცემა ვამჯობინოთ ურწმუნო მშობლებს და არაფრით არ დავბრკოლდეთ სათნობის მიმართ, არამედ მოვიძულოთ თვით ბუნებაც კი. ასე ადამიანს, რომელმაც სთხოვა ნებართვა გაჰყოლოდა, ოღონდ მანამდე ჯეროვანი პატივი მიეგო თავისი შინაურებისთვის, მან არ დართო ამას ნება, ანუ რათა შეევლო თავის სახლში და ჯეროვანი პატივი მიეგო, ან ვიტყვი უბრალოდ, დამშვიდობებოდა. ვინაიდან ასეთი ადამიანი აღმოაჩენს თავისში მიჯაჭვულობას სოფლისადმი და მოციქულთათვის დამახასიათებელი განწყობის არარსებობას; ვინაიდან მოციქულებმა როგორც კი მოისმინეს უფლის მოწოდება, მაშინვე გაჰყვნენ მას, სხვა არაფრით აღარ იყვნენ დაკავებულნი, არამედ ახლობლებსაც კი აღარ დაემშვიდობნენ. და ხშირად ხდება, რომ მაშინ, როდესაც ადამიანი ემშვიდობება თავიანთ ნათესავებს. მათ შორის აღმოჩნდებიან ისეთნი, რომლებიც აკავებენ მას ღმერთშემოსილი ცხოვრებისაგან. ამიტომ კარგია, გვაქვს რა განწყობა სიკეთის მიმართ, მაშინვე აღვასრულოთ ის, ყოველგვარი შეყოვნების გარეშე. ვინაიდან არცერთი კაცი, ვისაც ხელი უდევს სულიერ სახნისზე და კვლავ სოფლისკენ იყურება, არ გამოდგება ღმრთის სასუფევლისთვის. „მელთა“ ქვეშ იგულისხმება ბოროტი ეშმაკები; მათვე ეწოდებათ „მფრინველი ცისანი“, ანუ ჰაერისანი. ვინაიდან ნათქვამია: „მთავრისა მისებრ ხელმწიფებისა ჰაერისა“ (ეფ. 2,2). ამრიგად, უფალი ეუბნება ზემოხსენებულ ადამიანს: რამდენადაც ეშმაკებს შენში სოროები აქვთ, ამდენად მე, ძე კაცისას არა მაქვს, სად მივიდრიკო თავი, ანუ შენს გულში, ეშმაკებით სავსეში, მე ვერ ვხედავ ადგილს რწმენისა ჩემდამი. ვინაიდან თავი ქრისტესი არის რწმენა მისდამი. ვინც ირწმუნებს, რომ ქრისტე ღმერთია, ის მიიღებს თავს ქრისტესი, ცოდვილი კი მკვდარია. სწორედ ის ფლავს თავის მკვდრებს, ანუ ბოროტ აზრებს იმითი, რომ არ აღიარებს მათ. ამრიგად, უფალი მას, ვინც აპირებს იყოს მისი მიმდევარი უკრძალავს დაფლას ბოროტი აზრი და დაფაროს იგი, არამედ უბრძანებს სააშკარაოზე გამოიტანოს აღსარების მეშვეობით.

თავი მეათე

[თ. 10; მ. 1-3]

1. და ამისა შემდგომად გამოირჩინა უფალმან სხუანი სამეოც და ათნი და წარავლინნა იგინი ორ-ორნი წინაშე მისსა ყოველსა ქალაქებსა და დაბნებსა, ვიდრეცა ეგულებოდა მას მისლვად. 2. და ეტყოდა მათ: სამკალი ფრიად არს, ხოლო მუშაკნი მცირედ. ევედრენით უკუე უფალსა სამკალისასა, რაჲთა მოავლინნეს მუშაკნი სამკალსა თჳსსა. 3. წარვედით! აჰა ესერა მიგავლინებ თქუენ, ვითარცა კრავთა შორის მგელთა.

გამოსვლათა წიგნში წერია: „მივიდნენ ელიმში. იქ იყო თორმეტი წყაროსთვალი და სამოცდაათი ფინიკის ხე“ (გამოსვლა. 15,27). რაც მოხდა მაშინ ისტორიულად და ხატოვნად, ის აღსრულდა ახლა სინამდვილეში. ელიმი - ნიშნავს აღსვლას. ამით აღინიშნება არაფერი სხვა, თუ არა ის, რომ ჩვენ ვაღწევთ რა უსრულყოფილეს გაგებასა და სულიერ ასაკს და არ ვჩერდებით, როგორც ებრაელები, სჯულზე, არამედ ვერთვით ქრისტიანობას, ვიპოვით თორმეტ წყაროსთვალს, ან თორმეტ უპირატეს მოციქულს, რომელნიც არსებითად არიან წყარონი ყოველგვარი უტკბილესი მოძღვრებისა. ვპოვებთ ასევე სამოცდაათ ფინიკის ხეს, ანუ (სამოცდაათ მოციქულს). ისინი არ იწოდებიან წყაროსთვლებად, არამედ ფინიკებად, როგორც ისინი, ვისაც ზრდიან და წინა უძღვიან (უპირატესი) მოციქულნი, ვინაიდან მართალია, ეს სამოცდაათი მოციქულიც ქრისტემ ამოირჩია, მაგრამ ისინი თორმეტზე დაბლა იდგნენ და შემდგომში მათი მოწაფეები და თანამგზავრები იყვნენ. ამრიგად, ეს ფინიკები იზრდებოდნენ წყაროთაგან, ანუ მოციქულთაგან და ჩვენ მოგვანიჭეს ნაყოფი ტკბილი და ამასთანავე, ზომიერად მჟავე. წმინდანთა სწავლება მართლაც ასეთია: იგი არც მთლად ატკბობს და უალერსებს, და არც მთლად ზღუდავს და სძლევს, არამედ აერთებს ერთ თვისებასაც და მეორესაც და ჭეშმარიტად, შეზავებულია მარილით და შეერთებული მადლთან, როგორც მოციქული პავლეც ხმობს: „სიტყაჲ თქვენი მარადის მადლითა ვითარცა მარილითა შეზავებულ იყავნ“ (კთლ. 4,6). უფალი ირჩევს სამოცდაათ მოწაფეს სწავლების საჭიროების მქონეთა სიმრავლის გამო, ვინაიდან როგორც კარგი მოსავლის მქონე მინდვრები ითხოვენ მრავალ მომკალს, ასევე მორწმუნეთათვის, რამდენადაც ისინი აურაცხელი სიმრავლისანი იყვნენ, გაჩნდა საჭიროება მრავალი მასწავლებლისა.

უფალი აგზავნის მათ ორ-ორს, რათა უფრო უსაფრთხოთ იყვნენ და ერთმანეთს ხელი შეუწყონ. ისინი წინაუძღოდნენ მას, ანუ იოანეს მსგავსად ასწავლიდნენ: „განჰმზადენით გზანი უფლისანი“ (მათე. 3,3). დააკვირდი, როგორ ამბობს მანამდე: „ევედრენით უკუე უფალსა სამკალისასა, რაჲთა მოავლინნეს მუშაკნი სამკალსა თვისსა“, ხოლო შემდეგ თვითონ თავისი ხელმწიფებით აგზავნის მათ. ვინაიდან ის, როგორც ჭეშმარიტი ღმერთი არის ჭეშმარიტად უფალი სამკალისა, ანუ მორწმუნეთა. წინასწარ ეუბნება მათ დევნისა და იმის შესახებ, რომ ისინი იქნებიან, როგორც კრავნი მგელთა შორის, რათა მოულოდნელად დაესხმიან რა მათ თავს მოულოდნელობის წყალობით, არ შეაცბუნონ ისინი.

 

[თ. 10; მ. 4-9]

4. ნუ წარგაქუნ ბალანტი, ნუცა ვაშკარანი, ნუცა შესასხმელი ფერჴთაჲ და ნუცა ვის გზასა ზედა მოიკითხავთ. 5. და რომელსაცა სახლსა შეხჳდეთ, პირველად თქუთ: მშჳდობაჲ სახლსა ამას! 6. და უკუეთუ იყოს მუნ ძჱ მშჳიდობისაჲ, განისუენოს მის ზედა მშჳდობამან თქუენმან, უკუეთუ არა − თქუენდავე მოიქცეს. 7. მასვე სახლსა შინა იყვენით, ჭამდით და სუემდით მათ თანა, რამეთუ ღირს არს მუშაკი სასყიდლისა თჳსისა, ნუ მიხუალთ სახლითი სახლად. 8. და რომელსა ქალაქსა შეხჳდეთ, და შეგიწყნარნენ თქუენ, ჭამდით წინა-დაგებულსა თქუენსა 9. და განჰკურნებდით მას შინა უძლურთა და ეტყოდეთ მათ: მოახლებულ არს თქუენ ზედა სასუფეველი ღმრთისაჲ.

ვინაიდან უფალს განზრახული აქვს მოწაფეთა გაგზავნა სახარების საქადაგებლად, ამიტომ ეუბნება მათ: ნუ წაიღებთ, ნურც ფუთას, ნურც ამას და ნურც იმას; ვინაიდან თქვენთვის საკმარისია იზრუნოთ სიტყვაზე. ხოლო თუ თქვენ ფუთის ტარებას დაიწყებთ, ნათელია, რომ მისით იქნებით დაკავებულნი, ხოლო სიტყვას დაუდევრათ მოეპყრობით. სხვაგავრად: რამდენადაც თქვენ გამოგკვებავენ ისინი, ვისაც ასწავლით, მაშინ რაღა საჭიროება გაქვთ ფუთის. ანდა თანხის, ანდა ფეხსაცმლისა? ვინაიდან თქვენს მიერ დამოძღვრილნი დააკმაყოფილებენ თქვენს ყოველგვარ საჭიროებას. „და ნუცა ვის გზასა ზედა მოიკითხავთ“. ასე ამცნებს მათ იმის გამო, რომ ისინი არ იყვნენ დაკავებულნი ადამინთა მოკითხვითა და მოფერებით და ამით დაბრკოლება არ შეუქმნან ქადაგების საქმეს. ვინაიდან, სავარაუდოა, რომ მიკითხვის მიმღებელი თავადაც მოიკითხავდა და შესაძლოა, ხანგრძლივი საუბარიც გაება, როგორც ჩვეულებრივ იქცევიან მგზავრები, ხოლო შემდეგ, როგორც უკვე დამეგობრებული, კიდევ რამეზე ჩამოაგდებდა სიტყვას და ამრიგად მოციქული დაეცემოდა ჩვეულებრივ ადამიანურ ურთიერთობამდე, ხოლო სიტყვას დაუდევრად მოექცეოდა. სწორედ ამ მიზეზით უკრძალავს მოციქული მოწაფეებს ვინმეს მოკითხვას გზაზე.

„რომელსაც სახლსა შეხვიდეთო, - ამბობს, -პირველად თქუთ: მშვიდობაჲ სახლსა ამას“, ანუ მიესალმეთ სახლში მყოფთ; შემდეგ, უჩვენებს რა, რომ ეს უბრალო მისალმება კი არ არის, არამედ, ამასთანავე კურთხევაც, ამბობს: თუკი სახლის პატრონი ღირსი იქნება, იგი კურთხეული იქნება, ხოლო თუკი ის შეურაცხმყოფელია და არ შეუძლია მშვიდობის მიღება, თუკი ის მტერია და მოწინააღმდეგეა თქვენი სიტყვისა და სწავლებისა, კურთხევა არ მივა მასთან, არამედ თქვენ დაგიბრუნდებათ. ამცნებს არ გადავიდნენ სახლიდან სახლში, რათა მოციქულები არ გამოჩნდნენ გემოთმოყვარენი, არ მისცენ მრავალთ საბაბი ცდუნებისა და არ შეურაცხყონ ისინი, ვინც ისინი თავიდან მიიღო. „ჭამდით, - ამბობს, - და სუემდით მათ თანა“, ანუ რასაც შემოგთავაზებენ და თუნდაც ეს მცირედი და მწირი იყოს, მეტს ნუ მოითხოვთ. საჭმელი მიიღეთ ჯილდოს ნაცვლად, ანუ ნუ ეძიებთ იმას, რომ მიიღოთ საჭმელი და საფასური განსაკუთრებული, არამედ თავად საჭმელი მიიღეთო ჯილდოს ნაცვალდ. შეხედე, როგორ განამტკიცებს თავის მოწაფეებს სიღარიბის წინააღმდეგ. ამცნებს სნეულთა განკურნებას, რომელნიც ქალაქებში იმყოფიან, რათა მოციქულებმა თავიანთი სასწაულთმოქმედებით შეძლონ ადამიანთა მიზიდვა ქადაგების მოსასმენად. ვინაიდან, ნახე რას ამბობს: „და ეტყოდეთ მათ: მოახლოებულ არს თქვენ ზედა სასუფეველი ღმრთისაჲ“. ვინაიდან, თუკი ჯერ თქვენ განკურნავთ, ხოლო შემდეგ სწავლებას დაიწყებთ, თქვენი ქადაგება წარმატებული იქნება და ადამიანები ირწმუნებენ, რომ მათ მიმართ ღმრთის სასუფეველი მოიწია. ვინაიდან ისინი არ განიკურნებობდნენ, ეს რომ რაიმე ღმრთაებრივ ძალას არ ჩაედინა. და სნეულებსაც მიეახლა ღმრთის სასუფეველი, როდესაც ისინი სულიერად განიკურნენ. ვინაიდან იგი შორსაა სნეულისგან, რომელზეც ჯერ კიდევ ბატონობს ცოდვა.

 

[თ. 10; მ. 10-12]

10. და რომელსა ქალაქსა შეხჳდეთ, და არა შეგიწყნარნენ თქუენ, გამო-რაჲ-ხჳდოდით უბანთა მისთა, არქუთ მათ: 11. აჰა ესერა მტუერი რომელ აღეკრა ფერჴთა ჩუენთა ქალაქისაგან თქუენისა, განვიყრით თქუენ ზედა; გარნა ესემცა უწყით, რამეთუ მოახლებულ არს სასუფეველი ღმრთისაჲ. 12. გეტყჳ თქუენ: სოდომელთა უმოლხინეს იყოს მას დღესა შინა, ვიდრე ქალაქისა მის.

თუკიო, ამბობს, „რომლიმე ქალქში მიხვალთ და არ მიგიღებენ, ქუჩაში გამოსვლისას თქვით“, რომ ჩვენ არაფერი გვაქვს საერთო თქვენთან, ჩვენ არაფერი მოგვაქვს თქვენი ქალაქიდან, მტვერსაც კი, რომელიც მოგვეკრა, ჩამოვიშორებთ, ანუ ჩამოვიბერტყავთ, გავიწმენდთ და თქვენზე განვიყრით; თუმცა იცოდეთ, რომ მოგიახლოვდათ სასუფეველი ღმრთისა. აქ ვინმე იკითხავს, როგორ ამბობს უფალი, რომ ღმერთის სასუფეველი მიუახლოვდა მათაც, ვინც იღებენ მოციქულებს და მათაც, ვინც მათ არ იღებენ. უნდა ითქვას, რომ ისინი ოდნავადაც არ ეწინააღმდეგებიან საკუთარ თავს. ვინაიდან მათ, ვინც იღებენ მოციქულებს, სასუფეველი უახლოდვება წყალობით, ხოლო მათ ვინც არ იღებენ - განკითხვით. რადგან გთხოვ, წარმოიდგინე, რომ რაიმე სანახაობაზე იმყოფებიან მრავალნი, ერთი მხრივ, ბრალდებულნი, მეორე მხრივ კი - არა, მაგალითად სენატორები, მხედართმთავრები და დიდებულნი, შემდეგ რომელიმე მაცნე, ყველას ერთად, ბრალდებულებსაც და საპატიოთაც, ამცნობს: მეფე მოგიახლოვდათ თქვენ! განა იმას არ ამბობს იგი, რომ ერთ მხარეს მეფე იმათგან დასასჯელად მიუახლოვდა, ხოლო მეორეს - რათა პატივი და წყალობა მიანჭოს? ასევე გაიგე აქაც. უფრო მოლხენით იქნებაო, ამბობს, სოდომი, ვიდრე ქალაქი, რომელმაც არ მიგიღოთ თქვენ. რატომ? იმიტომ, რომ სოდომში მოციქულები არ იყვნენ გაგზავნილნი და ამიტომ, ისინი ვინც არ მიიღო მოციქულები, სოდომელებზე უარესნი არიან, დააკვირდი იმასაც, რომ ქალაქს, რომელიც არ იღებს მოციქულებს, ფართო ქუჩები აქვს; ხოლო ფართო გზას დაღუპვისკენ მივყავართ. ამრიგად, ის ვინც იმ ფართო გზებით დადის, დაღუპვისკენ რომ მივყავართ, იგი არ იღებს მოციქულთა და ღმრთაებრივ მოძღვრებას.

 

[თ. 10; მ. 13-16]

13. ვაჲ შენდა, ქორაზინ, და ვაჲ შენდა, ბეთსაიდა, რამეთუ ტჳროსს და სიდონს თუმცა იქმნნეს ძალნი, რომელ იქმნნეს თქუენ შორის, პირველვემცა ძაძითა და ნაცარსა ზედა მსხდომარეთა შეინანეს. 14. ხოლო ტჳროსი და სიდონი უმოლხინეს იყოს სასჯელსა მას, ვიდრე თქუენ. 15. და შენ, კაპერნაუმ, ნუ ცადმდე აჰმაღლდები, არამედ ჯოჯოხეთადმდე შთაჰჴდე. 16. რომელმან თქუენი ისმინოს, ჩემი ისმინა; და რომელმან თქუენ შეურაცხ-გყვნეს, მე შეურაცხ-მყოფს; და რომელმან მე შეურაცხ-მყოს, შეურაცხ-ჰყოფს მომავლინებელსა ჩემსა.

ტვიროსი და სიდონი წარმართული ქალაქები იყო, ხოლო ბეთსაიდა და ქორაზინი - იუდეური. ამრიგად, იგი ამბობს, რომ სამსჯავროზე წარმართები უფრო მოლხენილად იქნებიან, ვიდრე თქვენ, სასწაულთა მხილველნი და არამრწმენნი; ვინაიდან მათ რომ ეხილათ, ირწმუნებდნენ და შენც, კაპერნაუმ, ცამდე ამაღლებულო, როგორც მრავალი სასწაულით სახელგანთქმული, შენში რომ აღესრულა, ჯოჯოხეთამდე შთახდები; შენ განისჯები იმის გამო, რომ ამდენი სასწაულის შემდეგაც არ ირწმუნე. შემდეგ, საქადაგებლად გაგზავნილებმა რომ არ თქვან, რაღატომ გვაგვაზვნი, თუკი ზოგიერთი ქალაქი არ მიგვიღებს ჩვენ, ამბობს: ნუ დამწუხრდებით; თქვენი უარმყოფელი უარმყოფს მე და ჩემს მამას; ამიტომ შეურაცხყოფა არ წყდება თქვენზე, არამედ ღმერთამდე ადის. ამრიგად, დაე ნუგეში იყოს თქვენთვის ის, რომ შეუარცხყოფას აყენებენ (არა თქვენ, არამედ) ღმერთს. ზუსტად ასევე, მეორე მხრივ, ნუ იტრაბახებთ და თავს ნუ აღიმაღლებთ იმითი, რომ ზოგიერთნი მოგისმენენ თქვენ; ვინაიდან ეს თქვენი კი არა, ჩემი მადლის მოქმედების შედეგია.

 

[თ. 10; მ. 17-20]

17. და მოიქცეს სამეოც და ათნი იგი სიხარულითა და იტყოდეს: უფალო, ეშმაკნიცა დაგუემორჩილებიან სახელითა შენითა. 18. ჰრქუა მათ იესუ: ვხედევდ ეშმაკსა ვითარცა ელვასა, ზეცით გარდამოვრდომილსა. 19. აჰა მიგცემ თქუენ ჴელმწიფებასა დათრგუნვად გუელთა და ღრიაკალთა და ყოველსა ზედა ძალსა მტერისასა, და თქუენ არარაჲ გევნოს. 20. ხოლო ამას ზედა ნუ გიხარინ, რამეთუ სულნი უკეთურნი დაგემორჩილებიან, არამედ გიხაროდენ, რამეთუ სახელები თქუენი დაიწერა ცათა შინა.

ადრე თქვა მახარებელმა, რომ უფალმა სამოცდაათი მოწაფე გაგზავნა, ახლა კი ამბობს, რომ ისინი დაბრუნდნენ გახარებულნი იმითი, რომ ისინი არა მხოლოდ სხვა სნეულებათაგან კურნავდნენ, არამედ ათავისუფლებდნენ აგრეთვე უდიდესი ბოროტებისაგან - დემონებისაგან. შეხედე, რა შორს არიან ქედმაღლობისგან; ვინაიდან ისინი ეუბნებიან უფალს: ეშმაკები გვემორჩილებიან „სახელითა შენითა“, შენი მადლით და არა ჩვენი ძალით. უფალი კი ეუბნება მათ: ნუ გიკვირთ ის, რომ ეშმაკები გემორჩილებიან, ვინაიდან მათი მთავარი დიდი ხანია გადმოგდებულია და არანაირი ძალა არ გააჩნია. მართალია, ადამიანთათვის ეს არ იყო ხილული, მაგრამ ჩემთვის, მჭვრეტელისა უხილავისაც, ეს თვალსაჩინო იყო, ელვასავით გადმოვარდა სატანა ზეციდან, ვინაიდან ის ნათელი იყო, მთავარანგელოზი და შუქი დღისა, თუმცა ახლა ბნელი გახდა. თუკი იგი გადმოვარდა ზეციდან, მისი მონები, ვგულისხმობ ეშმაკებს, რას აღარ დაითმენენ? ზოგიერთნი სიტყვას: „ზეცით“ იგებენ ასე: დიდებისაგან. რამდენადაც სამოცდაათმა უთხრა უფალს, რომ მათ ეშმაკნიც ემორჩილებიან, ამიტომ ის ამბობს: ეს მეც ვიცოდი, ვინაიდან ვნახე, როგორ გადმოვარდა სატანა ზეციდან, ანუ მოაკლდა დიდებას, რომელიც მას ჰქონდა და პატივსაც. ქრისტეს მოსვლამდე მას პატივს მიაგებდნენ როგორც ღმერთს, ახლა კი იგი გადმოვარდა ზეციდან, ანუ შეწყვიტეს მისთვის ღმრთის შესაფერი პატივის მიგება და ფიქრი იმისა, რომ იგი ზეცაში ცხოვრობს. აჰა მოგცემ თქვენ ხელმწიფებას მისი ძალების დათრგუნვისა. ვიანიდან გველები და მორიელები არსებითად ეშმაკთა პოლკები არიან, ქვემძრომნი ქვევით და მათგან ისინი, ვინც უფრო ხილული სახით გესლავენ, არსებითად გველები არიან, ხოლო ისინი, ვინც უფრო ფარული სახით აყენებენ ზიანს, არსებითად მორიელები. მაგალითად, ეშმაკი მრუშობისა და მკვლელობისა, არის გველი ვინაიდან იგი ხილული ბოროტებისთვის აღგვძრავს; ხოლო ის ეშმაკი, რომელიც სნეულების საბაბით, მაგალითად, უბიძგებს ადამიანს აბანოებით, კეთილსურნელოვანი ნელსაცხებლებით და სხვა განცხრომით ისარგებლოს, შეიძლება მორიელად იწოდოს, ვინაიდან მას ფარული გესლი აქვს და ცდილობს ფარულად დაგესლოს სხეული, რათა დაემორჩილება რა მას, უფრო დიდი დანაშაული ჩაადენინოს.  მაგრამ მადლობა უფალს, რომელმაც მოგვცა ხელმწიფება მათი დათრგუნვისა! თუმცა, ასწავლის რა მოწაფეებს არ იყვნენ ქედმაღალნი, უფალი ამბობს: ის ნუკი ნუ გახარებთ, რომ უკეთური სულები გემორჩილებიან  (ვინაიდან ამისგან წყალობას სხვები იღებენ, კერძოდ კურნების მიმღებნი), არამედ უფრო მეტად ის უნდა გიხაროდეთ, რომ თქვენი სახელები დაიწერა ცაში. არა მელნით, არამედ ღმრთაებრივი მეხსიერებით და მადლით. ეშმაკი ვარდება ციდან, ადამიანები კი, მიწაზე მცხოვრებნი, ცაში ეწერებიან. ამრიგად, ჭეშმარიტი სიხარული იმაშია, რომ თქვენი სახელები ცაში დაიწერა და არ არის დავიწყებული ღმრთისაგან.

 

[თ. 10; მ. 21]

21. მას ჟამსა შინა იხარებდა იესუ სულითა და თქუა: აღგიარებ შენ, მამაო, უფალო ცისა და ქუეყანისო, რამეთუ დაჰფარე ესე ბრძენთაგან და მეცნიერთა და გამოუცხადე ესე ჩჩჳლთა. ჰე, მამაო, რამეთუ ესრეთ სათნო-იყო შენ წინაშე.

როგორც კეთილ მამას, ხედავს რა შვილებს წარმატებულს რაიმეში, რაც ქების ღირსია, უხარია, ასევე მაცხოვარმა განიხარა იმით, რომ მოციქულები ასეთი მადლის ღირსნი შეიქმნენ. ამიტომ იგი მადლობს ღმერთს, რომ ასეთი საიდუმლონი დაფარულია „ბრძენთაგან“, ანუ ფარისეველთა და მწიგნობართაგან, რომელნიც სჯულს განმარტავდნენ და „მეცნიერთაგან“, ანუ მოწაფეთაგან ამავე მწიგნობრებისა. ვინაიდან ვინც ასწავლის, ის ბრძენია, ხოლო ვინც სწავლობს და ესმის გაკვეთილები, მეცნიერი, (ანუ შემმეცნებელი). ასე მაგალითად, გამალიელი ბრძენია, პავლე კი მეცნიერი. ვინაიდან პირველი - მასწავლებელია, ხოლო მეორე შეიმეცნებს იმას, რასაც პირველი ასწავლის. უფალი თავის მოწაფეებს „ჩვილებს“ უწოდებს. იმიტომ, რომ ისინი არ იყვნენ დახელოვნებულთაგან სჯულში, არამედ დიდწილად ხალხის უბრალო კლასიდან და მეთევზეთაგან იქნენ არჩეულნი. თუმცა ისინი შესაძლოა ჩვილებად მათი უბოროტობის გამოც წოდებულიყვნენ. ისინი კი (ფარისეველნი და მწიგნობარნი) არ იყვნენ ნამვდილი ბრძენნი და მეცნიერნი, არამედ მხოლოდ ჩანდნენ ასეთებად, ამრიგად, ეს საიდუმლოებანი დაფარულია ბრძენთაგან და მეცნიერთაგან, რომლებიც მხოლოდ ჩანდნენ ასეთებად, სინამდვილეში კი არ იყვნენ. ვინაიდან ასეთნი რომ ყოფილიყვნენ საიდუმლოებანი განეცხადებოდათ მათ. „ჰე, მამაო“, გმადლობ შენ „რამეთუ ესრეთ სათნო იყო შენს წინაშე“, ანუ ასე იყო სათნო შენთვის და ასეთი იყო შენი სურვილი და ნება.

 

[თ. 10; მ. 22-24]

22. და მიექცა მოწაფეთა და ჰრქუა: ყოველივე მომეცა მე მამისა ჩემისა მიერ, და არავინ იცის, ვინ არს მამაჲ, გარნა ძემან; და არცა ვინ იცის, ვინ არს ძე, გარნა მამამან; და ვისა უნდეს ძესა გამოცხადების, გამოუცხადოს. 23. და მიექცა მოწაფეთა მისთა თჳსაგან და ჰრქუა: ნეტარ არიან თუალნი, რომელნი ხედვენ, რომელსა თქუენ ხედავთ, და ყურნი, რომელთა ესმის რომელი თქუენ გესმის. 24. ხოლო გეტყჳ თქუენ, რამეთუ: მრავალთა წინაწარმეტყუელთა და მეფეთა უნდა ხილვაჲ, რომელსა თქუენ ხედავთ, და ვერ იხილეს, და სმენად, რომელი თქუენ გესმის, და ვერ ესმა.

მამა ყოველივეს აძლევს ძეს, რადგან ყოველივე ძეს უნდა დაუმორჩილოს. უფალი მეუფებს ყოვლივეზე ორი სახით: ჯერ ერთი, მათზე, რომელთაც არ სურთ მისი მეუფება, ხოლო მეორეც მათზე, რომელთაც სურთ. მაგალითისთვის ვიტყვი: რომ იგი - ჩემი შემოქმედია; და ისევ, უფალი ჩემი მეუფეა, როდესაც მე, როგორც კეთილგონიერი მონა, ვასრულებ მის ნებას მცნებათა დაცვით. ადამიანური ბუნება მანამდეც მონობაში და ღმრთის ხელში იმყოფებოდა. მაგრამ როდესაც უფალმა ჩვენს ნაცვლად მოიგო ბრძოლა და განგვათავისუფლა რა ეშმაკის მეუფებისაგან, თავის მსახურებად გვაქცია და მცნებათა აღმასრულებლად, იმ დროიდან ჩვენ კეთილგონიერ მონებად ვიქეცით ბუნებითაც და საკუთარი ნებითაც, ვინაიდან, პირველი მონობა, მხოლოდ ბუნებითი იყო, ხოლო მეორე, ამას გარდა ნებაყოფლობითაც. ამრიგად, უფალი ახლა ამბობს: „ყოველივე მომეცა მე მამისა ჩემისა მიერ“. ანუ ყოველივე მე დამემორჩილება და ჩემი მეუფეების ქვეშ მოექცევა. ეს მეორე გამონათქვამის მსგავსია: „მომეცა მე ყოველი ხელმწიფება ცათა შინა და ქუეყანასა ზედა“ (მათე. 28, 18). ასე კი იმიტომ ამბობს, რომ შეარიგა ყოველივე (კოლ. 1, 20), რაც ცაშია და რაც მიწაზე. და სხვაგვარად: მამა ყოველივეს ძეს აბარებს, ყველა საქმეს ჩვენი ცხოვრებისათვის საჭირო სახლთმშენებლობისა. ამიტომაც, ჩვენს გარშემო არ განკაცდა არც მამა, არც სული წმიდა, ან ევნო, ან აღდგა, არამედ ყოველივე ეს ძემ მოიმოქმედა და იგი გახდა ჩვენი ცხოვრების წინაძღვარი; ამიტომაც ამბობს ის, რომ ყოველივე მას მიეცა. იგი თითქოსდა ასე ამბობს: მამამ ყოველივე მე ჩამაბარა: ხორცშესხმაც, ვნებაც, აღდგომაც, დაცემული ბუნების ხსნაც. „და არავინ იცის ვინ არს მამაჲ, გარნა ძემან, და არავინ იცის ვინ არს ძე, გარნა მამამან“. რამდენადაც თქვა, რომ ყოველივე მე მომეცაო, ახლა თითქოსდა ხსნიდა ერთგვარ გაუგებრობას. ვინმეს რომ არ მოუვიდეს აზრად: რატომ მოგცა მან ყოველივე შენ და არა სხვას, თუნდაც ანგელოზს, ან მთავარანგელოზს. იგი ამბობს: მე მან იმიტომ მომცა, რომ მე და ის ერთი ბუნებისა და ერთი არსისანი ვართ და როგორც მას არ იცნობს არავინ, ისე მე, თავად მამის გარდა. ამიტომ მან სამართლიანად მომცა ყოველივე მე, ერთაარსს მასთან და ყოველგვარ შემეცნებაზე აღმატებულს, ისევე როგორც თავადაც ყოველგვარ შემეცნებაზე მაღლა დგას. ვინაიდანო, ამბობს, მამა მხოლოდ ძემ იცის და მან, ვისთვისაც ძე მოინდომებს გამოცხადებას, ნახე: ძემ იცის მამა არა გამოცხადების მეშვეობით, ქმნილებებმა კი - გამოცხადების მეშვეობით, ვინაიდან ისინი მადლის მიერ შეიმეცნებენ; მაშასადამე, ძე არ არის ქმნილება. მიუბრუნდება რა მოწაფეებს, უფალი ანეტარებს მათ და საერთოდ ყველას, ვინც რწმენით უცქერის მას, ხორცშესხმულსა და სასწაულთა მოქმედს. ვინაიდან ძველ წინსწარმეტყველებს და მეფეებს, თუმცა ძლიერ სურდათ ეხილათ განხორციელებული უფალი და მოესმინათ მისთვის, თუმცა ვერ გახდნენ ამის ღირსნი და სხვაგვარად: რამდენადაც მან ზემოთ თქვა, რომ მან იცის მამა ვისაც ძე გამოუცხადებს, ახლა ანეტარებს მოწაფეებს, როგორც უკვე ამ გამოცხადების მიმღებთ. ვინაიდან საკუთარი თავით მან მამა გამოუცხადა, რამდენადაც მისი მხილველი ხედავდა მამას (იოანე. 14,9). ამ წყალობისთვის კი არ მიუღწევია არავის იმ წმინდანთაგან, რომელნიც ცხოვრობდნენ განხორციელებელი ძე ღმრთის მოვლენასა და მოქმედებამდე. ვინაიდან ისინი ვერ ხედავდნენ ხორცშესხმულ უფალს, რომლის მეშვეობითაც მამა შეიმეცნება, მაშასადამე, მათ არც მამა უხილავთ ისე, როგორც ეს მოციქულებმა იხილეს.

 

[თ. 10; მ. 25-28]

25. და აჰა ესერა სჯულის-მეცნიერი ვინმე აღდგა და გამოსცდიდა იესუს და ეტყოდა: მოძღუარ, რაჲ ვქმნე, რაჲთა ცხორებაჲ საუკუნოჲ დავიმკჳდრო? 26. ხოლო თავადმან ჰრქუა მას: სჯულსა ვითარ წერილ არს? ვითარ აღმოიკითხავ? 27. ხოლო მან ჰრქუა: შეიყუარო უფალი ღმერთი შენი ყოვლითა გულითა შენითა და ყოვლითა სულითა შენითა და ყოვლითა ძალითა შენითა და ყოვლითა გონებითა შენითა, და მოყუასი შენი − ვითარცა თავი თჳსი. 28. ჰრქუა მას იესუ: მართლ მომიგე, მაგას იქმოდე და სცხონდე.

ეს სჯულის მეცნიერი იყო ტრაბახა ადამიანი და ძალიან ქედმაღალი, როგორც შემდგომ გამოჩნდა და ამასთანავე, მზაკვარიც. ამიტომაც იგი მიდის უფალთან, სცდის რა მას. ალბათ, ის ფიქრობდა, რომ გამოიჭერდა უფალს მის პასუხებში. მაგრამ უფალი მიუთითებს სწორედ იმ სჯულზე, რომლითაც იგი ძლიერ ქედმაღლობდა. შეხედე, როგორი სიზუსტით ბრძანებს სჯული გვიყვარდეს უფალი. ადამიანი არის უსრულყოფილესი ქმნილება ყველა ქმნილებას შორის. მართალია, მას აქვს რაღაც საერთო ყველა მათგანთან, მაგრამ აქვს რაღაც უპირატესიც. მაგალითად, ადამიანს აქვს საერთო ქვასთან, ვინაიდან მას აქვს თმები, ფრჩხილები, რომლებიც ქვასავით უგრძნობელნი არიან. აქვს საერთო მცენარესთან, ვინაიდან ის იზრდება და იკვებება და შობს თავის მსგავს, ისევე როგორც მცენარე. აქვს საერთო პირუტყვთან, რადგან აქვს გრძნობები, მრისხანებს და ავხორცობს, მაგრამ რაც აღამაღლებს ადამინს ყველა სხვა ცხოველზე - მას აქვს საერთო ღმერთთანაც, კერძოდ: გონიერი სული. ამიტომ სჯულმა, სურდა რა ეჩვენებინა, რომ ადამიანმა მთლიანად ყველაფერში უნდა მიუძღვნას თავი ღმერთს და ყველა სულიერი ძალა დაუმორჩილოს ღმერთის სიყვარულს, სიტყვებით „ყოვლითა გულითა“ მიუთითა უფრო უხეშ და მცენარეთათვის დამახასიათებელ ძალაზე. სიტყვებით „ყოვლითა სულითა“ - უფრო ფაქიზ ძალაზე და დამახასიათებელზე გრძნობათა მქონე არსებებისთვის, სიტყვებით „ყოვლითა გონებითა“, - აღნიშნა ადამიანის განმასხვავებელი ძალა - გონიერი სული, სიტყვები „ყოვლითა ძალითა“, ჩვენ უნდა მივუყენოთ ყოველივე ამას. ვინაიდან ჩვენ უნდა დავუმორჩილოთ ქრისტეს სიყვარულს მზრდელი ძალაც სულისა, მაგრამ როგორ? ძლიერად და არა სუსტად; და გრძნობადაც და ისიც ძლიერად; და ბოლოს გონიერიც და ისიც ასევე „ყოვლითა ძალითა“, ასე რომ ჩვენ მთლიანად უნდა მივუძღვნად თავი ღმერთს და ღმრთის სიყვარულს დავუმორჩილოთ ჩვენი მზრდელი, მგრძნობელი და გონიერი ძალები. „და მოყუასი შენი - ვითარცა თავი თვისი“. სჯული, მსმენელთა სიჩვილის გამო, ჯერ კიდევ ვერ შემძლებელი უსრულყოფილესი მოძღვრების სწავლებისა, გვამცნებს გვიყვარდეს მოყვასი, როგორც საკუთარი თავი. მაგრამ ქრისტემ გვასწავლა გვიყვარდეს მოყვასი უფრო მეტად, ვიდრე საკუთარი თავი. ვინაიდან იგი ამბობს: „უფროჲსა ამისსა სიყვარული არავის აქუს, რაჲთა სული თვისი დადვას მეგობართა თვისთათვის“ (იოან. 15,13). ამრიგად, სჯულის მეცნიერს ეუბნება: „მართლ მომიგე“. ვინაიდან შენო, ეუბნება, ჯერ კიდევ სჯულს ექვემდებარები, სწორედ მიპასუხე: ვინაიდან სჯულის მიხედვით შენ სწორად მსჯელობ.

 

[თ. 10. მ. 29-37]

29. ხოლო მას უნდა განმართლებად თავი თჳსი და ჰრქუა იესუს: და ვინ არს მოყუას ჩემდა? 30. მიუგო იესუ და ჰრქუა: კაცი ვინმე გარდამოვიდოდა იერუსალჱმით იერიქოდ, და ავაზაკნი დაესხნეს, განძარცუეს იგი, დაწყლეს და წარვიდეს და დაუტევეს მწყდარი. 31. ხოლო დამთხუევით მღდელი ვინმე შთავიდოდა მასვე გზასა და იხილა იგი და თანა-წარჰჴდა. 32. და ეგრეთვე ლევიტელი მასვე ადგილსა მივიდა და იხილა იგი და თანა-წარჰჴდა. 33. მერმე სამარიტელი ვინმე წარვიდოდა, მოვიდა მასვე ადგილსა, იხილა იგი და შეეწყალა. 34. და მოვიდა მისა და შეუხჳა წყლული იგი და დაასხა ზეთი და ღჳნოჲ და აღსუა იგი კარაულსა თჳსსა და მოიყვანა იგი ყოველთასა მას სადგურსა და იღუაწა იგი. 35. და ხვალისაგან, გამო-რაჲ-ვიდოდა, ორი დრაჰკანი მისცა ყოველთა სადგურისა მოღუაწესა მას და ჰრქუა: იღუაწე ეგე და, სხუაჲ თუ რაჲმე წარაგო უმეტესი, მო-რაჲ-ვიდე, მიგცე შენ. 36. ვინ უკუე ამათ სამთაგანი გგონიეს შენ მოყუას მისა, რომელ იგი შევარდა ავაზაკთა მათ? 37. ხოლო მან ჰრქუა: რომელმან ყო წყალობაჲ მის თანა. ჰრქუა მას იესუ: ვიდოდე და ჰყოფდ შენცა ეგრევე.

სჯულის მეცნიერმა, რომელმაც შექება მიიღო მაცხოვრისგან, ქედმაღლობა გამოიჩინა, მან თქვა: ვინ არის ჩემი მოყვასი? ის ფიქრობდა, რომ იგი მართალია და არავინ ყავს თავის მსგავსი და მახლობელი სათნოების მხრივ; ვინაიდან თვლიდა, რომ მართლისთვის მოყვასი მხოლოდ მართალივეა. ამრიგად, სურს რა თავის გამართლება და ამაღლება მთელი ხალხის წინაშე, იგი სიამაყით ამბობს: ვინ არის ჩემი მოყვასი? მაგრამ მაცხოვარი, რამდენადაც ის შემოქმედია და ყველაში ხედავს ერთ ქმნილებას, განსაზღვრავს მოყვასს არა საქმეებით, არა ღირსებით, არამედ ბუნებით. ნუ იფიქრებო, ამბობს, რამდენადაც შენ მართალი ხარ, არ არის ვინმე შენი მსგავსი. ვინაიდან ყველანი, აქვთ რა ერთი და იგივე ბუნება, არსებითად შენი მოყვასნი არიან. ამრიგად, თავად იყავი მათი მოყვასი, არა ადგილის, არამედ მათდამი კეთილგანწყობისა და მზრუნველობის მიხედვით. იმიტომაც მომყავს შენთვის მაგალითად სამარიტელი, რათა გიჩვენო, რომ მართალია იგი განსხვავდება ცხვორებით, თუმცაღა გახდა მოყვასი მისთვის, ვინც მოწყალებას საჭიროებს. ასევე შენც აჩვენე შენი თავი მოყვასად, თანაგრძნობის მეშვეობით და იჩქარე დასახმარებლად შენივე აღიარების მიხედვით. ამრიგად ამ იგავით ვსწვალობთ ვიყოთ მზად მოწყალებისთვის და ვეცადოთ ვიყოთ მოყვასნი მათთვის, ვინც ჩვენს დახმარებას საჭიროებენ. შევიცნოთ ღმრთის მოწყალება ადამიანთან მიმართებაში. ადამიანური ბუნება მიდიოდა იერსალიმიდან, ანუ უშფოთველი და მშვიდი ცხოვრებიდან, ვინაიდან იერუსალიმი ნიშნავს „მშვიდობის ხილვას“. სად მიდიოდა? იერიქონში, ცარიელში, დაბალსა და სიცხისგან დახუთულში, ანუ ვნებებით სავსე ცხოვრებაში. შეხედე, არ უთქვამს „ჩამოვიდა“, არამედ „წარვიდოდა“, ვინაიდან ადამიანური ბუნება ყოველთვის იხრებოდა მიწიერისაკენ, არა ერთჯერადად, არამედ მუდმივად გატაცებული ვნებიანი ცხოვრებით. „და ავაზაკნი დაესხნეს“, ანუ ეშმაკნი დაესხნენ თავს. ვინც არ ჩამოვა გონებრივი სიმაღლიდან, იგი არ ჩაუვარდება ეშმაკებს. მათ, ამხილეს რა ადამიანი და გახადეს სათნოების სამოსელი, ცოდვის ჭრილობები მიაყენეს მას. ვინაიდან ისინი ჯერ გვაშიშვლებენ ყოველგვარი კეთილი ფიქრისგან და ღმრთის მფარველობისგან, ხოლო შემდეგ ცოდვებით გვაყენებენ ჭრილობებს. ადამიანური ბუნება მათ ცოცხალ-მკვდარი დატოვეს, ან იმიტომ, რომ სული უკვდავია, ხოლო სხეული მოკვდავი და ამრიგად სიკვდილს ადამიანი ნახევრად ექვემდებარება; ანდა იმიტომ, რომ ადამიანური ბუნება მთლიანად არ იქნა მოკვეთილი, არამედ იმედოვნებდა მიეღო ხსნა ქრისტეში და ამდენად, არ იყო მთლიანად მკვდარი, მაგრამ როგორც ადამის დანაშაულის გამო, სიკვდილი შემოვიდა სოფელში, ასევე განმართლებით ქრისტეში სიკვდილი დაიხსნა (რომ. 5, 16-17). მღვდელისა და ლევიტელის ქვეშ იგულისხმე, ასე ვთქვათ, სჯული და წინასწარმეტყველნი. ვინაიდან მათ სურდათ ადამიანის განმართლება, მაგრამ არ შეეძლოთ. „ვერ შემძლებელ არს, - ამბობს მოციქული პავლე, - სისხლი ვაცთა და კუროთა ახოცად ცოდვათა“ (ებრ. 10,4). მათ შეეწყალათ ადამიანი და ფიქრობდნენ: როგორ უნდა განვკურნოთ იგი, მაგრამ ჭრილობათა ძალით ძლეულნი, კვლავ უკან გაბრუნდნენ. ვინაიდან ამას ნიშნავს გვერდით ჩავლა. სჯული მოვიდა და გაჩერდა მწოლიარესთან, მაგრამ შემდეგ არ აღმოაჩნდა რა ძალა განკურნებისა, დაიხია. სწორედ ამას ნიშნავს „თანა-წარხდა“. შეხედე, სიტყვას „დამთხვევით“ აქვს გარკვეული აზრი. ვინაიდან სჯული, მართლაც, მოგვეცა არა რაიმე განსაკუთრებული მიზეზის გამო, არამედ ადამიანური უძლურებისდა გამო (გალ. 3,19), რომელსაც არ შეეძლო ქრისტეს საიდუმლოებათა თავიდანვე მიღება, ამიტომაც ნათვქამია, მღვდელი, ანუ სჯული, მოვიდა ადამიანის განსაკურნებლად არა სპეციალურად, არამედ „დამთხვევით“, რასაც ჩვენ ჩვეულებრივ შემთხვევითობას ვეძახით. მაგრამ უფალი და ღმერთი ჩვენი, რომელიც თვითონ დაიწყევლა ჩვენთვის (გალ. 3,13) და სამარიტელად იწოდა (იოან. 8,48), მოვიდა ჩვენთან, გაიარა რა გზა, ანუ საბაბად და მიზნად ამ გზისა აქცია სწორედ ის, რომ განვეკურნეთ ჩვენ და არა მხოლოდ ჩაევლო. მოვიდა ჩვენთან არა შემთხვევით (სხვათაშორის), არამედ ცხოვრობდა ჩვენთან ერთად და გვესაუბრებოდა არა მოჩვენებითად. მეყვსეულად შეგვიხვია წყლულები, არ დაუშვა რა გაძლიერებულიყო სნეულება, არამედ შეკრა იგი. დაასხა ზეთი და ღვინო! ზეთი არის სიტყვა სწავლებისა, განმზადებული სათნოებისთვის სიკეთეთა აღთქმით, ღვინო კი სიტყვა სწავლებისა, მომყვანებელი სათნოების მიმართ შიშით. ამრიგად, როდესაც გესმის უფლის სიტყვები: „მოვედით ჩემდა ყოველნი მაშვრალნი და ტვირთმძიმენი, და მე განგისუენო თქვენ“ (მათე. 11,28) - ეს ზეთია, ვინაიდან წყალობისა და ნუგეშის მაჩვენებელია. ასეთივეა სიტყები: „მოვედით...და დაიმკვიდრეთ განმზადებული თქვენთვის სასუფეველი“ (მათე. 25,34) მაგრამ როდესაც უფალი ამბობს: „წარვედით ცეცხლსა მას საუკუნესაო (მათე, 25,41) - ეს ღვინოა, მკაცრი სწავლება. შეგიძლია სხვაგვარადაც გაიგო, ზეთი აღნიშნავს ცხოვრებას ადამიანურობის მიხედვით, ხოლო ღვინო - ღმრთაებრიობის. ვინაიდან უფალი ზოგიერთ რამეს სჩადიოდა როგორც ადამიანი, ზოგიერთს კი როგორც ღმერთი. მაგალითად, ჭამა, სმა, ისეთი ცხოვრების გატაცება, რომელიც არ არის დაცლილი სიამეთაგან და ყველაფერში სიმკაცრეს არ აღმოაჩენს, როგორც იოანე - ეს ზეთია; ხოლო სასწაულებრივი მარხვა, ზღვაზე სიარული და ღმრთაებრივი ძალის სხვა გამოვლინებანი - ეს ღვინოა. ღვინოს შეიძლება შევადაროთ ღმრთაებრიობა იმ მიმართებაშიც, რომ ღმრთაებრივს საკუთარ თავში (შეერთების გარეშე) ვერავინ დაითმენდა, რომ არ ყოფილიყო ეს ზეთიც, ანუ ცხოვრება კაცობრივის მიხედვით. რამდენადაც უფალმა გამოგვიხსნა ჩვენ ერთის მეშვეობითაც და მეორისაც, ანუ ღმრთაებრივისაც და ადამიანურისაც, ამიტომაც არის ნათვქამი, რომ მან დაასხა ზეთი და ღვინო. და ყოველდღიურად ისინი, ვინც ინათლებიან, სულიერ წყლულებათაგან ინკურნებიან, იცხებენ რა მირონს, მაშინვე უერთდებიან ეკლესიას და ღმრთის სისხლს ეზიარებიან. უფალმა დასვა ჩვენი დაჭრილი ბუნება მისი უღლის ქვეშ მყოფზე. ანუ თავის სხეულზე. ვინაიდან ჩვენ თავის ნაწილებად გვაქცია და თანაზიარად მისი სხეულისა: ჩვენ, ქვე მდებარენი, იმის ღირსნი გაგვხადა, რომ ერთი სხეული ვართ მასთან! სასტუმრო ეკლესიაა, რომელიც ყველას იღებს. სჯული ყველას არ იღებდა. ვინაიდან ნათქვამია: „ვერ შევლენ ყამონელები და მოაბელები უფლის საკრებულოში“, (მეორე რჯულ. 23,3). არამედ ყოველთა შორის თესლთა რომელსაც ეშინის მისა და იქმს სიმართლესა, სათნო მისა არს (საქმე, მოციქ. 10,35), თუკი სურს ირწმუნოს და გახდეს ეკლესიის ნაწილი, რამდენადაც იგი ყველას იღებს: ცოდვილთაც და მეზვერეთაც, დააკვირდი, როგორი სიზუსტითაა ნათვქამი, რომ მიიყვანა იგი სასტუმროში და იზრუნა მასზე. მანამ სანამ მოიყვანდა მასში, მან მხოლოდ შეუხვია წყლულები. რას ნიშნავს ეს? იმას, რომ როდესაც შედგა ეკლესია და გაიღო სასტუმრო, ანუ როდესაც თითქმის ყველა ხალხის რწმენა გაიზარდა, მაშინ განიხვნენ სული წმიდის ნიჭებიც და ღმრთის მადლიც გავრცელდა. ამას „საქმე მოციქულთადან“ შეიტყობ. „სადგურის მოღვაწის“ ხატს ატარებს თავისში ყოველი მოციქული და მასწავლებელი და მწყემსი. მათ უფალმა ორი დინარი მისცა, ანუ ორი აღთქმა: ძველი და ახალი, ვინაიდან ერთ აღთქმასაც და მეორესაც, როგორც ერთი და იმავე ღმერთის მიერ წარმოთქმულს, ერთი და იგივე მეფის გამოსახულება აქვთ თავისზე. სწორედ ეს დინარები, უფალმა ამაღლდა რა ზეცად, დაუტოვა მოციქულებს და შემდგომი დროის ეპისკოპოსებსა და მოძღვრებს. უთხრა: „სხუაჲ თუ რაიმე წარაგო უმეტესი, მო-რაჲ-ვიდე, მიგცე შენ“. მოციქულები მართლაც წარაგებდნენ თავისსასაც, შრომობდნენ რა ბევრს და ყველგან ავრცელებდნენ მოძღვრებას. შემდგომი დროის მოძღვრებმაც, ხსნიდნენ რა ძველ და ახალ აღთქმას, მრავალი წარაგეს თავისი. ამისთვის ისინი ჯილდოს მიიღებენ, როდესაც უფალი დაბრუნდება, ანუ მისი მეორედ მოსვლისას. მაშინ თითოეული მათგანი ეტყვის მას: უფალო! შენ მე ორი დინარი მომეცი, შევსძინე სხუაიცა ორი, და ის ასე ეტყვის ასეთს: კარგი, კეთილო მონაო!

 

[თ. 10; მ. 38-42]

38. და იყო ვითარცა წარვიდეს ესენი, და თავადი შევიდა დაბასა რომელსამე. და იყო ვინმე მუნ დედაკაცი, რომლისა სახელი მართა, და შეიყვანა თავადი სახიდ თჳსა. 39. და იყო დაჲ მისი, რომელსა ერქუა მარიამ, რომელი დაჯდა ფერჴთა თანა იესუჲსთა და ისმენდა სიტყუათა მისთა. 40. ხოლო მართა მიმოდაზრუნვიდა მრავლისა მსახურებისათჳს, ზედა მიადგა და ჰრქუა: უფალო, არა იღუწი, რამეთუ დამან ჩემმან მარტოჲ დამიტევა მე მსახურებად. არქუ მას, რაჲთა შემეწეოდის მე. 41. მიუგო იესუ და ჰრქუა მას: მართა, მართა! ზრუნავ და შფოთ ხარ მრავლისათჳს, აქა ერთისაჲ არს საჴმარ. 42. ხოლო მარიამ კეთილი ნაწილი გამოირჩია, რომელი არასადა მიეღოს მისგან.

დიდია სიკეთე სტუმართმოყვარეობისგანაც, როგორიც მართამ უჩვენა და არ უნდა უგულებელვყოთ იგი; მაგრამ კიდევ უფრო დიდია სიკეთე - სულიერი საუბრების გულისხმის ყოფა, ვიანაიდან იმითი სხეული იკვებება, ხოლო ამითი კი სული განცოხცლდება. იმისთვის კი არ ვარსებობთო, ეუბნება, მართლა რომ სხეული სხვადასხვა საჭმლით ავივსოთ, არამედ იმისთვის, რომ სულისთვის სარგო რამ მოვიმოქმედოთ.
დააკვირდი კეთილგონიერებასაც უფლისა. მას არაფერი უთქვამს მართასთვის მანამ, სანამ თავად არ მისცა საყვედურის საბაბი. როდესაც იგი შეეცადა თავისი და მოსმენისთვის მოეწყვიტა, მაშინ უფალი, სარგებლობს რა საბაბით, საყვედურობს მას. ვინაიდან სტუმართმოყვარეობა მანამდეა საქებარი, სანამ იგი არ გვწყვეტს და არ გვაშორებს იმისაგან, რაც უფრო საჭიროა; როდესაც იგი იწყებს ჩვენს დაბრკოლებას უმნიშვნელოვანეს საკითხებში, მაშინ საკმარისია მას ღმრთაებრივ საგანთა შესახებ მოსმენა ვამჯობინოთ, ამასთან, უფრო ზუსტად რომ ვთქვათ, უფალი კიცხავს არა სტუმართმოყვარეობას, არამედ მრავალფეროვნებასა და შფოთვას ანუ მისთვის გატაცებასა და წუხილს. რატომ ზრუნავო, ეუბნება, მართა და წუხარ მრავლისათვის, ანუ გაუტაცნიხარ, შფოთავ? ჩვენ მხოლოდ იმის საჭიროება გვაქვს, რომ რამენაირად დავწყნარდეთ და არა საკვების მრავალფეროვნებისა. სხვა სიტყვები „აქა ერთისაჲ არს სახმარ“ გულისხმობდნენ არა საკვებს, არამედ ყურადღებას მოძღვრების მიმართ. ამრიგად, ამ სიტყვებით უფალი ასწავლის მოციქულებს, რომ როდესაც ისინი შევლენ ვინმეს სახლში, არ მოითხოვონ არაფერი მდიდრული, არამედ დაკმაყოფილდნენ უბრალოთი, არ იზრუნონ რა მეტად არაფერზე, გარდა მოძღვრების მიმართ ყურადღებისა. მართლაც, მართას ქვეშ იგულისხმება ქმედითი სიკეთე, მარიამის ქვეშ კი - ჭვრეტა. ქმედითი სიკეთისთვის დამახასიათებელია მისით გატაცება და შფოთი, ხოლო ჭვრეტა, ხდება რა საკუთარ ვნებათა ბატონი (ვინაიდან მარიამი - ქალბატონს ნიშნავს), მხოლოდ ღმრთაებრივ გამონათქვამთა და განგებულებათა განხილვაში იწვრთნება. მიაქციე ყურადღება სიტყვებსაც: „დაჯდა ფერხთა იესუჲსათა და ისმენდა სიტყუათა მისთა“. ფეხების ქვეშ შეგვიძლია ვიგულისხმოთ ქმედითი სიკეთე, ვინაიდან ისინი აღნიშნავენ მოქმედებასა და სიარულს. ჯდომა კი უმოძრაობის ნიშანია. ამრიგად, ვინც დაჯდება იესოს ფეხებთან, ანუ ვინც დაემტკიცება ქმედით სიკეთეებში და იესოს მიერ განვლილი გზისა და ცხოვრების მიბაძვით განმტკიცდება მასში, ის ამის შემდეგ მიდის ღმრთაებრივ სიტყვათა მოსმენამდე ანუ ჭვრეტამდე. რამდენადაც მარიამიც ჯერ დაჯდა, შემდეგ კი უსმენდა სიტყვებს. ამრიგად, თუკი შეგიძლია ადი მარიამის სიმაღლეზე ვნებებზე ბატონობის წყალობითა და ჭვრეტისადმი მისწრაფებით, თუკი ეს შეუძლებელია შენთვის, იყავი მართა, გულმოდგინება გამოიჩინე ქმედების მხრივ და ამის მეშვეობით მიიღე ქრისტე. დააკვირდი ამას: „რომელი არასადა მიეღოს მისგან“. რომელიც იღწვის საქმეებით, აქვს რაღაც ისეთი, რაც წაერთმევა მას, ანუ საზრუნავი და მისით გატაცება. ვინაიდან ვინც ჭვრეტას მიაღწია, თავისუფლდება გატაცებისა და შფოთისაგან და ამრიგად, მას რაღაც წაერთმევა. ხოლო ვინც ჭვრეტის მისაღწევად იღწვის არასოდეს მოაკლდება ამ კეთილ ნაწილს, ანუ ჭვრეტას. ვინაიდან, რაღაში უნდა წარემატოს უმეტესში, როდესაც ყველაზე უმაღლესს მიაღწია, ვგულისხმობ ღვთის ჭვრეტას, რაც განღმრთობის ტოლფასია? რადგან, ვინც ღმრთის ჭვრეტის ღირსი გახდა, ის ღმერთი ხდება, რამდენადაც მსგავსი მოიცავს მსგავსს.

 

თავი მეთერთმეტე

[თ. 11; მ. 1-4]

1. და იყო ადგილსა რომელსამე თავადი ილოცვიდა. და ვითარცა დასცხრა ლოცვისაგან, ჰრქუა ვინმე მას მოწაფეთაგანმან: უფალო, გუასწავე ლოცვაჲ, ვითარცა იოვანე ასწავა მოწაფეთა თჳსთა. 2. ხოლო თავადმან ჰრქუა მათ: რაჟამს ილოცვიდეთ, თქუთ: მამაო ჩუენო, რომელი ხარ ცათა შინა, წმიდა იყავნ სახელი შენი, მოვედინ სუფევაჲ შენი, იყავნ ნებაჲ შენი, ვითარცა ცათა შინა, ეგრეცა ქუეყანასა ზედა. 3. პური ჩუენი არსობისაჲ მომეც ჩუენ დღითი-დღედ. 4. და მომიტევენ ჩუენ ცოდვანი ჩუენნი, და რამეთუ ჩუენცა მიუტევებთ ყოველთა თანა-მდებთა ჩუენთა, და ნუ შემიყვანებ ჩუენ განსაცდელსა, არამედ მიჴსნენ ჩუენ ბოროტისაგან. 5. და ეტყოდა მათ: ვის თქუენგანსა ესუას მეგობარი და მოვიდეს მისა შუვა-ღამეს და ჰრქუას მას: მეგობარო, მოვასხენ მე სამნი პურნი, 6. რამეთუ მეგობარი მოვიდა ჩემდა გზით, და არარაჲ მაქუს, რაჲ დაუგო მას. 7. მან მიუგოს შინაჲთ გამო და ჰრქუას: ნუ შრომასა შემამთხუევ მე, რამეთუ კარი დაჴშულ არს და ყრმანი ჩემნი ჩემ თანა არიან სარეცელსა ზედა; ვერ ძალ-მიც აღდგომად და მიცემად შენდა. 8. გეტყჳ თქუენ: დაღაცათუ არა ეძლოს მას აღდგომად და მიცემად, რამეთუ არს იგი მეგობარ მისა, წყინებისა მისთჳს მისისა აღდგეს და მისცეს, რაოდენი უჴმდეს მას.

ქრისტეს მოწაფე მოშურნეობას იჩენს იოანეს მოწაფეთა მიმართ და სურს ისწავლოს ლოცვა. მაცხოვარი უარს არ ამბობს მოწაფეთა ამ სურვილზე, არამედ ასწავლის. „მამაო ჩვენოო, - ამბობს, - რომელი ხარ ცათა შინა“. დააკვირდი ლოცვის ძალას, მას მაშინვე სიმაღლეზე აყავხარ და რამდენადაც შენ ღმერთს მამას უწოდებ, გარწმუნებს ყველანაირად არ დაკარგო მსგავსება მამაისა, არამედ ეცადო მიემსგავსო მას. არ უთქვამს „მამაო ჩემო, არამედ „მამაო ჩვენო“, აღგძრავს რა ძმათა სიყვარულისთვის და გიბიძგებს, საერთოდაც ყველანი ძმებივით გიყვარდეს. თქვა რა: „ცათა შინა“, ღმერთს კი არ შემოსაზღვრავს მისით, არამედ მსმენელი აჰყავს ზეცაში და აშორებს მიწიერს. „წმიდა იყავ სახელი შენი“. ნაცვლად „დაე იდიდოს“, ანუ მოაწყვე ჩვენი ცხოვრება ისე, რომ ის შენს სადიდებლად იყოს. ვინაიდან, როგორც ბოროტთა მიერ შეგინებულია სახელი ღმრთისა, ისე მათგან, ვინც კეთილ ცხოვრებას ეწევიან, იდიდება. „მოვედინ სუფევა შენი“. ცოდვილი არ ლოცულობს ღმერთის სუფევის დამკვიდრებისთვის,  ვინაიდან არ სურს მისი მოსვლა იმ სასჯელთა გამო, რომელიც მას იქ ელოდება. პირიქით, მართალი ლოცულობს, რომ სწრაფად მოვიდეს იგი, რათა განთავისუფლდეს აქაურ საცდურთაგან და დამშვიდდეს. „იყავ ნება შენი“, როგორც ცაში ანგელოზებთან, ასევე ჩვენთან, ადამიანებთან, დედამიწაზე. ვინაიდან ანგელოზები, ყველანი და ყველაფერში ღმრთის ნების შესატყვისად მოქმედებენ.

ამრიგად, მრავალნი შუაღამეს, ანუ სიცოცხლის ბოლოს მოდიან ღმერთთან და ეუბნებიან: „მავასხენ მე სამნი პურნი“, ანუ რწმენა სამებისა; ვინაიდან მეგობარი მოვიდა, ანუ ანგელოზი, რომელიც ეძიებს უფალს. თუმცა ყოველი ანგელოზიც მეგობარია. ისევე როგორც უფალი ამბობს, სიხარულია ზეცაში ადამიანის ცხონების გამო (ლუკა 15,10). ყრმები, რომლებიც სარეცელზე ისვენებენ, არსებითად ის ადამიანები არიან, რომლებიც მოიქცნენ და ამიტომ ღმრთის შვილებად შეიქნენ და გახდნენ ღირსნი იმისა, რომ მასთან ერთად განისვენებდნენ. „წყინებად“ მოიხსენიებს გაძლიერებულ და განგრძნობილ ლოცვას მოთმინებით. იგულისხმება სხვგვარადაც, კერძოდ: „შუაღამეში“ იგულისხმება ძალა და შუაგული საცდურთა, ვინაიდან ყოველგვარი საცდური არის ღამე, ხოლო შუაგულ საცდურთა, უეჭველია, რომ შუაღამე. ამრიგად, როდესაც ვინმე იმყოფება საცდურთა შუაგულში, ის მიდის ჩვენს მოყვარულ ღმერთთან და ეუბნება: „მავახსენ მე სამნი პურნი“, ანუ ხსნა სხეულისა, სამშვინველისა და სულისა. ვინაიდან საცდური საფრთხეს უქმნის ამ სამს. ვინღაა მეგობარი, რომელმაც გზიდან შემოიარა? უეჭველია, რომ უფალი, რომელიც განგვცდის საცდურთა მეშვეობით და სურს იგემოს ჩვენი ხსნა. საცდურში ჩავარდნილს არ ძალუძს თავად აღუდგეს წინ მათ და დახვდეს უფალს, არა აქვს, თუ რა შესთავაზოს მას. დახშული კარი ნიშნავს, რომ ჩვენ მზად უნდა ვიყოთ საცდურის მოსვლამდე, ხოლო როდესაც ჩავვარდებით, მაშინ კარი მოსამზადებლად უკვე დახშულია და ჩვენ აღმოვჩნდებით რა მოუმზადებელნი, საფრთხე გვეწევა, თუ თავად უფალი არ შეგვეწია. ყრმანი (რამდენადაც მანამდე მოექცნენ) არსებითად ისინი არიან, რომლებიც სათნოებათა მეშვეობით შეიქნენ ღმრთის ძეებად, წვანან და განისვენებენ ღმერთში.

 

[თ. 11; მ. 9-13]

9. ხოლო მე გეტყჳ თქუენ: ითხოვდით და მოგეცეს თქუენ, ეძიებდით და ჰპოოთ, ირეკდით და განგეღოს თქუნ. 10. რამეთუ ყოველი რომელი ითხოვდეს, მოიღოს, და რომელი ეძიებდეს, პოოს, და რომელი ირეკდეს, განეღოს. 11. ვის უკუე თქუენგანსა მამასა სთხოვდეს ძე პურსა, ნუუკუე ქვაჲ მისცეს მას? გინა თუ თევზსა სთხოვდეს, ნუუკუე თევზისა წილ გუელი მისცესა მას? 12. გინა თუ კუერცხსა სთხოვდეს, ნუუკუე ღრიაკალი მისცეს მას? 13. უკუეთუ თქუენ უკეთურთა იცით მისაცემელი კეთილი მიცემად შვილთა თქუენთა, რაოდენ უფროჲს მამამან ზეცით მოსცეს სული წმიდაჲ, რომელნი სთხოვდენ მას.

შეხედე, რა სიზუსტეა სიტყვებში, უფალს არ უთქვამს: „ითხოვეთ“ და მოგეცემათ თქვენ, არამედ „ითხივდით“, ანუ განუწყვეტლივ ეძიეთ. „ეძიებდით და ჰპოოთ“. ნუთუ ჰპოვებს ის, ვინც უსარგებლოდ ითხოვს? არა. ვინაიდან თხოვნა უსარგებლოს შესახებ, არც შეიძლება იწოდოს თხოვნად ღმრთის წინაშე. ვინაიდან ვინც ღმრთის წინაშე ლოცულობს, მან ის უნდა ითხოვოს, რასაც ის გვაძლევს. ხოლო თუკი ვინმე ითხოვს უსაგრებლოს, ის ღმრთის წინაშე არ ითხოვს, ვინაიდან იგი არ იძლევა უსარგებლოს. შემდეგ უსმინე, როგორ გვასწავლის თავად უფალიც ვითხოვოთ ის, რასაც უნდა ვითხოვდეთ. იგი ამბობს: ძე ითხოვს პურს და თევზს კვერცხს. ამიტომ, როგორც ეს საგნები შეადგენენ ადამიანის საკვებს, ასევე ჩვენი თხოვნებიც სასარგებლო უნდა იყოს ჩვენთვის და გვეხმარებოდეს. „პურის“ მთხოვნელის ქვეშ, მართლაც იგულისხმება ყოველი, ვინც ითხოვს, რომ განცხადდეს მისთვის რწმენა სამებისა და დოგმატების სისწორე. ვინაიდან ისინი, როგორც განმამტკიცებელნი გულისა, არსებითად პურნი არიან. ხოლო „თევზს“ ითხოვს ის, ვინც ამ ცხოვრების ზღვაში იმყოფება, სთხოვს უფალს შემწეობას, რათა იგი, როგორც თევზი დარჩეს ცოცხალი და არ ჩაიძიროს საცდურთა შორის. ხოლო „კვერცხს“ ის ითხოვს, ვისაც სურს ღვთივსათნო სულთა ნაყოფი მიეცეს, იმ სულებისა, რომლებიც თითქოსდა ფრთაშესხმულები სულიწმიდის მიერ იქნენ აღყვანებულნი და გადაიფრინეს რა დედამიწა, სამართლიანად შეიძლება შედარებულნი იქნენ ჩიტებს.

 

[თ. 11; მ. 14-20]

14. და კაცისა ვისგანმე განაძო ეშმაკი, რომელი იყო ყრუჲ. და იყო განსლვასა მას ეშმაკისასა იტყოდა ყრუჲ იგი. და უკჳრდა ყოველსა მას ერსა. 15. ხოლო რომელთამე მათგანთა თქუეს: ბელზებულითა, მთავრითა მით ეშმაკთაჲთა, განასხამს ეშმაკთა. 16. და სხუანი ვინმე გამოცდით სასწაულსა ზეცით ითხოვდეს მისგან. 17. ხოლო თავადმან იცნოდა ზრახვანი მათნი და ჰრქუა მათ: ყოველი მეუფებაჲ, რომელი თავსა თჳსსა განევლთის, მოოჴრდის, და სახლი სახლსა ზედა დაეცის. 18. და უკუეთუ ეშმაკი თავსა თჳსსა განევლთა, ვითარ დამტკიცნეს მეუფებაჲ მისი? რამეთუ იტყჳთ ჩემთჳს, ვითარმედ: ბელზებულითა განვასხამ ეშმაკთა. 19. უკუეთუ მე ბელზებულითა განვასხამ ეშმაკთა, ძენი თქუენნი რაჲთა განასხმენ? ამისათჳს იგინივე მსაჯულ გექმნენ თქუენ. 20. უკუეთუ მე თითითა ღმრთისაჲთა განვასხამ ეშმაკთა, მო-სამე-წევნულ არს თქუენ ზედა სასუფეველი ღმრთისაჲ.

ყრუდ ხშირად იწოდება ის, ვისაც არ ესმის; მაგრამ იწოდება ისიც, ვინც არ ლაპარაკობს, უფრო სწორად კი - ის ვისაც არც ესმის და არც ლაპარაკობს, ისინი, ვისაც დაბადებიდან არ ესმით, არც ლაპარაკობენ. ვინაიდან ჩვენ ვამბობთ იმას, რასაც მოსმენის საშუალებით ვსწავლობთ. როდესაც ვინმეს არ ესმის, ის თავისთავად ცხადია, რომ ვერც ლაპარკობს. თუკი ვინმეს სმენა შემდგომში დაუზიანდა, ავადმყოფობის შედეგად, მას არაფერი უშლის ხელს ილაპარაკოს. ვინც ქრისტესთან მიიყვანეს, ორივე მიმართებით უტყვი იყო: ენითაც და ყურითაც. იგი სახეა ადამიანური ბუნებისა, რომელიც შეპყრობილი იყო რა ეშმაკთაგან, არ შეეძლო არც ღმრთის სიტყვის მოსმენა და მით უფრო, არც გადმოცემა. მაგრამ უფალმა, მოვიდა რა და განსდევნა ეშმაკები, ანუ ვნებანი და საეშმაკო საქმენი, გააკეთა ის, რომ ჩვენ არა მხოლოდ ვამბობდეთ, არამედ ვქადაგებდეთ კიდეც ჭეშმარიტებას. ვინაიდან ღმრთის სიტყვები არა მხოლოდ უნდა მოვისმინოთ, არამედ სხვებსაც გადავცეთ. ამრიგად, ვისმინოთ ჩვენ, რომელთაც ჩვენში საეშმაკო საქმენი გვაქვს, ვფიქრობთ რა სხვებს ვასწავლოთ და ვაძლევთ რა ნებას კაცთანაგ მასწავლებლებად ვიწოდებოდეთ. ვინაიდან, როდესაც გამოვა ეშმაკი, მაშინ აქვს ადგილი ჭეშმარიტ საუბარსა და სწავლებას, ხოლო სანამ ჩვენში არიან დემონთა ქმნილებანი (ვნებები), მანამდე ვერ ვლაპარაკობთ, თუმცა კი ვჩანვართ მოლაპარაკენი. ფარისევლები განიკითხავენ სასწაულს და უფალს ლანძღავენ, როგორც მატყუარას. ისინი ამბობენ: იგი მეგობარია ეშმაკთა მთვარისა და მისი შემწეობით განასხამს ეშმაკებს. უფალი ეუბნება მათ: როგორაა შესაძლებელი, რომ ეშმაკი ეშმაკთა განასხამდეს? ეს მისი მეუფების დაცემის მომასწავლებელი იქნებოდა... ვინაიდან თუკი მათი ხელმწიფებითა და მეუფებით, ისინი დადგენილნი არიან იმისთვის, რომ იცხოვრონ ადამიანებში, ხოლო მათივე მთავარი განასხამს მათ, მაშინ ცხადია, რომ იგი თავის თავს არღვევს. რადგანაც, ყოველგვარი მეუფებაც, რომელიც გაიყოფა და თავის თავს აღუდგება, დაირღვევა და სახლიც, თავის თავის წინააღმდეგ გაყოფილი, დაიქცევა. „სახლის“ ქვეშ შენობას გულისხმობ? კეთილი. ვინაიდან შენობაც მხოლოდ მანამდე დგას, სანამ იგი ერთიანობას ინარჩუნებს, ხოლო როდესაც კედლები დაშორდება ერთი მეორეს, იგი ეცემა. „სახლის“ ქვეშ სახლში მცხოვრებთ იგულისხმებ? ისინიც, სანამ მშვიდობას ინარჩუნებენ, დგანან, ხოლო თუკი ერთმანეთის წინააღმდეგ აღდგებიან, ეცემიან. დაე იყოს ასე, რომ მე ბელზებულის ძალით განვასხამ ეშმაკებს; მაგრამ ძენი თქვენი, ანუ მოციქულები ვისი ძალითღა განსახამენ? განა აშკარა არაა, რომ ჩემი სახელით? მაშ როგორღა ამბობთ ჩემ შესახებ, რომ მე ბელზებულის შეწევნით განვასხამ, ვსაჭიროებ რა მის ძალას, როდესაც ძენი თქვენნი კერძოდ მოციქულნი, ჩემი სახელით განასხამენ? ჭეშმარიტად, ისინი იქნებიან თქვენი მსაჯულნი. ვინაიდან, თუკი ისინი ჩემი სახელით განასხამენ, მაშ მე თვითონ, აშკარაა, რომ არ ვსაჭიროებ სხვის ძალას. მე განვასხამ „თითითა ღმრთისაითა“, ანუ სულიწმიდით და არა მაცდური სულით.

სულს უწოდებს „თითს“, რათა იცოდე, რომ როგორც თითი ერთი არსების მატარებელია მთელ სხეულთან მიმართებაში, ისე სული წმიდაა ერთი არსების მქონე მამასთან და ძესთან. ანდა შესაძლოა, ასე იმიტომ უწოდებს, რომ ძე იწოდება მარჯვენად ღმრთისა, ხოლო მასზედ განისვენებს სული წმიდის შვიდი ნიჭი და არა როგორც სული წმიდის იარაღზე, არამედ როგორც მასთან ერთი არსების მქონეზე. ერთ-ერთი ნიჭი, მოქმედება სულისა არის ძალა კურნებისა. ამბობს, რომ მე განვასხამ ეშმაკებს „თითითა ღმრთისათა“, ანუ სული წმიდის ნიჭით. ვინაიდან, როგორც თითია ნაწილი ხელისა, ასევე სული კურნებისა. იყო ნაწილი იმ სულებისა, ანუ სულის იმ ძალებისა, რომელიც იესოს ჰქონდა. თუკი ამბობს, მე ღმრთის ძალით „განვასხამ ეშმაკთა“, მაშ ჭეშმარიტად მოიწია თქვენზე ღმრთის სასუფეველი. ეს კი ასეთი აზრის მქონეა: ბოლოს და ბოლოს ირღვევა ეშმაკის მეუფება და მყარდება მეუფება ღმრთისა, ეშმაკთა განმხსმელისა, ვინაიდან უსმინე, რას ამბობს შემდეგ.

 

[თ. 11; მ. 21-26]

21. რაჟამს ძლიერი შეჭურვილი სცვიდეს ეზოსა თჳსსა, მშჳდობით არნ მონაგები მისი. 22. და ოდეს უძლიერესი მისი ზედა-მოუჴდის, სძლის მას და საჭურველი მისი მოუღის, რომელსა-იგი ესვიდა, და ნატყუენავი მისი განუყვის. 23. რომელი არა არს ჩემ თანა, მტერი ჩემი არს; და რომელი არა შეჰკრებს ჩემ თანა, იგი განაბნევს. 24. რაჟამს სული არაწმიდაჲ განვიდის კაცისაგან, მიმოვალნ ურწყულთა ადგილთა და ეძიებნ განსუენებასა და არა პოვის, თქჳს: მივიქცე სახლსავე ჩემსა, ვინაჲცა გამოვედ. 25. და მოვიდის და პოვის იგი განშუენებული და შემკული. 26. მაშინ წარვიდეს და მოიყვანნის სხუანი შჳდნი სულნი, უბოროტესნი მისსა, და შევიდის და დაიმკჳდრის მას შინა და იქმნის უკუანაჲსკნელი კაცისაჲ მის უძჳრეს პირველისა.

ჩემს მოსვლამდეო, ამბობს, სატანა იყო ძლიერი და „სცვიდეს ეზოსა თვისსა“, ანუ ბატონობდა ადამიანურ ბუნებაზე მტკიცედ და უსაფრთხოდ. მაგრამ როდესაც მე მოვედი, მასზე უძლიერესი, მაშინ მე ვსძლიე ამ მშვიდობას და ყველა მის „საჭურველს“, რომლის იმედიც ჰქონდა, ანუ ყველა სახეს ცოდვისა. ვინაიდან ცოდვა არის ეშმაკის იარაღი და მისით იგი თამამად ამარცხებდა ადამიანებს. ყველა ამ იარაღს მე ვძლიე, ვინაიდან ჩემში ვერ იპოვა ვერანაირი ცოდვა (1 პეტრე. 2, 22); მას შემდეგ იგი დასუსტდა. და მისი „ნაძარცვი“, ანუ ადამიანები, რომლებიც თითქოსდა მისი ნადავლნი იყვნენ, მე გამოვგლიჯე მას და თითოეულს განსაკუთრებულ ანგელოზს ვაბარებ, საიმედო მცველს, რათა ეშმაკის ნაცვლად, რომლის ბატონობის ქვეშაც იმყოფებოდა, ანგელოზმა მართოს იგი და სხვაგვარადაც. რა საერთოა ჩემსა და ბელზებულს შორის? ჩემი საქმეა - ღმრთის განბნეული შვილების შეკრება; მისი საქმე კი იმაში მდგომარეობს, რომ განაბნევს შეკრებილთ. მაშ როგორღა ასკვნით ჩემზე, რომ ერთობაში ვიმყოფები სატანასთან? ჭეშმარიტად, ასეთი აზრი იმიტომ გაგიჩნდათ, რომ თქვენ ახლა მეტ ერთობაში იმყოფებით ეშმაკებთან. არაწმიდა სული ცხოვრობდა თქვენში ადრეც, როდესაც კერპებს ემსახურებოდით და წინასწარმეტყველებს კლავდით. შემდეგ, როგორც ჩანს, მან დაგტოვათ თქვენ. ახლა კი ისევ დაბრუნდა „თავის სახლში“, ანუ თქვენს სულებში „შვიდ“ სულთან ერთად, ანუ მრავალთან (ვინაიდან რიცხვი „შვიდი“ წმიდა წერილში ხშირად მრავლის მნიშვნელობით იხმარება) და ეს უკანასკნელი პირველზე უარესად აქცია თქვენთვის. ვინაიდან მაშინ, როდესაც კერპებს ემსახურებოდით, თქვენ კლავდით წინასწარმეტყველებს, მაგრამ აშკარა შეურაცხყოფა არ მიგიყენებიათ ღმრთის ძისათვის, რომელიც თქვენს გამო მოევლინა ხორცში. ახლა კი რაღა იმედი უნდა გქონდეთ ხსნისა, როდესაც თქვენ ისეთივე უმადურნი და კადნიერნი რჩებით მას შემდეგაც, რაც ძე განხორციელდა და თქვენს გამო სასწაულებს სჩადის? „ურწყული ადგილნი“ არსებითად მათი სულები არიან, რომელთაც არა აქვთ არანაირი სილბო (სულები) ხისტნი და მხოლოდ საკუთარ თავზე მზრუნველნი, რამდენადაც მაცდურს არა აქვს არანაირი ადგილი, რათა ასეთ სულებში დასახლდეს, იგი ბრუნდება იუდეველებთან და ეს უკანასკნელი მათთვის პირველზე უძირესი ხდება. მაშ, ახლა მათ აღარ ჰყავთ აღარც წინასწარმეტყველნი, ვინაიდან მათ სიტყვა მოკლეს, აღარც მირონცხება აქვთ, ვინაიდან მათ ქრისტე აცვეს ჯვარს (ცხებული). ადრე თუმცა ისინი კერპებს ემსახურებოდნენ, მაგრამ ჩანდნენ წინასწარმეტყველნი და იყო მირონცხება: ახლა კი ისინი ყველაფერს მოაკლდნენ, ვიანიდან ძე ღმერთის წინააღმდეგ შესცოდეს.

 

[თ. 11; მ. 27-32]

27. და იყო ვიდრე იტყოდაღა იგი ამას, აღ-ვინმე-იღო დედაკაცმან ჴმაჲ ერსა მას შორის და ჰრქუა მას: ნეტარ არს მუცელი, რომელმან გიტჳრთა შენ, და ძუძუნი რომელთა სწოვდი. 28. ხოლო თავადმან თრქუა: არამედ ნეტარ არიან, რომელთა ისმინონ სიტყუაჲ ღმრთისაჲ და დაიმარხონ იგი. 29. და ვითარცა შეკრბებოდა ერი იგი, იწყო სიტყუად მათდა: ნათესავი ესე ნათესავი ბოროტი არს, სასწაულსა ითხოვს, და სასწაული არა ეცეს მას, არამედ სასწაული იონა წინაწარმეტყუელისაჲ. 30. ვითარცა-იგი ექმნა იონა სასწაულ ნინეველთა, ეგრეთ ეყოს ძე კაცისაჲ ნათესავსა ამას. 31. დედოფალი იგი სამხრისაჲ აღდგეს სასჯელსა მას კაცთა თანა ამის ნათესავისათა და დასჯიდეს მათ, რამეთუ მოვიდა კიდით ქუეყანისაჲთ სმენად სიბრძნესა სოლომონისსა; და აჰა ესერა უფროჲს სოლომონისსა არს აქა. 32. კაცნი იგი ნინეველნი აღდგენ სასჯელსა მას ნათესავისა ამის თანა და დასჯიდენ მათ, რამეთუ შეინანეს ქადაგებასა მას იონაჲსსა; და აჰა ესერა უფროჲს იონაჲსსა არს აქა.

მაშინ, როდესაც ფარისეველნი და მწიგნობარნი ჩირქს სცხებენ უფლის სასწაულებს, დედაკაცი, უეშმაკო და უბრალო პიროვნება, განადიდებს მას, სად არიან ისინი, ვინც ამბობენ რომ უფალი მოჩვენებითად მოივლინა? ვინაიდან აი მოწმომბა, რომ იგი ძუძუთიც იკვებებოდა! ხოლო იგი ანეტარებს მათ, ვინც ღმრთის სიტყვას იცავს, თუმცა არა იმიტომ, რომ თავისი დედა მოაკლოს ნეტარებას, არამედ იმიტომ, რომ უჩვენოს, ისიც ვერანაირ სარგებელს ვერ მიიღებდა იმისგან, რომ შობა იგი და ძუძუს აწოვებდა, ყველა სხვა სათნოება რომ არ ჰქონოდა. ამას იმიტომაც ამბობს, რომ დროს შეეფერება. რამდენადაც ისინი, ვისაც შურდა მისი და არ ისმენდა მის სიტყვებს, ლანძღავდნენ იმათ, ვინც ისმენდა. იგი მათ წინააღმდეგ, განსაკუთრებით ანეტარებს მსმენელთ. შესაძლოა, ამას იგი განკურნებული ყურის გამოც ამბობს, რათა მანაც, მოისმენს რა სუტყვას, დაიცვას იგი, რათა (მისთვის ბოძებული) უნარი მოსმენისა დასასჯელად არ გადაექცეს. როდესაც დიდძალი ხალხი შეიკრიბა, უფალმა უგუნურთა მხილება დაიწყო. მათ შორის იყო რამოდენიმე ისეთიც, ვისაც სურდა რათა იესოს ზეციდან მიეცა ნიშანი, ვინაიდან ამბობდნენ: სასწაულნი, რომელსაც ის იქმს, არსებითად მიწიერნი არიან და მათ იგი ბელზებულის ძალით სჩადის, ამ სოფლის მთვარისა, რომელსაც აქვს ხელმწიფება მიწაზე; ხოლო ზეციურ სასწაულთა ქმნა მას არ ძალუძს, რადგან იგი არ არის ძე ზეციური მამისა. რამდენადაც ზოგიერთნი ასე ამბობდნენ, ამდენად უფალი ამხელს მათ და ამბობს: მოგეცემათ თქვენ სასწაული, რომელიც დაგიმტკიცებთ, რომ მე ჭეშმარიტი ძე ვარ ზეციური მამისა. რომელი? სასწაული იონასი, ანუ სასწაული აღდგომისა. ვინაიდან, როგორც მან გაატარა სამი დღე ვეშაპის მუცელში, ასევე მე გავატარებ სამ დღეს ვეშაპის მუცელში, უდიდესი ცხოველისა, ანუ ჯოჯოხეთისა და აღვდგები. როდესაც იონამ, ვეშაპის მიერ ამოგდებულმა და თითქოს თავიდან გაცოცხლებულმა, დაიწყო ქადაგება, ნინეველებმა შეისმინეს. მე კი ჩემი აღდგომის შემდეგაც არ დამიჯერებს ეს მოდგმა. ამიტომაც ისინი განიკითხებიან იმის გამო, რომ არ მიბაძეს ნინეველებს, თუმცა აქ იონაზე მეტია. ვინაიდან, ჩემი ღირსება და წესი ქადაგებისა, დიდად განსხვავდება. მე - მეუფე ვარ, ის კი - მონა. მე ცათა სასუფეველს ვქადაგებ, ის კი - მოსალოდნელი უბედურებისაგან ხსნას, მე სასწაულებს ვიქმ, მას კი არცერთი სასწაული არ უქმნია. მსგავსად ამისა, სამხრეთის დედოფალიც განიკითხავს ამ მოდგმას, ვინაიდან იგი ქვეყნის დასალიერიდან მოვიდა სოლომონის სიბრძნის მოსასმენად. „სამხრეთის დედოფლის“ ქვეშ იგულისხმება, მართლაც, ყოველი სული, ძლიერი და მუდმივი სიკეთის ქმნაში. ავხსნი. ჩრდილოეთს, რომელიც წარმოადგენს სიმბოლოს მოწინააღმდეგის ადგილსამყოფელისა, წმიდა წერილი არ აფასებს დადებითად, ვინაიდან იგი ყინავს, კლავს და აშეშებს; ხოლო სამხრეთი (როგორც საწინააღმდეგო ჩრდილოეთისა), შეფასებულია დადებითად, ვინაიდან სამხრეთის ქარს მოაქვს სითბო, გამოცოცხლება, ათბობს გაშეშებელ ნაწილებს. ამიტომაც „ქებათა ქებაში“ სძალი განადიდებს რა ჩრდილოეთს, ამბობს: „აღდეგ ჩრდილოდან ქარო, მოვედ სამხრით ქარო“ (4,16), და წინასწარმეტყველი კვლავ ამბობს: „ამ ჩრდილოელსაც მოგაშორებთ“, ანუ სატანას“ (იოველ, 2,20). ამრიგად, სული, რომელიც სამხრეთით მეფობს, ანუ სულიერი ცხოვრების მადლმოსილ ქვეყანაში და განმტკიცებულია ვარჯიშით ქმედებაში, მოდის მოისმინოს სიბრძნე ანუ ადის ჭვრეტამდე. ვინაიდან სოლომონის სიბრძნე, მშვიდობიანი მეფისა, არის ჭვრეტა ღმრთისა და უფლისა ჩვენისა, რომელსაც ვერავინ მიაღწევს ისე, თუკი თავისი ვარჯიშით ქმედებაში არ შეიქნება მეფედ და მეუფედ ღვთივსათნო ცხოვრებისა.

 

[თ. 11; მ. 33-36]

33. არავინ აღანთის სანთელი და დადგის ფარულად, გინა ჴჳმირსა ქუეშე, არამედ სასანთლესა ზედა, რაჲთა შემავალნი ხედვიდენ ნათელსა. 34. სანთელი გუამისაჲ არს თუალი; ოდეს თუალი შენნი განმარტებულ იყოს, ყოველი გუამი შენი ნათელ იყოს და უკუეთუ თუალი შენი ბოროტ იყოს, ყოველი გუამი შენი ბნელ იყოს. 35. იხილე, ნუუკუე ნათელი იგი შენ შორის ბნელ იყოს. 36. უკუკეთუ ყოველი გუამი შენი ნათელ არს და არა რაჲ აქუნდეს ადგილი რაჲმე ბნელისაჲ, იყოს იგი ყოვლად ნათელ, ვითარცა-იგი სანთელი ელვითა განგანათლოს შენ.

რამდენადაც შურიანი იუდეველები, ხედავდნენ რა სასწაულებს, თავიანთი ბოროტი გონების გამო უკუღმართად ხსნიდნენ მათ, უფალი ამბობს კიდეც შემდეგს: ადამიანები, რომელთაც მიიღეს „სანთელი“ ღმერთისგან, ანუ ნიჭი გონიერებისა, როგორც ჩვენთვის მოცემული სინათლისა, რომლის მეშვეობითაც ჩვენ ვხედავთ, ვერ გამოიჩინეს უნარი განსჯისა და დაიბნელეს რა თავი შურით, ვერ ხედავენ სასწაულებს და კეთილ საქმეებს, თუმცა ჩვენ იმიტომ მოგვეცა გონება, რათა სასანთლეზე დავდგათ, რათა სხვებმაც იხილონ სინათლე. ჩემის აზრით, იგი ასე ამბობს: ფარისეველო! შენ გაქვს ცოდნა - ეს სანთელია. შენ გმართებდა გესარგებლა ამ ცოდნით იმისათვის, რათა თავად გეღიარებინა სასწაულები და სხვებისთვის გამოგეცხადებინა და აგეხსნა, რომ ეს არსებითად ძე ღმრთის საქმეებია და არა ბელზებულისა. ამრიგად „შემავალნიც“ ანუ ახლად მოსულნიც და დამწყებნიც იხილავენ სინათლეს. ვინაიდან, ვინც ბრძენია, ის უკვე შევიდა, ხოლო ვინც ჯერ კიდევ სწავლობს, ის მხოლოდ შედის. მაგრამ თქვენ, ფარისეველნო, არ მოინდომეთ ამის გაკეთება, არამედ თვალი სულისა, ანუ გონება, აქამდე სწორი, გაამრუდეთ და დააბნელეთ. ვინაიდან, როგორც თვალი სხეულისა, როგორიცაა თავად, ასეთსავეს ხდის მთელს სხეულსაც; მაგალითად, თუკი იგი სუფთაა, მაშინ სხეულიც ნათელია, ხოლო თუკი იგი ბნელია, მაშინ სხეულიც დაბნელებულია; ზუსტად ასევე სულიც განეწყობა გონების მდგომარეობის მიხედვით. თუკი თვალი და ნათელი, მის მიერ ღმერთისგან მიღებული, იწყებენ დაბნელებას შურით, ანდა ვერცხლისმოყვარეობით, ან ზოგადად რომ ვთქვათ, ნივთიერის მიმართ სიყვარულით, მაშინ ისიც ბნელდება.

 

[თ. 11; მ. 37-41]

37. და ვითარცა იტყოდა ამას თავადი, ჰლოცვიდა ვინმე ფარისეველი, რაჲთა პური ჭამოს მის თანა; და შევიდა და დაჯდა. 38. ხოლო ფარისეველმან მან ვითარცა იხილა, უკჳრდა, რამეთუ პირველად არა იბანა, ვიდრე სადილობადმდე. 39. ჰრქუა მას უფალმან: აწ თქუენ, ფარისეველთა, გარეშე სასუმელისაჲ და პინაკისაჲ განსწმიდით, და შინაგანი თქუენი სავსე არნ ნატაცებითა და უკეთურებითა. 40. ორგულნო, ანუ არა რომელმან-იგი გარეშე შექმნა, მანვე შინაგანი შექმნა? 41. გარნა ესე, რომელი ჯერ არს, მიეცით მოწყალებაჲ, და აჰა თქუენი ყოველი წმიდა არს.

თუმცა უფალმა იცის არაკეთილმოსურნეობა ფარისევლებისა, მაგრამ სადილობს მათთან, რადგან ისინი მზაკვარნი იყვნენ და გამოსწორებას საჭიროებდნენ, ვინაიდან იგი იმიტომ სადილობს მათთან, რადგან ჰქონდეს საბაბი მათი ზნე-ჩვეულებების გამოსწორებისა. მაგალითად, ახლაც, ხედავს რა მათ უგუნურ ჩვეულებას - საჭმლის მიღების წინ განბანვისა, ასწავლის, რომ სული უნდა განიწმინდონ კეთილი საქმეებით, რამდენადაც წყლის გადავლება წმენდს არა სულს, არამედ სხეულს. მათ, უგუნურთ, ეგონათ, რომ წყალში შთაფვლითა და სხეულის განბანვით, სხეულთან ერთად სულიც იწმინდება. ამიტომაც უფალმა ისარგებლა შესანიშნავი მაგალითით სასმისისა. რამდენადაც სადილობის ჟამი იყო, იგი ახსენებს სასმისსა და ჯამს და დაიმოწმა რა ის, რაც თვალწინ ედო, არწუმენს ფარისველს, რომ როგორც არავითარი სარგებელი არ არის იმისაგან, თუკი სასმისი გარედანაა სუფთა, ხოლო შიგნით სავსეა ყოველგვარი სიბინძურეთი, ასევე არაა არანაირი სარგებელი იმ შემთხვევაშიც, თუკი სხეულის განბანვისას, სული სავსეა ყოველგვარი არაწმიდებით, მაგალითად, ნატაცებითა და უკეთურებით. უფალმა გააკეთა მინიშნება იუდეველთა ორ გაბატონებულ ვნებაზე: სიტყვით „ნატაცები“ - ვერცხლისმოყვარეობაზე, სიყვით „უკეთურება“ - შურზე და შურის შედეგებზე. ამრიგად, ვერანაირ სარგებელს ვერ ნახავთ, თუკი სული ასეთ მდგომარეობაში იმყოფება. უგუნურნო! განა მანვე არ შექმნა სულიც, ვინც სხეული შექმნა, რომელზეც თქვენ ასე დიდხანს ჩერდებით? ამიტომ თქვენ სულიც უნდა განიწმინდოთ. შემდეგ, ასწავლის მათ, თუ როგორ განიწმინდება შინაგანი, კერძოდ: მიუთითებს მოწყალებაზე. შეხედე, მართლაც, როგორაა, რომ იგი, მიუთითებს რა მოწყალებაზე, მკურნალობს მათ ორივე ვნებას, ვგულისხმობ შურს და ნატაცებს. ვინაიდან, ვინც ჭეშმარიტად მოწყალეა, იგი არც მიიტაცებს იმისას, ვისაც იგი მოწყალებას უარყოფს და არც შეშურდება მისი. ამრიგად, რამდენადაც იგი კიცხავდა ორ ვნებას მათში, ამდენად მათ ერთი წამლით განაგდებს. კერძოდ მოწყალებით, რომელიც არის პირველი კარი განმამღრთობელი სიყვარულისა. ხოლო სადაც სიყვარულია, იქ რა ვერცხლისმოყვარეობაზე და შურზეა ლაპარაკი? „გაეცით მოწყალებად, რაც გაგაჩნიათ“, ანუ თქვენი ქონებიდან. კარგად თქვა! „რაც გაგაჩნიათ“ და არა უბრალოდ „იქიდან, რაც არის“ რადგან ქონება ვერცხლისმოყვარის გულშია და ბატონობს მასში, რის გამოც დავითიც გვამცნებს, არ შევაპყროთ გული სიმდიდრეზე (ფსალ. 61,10). ანუ არ მივალურსმოთ იგი და არ მივაჯაჭვოთ.

 

[თ. 11; მ. 42-51]

42. არამედ ვაჲ თქუენდა, ფარისეველნო, რამეთუ ათეულსა აღიღებთ პიტნაკისა და ტეგანისასა და ყოვლისა მხლისასა და თანა-წარჰვალთ სამართალსა და სიყუარულსა ღმრთისასა. ესე ჯერ-იყო ყოფად და იგი არა დატევებად. 43. ვაჲ თქუენდა, ფარისეველნო ორგულნო, რამეთუ გიყუარს თქუენ ზემოჯდომაჲ შესაკრებელთა შორის და მოკითხვაჲ უბანთა ზედა. 44. ვაჲ თქუენდა, მწიგნობარნო და ფარისეველნო ორგულნო, რამეთუ ხართ, ვითარცა საფლავნი უჩინონი, და კაცნი ზედა ვლენან და არა იციან. 45. მიუგო სჯულის-მეცნიერმან ვინმე და ჰრქუა მას: მოძღუარ, მაგას რაჲ იტყჳ, ჩუენცა გუაგინებ. 46. ხოლო თავადმან ჰრქუა მას: თქუენდაცა, სჯულის-მეცნიერთა, ვაჲ არს, რამეთუ აღჰკიდით კაცთა ტჳრთი ძნიად სატჳრთავი და თქუენ ერთითაცა თითითა არა შეახით ტჳრთსა მას. 47. ვაჲ თქუენდა, რამეთუ აშენებთ საფლავებსა წანაჲსწარმეტყუელთასა, ხოლო მამათა თქუენთა მოსწყჳდნეს იგინი. 48. ეწამებით სამე და თანა-სათნო-ეყოფვით საქმესა მამათა თქუენთასა, რამეთუ მათ მოსწყჳდნეს იგინი, და თქუენ საფლავთა მათთა აშენებთ. 49. ამისთჳსცა-იგი სიბრძნემან ღმრთისამან თქუა: მოვავლინნე მათა წინაწარმეტყუელნი და მოციქულნი, და მათგანნი მოწყჳდნენ და დევნნენ. 50. რაჲთა იძიოს სისხლი ყოველთა წინაწარმეტყუელთაჲ, დათხეული დასაბამითგან სოფლისაჲთ ნათესავისა ამისგან, 51. სისხლითგან აბელისით, ვიდრე სისხლადმდე ზაქარიაჲსა, რომელი წარწყმდა შორის საკურთხეველისა მის და ტაძრისა. ჰე, გეტყჳ თქუენ, იძიოს ნათესავისა ამისგან.

ფარისეველნი, სწორედ იმიტომ, რომ არ დაერღვიათ სჯული, სწირავდნენ მეათედს ყველაზე უმნიშვნელო საგნებიდანაც და თუ ვინმე დაწვრილმანებას საყვედურობდა, ისინი სჯულზე მიუთითებდნენ, რომელიც ბრძანებდა შეეწირათ მღვდელთათვის მეათედი ყველაფრიდან, ამიტომაც ეუბნება უფალი: როგორც ამას არ უგულებელყოფთ, ასევე გმართებდათ თქვენც ყოფა სამართლისა და სიყვარულის ღმრთისა. რამდენადაც ფარისეველნი უმართლონი იყვნენ, ავიწროვებდნენ ქვრივებსა და ობლებს, ამიტომ უფალი ამბობს: უნდა იქონიოთ „სამართალი“, ანუ იყოთ სამართლიანნი. რამდენადაც ისინი სიძულვილით იყვნენ განმსჭვალულნი ღმრთისადმი, განსჯის გარეშე ეპოტინებოდნენ რა წმიდა საქმეებს, ამიტომ უფალი ამცნობს იქონიონ „სიყვარული ღმრთისა“. ვინაიდან ვისაც უყვარს ღმერთი, ის მის საქმეებს არ ეკიდება დაუდევრად. მე კი მეჩვენება, რომ რამდენადაც ორი სახე არსებობს სიყვარულისა: სიყვარული ღმრთისადმი და სიყვარული მოყვასისადმი, ამდენად, შესაძლოა, უფალი აკეთებს მინიშნებას ამ ორ სახეზე: სიტყვით „სამართალი“ აღნიშნავს სიყვარულს მოყვასისადმი, რამდენადაც სამართლიანობა და მოყვასის შეუვიწროებლობა, წარმოსდგება მისდამი სიყვარულისგან. ხოლო სიტყვებით „სიყვარული ღმრთისა“, უეჭველია, აღნიშნავს მთლიან განწყობას ღმრთისადმი, და როდესაც ვინმეს უყვარს მოყვასი არა რაიმე ამსოფლიური, ანდა სამარცხვინო განწყობის გამო, არამედ ღმრთის გულისათვის, მაშინ ამ სიყვარულსაც შეიძლება ეწოდოს სიყვარული ღმრთისა, რამდენადაც ის ღმრთის მიერაა ნამცნები და სათნოა ღმრთისათვის. მათ (ფარისეველებს) უყვარდათ, რომ ყველა ადამიანს მიეგო მათთვის პატივი და რომ სახალხო შეკრებებზე მიემართათ მათთვის ტიტულით: მოძღვარო (მათე 23,7); ამას აღნიშნავს სიტყვები: „მოკითხვა, ზემოჯდომა“. უფალი კი ამბობს: თქვენ ემსგავსებით საფლავებს, რომელნიც სავსე არიან ყოველგვარი არაწმიდებით, ხოლო გარედან მარმარილოთი ბრწყინავენ. ადამიანები გარეგნული შესახედაობით ვერ სცნობენ, რა წესებით ხელმძღვანელობენ ისინი ცხოვრებაში. (რის მიხედვით დადიან), ხოლო რომ სცოდნოდათ, გარემიიქცეოდნენ შინაგანი სიბილწის გამო.

სჯულის მეცნიერი განუსჯელად თავადვე ამხელს საკუთარ თავს. სჯულის მეცნიერნი უფრო სხვები იყვნენ, ვიდრე ფარისევლები. ფარისევლები ითვლებოდნენ მოღვაწეებად და სხვათაგან მოკვეთილებად. სჯულის მეცნიერნი კი იყვნენ მწიგნობარნი და მოძღვარნი და მსურველთათვის წყვეტდნენ საკითხებს სჯულიდან. ისინი (სჯულის-მეცნიერნი) ადამიანებს მძიმე და ძნელადსატვირთავ ტვირთს ჰკიდებდნენ; თავად კი თითითაც არ ეხებოდნენ ამ ტვირთს, ანუ თავად არაფერს იცავდნენ იქიდან, რასაც სხვებს ამცნებდნენ. ვინაიდან, როცა მასწავლებელი თავად აკეთებს იმას, რასაც ასწავლის, მაშინ ის უმსუბუქებს ტვირთს, აძლევს რა მაგალითს საკუთარი თავით და ამხნევებს მოწაფეებს. როდესაც ის არაფერს არ აკეთებს იქიდან, რასაც ასწავლის, მაშინ ტვირთი მოწაფეებს ჭეშმარიტად მძიმე ეჩვენებათ, რამდენადაც მასწავლებელსაც კი არ შეუძლია მათი შესრულება. უფალი ააშკარავებს ასევე, რომ იუდეველნი - კაენის შთამომავალნი და მისი ბოროტების მემკვიდრენი არიან, როდესაც ამბობს, რომ მთელი სისხლი დათხეული აბელიდან, ვიდრე ზაქარიამდე, მოეკითხება ამ მოდგმას. თქვენო, ეუბნება, კლავდით წინასწარმეტყველებს, თქვენს ძმებს, როგოც ის - აბელს. რის გამოც, არცთუ უსაფუძვლოდ, ზოგიერთნი იღებდნენ კაენს, როგორც სახეს ადამიანებისა, რომელთაც მოსწყვიტეს წინასწარმეტყველნი, რის გამოც შვიდ გზის მიეზღოთ მათ, ანუ უმსუბუქესი სასჯელით; ლამექს კი - როგორც სახეს ადამიანებისა, რომელთაც ქრისტე მოკლეს, რის გამოც მიეზღოთ მათ შვიდ გზის სამოცდაათჯერ. (შესაქ. 4,24), კერძოდ: განბნევით სამუდამო ტყვეობაში. ვინ იყო ზაქარია, რომელიც მოკლეს ტაძარსა და საკურთხეველს შორის? ერთნი ამბობდნენ, რომ ეს უძველესი ზაქარიაა, იეჰოიდაყის ძე, რომელიც ქვებით ჩაქოლეს, როგორც ცნობილია მეფეთა წიგნიდან (2. ნეშტთ. 24,20-21). სხვები კი ამბობენ, რომ ეს წინამორბედის მამაა. მან არ გამორიცხა ქალწულთა რიგებიდან ღვთისმშობელი, მას შემდეგ, რაც მან შვა ქრისტე და დაადგინა იგი იმავე ადგილას, სადაც ისინი იდგნენ; ეს ადგილი კი იყო ტაძარსა და გარეთა სპილენძის საკურთხეველს შორის. სწორედ ამის გამო მოკლეს იგი, რამდენადაც ზოგიერთნი მოელოდნენ ქრისტეში თავიანთ მომავალ მეფეს, სხვებს კი, ამავე დროს, არ სურდათ მეფის ხელმწიფების ქვეშ ყოფილიყვნენ, ამიტომაც მოკლეს ეს წმინდანი იმის გამო, რომ იგი ამტკიცებდა, რომ შვა ქალწულმა და იშვა ქრისტე, მომავალი მეუფე მათი, რაც მათთვის აუტანელი იყო, რადგან მათ მეფის გარეშე სურდათ ყოფნა.

 

[თ. 11. მ. 52-54]

52. ვაჲ თქუენდა, სჯულის-მოძღუარნო, რამეთუ დაჰმალენით კლიტენი მეცნიერებისანი; თქუენ არა შე-ხუალთ და შემავალთა აყენებთ. 53. და ვითარ-იგი თავადი ეტყოდა მათ ამას წინაშე ყოვლისა მის ერისა, იწყეს მწიგნობართა მათ და ფარისეველთა განზრახვად ბოროტისა და უძნდა სიტყუაჲ იგი და ჰგმობდეს მას მრავლისა მისთჳს სიტყჳსა. 54. და უმზირდეს მას პოვნად რასმე სიტყუასა პირისაგან მისისა, რაჲთა შეასმინონ იგი.

„კლიტენი მეცნიერებისანი“ უფალმა უწოდა სწავლებასა და ხელმძღვანელობას სჯულის მიხედვით, რომელსაც შეეძლო მიეყვანა ქრისტესთან, ვინაიდან სჯული, უეჭველია, რომ ემსახურება მიყვანას ქრისტესთან (გალ. 3, 24). ამრიგად, სჯულის-მეცნიერნი, როგორც ჩანს ხსნიდნენ სჯულს და ამასთანავე, ბოროტი განზრახვით მალავდნენ გასაღებს გულისხმიყოფისა და არ ხსნიდნენ სჯულის კარებს, რომლის მეშვეობითაც თავად მათაც და ხალხსაც შეეძლოთ ქრისტესთან მისვლა. სჯული ასრულებს კარის მოვალეობას ქრისტესაკენ. მაგრამ ეს კარი დახშული რჩება, თუკი ვინმე არ ახსნის სჯულის მეტად ბნელ მხარეს და ამ გზით არ გააღებს კარს. ვინაიდან უფალმაც თქვა: „უკუეთუმცა გრწმენა მოსესი, გრწმენამცა ჩემიცა“ (იოან. 5,46). და კვლავ: „გამოეძიებდით წიგნთა... და იგინი არიან, რომელნი წამებენ ჩემთვის, და თქვენ არა გნებავს მოსვლად ჩემდა“ (იოან. 5, 39-40). მაგალითისათვის ერთ რამეზე მივუთითებ. იუდეველებთან, როგორც ცნობილია, იკვლებოდა კრავი, სცხებდნენ წირთხლს, იგემებდნენ ამ ხორცს და ეს ითვლებოდა გამარჯვებად მათ დამღუპველზე (გამოსვლ. 12, 1-3). ყველაფერ ამით წინასწარ იყო გამოხატული ქრისტეს საიდუმლოებანი. როდესაც ქრისტე დაიკლა, როგორც უბიწო და ყოვლადწმიდა კრავი, მაშინ სცხეს ჩვენს წირთხლსაც, ანუ გულსა და ნებას და მათ კარისთავს ანუ გონებას და ჩვენ ვიგემეთ ხორცი ძისა კაცისა და ვძლიეთ ჩვენი სულიერი ძალების დამღუპველს. და ძალიან ბევრი რამ, რაც სჯულის მიერ იყო დადგენილი, მიუთითებდა ქრისტეზე. თუმცა სჯული როგორღაც დაფარული და დაკეტილი იყო სიტყვის სიბნელით, როგორც რომელიღაც კარით, მაგრამ თუკი ვინმეს ჩაბარებული ჰქონდა სწავლება, მას ჰქონდა გასაღები გულისხმისყოფისა; და თუკი ასეთი მოისურვებდა შეეძლო გაეღო იგი, თავადაც შევიდოდა და სხვებსაც შეიყვანდა. მაგრამ სჯულის-მეცნიერებმა არ გააკეთეს ეს, არამედ მიიტაცეს გასაღები გულისხმისყოფისა, ანუ დამალეს, თვალს მოაშორეს; როდესაც გარემოდან მიტაცებული იქნა (დამალული) ეს გასაღები, ანუ განმარტება სჯულისა, დახშული დარჩა მისი კარიც. გულისხმისყოფის გასაღების ქვეშ შეგიძლია რწმენაც იგულისხმო, ვინაიდან ჭეშმარიტების შემეცნება ხდება რწმენის მეშვეობით, როგორც წინასწარმეტყველი ესაიაც ამბობს: „სმენით მოისმენთ, მაგრამ ვერ გაიგებთ“ (ესაია. 6,9). ამრიგად, სჯულის მეცნიერებმა გასაღები გულისხმისყოფისა, ანუ რწმენა, მიიტაცეს გარემოდან და დამალეს. ვინაიდან ისინი არ უშვებდნენ ზოგიერთებს ერწმუნათ ქრისტე, ყველას მხსნელი. ის სასწაულებს იქმოდა და ხალხი, სწამდა რა ამ სასწაულთა გამო, აღიარებდა მას ღმერთად, მაგრამ ისინი (სჯულის-მეცნიერნი) ამბობდნენ რომ იგი ამ სასწაულებს ბელზებულის ძალით სჩადის. ხედავ, როგორ მიიტაცეს გასაღები გულისხმისყოფისა, არ უშვებდნენ რა ერწმუნათ ის, რაც თავადაც მიიყვანდა ცოდნასთან? ის (ქრისტე) სინაგოგებში ასწავლიდა ღმრთის ნებას, ისინი კი (სჯულის-მეცნიერნი) ამბობდნენ: ეშმაკი ყავს და სცბის, რას უსმენთო მაგას? ამრიგად, მათ (ფარისველებმა და მწიგნობრებმა) მართლაც მიიტაცეს გასაღები გულისხმისყოფისა, მაგრამ არც თავად შევიდნენ და არც სხვები შეუშვეს და ამასთან „შემავალნი, ანუ შემძლენი უკვე ღმრთის შემეცნებისა. როდესაც ის ჯერ კიდევ ამბობდა ამას, მათ იმის ნაცვლად, რომ ეღიარებინათ თავიანთი უძლურება, თითქოსდა მისი სიტყვების უარსაყოფად გამოაცხადეს საკუთარი თავი მასზე ბრძნად და დაიწყეს მისი გაჩუმება, ანუ განუწყვეტლივ კითხვების დასმა და მისი საგონებელში ჩაგდება. ვინაიდან, ჩვეულებრივ ჭირს საუბარი, როდესაც ერთ ადამიანს უცებ ძალიან ბევრი ეკითხებიან და ამასთან სხვადასხვა საგანზე, მაშინ ეს ადამიანი, არა აქვს რა საშუალება ყველას უპასუხოს, უგუნურთ აძლევს საბაბას ჩათვალონ იგი დამარცხებულად. ამ ბოროტებასვე ზრახავდნენ ქრისტეს წინააღმდეგ ეს წყეულნიც. ისინი, ბევრნი, ეკითხებოდნენ რა ერთს, ფიქრობდნენ თავგზა აებნიათ მისთვის და გასაჭირში ჩაეგდოთ, როგორც ვერ შემძლებელისთვის ეპასუხათ მათთვის; რაც მოსალოდნელი იყო, ვინაიდან როგორ შეუძლია ერთს უპასუხოს მრავალს სხვადასხვა კითხვაზე? ეს შეიძლება გავიგოთ შემდეგი აზრითაც: დაეჭირათ იგი სიტყვაში და ემხილებინათ. ვინაიდან, როდესაც ვინმეს საკუთარ სიტყვებში დაიჭერენ, ის თავადვე აჩუმებს საკუთარ თავს, ანუ იმხილება თავისივე პირით და განისჯება. ეს მნიშვნელობა ჩანს შემდეგიდანაც. ვინაიდან ნათვქამია: „და უმზერდეს მას პოვნად რასმე სიტყვისაგან პირისაგან მისისა“. ის რაც ცოტათი ადრე დასახელდა, ახლა შეცვლილია სიტყვებით - „პოვნად რასმე სიტყუასა პირისაგან მისისა“. კითხვებს მას სთავაზობდნენ ხან (მოსეს) სჯულთან დაკავშირებით, რათა ემხილებინათ იგი, როგორც ღმრთის მგმობელი, რომელიც გმობს მოსეს (ვინაიდან მათ ასეთი ეჭვი ჰქონდათ მის მიმართ); ხან კეისრის შესახებ, რათა გამოეცხადებინათ იგი აღმაშფოთებლად და ძალაუფლების მოსურნედ და ყველაფერი ისეთის შესახებ, რაც კი შეეძლო მოეფიქრებინათ მზაკვარ სულებს და აღვსილს ყოველგვარი ბოროტებით.

 

თავი მეთორმეტე

[თ. 12; მ. 1-3]

1. რომელთა ზედა შეკრებულ იყო ბევრეული ერი, ვიდრემდე დასთრგუნვიდეს ურთიერთას. იწყო პირველად სიტყუად მოწაფეთა თჳსთა და ჰრქუა: ეკრძალენით თავთა თქუენთა ცომისაგან ფარისეველთაჲსა, რომელ არს ორგულებაჲ. 2. ხოლო არარაჲ არს დაფარული, რომელი არა გამოცხადნეს, და დამალული, რომელი არა საცნაურ იყოს. 3. ამისათჳს რომელი ბნელსა შინა სთქუათ, ნათელსა შინა ისმეს, და რომელსა ყურსა ეტყოდით საუნჯეთა შინა, იქადაგოს ერდოთა ზედა.

ფარისევლები ცდილობდნენ სიტყვაში დაეჭირათ უფალი, რათა ხალხი ჩამოეშორებინათ მისთვის, მაგრამ პირიქით მოხდა. სულ უფრო ბევრი ხალხი იკრიბებოდა: იკრიბებოდა მრავალი ათასი და თითოეული ისე ესწრაფვოდა მასთან მიახლოებას, რომ ლამის ერთმანეთი გადაეთელათ. ასეთი ძლიერია ჭეშმარიტება, ხოლო სიცრუე ყველგან უძლურია! იესო, იცოდა რა ფარისეველთა მზაკვრობის შესახებ და ხედავდა რა, რომ ისინი მხოლოდ თავს აჩვენებენ ისე, თითქოსდა შეკითხვა ჰქონდეთ, საქმით კი საბაბს ეძებენ მის წინააღმდეგ, თავის მოწაფეებთან ფარისეველთა ორგულობაზე ალაპარაკდა, ეჭვგარეშეა იმისთვის, რათა ემხილება ისინი და სააშკარაოზე გადმოეტენა მათი თვალთმაქცობიტ აღსავსე გულები. უფალი ორგულობას, საფუარს უწოდებს, ვინაიდან იგი სავსეა, ძველი ბოღმითაა სავსე, ცვლის და ხრწნის იმ ადამიანთა აზროვნების წესს, ვინც მას შეისისხლხორცებს, ვინაიდან ქრისტე არის რა ჭეშმარიტება (იოანე. 14, 6), აშკარაა, რომ ეწინააღმდეგება სიცრუეს, ხოლო ყოველგვარი ორგულება, წარმოაჩენს რა თავს სხვაგვარად და საქმით კი სხვაა, აღსავსეა სიცრუით. თუმცა ფარისეველნი ფიქრობდნენ, ამბობს, თვალთქმაქცობით შენიღბვას, წარმოჩნდებიან რა ყალბი ზნეკეთილობით, მაგრამ „არარაჲ არც დაფარული, რომელი არა გამოცხადნეს, ვინაიდან ყველაფერი, სიყვებიც და გულის ზრახვანიც, უკანასკნელ სამსჯავროზე მთელი სიშიშვლით წარმოჩინდებიან (1 კორ. 4,5). ამქვეყნიურ ცხოვრებაშიც ჩვეულებრივ გაცხადდება ხოლმე მრავალი საიდუმლო. ამიტომაც, რაც სიბნელეში თქვით და რასაც სახლში ამბობდით, დაფარულად, ის სინათლეზე და ერდოებზე იქადაგება. როგორც ჩანს, ამას იგი მოწაფეებს ეუბნება, ამასთანავე კი ფარისეველთა სინააღმდეგ მიმართავს, მიუთითებს რა მათ ფარულ მზაკვრობაზე და თუმცა ეტყობა, რომ მოწაფეებს ეუბნება, მაგრამ თითქოსდა ფარისეველთა წინააღმდეგ წარმოსთქვამს შემდეგს: ფარისეველნო! რასაც ბნელში ზრახავდით, ტქვენს ბნელ გულებში, გსურდათ რა ჩემი გამოჭერა, ის სინათლეზე მოისმინება და ცნობილი გახდება, ვინაიდან მე ვარ ნათელი. (იოან. 8, 12), და თქვენ ვერ შეძლებთ ჩემგან დამალვას, არამედ ჩემში - ნათელში - გაცხადდება ყოველივე, რასაც თქვენი სიბნელე ზრახავს და ის რაც თქვენ ერთამნეთს შორის ჩურჩულით მოილაპარაკეთ, ჩემთვის ისეთივე ცნობილი გახდა, თითქოს მაღალი ერდოებიდან გექადაგოთ. ეს კი შეგიძლია ასეც გაიგო, რომ ნათელი არის სახარება, ხოლო მაღალი ერდოები - მოციქულთა მაღალი სულები. ის, რასაც ფარისეველნი ზრახავდნენ, შემდგომში ნაქადაგები იქნა და მოსმენილი სახარების ნათელში, როდესაც მოციქულთა მაღალ სულებს უდიდესი მქადაგებელი ადგა - სული წმიდა.

 

[თ. 12; მ. 4-7]

4. ხოლო გეტყჳ თქუენ, მეგობართა ჩემთა: ნუ გეშინინ მათგან, რომელთა მოსწყჳდნენ ჴორცნი და ამისა შემდგომად ვერარაჲ აქუს უმეტესი, რაჲ გიყონ თქუენ. 5. ხოლო გიჩუენო თქუენ, ვისა გეშინოდის: გეშინოდენ მისა, რომელსა შემდგომად მოწყუედისა ჴელ-ეწიფების შთაგდებად გეჰენიასა. ჰე, გეტყჳ თქუენ, მისა გეშინოდენ. 6. ანუ არა ხუთი სირი განისყიდების ორის ასარის? და ერთიცა მათგანი არა არს დაფარულ წინაშე ღმრთისა. 7. არამედ თმანიცა თავისა თქუენისანი ყოველნი განრაცხილ არიან. ნუუკუე გეშინინ, რამეთუ მრავალთა სირთა უმჯობეს ხართ.

მას შემდეგ, რაც უფალმა ამხილა ფარისეველთა ორგულება, ჩამოაშორა მისგან თავისი მოწაფეები და ამასთანავე, კვლავ მიაყენა დარტყმა ფარისევლბეს სიტყვებით: „რომელი ბნელსა შინა სთქუათ, ნათელსა შინა ისმეს“, ახლა მიმართავ თავის მეგობრებს სიტყვით უფრო სრულყოფილების შესახებ. ამოიძირკვა რა უკვე ეკალ-ბარდი, კეთილ თესლს თესავს. „ხოლო გეტყვით თქუენ, მეგობართა ჩემთა“. ის რაც ადრე ითქვა, მა კი არ ეხებოდათ, არამედ ფარისეველბს. ამრიგად, მე გეუბნებით ტქვენ, ჩემს მეგობრებს, ვინაიდან ეს სიტყვა მიმართულია არა ყველასადმი, არამედ მათ მიმართ, ვინც მთელი სულით შეიყვარეს იგი და შეუძლიათ თქვან: „ვინ განმაშორნეს ჩუენ სიყვარულსა მას ქრისტესსა? (რომ. 8,35). ასეთებს ახასიათებს ამგვარი რწმენა. ნუ გეშინიათო, ამბობს, იმათი,  ვინც ხორცს კბენს და სხვა არაფრით შეუძლია თქვენი ვნება, ვინაიდან ვნება, ვინც ხორცს ვნებს, არ არის დიდი. ხორცი დაექვემდებარება იმას, რაც მისთვისაა დამახასიათებელი, იმ შემთხვევაშიც თუკი ისინი არაფერს გავნებენ. არამედ უნდა გეშინოდეთ იმისა, ვინც არა მხოლოდ ხორცს სჯის, არამედ სულსაც: დაუსრულებელ ტანჯვას უქვემდებარებს მარადიულ არსებას. ამრიგად, ქრისტე ასწავლის თავის მეგობრებს სულიერ სიმამაცეს, აქცევს მათ დამამოწმებლად და ათავისუფლებს ადამიანური შიშისაგან. ადამიანებიო, ამბობს, თავიანთ ბოროტებას მხოლოდ ხრწნად სხეულზე ავრცელებენ და მათი სასჯელების დასასრული ჩვენს წინააღმდეგ - ხორციელი სიკვდილია. მაგრამ როდესაც ღმერთი სჯის, მაშჲნ მხოოოდ სხეულზე არ ჩერდება, არამედ თავად უბედური სულიც ტანჯვას ექვემდებარება. დააკვირდი აქედან, რომ სიკვდილს ცოდვილთათვის სასჯელი მოაქვს: ისინი აქაც ისჯებიან. განიხილავენ რა ამ გამოთქმას, სხვა რამესაც გულისხმაყოფენ. შეხედეთ, უფალს არ უთქვამს: გეშინოდეთ მისი „ვინც“ სიკვდილის მერე გეენში გაგდებთ, არამედ „ვისაც შეუძლია“ ჩაგდება, ვინაიდან სიკვდილის შემდეგ ცოდვილები უეჭველად კი არ ვარდებიან გეენაში, არამედ ღმერთს ისიც ხელეწიფება, რომ მიუტევოს, მაგალითად იმ შემოწირულობათა და მოწყალების გამო, რასაც გარდაცვლილთათვის გაიღებენ ხოლმე და რომელსაც არამცირედი სარგებელი მოაქვს მათთვისაც კი, რომელნიც მძიმე ცოდვბეში კვდებიან. ამრიგად, ღმერთი უეჭველად კი არ აგდებს სიკვდილის შემდგომ გეენაში, არამედ ხელეწიფება ჩაგდება: ჩვენც მოუკლებელად ვიღვაწოთ მოწყალებითა და ლოცვით და მოწყალე ვყოთ მათით ის, ვისაც ხელეწიფება ჩაგდება, მაგრამ ამ ძალაუფლებით უეჭველად კი არ სარგებლობს, არამედ პატიებაც კი შეუძლია. მრავალნი ფიქრობენ, რომ ღმერთის მიერ მიტოვებულნი არიან ისინი, ვინც ჭეშმარიტებისთვის კვდებიან; მაგრამ თქვენ ნუ იფიქრებთ ასე. თქვენ იმიტომ კი არ მოკვდებით, რომ თითქოსდა მე მიგატოვებთ, ვინაიდან თუკი ერთი ბეღურაც არაა დავიწყებული ღვთის მიერ, იაფად რომ იყიდება, მით უფრო არ უნდა იქნას დავიწყებული თქვენი სიკვდილი, ჩემო მეგობრებო ისე, თითქოსდა მე არ ვზრუნავდე თქვენზე. პირიქით, მე ისე ვზრუნავ თქვენზე, რომ ყველა წვრილმანი ვიცი თქვენს შესახებ; მაგალითად, მე თქვენი თმების ღერებიც კი დათვლილი მაქვს. ამრიგად, თუკი მე დავუშვებ რომ განიცადოთ, უეჭველია, რომ მისი გარდატანის ძალასაც მოგცემთ. (1, კორ. 10,13), ხოლო ხშირად, თუკი ვინმეს დასუსტებულს ვიხილავ, მე არ დავუშვებ, რომ  იგი განსაცდელში ჩავარდეს. ვინაიდან ვარ რა მზრუნველი და ვიცი ყველაფერი და აღრიცხული მაქვს ყველაზე უფრო წვრილმანი რამეებიც კი. მოვაწყობ ისე, როგორც მართებული და სასარგებლო იქნება თითოეულისათვის. თუკი დააკვირდები აღმოაჩენ, რომ წმიდა წერილში დათვლას ექვემდებარება ყველაფერი მამრობითი, მიღწეული ზომიარ ასაკს და საერთოდაც, ღირსი ღვთაებრივი აღრიცხვისა (ის. 18, 21 რიცხვ. 26). „თავის“ ქვეშ უნდა ვიგულისხმოთ თითოეული მორწმუნის ქრისტესთვის სათნო ცხოვრება, ხოლო „თქმების“ ქვეშ მისი ყველაზე უყფრო ხშირი ქმედებანი, რომლითაც სხეულის მოკვდინება ხდება, რომელიც ღმერთის მიერ სათვალავში მიიღება და განსჯას ექვდმებარება, ვინაიდან მხოლოდ თქვენი ამგვარი საქმეები ხდება ღვთის მოხედვის ღირსი. „ხუთი“ ბეღურის ქვეშ ზოგიერთი ხუთ გრძნობას გულისხმობს, რომელნიც გამოისყიდებიან რა ორი ასარით, ანუ ძველი და ახალი აღთქმის ფასად, არ არიან დავიწყებულნი ღვთის მიერ. ვინაიდან ვინც თავის გრძნიბებს თოკავს და უქვემდებარებს გონებას, ისე რომ ისინი სულიერ საზრდოს თვალსაზრისით უსარგებლონი არიან, ის არაა დავიწყებული ღვთის მიერ.

 

[თ. 12; მ. 8-12]

8. ხოლო გეტყჳ თქუენ: ყოველმან რომელმან აღიაროს ჩემდა მომართ წინაშე კაცთა, ძემანცა კაცისამან აღიაროს იგი წინაშე ანგელოზთა ღმრთისათა. 9. და რომელმან უვარ-მყოს მე წინაშე კაცთა, უვარ-იქმნეს იგიცა წინაშე ანგელოზთა ღმრთისათა. 10. და ყოველმან რომელმან თქუას სიტყუჲ ძისა მიმართ კაცისა, მიეტეოს მას. ხოლო სულისა წმიდისა მგმობარსა არა მიეტეოს. 11. და ოდეს შეგიყვანნენ თქუენ შესაკრებელთა და წინაშე მთავართა და ჴელმწიფეთა, ნუ ჰზრუნავთ, ვითარ, ანუ რაჲ სიტყუაჲ მიუგოთ, ანუ რაჲ სთქუათ, 12. რამეთუ სულმან წმიდამან გასწაოს თქუენ მას ჟამსა შინა, რაჲ-იგი სთქუათ.

ახლა სთავაზობს ჯილდოს სარწმუნოების აღმსარებლობისთვის. რამდენადაც მან თქვა: „ნუ გეშინინ მათგან, რომელთა მოსწყვიდნენ ხორცნი“ და დაუმატა, რომ თქვენი თმებიც კი დათვლილიაო, ვინმეს რომ არ ეთქვა: მომეცი რაიმე ჯილდოც, ვინაიდან რა სარგებელი მაქვს მე იქიდან, რომ შენ ჩემი თმები დაითვალე. იგი (ასეთს) ეუბნება: შენ გსურს ჯილდოც მიიღო? ისმინე. ვინც აღიაღებს რწმენას ჩემდა მომართ, ის ჩემს მიერაც აღიარებული იქნება ღვთის წინაშე. სთქვა: აღიაროს „ჩემდა მომართ“, ანუ ჩემი შეწევნითა და ჩემი ძალით და მეც ვაღიარებ მას მის წინაშე, ანუ მისი შეწევნით, ვინაიდან, როგორც, ჩვენ წინასწარვე ვსაჭიროებთ ღმერთს, ვინაიდან მის გარეშე არაფრის გაკეთება არ შეგვიძლია (იოან. 15,5), ასევე ღმერთს ვჭირდებით ჩვენ. ვინაიდან, თუკი იგი ვერ ჰპოვებს ჩვენში ღირსეულ საქმეებს, იგი არც მიგვიღებს ჩვენ; სხვაგვარად იგი მიკერძოებული იქნებოდა, ამრიგად, ჩვენ  ვაღიარებთ, „მასში“, ანუ მისი დახმარებით, ხოლო იგი „ჩვენში“, ანუ ჩვენი დახმარებით. ვინაიდან, თუკი ჩვენ არ მივცემთ მას საბაბს, იგი არც დაამოწმებს ჩვენს შესახებ, ხოლო უარისმყოფელი ღვთის ძალით არ უარყოფს, ამიტომაც არ დაამატა მან: „ჩემით“, არამედ თქვა: ვინც „მე“ უარმყოფს, რამდენადაც ყოველგვარი წმინდანი ქრისტეში იმყოფება, ხოლო ქრისტე მასში (იოან. 15,5), შესაძლოა, ამიტომაც თქვა ასე: ვინც (მე) მაღიარებს „ჩემში“ მყოფი, მაც მეს ვაღიარებ, მასში მყოფი. „და ყოველმან, რომელმან თქუას სიტყვუაჲ ძისა მიმართ კაცისა, მიეტეოს მას“. ეს ნიშნავს: ვინც იტყვის გმობას ჩემზე, გარეგნულად უბრალო ძეზე კაცისა რომელიც ჭმას, სვამს, მიმართავს მეზვერეებსა და მეზავებს, იგი შეინანებს თუ არა თავის გმობას, მაინც ეპატიება, ვინაიდან ასეთ ადამიანს ურწმუნოება ცოდვად არ ეთვლება, ვინაიდან რა ნახა მან ისეთი, რაც რწმენისადმი განაწყობდა? პირიქით, რა არ ნახა მან გმობის ღირსი? მან ნახა ადამიანი, რომელიც მეძავებს მიმართავს და გმობას მასზე ამბობს, ამიტომაც ცოდვად არ ეთვლება ეს,  ვინაიდან ბუნებრივია, მას შეეძლო ეფიქრა: ეს როგორი ძე ღვთისაა, თუკი იგი მეძავებს მიმართავს, ამიტომაც იგი, ვინც ასე იქცევა და ამასთანავე, თავს ძე ღვთისად აცხადებს, მას შეუძლია ლანძღოს და მატყუარა უწოდოს. მას „ხოლო სული წმიდის მგმობარსა არა მიეტეოს“. ამ სიტყვებს შემდეგი მნიშვნელობა აქვთ. ვინც ხედავს რა ღვთაებრივ სასწაულებსა და დიდებულ და უჩვეულო საქმეებს, არა სწამს და ლანძღავს სული წმიდის ქმედებებს, აწერს მას ბელზებულს. იგი წარმოსთქვამს რა გმობას სული წმიდაზე და ამბობს,  რომ ეს სასწაულები ბოროტი სულის მეშვეობით აღესრულება და არა ღვთისა, თუკი არ შეინანებს, არ მიეტევება და ეპატიება. მას, ვინც გმობას ძე კაცისაზე წარმოსთქვამს, არ ეთველბა ცოდვად, ამიტომაც მას სინანულის გარეშეც მიეტევება, ხოლო ის ვინც ხედავს სული წმიდის საქმეებს და გმობს, სინანულის გარეშე არ მიეტევბა, არამედ უდიდეს ცოდვად ჩაეთვლება. „და ოდეს შეგიყვანნენ თქუენ შესაკრებელთა და წინაშე მთავართა და ხელმწიფეთა“ და ასე შემდეგ. ჩვენი სისუსტე ორგვარი ხასიათისაა: ჩვენ თავს ვარიდებთ რწმენის აღიარებას ან სასჯელის შიშით, ანდა უბრალოების გამო და უუნარობისა პასუხი გავცეთ ჩვენი რწმენის შესახებ. სასჯელის შიშის უფალმა უწამლა სიტყვები: „ნუ გეშინინ მათგან, რომელთა მოსწყვიდნენ ხორცნი“. ახლა იგი წამლობს შიშის, რომელიც უბრალოებიდან წარმოსგდება. ვინაიდან არა მრავალმა ირწმუნა ხორციელად ბრძენთაგან (1 კორ. 1, 26), არამედ უმეტსწილად უბრალო ხალხმა.  უფალი ამბობს: ნუ გეშინია გაუნათლებელო და უბრალოვ, ნუ იზრუნებ რა, ანდა როგორ უპასუხო ხელისუფლის დაკითხვაზე ანდა რა თქვა სხვა შემთხვევაში, - შენი საუბარი სხვაგვრაი იქნება. „რამეთუ სულმან წმიდამან გასწაოს თქვენ თქუენ მას ჟამსა შინა, რაი-იგი სთქუათ“. ამიტომ, რაღა საჭიროა ზრუნვა, თუკი შენ იმ დროს სული წმიდის მიერ განისწავლები, ამრიგად, როგორც ერთი, ისე მეორე მხრიდან განგვამტკიცებს აღმსარებლობის ღვაწლში, წამლობს რა, როგორც შიშს ხორციელი უძლურებისა, ისე შიშს უბრალოებისა და უმეცრებისა.

 

[თ. 12; მ. 13-15]

13. ჰრქუა ვინმე მას მის ერისაგანმან: მოძღუარ, არქუ ძმასა ჩემსა, რაჲთა განმეყოს მე სამკჳდრებელსა. 14. ხოლო თავადმან ჰრქუა მას: კაცო, ვინ დამადგინა მე მსაჯულად და განმყოფელად თქუენდა? 15. და ეტყოდა მათ: ეკრძალენით და დაიცვენით თავნი თქუენი ყოვლისაგან ანგაჰრებისა, რამეთუ არა ნამეტნავისაგან ვისამე არნ ცხორებაჲ მისი ნაყოფთა მისთაგან.

რათა გვასწავლოს, თუ რაოდენ ცოტა უნდა ვიზრუნოთ ყოფითზე და დავკავდეთ მიწიერი საქმეებით, უფალი თავიდან იშორებს მას, ვინც მამისეული ქონების გაყოფას სთხოვს და ამიტომ ეუბნბეა: „ვინ დამადგინა მე მსაჯულად და განმყოფელად თქუენდა?“ ვინაიდან ეს ადამიანი იმას კი არ სთხოვდა, რაც სასარგებლო და საჭირო იყო მისი ხსნისათვის, არამედ სტხოვდა მას ყოფილიყო განმყოფელი მიწიერი და დროებითი ქონებისა. უფალი თავიდან იშორებს მას, როგორც შფოთით შეპყრობილს, რომელსაც არ სურს ისწავლოს რაიმე საჭირო; თუმცა ამას აკეთებს სიმდაბლით ადა არ მრისხანედ, მაგრამ ამ საქცეილით, უეჭველია, ყველას, თავის, როგორც მაშინდელ, ასევე ახლანდელ მსმენელს ასწავლის არ იზრუნონ არაფერ მიწიერსა და დროებითზე, არ ეკამათონ მათ გამო ძმებს და დაუთმონ კიდეც მათ, თუკი მათ სურთ იყვნენ მომხვეჭელნი (ვინაიდან ამბობს: რომელი მიგიღებდეს შენ, ნუ მოჰხდი“ - ლუკა 6, 30), და ეძიებდენ იმას, რაც სასარგებლო და აუცილებელია სულის ხსნისათვის, ამიტომაც დაუმატა ეს სიტყვები: „ეკრძალენით და დაიცვენით თავნი თქუენნი ყოვლისაგან ანგაჰრებისა“, გვარწმუნებდა თავი აგვერიდებინა მომხვეჭეელბისთვის, როგორც რომელიმე ეშმაკის მახისათვის. ვის უთხრა მან ეს: „ეკრძალენით და დაიცვენით თავნი თქუენნი ყოვლისაგან ანგაჰრებისა?“ ამ ორ ძმას. რამდენადაც მათ ჰქონდათ კამატი მემკვიდრეობის შესახებ და როგორც ჩანს, ამ ორიდან ერთმა მეორეს აწყენინა, ი მიმართავს კიდეც მათ სიტყვით მომხვეჭელობის შესახებ, ვინაიდან იგი - დიდი ბოროტებაა. ამიტომაც, პავლე მოციქული მას კერპთაყვანისცემლობას უწოდებს (კოლ. 3,5), შესაძლოა იმიტომ, რომ იგი დამახასიათებელია მხოლოდ მათთვის ვინც არ უწყის ღმერთი, ან რაც უფრო მართებულია, წარმართთა კერპები - ვერცხლი და ოქროა (ფსალ. 113,12). ვერცხლის და ოქროს ტაყვანისმცემელი კერპთთაყვანისმცემელთ ემსგავსება, ვინაიდან ისიც და სხვებიც თაყვანის სცემენ და პატივს მიაგებენ მხოლოდ ნივთიერებას. ამრიგად, ფუფუნებას უნდა ვერიდოთ. რატომ? იმიტომ რომ „არა ნამეტნავისაგან ვისამე არნ ცხოვრებაჲ მისი ნაყოფთა მისთაგან“, ანუ საზომს ამ ქვეყნიურ ცხოვრებისა არ წარმოადგენს ქონების აიუხვე, ვინაიდან თუკი ვინმეს ბევრი აქვს, ეს იმას ან ნიშნავს, რომ იგი დიხანს იცოცხლებს. ხანგრძლივი ცხოვრება არ არის დამოკიდებული დიდ სიმდიდრეზე. უფალი ამას ამბობს სიმდიდრის მოყვარულთა აზრების უარსაყოფად. სიმდიდრის მოყვარულნი, როგორც ჩანს, ზრუნავენ სიმდიდრეზე იმიტომ, რომ სურთ იცოცხლონ და იხვეჭონ ყოველი მხრიდან იმიტომ, რომ სურთ დიდხანს იცოცხლონ, ამიტომ უფალი ამბობს: უბედურო და საცოდავო! ნუთუ დიდი ქონება სიცოცხლეს გაგიხანგრძლივებს? რატომაა რომ იტანჯები გაურკვეველი სიმშვიდისთვის? ვინაიდან ჯერ კიდევ გაურკვევევლია მიაღწევ კი სიბერეს, რომლისთვისაც აგროვებ; ის კი აშკარაა, რომ ახლა შენ ფლანგავ საკუთარ სიცოცხლეს ქონების შესაძენად.

 

[თ. 12; მ. 16-21]

16. და ეტყოდა მათ იგავსაცა და ჰრქუა მათ: კაცისაჲ ვისიმე მდიდრისაჲ ნაყოფიერ იყო აგარაკი. 17. და განიზრახვიდა გულსა შინა თჳსსა და თქუა: რაჲ-მე ვყო, რამეთუ არა მაქუს, სადა შევიკრიბო ნაყოფი ჩემი? 18. და თქუა: ესე ვყო: დავარღჳნე საუნჯენი ჩემნი და უფროჲსნი აღვაშენნე და შევიკრიბო მუნ ყოველი ნაყოფი და კეთილი ჩემი. 19. და ვჰრქუა სულსა ჩემსა: სულო, გაქუს მრავალი კეთილი დაუნჯებული მრავალთა წელთა: განისუენე, ჭამე და სუ და იხარებდ. 20. ჰრქუა მას ღმერთმან: უგუნურო, ამას ღამესა მიგიღონ სული შენი შენგან; ეგე, რომელ მოიმზადე ვისა იყოს? 21. ეგრეცა, რომელი იუნჯებდეს თავისა თჳსისა და არა ღმრთისა მიერ განმდიდრდებოდის.

ამით უფალმა თქვა, რომ ადამიანის სიცოცხლე უფრო ხანგრძლივი არ ხდება ქონების სიჭარბისაგან, და მოჰყავს იგავიც თავისი სიტყვების დასამტკიცებლად. ნახე როგორ გვიხატავს იგი აღუვსებელ გულისტქმებს უგუნური მდიდრისა. ღმერთი იქმოდა თავის განზრახულს და გამოავლინა განსაკუთრებული გუმოწყალება, ვიანდა არა ერთ ადგილას, არამედ მდიდრი; მთელ მინდორში კარგი მოსავალი იყო. შხედე, რამდენად კმაყოფილია მდიდარი, რა ვქნა? განა გლახაკიც ამავე სიტყვებს არ წარმოსთქვამს? რა ქვნა? მე არაფერი მაქვს, რომ ვჭამო, ჩავიცვა, თუმცა , მდიდრის სიტყვებსაც ჩაუღრმავდი. რა ვქნა? მე არ მაქვს ამდენი მოსავლის შესანახი ადგილი. კარგი კი სიმშვიდეა!  გლახაკიც ამბობს: რა ვქნა? მე არ მაქვს... და მდიდარიც ამბობს: რა ვქნა? მე არ მაქვს... რას ვიღებთ იქიდან, რომ ძალიან ბევრს ვაგროვებთ?  სიმშვიდით ჩვენ ვერ ვსარგებლობთ, ცხადია, საზრუნავთა გამო და ბევრ ცოდვას ვაგროვებთ. „დავარღვივნე საუნჯენი ჩემნი და უფროსნი აღვაშენნე“. მაგრამ თუკი შემდეგ ზაფხულს უფრო დიდი მოსავალი მოვა შენ ისევ დაანგრევ და ისევ ააშენებ? და რა საჭიროა, რომ ანგრიო და აშენო? გლახაკთა სტომაქები - აი შენი ბეღლები. მათ მრავლის დატევაც შეუძიათ და დაურღვეველნიც არიან, ვინაიდან ის, ვინც გლახაკს კვებას, ღმერთს კვებავს. აი კიდევ უგუნურება მდიდრისა: „პური ჩემია და ყველა ეს სიკეთეც ჩემია“-ო. იგი მათ ღვთის საჩუქრად კი არ განიხილავს, რადგანაც, წინაარმდეგ შემთხვევაში, ღვთის მიერ დადგენილი ზედამხედველივით მოიქცეოდა, არამედ საკუთარი შრომის ნაყოფად მიიჩნევს. ამიტომაც, ითვისებს რა, ამბობს: „პური ჩემია და ყველა ეს სიკეთეც ჩემია“-ო.  „მე-ო, ამბობს, არ მყავს არანაირი თანამონაწილე, არავის გავუყოფო მათ. მთელი ეს სიკთე, ღმერთის კი არა, ჩემია. ამიტომაც, მხოლოდ მე დავტკბები მისით, ხოლო ღმერთსო არ გავიხდი ამ ტკბობის თანამონაწილედ. ეს აშკარა უგუნრებაა. ვნახოთ კიდევ შემდეგ. „სულო, გაქვს მრავალი კეთილი დაუნჯებული მრავალთა წელთა. თავადვე უდგენს  თავისთავს ხანგრძლივ სიცოცხლეს, თითქოსდა სიცოცხლის ხანგრძლივობაც მიწი ნაყოფთაგან მიეღოს. ნუთუ ესეც შენ აწარმოვე? ნუთუ ესეც შენი ქონებაა? „ჭამე და სუ და იხარებდ“. მშვენიერნი არიან სიკეთენი სულისა! ჭამა და სმა სიკეთესა უგუნური სულისათვის. თუმცა, რამდენადაც თავადაც ასეთი სული გაქვს, სამართლიანად სთავაზობ მას ასეთ სიკეთეებს. მაგრამ სიკეთისთვის გონიერი სულისათვის მდგომარეობს იმაში, რომ გულისხმაყოს, განსაჯოს, განიხაროს საღმრთო სჯულითა და კეთილი ფიქრებით. უგუნურო, არ გყოფნის ჭმა და სმა და შენს სულს სთავაზობ შემდგომ, ამასთან, სამარცხვინო და სიძუნწით, განპირობებულ სიამეს? ვინაიდან ცხადია, რომ უფალმა სიტყვით „იხარებდ“ აღნიშნა გარყვნილების ვნება, რომელიც ჩვეულებრივ გადაჭარბებულ ჭამა-სმას მოსდევს. (ფილ. 3,19; ეფ. 5,18). „ჰრქუა მას ღმერთმან: უგუნურო, ამას ღამესა მიგიღონ სული შენი შენგან“. ნათქვამია ასე: „ჰრქუა მას ღმერთმან“ არა იმიტომ, თითქოსდა უფალი ესაუბრებოდა მდიდარს, არამედ ამ სიტყვებს ის მნიშვნელობა გააჩნიათ, რომ როდესაც მდიდარი ასეთი ამპარტავნული ფიქრებით იყო შეპყრობილი, მაშინ უთხრა ღმერთმა (ვინაიდან ამას გულისხმობს იგავი). უფალი უწოდებს მდიდარს უგუნურს, რადგანაც სულისათვის იგი ყველაზე უფრო უგუნურ რჩევებს ზრახავდა, როგორც ვაჩვენეთ, ვინაიდან ყოველი კაცი ხორციელი უგუნურია და ყოველთათვის „ამაოა, როგორც დავითიც ამბობს: „ამაოდ შფოთებს“ ადამიანი და მიზეზი ამისა ისაა, რომ „იუნჯებს და არა უწყის, ვის შეუკრიბოს იგი“ (ფს. 38,7).  ვინაიდან, როგორ არ უნდა უწოდო უგუნური მას, ვინც არ იცის, რომ საზომი ცხოვრებისა, მხოლოდ და მხოლოდ ღმერთის ხელშია და არავის ძალუძს საკუთარი ცხოვრების განსაზღვრა თავად. მიაქციე ყურადღება სიტყვას „მიგიღონ“. საზარელი ანგელოზები, როგორც სასტიკი გადასახადის ამკრეფნი, შენების საწინააღმდეგოდ მიგიღებენ სულს, რამდენად შენ იმის გამო, რომ გიყვარდა გეცხოვრა, ითვისებდი ამქვეყნიურ სიკეთეებს. მართალს კი არ ართმევენ სულს, არამედ იგი აბარებს მას უფალს და სულთა მამას სიხარულითა და მხიარულებით და ვერ გრძნობს უსიამოვნებას სხეულთაგან განშორებისას, ვინაიდან ის, სხეული თითქოსდა სიმსუბუქეს იძენს. მაგრამ ცოდვილი სძენს რა სულს სხეულებრივ თვისებებს, აქცევს რა მას ხორცად და მიწად, მეტისმეტად აძნელებს მასთან განშორებას, ამიტომაც ნათქვამია, რომ სულს „მიუღებენ“ მას, როგორც რომელიღაც ბოროტ მევალეს, სასტიკ გადასახადის ამკრეფთა ხელთ მიცემულს. დააკვირდი ამასაც, უაფლს არ უთქვამს მე მოვიღებ სულს შენგან, არამედ „მიგიღონ, ვიანაიდან მართლათა სულები ღვთის ხელში არიან“ (სიბრძ. სოლ. 3)“ და ჭეშმარიტად, ასეთს „ღამით“ მიუღებენ სულს, ვინაიდან მას არ აქვს გამაცისკროვნებელი ნათელი ღვთის შემეცნებისა, არამედ იმყოფება ღამეში სიმდიდრის სიყვარულისა და მისით დაბნელებული, მიიტაცება სიკვდილის მიერ. ამრიგად, ის ვინც აგროვებს საუნჯეს თავისთვის, სამართლიანად იწოდება უგუნურად და ვერ ასწრებს თავის განზრახვათა სისრულეში მოყვანას, არამედ სწორედ გეგმათა დასახვისას საბოლოოდ აკლდება ცოცხალთა რიგებს, მაგრამ მას რომ გლახაკთათვის და ღმერთისთვის დაეგროვებინა, ასე არ მოიქცეოდნენ, ამიტომაც ვეცადოთ „განვმდიდრდეთ ღმერთში“, ანუ მის მიმართ ვიქონიოთ სასოება, ის მივიჩნიოთ ჩვენ სიმდიდრედ და სალაროდ სიმდიდრისა. ნუ ვიტყვით: ჩემი სიკეთენი, არამედ სიკეთენი უფლისა, ხოლო თუკი ეს სიკეთენი უფლის საკუთრებაა, მაშინ ნუ მოვახდენთ გაუცხოებას ღმერთისა მის სიკეთეთაგან. ღმერთში განმდიდრება ნიშნავს, რომ თუკი მე ყველაფერ ჩემსას გავცემ და ამოვწურავ, მაშინაც კი არაფერი აუცილებელი არ მომაკლდება. ვინაიდან სალარო ჩემი საუნჯისა ღმერთია: მე ვაღებ და ვიღებ რაც მჭირდება.

 

[თ. 12; მ. 22-26]

22. და ჰრქუა იესუ მოწაფეთა თჳსთა: ამისთჳს გეტყჳ თქუენ: ნუ ჰზრუნავთ სულისა თქუენისა, რაჲ სჭამოთ, და ნუცა ჴორცთა თქუენთა, რაჲ შეიმოსოთ, 23. რამეთუ სული უფროჲს არს საზრდელისა და ჴორცნი სამოსლისა. 24. განიცადენით ყორანნი, რამეთუ არა სთესვენ, არცა მკიან, რომელთა არა აქუს საუნჯე, ანუ სადა შეიკრიბონ, და ღმერთი ზრდის მათ. რაოდენ თქუენ უმჯობეს ხართ მფრინველთა? 25. ვინ-მე უკუე თქუენგანი ზრუნვიდეს და შეუძლოს შეძინებად ჰასაკსა თჳსსა წყრთა ერთ? 26. უკუეთუ არცა უმცირესსა შემძლებელ ხართ, რაჲსაღა სხუასა მას ჰზრუნავთ?

თანდათანობით უფალი უმაღლესი სრულყოფილების შესახებ სწავლებისკენ მიდის. დააკვირდი თანმიმდევრობას. მან გვასწავლა მოვრიდებოდით ვერცხლისმოყვარეობას და დაურთო იგავი მდიდრის შესახებ იმის დასამტკიცებლად იმის შესახებ, რომ ძალიან ბევრის მსურველი უგუნურია. ანვითარებს რა თავის სწავლებას, იგი აუცილებელზე ზრუნვის ნებასაც არ გვრთავს. როგორც ეშმაკი იწყებს მცირედი ცოდვებით და გვაგდებს დიდშიც, რის გამოც იობის მიერ ძლევამოსი „ლომად“ იწოდება (იოაბ. 4,11). ასევე, პირიქით, უფალი არღვევს რა მის საქმეებს, პირველ რიგში გვასწავლის ვერიდოთ დიდ ცოდვებს, შემდეგ კი მის საწსყისზეც მიუთითებს. მას შემდეგ, რაც გვამცნო ვერიდოთ ვერცხლისმოყვარებას, მის საფუძველზეც ჩადის, ანუ საზრუნავამდე, რათა ფესვებიც ამოძირკვოს და ამბობს: „ამისთვის გეტყვით თქუენ“. რამდენადაცო, ამბობს, უგუნურია ის, ვინც საკუთარ თავს ხანგრძლივ სიცოცხლეს უდგენს და ამით მოხიბლულს, უფრო მეტი სურს, როგორიც იყო ხსენებული მდიდარი, ამიტომ გეუბნებითო: „ნუ ჰზრუნავთ სულისა თქუენისა, რაჲ სჭამოთო“ ასე იმიტომ კი არ თქვა, თითქოს გონიერი სული ჭამს, არამედ იმიტომ, რომ გონიერი სული, როგორც ჩანს ინარჩუნებს თავის თავს სხეულთან კავშირში, მხოლოდ იმ პირობით, თუკი ჩვენ ვიღებთ საკვებს. სხვაგვარად რომ ვთქვათ: სხეული, უკვე მკვდარიც კი იმოსება, მაგრამ აღარ საზრდოობს. რამდენადაც კვება დამახასიათებელია სულის მქონე სხეულისთვის, სამართლიანად მიაკუთვნა საკვების გამოყენება სულს. ანდა, ხომ არ იწოდება სულად მასაზროდებელი ძალა? ამრიგად, მასაზრდოებელი ნაწილით უგუნური სულისა ანუ ზრუნავთ იმაზე, თუ რა სჭამოთ, ნურც სხეულით, რა შეიმოსოთ... ამის შემდეგ წარმოგვიდგენს საფუძველსაც. ის, ვინც მოგვცა უმეტესი, კერძოდ სული, განა საკვებსაც არ მოგვცემს? ის ვინც მოგვცა სამოსელი, განა სამოსელსაც არ მოგვცემს? შემდეგ გვისაფუთებს ყორანთა მაგალითით. ფრინველებზე იმიტომ მიგვითითებს, რომ უფრო მეტად დაგვასანამუსოს. მას შეეძლო მაგალითად წმინდა წინასწარმეტყველნი მოეყვანა, როგორიცაა: ილია და მოსე, მაგრამ უფრო მეტად რომ შეგვარცხვინოს ფრინველებზე მიგვითითებს. შემდეგ წარმოგვიდგენს კიდევ სხვა საფუძველსაც. სთქვი, მაინც რას იგებ საზრუნავთაგან? განა შეგიძლია საკუთარ სიმაღლეს ერთი წყოა მაინც შემატო? პირიქით, შენ ძალას აცლი საკუთარ სხეულს, ვინაიდან საზრუნავი ძალას აცლის. ხოლო თუკი უმცირესის მიმატებაც არ შეგიძლია, რას ზრუნავ სხვა რამეზე? აშკარაა, რომ როგორც სიმაღლეს გვძენს უფალი, ასევე მოგვცემს ყველა დანარჩენსაც.

 

[თ. 12 მ. 27-31]

27. განიცადენით შროშანნი, ვითარ-იგი აღორძნდის: არცა შურების, არცა სთავს. ხოლო გეტყჳ თქუენ, რამეთუ: არცა სოლომონ ყოველსა დიდებასა თჳსსა შეიმოსა, ვითარცა ერთი ამათგანი. 28. უკუეთუ ველსა გარე, რომელი დღეს თივაჲ არს და ხვალე თორნესა შთაეგზნეს, ღმერთმან ესრეთ შემოსის, რაოდენ უფროჲს თქუენ, მცირედ-მორწმუნენო? 29. და თქუენ ნუ ეძიებთ, რაჲ სჭამოთ და რაჲ ჰსუათ, და ნუცა განსცხრებით, 30. რამეთუ ამას ყოველსა ნათესავნი სოფლისანი ეძიებენ, ხოლო მამამან თქუენმან იცის, რაჲ გიჴმს ამათ ყოველთაგანი. 31. გარნა ეძიებდით სასაუფეველსა ღმრთისასა, და ესე ყოველი შეგეძინოს თქუენ.

შროშანის მაგალითი უფალმა წარმოადგინა ჩვენი მხრიდან მეტი გულისხმიყოფისათვის. ვინაიდან, თუკი ღმერთი შროშანსაც კი მოსავს, რომ სოლომნი მთელი თავისი დიდებით ვერასოდეს შეედრებოდა ვერცერთ მათგანს და ამასთან მაშინ, როდესაც სილამაზე შროშანისავით აუცილებელი არ არის, განა მით უფრო არ შეგვმოსავს ჩვენ თავის უპატიოსნეს ქმნილებას, მაშინ როდესაც ჩვენი სხეულისთვის სამოსელი აუცილებელია? რას გვიბრძანებო, იტყვიან, აღარ დავამუშავოს მიწა? მე არ მითქვამს: ნუ დაამუშავებთ მიწას, არამედ ნუ იზრუნებთ. კეთებას მე არ გიკრძალავათ, არამედ გიკრძალავთ შფოთვას, ანუ საკუთარი თავის იმედის ქონას, ხოლო ვინც იქმს და ღმერთზე ამყარებს სასოებას, ის უზრუნველად ცხოვრობს. აშკარაა, რომ იგი ძირკვავს ზრუნვას რადგანაც ის ღმერთს გვაშორებს. შემდეგ ამბობს: „ თქვენ ნუ ეძიებთ, რაჲ სჭამოთ და რაჲ ჰსუათ და ნუცა განსცხრებით“. განცხრომას, ანუ შფოთვას უეჭველად, უწოდებს სხვას არაფერს, თუ არა გართობას და მერყევი მიმართულების გონებას, რომელიც ხან იმაზე ფიქრობს, ხან ამაზე, ერტი საგნიდან მეორეზე ხტის და ყოველთვის რაღაც უფრო მეტზე ოცნებობს. განა ეს მეტეორების დევნას არ ნჲშნავს? სწორედ ასეთ საზრუნავს, რომელიც ღმერთს გვაშორებს, ან სხვაგვარად, ქარაფშუტობას კრძალავს უფალი, როდესაც ამბობს, რომ „ამას ყოველსა ნათესავნი სოფლისანი ეძიებენ“. ვინაიდან ზრუნვა არ ჩერდება აუცილებელზე, არამედ როგორც მე ვთქვი, ყოველთვის რაღაც უფრო მეტს ეძიებს, რის გამოც იწოდება კიდეც შფოთვად. მაგალითად, არა გვაქვს პური. თავიდან ჩვენ ვზრუნავთ, თუ საიდან მივიღოთ იგი, მაგრამ იმაზე არ ვჩერდებით, არამედ გვსურს მივიღოთ პური საუკეთესო ხორბლისაგან; შემდეგ ღვინოც გვსურს და ამასთან ფეროვან-სურნელოვანი; შემდეგ ჩახრაკულიც გვსურს და ამასთან, გნოლქათამასი ანდა ხოხობისა. ხედავ რას ნიშნავს ზურნვა და ქარაფშუტობა? ამიტომაც უფალი გადაჭრით კრძალავს ამას, ვინაიდან მას წარმართნი ეძიებენ. შემდეგ წარმოგვიდგენს სხვა საფუძველსაც, კერძოდ: რომ მამამ ჩვენმა იცის რა გვჭირდება და წარმოგვიდგენს არა ერთ, არამედ მრავალ საფუძველს. ამბობს: ის ჩვენი „მამაა“, ხოლო თუ მამაა, როგორღა არ მოგვცემს? ამასთან მან „იცის“, ვინაიდან არაა ისე, რომ არ იცოდეს და თქვენც „გჭირდებათ“, რადგან ეს არაა ზედმეტი, არამედ აუცილებელი. ამრიგად, თუკი ის მამაა და თქვენ გჭირდებათ და მან იცი, მაშ როგორღა არ მოგცემთ? ამიტომაც უწინარეს ყოვლისა, ეძიეთ სასუფეველი ღმერთისა, ხოლო ცხოვრებისეული საზრუნავი, როგორც თქვენი დამაშორებელი მისგან, უარყავით და მაშინ, ყოველივე ეს მოგეცემათ. ხედავ როგორია ღმერთი? თუკი მცირედს ეძიებ, შენ არასასურველს ჰყოფ მისთვის, ვინაიდან მის მრავალმოწყალებას შეურაცხყოფ: თუკი დიადს ეძებ, მაშინ, მასაც მიიღებ და მცირედიც მოგეცემა. რადგანაც, თუკი ნახავს, რომ მისი სასუფევლის ძიებაში ხარ, მაშინ ის ყოველმხრივ იზრუნებს შენზე იმაში, რაც გჭირდება. ჩვენ კი, ჩვენს საქმეებში განა ასევე არ ვიქცევით? ჩვენც უფრო მეტად მათზე ვზრუნავთ, ვინც მთლიანად მიანდო თავი ჩვენს მზრუნველობას და მათთან მიმართებაში ისე წინდახედულნი ვართ, თითქოს თავად არც კი ზრუნავდნენ საკუთარ თავზე. განა, მით უფრო ასე არ მოიქცევა უფალი? ამრიგად, უფალი აღგვეკთს ზრუნვას ყოფითზე იმისთვის, რათა დაგვარწმუნოს ვეძიოთ მისი სასუფეველი: ვინაიდან ყოფითზე ზრუნვისას ეს შეუძლებელია.

 

[თ. 12 მ. 32-34]

32. ნუ გეშინინ მცირესა მაგას სამწყსოსა, რამეთუ სათნო-იყო მამამან თქუენმან ზეცათამან მოცემად თქუენდა სასუფეველი. 33. განყიდენით მონაგებნი თქუენნი და მიეცით ქველის-საქმე და ყავთ თავისა თქუენისა საფასე, რომელი არა დაძუელდეს, და საუნჯე მოუკლებელი ცათა შინა, სადა-იგი მპარავი არა მიეხების, არცა მღილმან განრყუნის. 34. სადაცა არს საუნჯე თქუენი, მუნცა იყოს გული თქუენი.

უფალი, მისი მოწაფეობის მსურველთ „მცირე სამწყსოს“ უწოდებს ან იმიტომ, რომ ამ სოფელში წმინდანნი მეტად ცოტანი არიან იმ ნებაყოფლობით სიგლახაკისა და არამომხვეჭელობის გამო, რაც მათ მოეთხოვებათ; ან იმიტომ, რომ ისინი უფრო ცოტანი არიან, ვიდრე ანგელოზნი, რომელთა კრებულთაც არა აქვთ თვლა და ჩვენზე შეუდარებლად უფრო მეტნი არიან, ხოლო ანგელოზნი რომ ბევრად მეტნი არიან ეს ჩანს იგავიდან, რომელშიც უფალმა ბრძანა, რომ მწყემსი ერთი გზააბნეულისა და კვლავ ნაპოვნის გამო უფრო მეტად ხარობს, ვიდრე ოთხმოცდაცხრამეტი მართლისა (ლუკა 15,7) . ვინაიდან აქედან ჩანს, რომ როგორც ერთი შეეფარდება ოთხმოცდაცხრამეტს, ასევე ადმიანთა მოდგმა ანგელოზთა სამყაროს. „ნუ გეშინინო, - ამბობს, - მცირესა მაგასა სამწყსოსა“, ანუ ნუ ეჭვობო, რომ ღმერთი იზრუნებს შენზე, თუნდაც თავად არ ზრუნავდე საკუთარ თავზე, რატომ? იმიტომ, რომ მამამ ინება თქვენთვის ცათა სასუფეველი მოეცა, ხოლო თუ სასუფეველს გაძლევთ, მით უფრო მოგცემთ მიწიერ საგნებს. ამრიგად, ნუ იფიქრებ, რომ თუკი სიგლახაკეს შეითვისებ, არ გეყოლება ის, ვინც შენზე იზრუნებს, არამედ გაყიდე მონაგები, გაეცი მოწყალება და გახადე შენი საუნჯე ულევი. შემდეგ გვარწმუნებს უცილობელი მსჯელობებითაც, აქო ამბობს, მღილი ჭამს, ცაში კი - ვერა. მაშ განა უგუნურება არაა შეინახო საუნჯე ისეთ ადგილას, სადაც ზიანდება? შემდეგ, რამდენადაც მღილი ოქროს ვერ ჭამს, მან დაუმატა: „სადა - იგი მპარავი არა მიეხების“, ვინაიდან, თუკი მღილი ვერ ჭამს ოქროს, მაშინ მპარავი იპარავს მას. შემდეგ, ვინაიდან ყველას არ ძარცვავენ, იგი უმატებს უფრო უმეტესს და სრულიად უდავო საფუძლევს, „სადა არს საუნჯე თქუენი, მუნცა იყოს გული თქუენი“. დაეო, ამბობს, იყოს ისე, რომ ვერც მღილი შეჭმას და ვერც მპარავი მიუდგება, მაგრამ თავად დამონება გულისა მიწაში დაფლული საუნჯისადმი და ღვთის მსგავსი არსების სულის მიწამდე დამხობა როგორ სასჯელს იმსახურებს? განა უფრო მეტ სასჯელს არ იმსახურებს ის, ვისაც გონება აქვს? სადაცაა საუნჯე თქვენი, იქვე იქნება გული თქვენი. თუკი საუნჯე მიწაშია, მაშინ გულიც იქაა; თუკი საუნჯე ზეცაშია, მაშინ გულიც  - ზევითაა, ვინ არ ამჯობინებს, რომ ზევით იყოს, ვიდრე მიწის ქვეშ, იყოს ანგელოზი, ვიდრე თხუნელა, მიწისქვეშა სოროებში მცხოვრები?

 

[თ. 12. მ. 35-40]

35. იყვნედ წელნი თქუენნი მორტყმულ და სანთელნი თქუენნი აღნთებულ. 36. და თქუენ ემსგავსენით კაცთა მათ, რომელნი მოელიედ უფალსა თჳსსა, ოდეს მოვიდეს ქორწილისაგან, რაჲთა, რაჟამს მოვიდეს და ირეკოს, მეყსეულად განუყონ მას. 37. ნეტარ იყვნენ იგი მონანი, რომელთაჲ მოვიდეს უფალი მათი და პოვნეს იგინი მღჳძარენი. ამენ გეტყჳ თქუენ, რამეთუ მოირტყნეს და დასხნეს იგინი, წარმოუდგეს და ჰმსახურებდეს მათ. 38. დაღათუ მეორესა საჴუმილავსა და მესამესა მოვიდეს და პოვნეს ესრეთ, ნეტარ იყვნენ იგინი. 39. ხოლო ესემცა უწყით: უკუეთუმცა იცოდა სახლისა უფალმან, რომელსა ჟამსა მპარავი მოვალს, იღჳძებდამცა და არა უტევა დათხრად სახლისა თჳსისა. 40. და თქუენცა იყვენით განმზადებულ, რამეთუ ჟამსა, რომელსა არა ჰგონებდეთ, ძე კაცისაჲ მოვიდეს.

უფალი გაათავისუფლა რა თავის მოწაფე ზედმეტობისაგან, ჩამოაშორა ყოველგვარი ცხოვრებისეული საზრუნავი, მედიდურობა და ამრიგად შეამსუბუქა იგი, მას უკვე მსახურადაც ხდის. ვინაიდან, ვისაც სურს ემსახუროს იგი უნდა იყოს მსუბუქი და მკვირცხლი. ამიტომაც ამბობს: „იყვნედ წელნი თქუენნი მორტყმულ“, ანუ იყავით მუდამ მზად ყოფნი აღასრულოთ თქვენი უფლის საქმენი და  „სანთელნი თქუენნი აღნთებულ“, ანუ ნუ იცხოვრებთო სიბნელეში და განუსჯელად, არამედ გონების ნათელმა დაგანახოთ რისი გაკეთება გმართებთ და რისი არა. ამრიგად, ეს სოფელი ღამეა, ისინი ვისაც მორტყმული აქვთ წელი, არსებითად ქმედითი ცხოვრებით მცხოვრებნი არიან, ვიანიდან ასეთია მუშაკთა შესამოსელი. მათ კიდევ ანთებული სანთლები სჭირდებათ, ვინაიდან ქმედითი ცხოვრებით ცხოვრებისას განსჯის უნარიც საჭიროა, ანუ რათა მოღვაწემ შესძლოს გარჩევა არა მხოლოდ იმისა, თუ რა უნდა აკეთოს, არამედ იმისაც, თუ როგორ უნდა აკეთოს, ვინაიდან მრავალნი იქმოდნენ კეთილს, მაგრამ იქმოდნენ ცუდად, ასეთებს თუმცა კი მორტყმული ჰქონდათ წელი, რამდენადაც მოქმდებდნენ, მაგრამ ანთებული სანთლები არ ჰქონდათ, ასე აკლდათ გონივრული განსჯა და ან ამპარტავნებაში ვარდებოდნენ, ანდა უგუნურების სხვა უფსკრულში. დააკვირდი იმასაც, რომ ჯერ წელზე ვირტყამთ, ხოლო შემდეგ სანთლებს ვანთებთ, ვინაიდან ჯერ ქმედებაა, ხოლო შემდეგ ჭვრეტა, რაც ჩვენი გონების განათებას ნიშნავს, ვინაიდან სანთელი, ჩვენი გონება, მაშინ იწოდება ანთებულად, როდესაც მასში ღვთაებრივი შუქი ანათებს. ამრიგად, გულმოდგინედ ვივარჯიშოთ სათნოებაში, რათა ანთებული გვქონდეს ჩვენი ორივე სანთელი, შინაგანი სიტყვა და სიტყვა, რომელსაც წარმოვსთქვამთ: შინაგანი ყველაფერს ანათებს სულში, ხოლო რომელსაც წარმოვსთქვამთ - ბრწყინავს ენაზე, ვიანიდან შინაგანი სანთელი ჩვენ განგვანათლებს, ხოლო სიტყვა სწავლებისა და წარმოსთქმული სხვებს უნათებს. ჩვენ უნდა ვიყოთ მსგავსნი ადამიანებისა, რომელნიც მოელიან თავიანთი ბატონის დაბრუნებას ქორწილიდან. და სხვა ვინაა ეს ბატონი, თუ არა იესო ქრისტე. მან, მიიღო რა ადამიანური ბუნება, როგორც სასძლო და შეაერთა თავისთან, ჰყო ქორწილი, შეიქმნა რა მასთან ერთხორც. და არა ერთ ქორწილს ჰყოფს იგი, არამედ მრავალს, ვინაიდან ზეცაში ყოველდღიურად იწინდება იგი წმინდანთა სულებზე, რომელსაც პავლე, ანდა პავლეს მსგავსი, უბიწო ქალწულად წარუდგენს (2 კორ. 11,2). ბრუნდება იგი ზეციური ქორწილიდან, შესაძლოა, ღიად ყველას წინაშე, სამყაროს აღსასრულისას, როდესაც მოვა ზეციდან მამის დიდებაში მყოფი, ან შესაძლოა უხილავად და მოულოდნელად, მოგვევლინება რა ბენისმიერ დროს, ცალკ-ცალკე თითოეულს აღსასრულისას. ამრიგად, ნეტარია ის, ვისაც იგი ჰპოვებს წილმორტყმულს, ანუ მზად ყოფნს ემსახუროს უფალს ქრისტიანული სიბრძნის ქმედითი ნაწილით და სიტყვის და განსჯის ანთებული სანთლის მქონეს, არა მხოლოდ სიკეთის მოქმედს, არამედ მის კარგად მოქმედს და დამატებით მიმღებს ჭვრეტისა და ორი სანთელიც კი, შინაგანი და გარეთ გამოსატანი. ამგვარი მსახურისთვის თავად უფალი ხდება მსახური, ვინაიდან ნათვქამია: „დასხნეს იგინი, წარმოუდგეს და ჰმსახურებდეს მათ“. ღმერთი სარტყელს ირტყამს იმიტომ, რომ არა მთელ სისავსეს მადლისა გარდმმოგვივლენს, არამედ ნაწილს იკავებს, ვიანიდან ვის ძალუძს დაიტიოს უფალი, როგორც ის არის? ეს ჩანს სერაფიმებზეც, რომელნიც ღმრთაებრივი ნათლის აღმატებულობის გამო ფრთებით იფარავენ თავს (ისაია 6,2). კეთილ მონებს იგი სარეცელზე აწვენს, ანუ ყველას ყველაფერში ამშვიდებს. ვინაიდან, როგორც სარეცელზე მწოლიარე მთელ სხეულლს ამშვიდებს, ასევე მეორედ მოსვლისას ყველა წმინდანი დამშვიდდება ყველა მიმართებით. აქ ისინი ვერ ჰპოვებენ განსვენებას სხეულთათვის, იქ კი სულებთან ერთად, მათი სხეულებიც განსულიერებულნი და განღმრთობილნი, უხრწნელების მიმღებნი, სრული სიმშვიდით დატკბებიან და ღმერთი იქნება ყოვლად ყოველსა შინა (1 კორ. 15,28) უფალი, „ჰმსახურებდეს მათ“, ღირსეულ მონებს, მიაგებს რა მათ სწორს. როგორც ისინი ემსახურებოდნენ მას, ასევე მოემსახურება ისიც მათ, შესთავაზებს რა მრავალფეროვან ტრაპებს და დაატკბობს სულიერი ნიჭებით. მეორე და მესამე გუშაგობის ჟამში შეგიძლია იგულისხმო ჩვენი ცხოვრების სხვადასხვა დრო. ავხსნი მაგალითით. როგორც ის, ვინც მღვიძარებს მეორე და მესამე ჟამს, ითვლება ყველაზე უფრო ფხიზლად, ვინაიდან ღამე ეს საათები განსაკუთრებით ჰგვრის ძილს ადამიანს და პირველ ძილს, ასევე იგულისხმება, რომ ჩვენი ცხოვრების სხვადასხვა მდგომარეობისას არის დროები, რომელნიც, თუკი ჩვენ მაშინ მღვიძარენი აღმოვჩნდებით, ნეტარებას მოგვიტანენ. მიიტაცა ვინმემ შენი ქონება? ბავშვები მოგიკვდა? ვინმემ ცილი დაგწამა? თუკი ამგვარ გარემოებებში აღმოჩნდი მღვიძარე ღვთისა და მეუფის წინაშე და არ დაუშვი გაგეკეთებინა რაიმე, მის მცნებათა საწინააღმდეგო, მან ჭეშმარიტად მღვიძარე გპოვა შენ „მეორე და მესამე სახუმილავსა“, ანუ მძიმე ჟამს, როდესაც დაუდევარი სულები ეცემიან და სასიკვდილო ძილით იძინებენ. ამრიგად, აუცილებელია მღვიძარება, ვინაიდან ჩვენ სახლის უფალს ვგავართ. თუ მას არ სძინავს, ქურდს არ შეუძლია მისი ქონებიდან რაიმეს მოპარვა, თუ ის მძინარაა, მაშინ ქურდი ყველაფერს წაიღებს და წავა.  ზოგიერთნი აქ ქურდის ქვეშ ეშმაკს გულისხმობენ, სახლის ქვეშ - სულს, ხოლო სახლის უფალს ქვეშ - ადამიანს. თუმცაღა ამგვარი ვარაუდი, შეუფერებლად გვეჩვენება საუბრის წყობისათვის. აქ ქურდს შედარებულია უფლის მოსვლა მისი მოულოდნელობის გამო, როგორც ერთ-ერთი მოციქულიც ბრძანებს: „ხოლო მოიწიოს დღე იგი უფლისაჲ, ვითარცა მპარავი ღამისაჲ“, (2 პეტ. 3,10) და აქვე ნახე, როგორ ხსნის უფალი ვინ არის მპარავი: „და თქუენცა იყვენით განმზადებულ, რამეთუ ჟამსა, რომელსა არა ჰგონებდეთ, ძე კაცისაჲ მოვიდეს“. ზოგიერთნი ამბობენ, რომ პირველი გუშაგობის ჟამს მღვიძარეთა ქვეშ იგულისხმებიან ისინი, ვინც სვებზე უფრო ყურადღებიანნი არიან, მეორე გუშაგობის ჟამს მღვიძარეთა ქვეშ - ისინი, ვინც მათ ჩამორჩებიან, ხოლო მესამე გუშაგობის ჟამს მღვიძარეთა შორის - ისინი, ვინც დაბლა დგანან ამათზეც, სხვანი კი გუშაგობის ჟამებს ხსნიან სხვადასხვა ასაკის შესაფერისად: პირველი - ახალგაზრდობას შეეფერება, მეორე - სიმწიფეს, მესამე კი სიბერეს. ამრიგად, ნეტარია ის ვინც რომელ ასაკშიც არ უნდა იყოს, მღვიძარეს ჰპოვებენ და არა დაუდევარს სათნოების მიმართ.

 

[თ. 12; მ. 41-44]

41. ჰრქუა მას პეტრე: უფალო, ჩუენდა მომართ ხოლო იტყჳ იგავსა ამას, ანუ სხუათა ყოველთა მიმართ? 42. და ჰრქუა იესუ: ვინ-მე არს მნე იგი სარწმუნოჲ და გონიერი, რომელი დაადგინოს უფალმან მონათა თჳსთა ზედა მიცემად იფქლი ჟამსა თჳსსა? 43. ნეტარ არს იგი მონაჲ, რომლისაჲ მოვიდეს უფალი მისი და პოოს იგი ესრეთ მოქმედი. 44. ამენ გეტყჳ თქუენ, რამეთუ ყოველთა ზედა მონაგებთა მისთა დაადგინოს იგი.

პეტრემ, როგორც მზრუნველმა ყველაზე და ძმათმოყვარების გამო მოშურნემ მსმენელთა სარგებლისათვის და როგორც უკვე მიმღებმა ეკლესიისა თავისი ნდობის ქვეშ, ჰკითხა (უფალს), ყველას მიმართ ამბობს თუ არა იგი ამ იგავს. უფალი ნათლად არ პასუხობს კითხვაზე, არამედ დაფარულად უჩვენებს, რომ თუმცა ნათქვამი იგავი ზოგადია და ყველა მორწმუნეზე ვრცელდება, ვინც არ უნდა იყოს იგი, მაგრამ თქვენც გეხებათ - მოციქულებსა და საერთოდ მსაწავლებლობისა და წინამძღოლობის პატივის მქონეთ. ისმინე, „ვინ-მე არს მნე იგი სარწმუნოჲ და გონიერი“. ზემოთქმული იგავიო, ამბობს, მართებულია მრავალთა მიმართ, ახლა კი საუბრობს მათზე, რომელნიც ღირსნი გახდნენ წინამძღოლობისა: საგონებელში ვარ ჩავარდნილი, ვინ აღმოჩნდებაო როგორც ერთის, ისე მეორის მქონე, ანუ ერთგულებისა და გონიერებისა, ვინაიდან ასეთნი ცოტანი არიან და ძნელია მათი პოვნა. როგორც ჩვეულებრივი მამულის მართვისას, თუკი ვინმე ერთგულია თავისი ბატონისა, მაგრამ არ არის გონიერი, იგი ფლანგავს ბატონის ქონებას, ვინაიდან არ იცის მისი ჯეროვანი განკარგვა, როცა უნდა მისცეს არ აძლევს და უფრო მეტს კარგავს; ისევე როგორც, თუკი ვინმე გონიერია და საზრიანი, მაგრამ არ არის  ერთგული, იგი შეიძლება ქურდი იყოს და მით უფრო მოუხელთებელი, რაც უფრო გონიერია, - ასევე ღვთაებრივ საგნებში საჭიროა ერთად ერთგულებაცა და გონიერებაც, ვინაიდან მე ვიცი მრავალნი, რომელნიც, როგორც ჩანს გულმოდგინენიც არიან სათნოების მიმართ, ღვთისმოშიშნიც, რწმენაც აქვთ, მაგრამ რამდენადაც არ შეეძლოთ გონივრულად განეკარგათ საეკლესიო საქმეები, ავნეს არა მხოლოდ ქონებას, არამედ საკუთარ სულებსაც. მაგალითად, თუკი ვინმე სულიერ დანაშაულს სჩადის, მაგრამ წინამძღოლი არ იქნება კეთილგონიერი, არამედ ექნება მხოლოდ რწმენა, ანუ არაცნობიერი სათნოება, მაშინ მას ვინც დაეცა, შეიძლება მიადგეს ვნება ან გადაჭარბებული სიმკაცრისგან, ან მისი უადგილო სიმდაბლისგან და ვერ განიკურნება, არამედ შეიმუსრება. ამრიგად, ვისაც ჰპოვებენ სარწმუნოსა და გონიერს, იგი დაყენებული იქნება, უფლის მსახურთა ზედამხედველად ანუ მთელი მისი მონებისა, რათა თითოეულს თავის დროზე მისცეს თავის ულუფა პურისა, ანუ ან დოგმატური სწავლება, რომლითაც სულები იკვებებიან, ან მაგალითი ქმედების და მონახაზი იმისა, თუ როგორ იცხოვრონ. თუკი მას ჰპოვებენ ამნაირად მოქმედს, მაშ იგი ნეტარია და უფალი დააგდენს მას „ყოვლეთა ზედა მონაგებთა მისთა“, არა მხოლოდ მონებისა, არამედ ყველაფრის ზედამხედველად, მიანიჭებს რა მას უმაღლეს ხარისხს ისე, რომ მას დაემორჩილება მიწიერიც და ზეციერიც, როგორებიც იყვნენ, მაგალითად ისუ ნავეს ძე და ილია. ერთ მათგანს მზე ემორჩილებოდა, ხოლო მეორეს ღრუბელნი ზეციურნი (ისუ ნავ. 10, 12; მეფ. 17,1). და ყოველნი წმინდანნიც, როგორც მეგობარები ღვთისა სარგებლობენ თავისი მეგობრის საკუთრებით, რადგანაც მეგობრებს ჩვეულებრივ ყველაფერი საერთო აქვთ (საქ. მოციქ. 4,32). და ვინც უშფოთველი ცხოვრებისას ვარჯიშობს ქმედით სათნოებაში და იმორჩილებს მონურ ვნებებს - მრისხანებასა და სურვილებს, აძლევს რა თითოეულ მათგანს თავის დროზე გარკვეულ ულუფას საკვებისა, მრისხანებას, მაგალითად სიძულვილს უფლის მოძულეთა მიმართ და გაღიზიანებას მათი მტრების მიმართ (ფსალ. 138,21), სურვილბეს- ზრუნვას მხოლოდ აუცილებელზე სხეულისთვის და მთელი არსებით სწრაფვას ღვთისაკენ, ყოველი ასეთი ნეტარია: იგი მიაღწევს ჭვრეტასაც და დადგენილი იქნება ზედამხედველად მთელი იმ მონაგებისა, (არსებულისა) უფლის ხელში, იგი გახდება ღირსი გონებით ჭვრეტდეს და თვალყურს ადევნებდეს, არა მხოლოდ ყოველივეს, რაც არ არის თავისთავად არსებული, არამედ იმასაც, რაც საკუთრივი აზრით არსებობს, მარადიულად.

 

[თ. 12; მ. 45-46]

45. უკუეთუ თქუას მონამან მან გულსა შინა თჳსსა: ყოვნის უფალი ჩემი მოსლვად, და იწყოს გუემად მონათა და მჴევალთა და ჭამად და სუმად და დათრობად. 46. მოვიდეს უფალი იგი მონისაჲ მის დღესა, რომელსა არა მოელოდის, და ჟამსა, რომელი არა იცის, და ორგან განკუეთოს იგი და ნაწილი მისი დადვას ურწმუნოთა თანა.

ვაი ისეთ მონებს, რომლეთაც მიიღეს რა სულიერი წინამძღოლობის მადლი, ღუპავენ მისთვის ჩაბარებულ მმართველობას სახლისა, სვამენ და თვრებიან, იგულისხმებ რა გნებავს გრძნობად სიმთვარელს, (ვიანიდან ეკლესიის ცუდ წინამძღოლებს, რომელნიც ანიავებენ ღარიბთა ქონებას, ესეც ემართებათ), თუ სიმთვრალის ქვეშ იგულისხმება გონების განხრწნას სწავლების მხრივ და ქონების მართვისას. ასეთი წინამძღოლნი სცემენ მსახურებსა და მოახლეებს, ანუ აცდუნებენ რა ყველაზე უფრო უძლურ წევრებს ეკლესიისა, კლავენ მათ სინდისს, ვინაიდან სუსტი და სულმოკლე, როდესაც დაინახავს, რომ მე, მღვდელმთავარი, ცუდ ცხოვრებას ვეწევი, ცდუნდება ამით და კვდება სინდისით, იღებს დარტყმებს გულში და კიდევ უფრო სუსტი ხდება, ხოლო ყოველივე ეს ბოროტ მონას იმიტომ ემართება, რომ მან თავის გულში თქვა: „ყოვნის უფალი ჩემი მოსვლად“. ვინაიდან ამ სახის ქცევა წარმოსდგება უზრუნველობისაგან და დაუფიქრებლობისაგან სიკვდილის ჟამის სესახებ. გონებაში რომ გვქონოდა, რომ უფალკი მოდის, რომ კარსაა მომდგარი ქვეყნის აღსასრული და დასასრული ჩვენი სიცოცხლისა, ჩვენ ნაკლებს სევსცდოვადით. დააკვირდი სასჯელსაც. „განკუეთოსო, - ამბობს, - იგი“, ანუ წაართმევს მადლს სწავლებისა. რათა ვინმემ არ იფიქროს, რომ ეს მადლი დაეხმარება მას გაექცეს ძლიერ სასჯელს, იგი ამბობს: როგორ დაეხმარება ეს მადლი, როდესაც ამ დროისათვის აღარ ექნება იგი? ვინაიდან იყო განკვეთილი ორად - ნიშნავს იყო მოკლებული მადლს. ასეთი, ხორციელად მყოფი და არა სულიერად, აღმოჩნდება მაშინ ღირსი შეცოდებისა, ვიანდაინ მოციქულის მიხედვით, ჩვენ მაშინ ვცხოვრობთ სულიერად, როდესაც სული ღვთისა დამკვიდრებულია ჩვენში (რომ. 8,9), ხოლო ვისაც ჰპოვებენ არა სულიერად მავალს, არამედ ხორციელად და არ ექნება წილი სულიერ ცხოვრებაში, იგი ურწმუნოთა თანა შეირაცხება, რამდენადაც ურწმუნო სოფელთან ერთად განისჯება, როგორც ვერ მიმღები ვერანაირი სარგებლისა მოჩვენებით რწმენისაგან, ვინაიდან მასში არ იყო ჭეშმარიტი რწმენა. ჭეშმარიტი რწმენა რომ ყოფილიყო მასში, იგი ერთგული მმართველი იქნებოდა სახლისა. ახლა კი, რამდენადაც იგი სვამდა და თვრებოდა და ფლანგავდა ბატონის კუთვნილ ქონებას, აშკარაა, რომ არ ჰქონდა ჭეშმარიტი ერთგულება, როგორც მოეთხოვებათ სახლის მმართველთ, ამიტომ სამართლიანია „ნაწილი მისი დადვას ურწმუნოთა თანა“, ვინაიდან მადლს მოკლებული და მხილებული, იგი დაზიანებული აღმოჩნდება და არა სრულიად მთელი.

 

[თ. 12; მ. 47-48]

47. ხოლო მონამან რომელმან იცის ნებაჲ უფლისა თჳსისაჲ და არა განემზადოს ნებისაებრ მისისა, იტანჯოს იგი ფრიად. 48. ხოლო რომელმან არა იცის და ქმნეს რაჲმე ღირსი ტანჯვისაჲ, იგუემოს მცირედ. რამეთუ ყოველსა რომელსა მიეცა დიდად, დიდადცა იძიოს მისგან, და რომელსა მიეცა ფრიად, უმეტესი მოჰჴადონ მას.

აქ უფალი წარმოგვიდგენს რაღაც უფრო მნიშვნელოვანსა და საშინელს. ასეთიო, ამბობს, არა მხოლოდ მადლს მოაკლდება და ვერ ჰპოვებს მასში საშუალებას სასჯელისგან განთავისუფლებისა, არამედ სიდიადე ღირსებისა კიდევ უფრო მეტ განკითხავს დაუქვემდებარებს მას. ვინაიდან, რაც უფრო მეტი იცის მან ვინც სცოდავს, მით უფრო მეტ სასჯელს იმსახურებს იგი. შემდგომ საუბარში იგი ხსნის ამას კიდევ უფრო ნათლად. ვისაცო, ამბობს, ბევრი მიეცა, ბევრი მოეთხოვება და ვისაც მეტი მიენდო, მეტიც მოეკითხება. ამით უფალი გვიჩვენებს, რომ სასჯელი, მოძღვართა მიერ დამსახურებული, უფრო დიდი იქნება. მოძღვრებს ეძლევათ და მიენდობათ, „ეძელვათ“, მაგალითად, ნიჭი სასწაულთა ქმნისა, სნეულებათაგან განკურნებისა, ხოლო „მიენდობათ“ მადლი სიტყვისა და სწავლებისა. უფალმა თქვა: „მეტი მოეკითხება“, არა სიტყვა „მიეცასთან“ დაკავშირებით, არამედ სიტყვა „მიენდოსთან“ დაკავშირებით“. ვინაიდან სიტყვის მადლის მიცემისას, ჭეშმარიტად საჭიროა ქმედება და მოძღვარს მეტი მოეკითხება. იგი არ უნდა დარჩეს უზრუნველი, არამედ უნდა განამრავლოს ტალანტი სიტყვისა. ამრიგად სიტყვებში „ყოველსა, რომელსა მიეცა“ უნდა იგულისხმო ასე: ვისაც მეტი მიეცა, სიდიდით, ვინაიდან საგანს, რომელიც შესანახად ეძლევა, აქ მან სიდიდე უწოდა. სხვანი კითხულობენ: ვთქვათ ასეა, რომ სამართლიანად ისჯება ის ვინც იცის ბატონობის ნება და არ მოქმედებს მის მიხედვით; მაგრამ რატომ ისჯება ის, ვინც არ იცოდა? იმიტომ, რომ მასაც შეეძლო გაეგო, მაგრამ არ მოინდომა, არამედ უზრუნველობის გამო თავად გახდა დამნაშავე უცოდინრობაში, ამრიგად, იგი ღირსია სასჯელისა იმის გამო, რომ ნებაყოფლობით არ გაიგო. გვეშინოდეს, ძმანო! ვინაიდან თუკი ის, ვინც საერთოდ არ იცოდა, ღირსია სასჯელისა, მაშინ რაღა გაამართლებთ მათ ვინც იციან და სცოდავენ, განსაკუთრებით მაშინ, თუკი ისინი მოძღვარნი იყვნენ? ჭეშმარიტად ძალიან მძიმეა მათი განკითხვა.

 

[თ. 12; მ. 49-50]

49. ცეცხლისა მოვედ მიფენად ქუეყანასა ზედა და რაჲ მნებავს, რაჲთა აწვე აღეგზნეს! 50. ხოლო ნათლის-ღებაჲ მაქუს ნათლის-ღებად და ვითარ შეურვებულ ვარ, ვიდრემდე აღესრულოს!

ვინაიდან სიტყვა არის ცეცხლი, რომელიც ჭამს ყოველგვარ ნივთიერ და არაწმიდა აზრებს და ანადგურებს კერძებს, რა მასალისგანაც არ უნდა იქნენ ისინი გაკეთებულნი. იგულისხმება მოშურნეობა სიკეთისადმიც, რომელიც ყოველ ჩვენგანში აღიგზნება. შეისაძლოა მოშურნეობაც, რომელსაც ბადებს სიტყვა ღმრთისა, არ განსხვავდება პირველისაგან. უფალს სურს, რომ ამ ცეცხლით აღეგზნოს ჩვენი გულები, ვინაიდან ჩვენ უნდა გვქონდეს მხურვალე მოშურნეობა სიკეთისადმი. „და რაჲ მნებავს“, სხვაგვარად, რა ძლიერად მსურს, რომ ის უკვე აღეგზნოს“, აჩქარებს ამ ცეცხლის აღგზნებას, მსგავსად იმისა, როგორც პავლე ამბობს: სულით მდუღარე იყვენით“ (რომ. 12, 11), და სხვა ადგილას: „რამეთუ გაშურებ თქუენ ღმერთის შურსა“ (2 კორ. 11,2). „ნათლის-ღებას“ უწოდებს თავის სიკვდილს. ვინაიდან ეს ცეცხლი უნდა აღგზნებულიყო არა სხვაგვარად, თუ არა მისი სიკვდილის შემდეგ, ხოლო ვინაიდან იქიდან აღმოცენდა ქადაგება და მოშურნეობა, ამატებს სიტყვას სიკვდილის შესახებ და უწოდებს მას ნათლისღებას. ძლიერად სურს რა იგი, ამბობს: „ვითარ შეურვებულ ვარ“, ანუ რამდენს ვზრუნავ და ვეწამები, სანამ იგი აღსრულდებოდეს! - ვინაიდან მე მწყურია სიკვდილი ყველას ხსნისათვის. უფალი მოვიდა, რათა გარდამოევლინა ცეცხლი, არა მხოლოდ მიწაზე, რომელზეც გავრცელდა მისი მოძღვრება და სარწმუნოება, არამედ თითოეულის სულზეც, რომელიც (თავისთავად) არის ეკლიანი და უნაყოფო მიწა, მაგრამ ღმრთის სიტყვით აღეგზნება, როგორც ცეცხლი და ხდება შემძლებელი საღვთო თესლთა მიღებისა და სულიერად ნაყოფიერი. ვინაიდან როცა საღვთო მადლი უხილავად შეეხება ვინმეს სულს, გვეჩვენება, რომ იგი იწვის ისეთი სიყვარულით ღმრთისადმი, რომ მისი გამოთქმაც კი არ შეიძლება. სწორედ ასევეა კლეოპაცა და მისი თანამგზავრიც, უხილავად აღგზნებულნი ცეცხლით საღვთო მადლისა, ამბობდნენ: „ანუ არა გულნი ჩუენნი განხურვებულ იყვნეს ჩუენ შორის“ (ლუკ. 24, 32). ვინც გამოსცადა ასეთი მდგომარეობა, ის გაიგებს ჩვენს სიტყვებს. მრავალნი კი ხშირად განიცდიან მას „წმინდა წერილის“ ანუ წმიდა მამათა ცხოვრების კითხვისას, ანდა ვინმეს მხრიდან დარწმუნებისა და დამოძღვრისას აღეგზნებიან რა სულით სიკეთის ქმნისადმი; და ერთნი ანთებულნი არიან ბოლომდე, მეორენი კი მაშინვე ცივდებიან.

[თ. 12; მ. 51-53]

51. ეგრე ჰგონებთ, ვითარმედ მშჳდობისა მოვედ მიფენად ქუეყანასა ზედა? არა, გეტყჳ თქუენ, არამედ განყოფად. 52. რამეთუ იყვნენ ამიერითგან ხუთნი სახლსა შინა ერთსა განყოფილ: სამნი ორთაგან და ორნი სამთაგან. 53. განყოფად მამაჲ ძისაგან და ძე მამისაგან; და დედაჲ ასულისაგან და ასული დედისაგან; დედამთილი ძის-ცოლისაგან მისისა და სძალი დედამთილისაგან.

ქრისტე არის მშვიდობა ჩვენი (ეფ. 2; 14), თუმცაო, ამბობს: მშვიდობის მოსაფენად არ მოვსულვარ. მაშასადამე, მისი სიტყვები იდუმალია. ამრიგად, ჩვენ ვამბობთ, რომ ყოველგვარი მშვიდობა არ არის უნაკლო და კეთილი. არამედ ხშირად სახიფათოა და აშორებს საღვთო სიყვარულს, მაგალითად, როდესაც ჩვენ ვამყარებთ მშვიდობას და თანხმობას ჭეშმარიტების უარსაყოფად. ქრისტე არ მოსულა ამგვარი მშვიდობის დასამყარებლად, არამედ პირიქით, სურს, რომ ჩვენ სიკეთის გამო განვუდგეთ ერთმანეთს, რაც მოხდა კიდეც დევნის ჟამს. ვინაიდან ერთ სახლში მამა-წარმართი  მორწმუნე-ძეს განუდგებოდა და დედა-ქალიშვილს და პირიქითაც. როგორ თქვა, მან, რომ ერთ სახლში ხუთი განუდგებოდა ერთმანეთს, ჩამოთვლისას კი ექსვი პირი ახსენა? ვპასუხობთ: ერთი და იგივე პირი აღებულია ორჯერ, კერძოდ: ქალიშვილი და რძალი ერთი და იგივე პირია. დედასთან მიმართებაში - დასახელებულია, როგორც ქალიშვილი, ხოლო დედამთილთან მიმართებაში - როგორც რძალი. ამრიგად, სამნი - მამა, დედა და დედამთილი - განუდგებიან ორს - ძესა და ქალიშვილს, ვინაიდან ქალიშვილი, როგოც ვთქვით, არის რა ერთი და იგივე პირი, მაგრამ დამამყარებელი ორგვარი მიმართებისა, კერძოდ: დედასთან და დედამთილთან მიმართებაში. ამიტომ, წარმოგვიდგება როგორც ორი პირი.  თუმცა, მამის, დედის და დედამთილის ქვეშ იგულისხმება უბრალოდ ყოველივე ძველი, ხოლო ძისა და ქალიშვილს ქვეშ - ყოველივე ახალი, ასეთ შემთხვევაში უფალს სურს, რომ მისმა ახალმა საღვთო მცნებებმა და სწავლებამ, დასძლიოს ჩვენში ყოველივე ძველი - ცოდვილი ჩვევები და სწავლება. შეგიძლია ასეც გაიგო: მამა არის გონება, ძე კი - განსჯა. მათ შორის ერთსა და იმავე სახლში, ანუ ადამიანში, ხდებოდა განყოფა. უფრო ნათლად ვიტყვი. გონება დიონისე არიოპაგელისა განათდა და მიიღო მოძღვრება, მაგრამ მის გონებას, მიმღებს რწმენისა მტკიცებულების გარეშე, წარმართული განსჯა ეწინააღმდეგებოდა, რომელიც ცდილობდა დაესაბუთებინა და აიძულებდა მოჰყოლოდა დიალექტურ ილეთებს. ხედავ განყოფას მამასა და ძეს შორს, ერთმანეთს რომ მტრობენ ქრისტესა და მოძღვრების გამო? დედა და დედამთილი შეგიძლია უწოდო აზრს, ხოლო ქალიშვილი და რძალი გრძნობას. მათ შორისაც წარმოებს ბრძოლა ქრისტეს გამო. აზრს აქვს მტრობა გრძნობასთან, როდესაც აზრი არწმუნებს წარუვალს აყენებდეს წარმავალზე მაღლა, უხილავს ხილულზე მაღლა და ამისთვის მრავალი ძლიერი საბუთი გააჩნია - ხდება რომ გრძნობის მხრივაც წარმოებს ბრძოლა აზრის წინააღმდეგ, ვინაიდან გრძნობა, რომელიც რწმენაში ხელმძღვანელობს სასწაულებითა და ხილული ნიშნებით, ვერ რწმუნდება აზრის მიერ გამოტანილი დასკვნებით, არ სურს მისდიოს წარმართულ მტკიცებულებებსაც, რომელნიც მათ ყუარადმღებელთ უბიძგებენ არ ირწმუნონ, რომ ღმერთი ადამიანი გახდა, ანდა რომ ქალწულმა - შვა. ასე უგუნურია წარმართთა მიერ გონებით გამოტანილი დასკვნები, ბუნებას რომ აღმერთებენ, მაშინ როდესაც გრძნობას ხილულ სასწაულთა მეშვეობით, ყოველგვარ მტკიცებულებაზე უკეთ მივყავართ ღვთის შემეცნებამდე. ამრიგად, ყოველგვარი მშვიდობა და თანხმობა - არაა სიკეთე, არამედ ხდება ხოლმე, რომ მტრობა და განყოფა ერთგვარ საღვთო საქმედაც გეჩვენება, ამრიგად, დაე ნურავინ გახდება ბოროტთა მეგობარი, არამედ თუნდაც მამა და დედა აღმოჩნდნენ ქრისტეს სჯულის მოწინააღმდეგენი. მათთანაც, როგორც ჭეშმარიტების მტრებთან, მტრობა უნდა იქონიო.

[თ. 12; მ. 54-59]

54. ეტყოდა იესუ ერსაცა მას: რაჟამს იხილით ღრუბელი, აღმომავალი დასავალით, მეყსეულად სთქჳთ, ვითარმედ: წჳმაჲ მოაქუს, და არნ ეგრეთ. 55. და რაჟამს სამხრით ქარი ქრინ, სთქჳთ, ვითარმედ: სიცხე იყოს, და არნ ეგრეთ. 56. ორგულნო, პირი სამე ქუეყანისაჲ და ცისაჲ იცით გამოცდად, ხოლო ჟამი ესე ვითარ არა გამოიცადეთ? 57. ანუ რაჲსა თავით თჳსით არა სჯით სამართალსა? 58. რამეთუ ოდეს მიხუალ მოსაჯულისა შენისა თანა მთავრისა წინაშე გზასა ზედა, მიეც საქმარი განთავისუფლებად მისგან, ნუუკუე მიგიყვანოს შენ მსაჯულისა, და მსაჯულმან მიგცეს შენ მეხარკესა, და მეხარკემან მიგცეს შენ საპყრობილედ. 59. გეტყჳ შენ: ვერ გამოხჳდე მიერ, ვიდრემდე უკანაჲსკნელიცა იგი მი-ვე-სცე მწულილი.

რამდენადაც უფალი მოძღვრებაზე საუბრობდა და უწოდა მას ცეცხლი და მახვილი, ფრიად სავარაუდოდა, რომ მსმენელები, არ ესმოდათ რა მისი სიტყვების მნიშვნელობა, შეშფოთდნენ, ამიტომაც, იგი ამბობს, როგორც ჰაერში მომხდარ ცვლილებებს სცნობთ გარკვეული ნიშნებით, ასევე ჩემი მოსვლა უნდა შეგეცნოთ იქიდან, რასაც მე ვამბობ და ვაკეთებ. ჩემი სიტყვები, ისევე როგორც საქმეები წარმოაჩენენ ჩემში თქვენს მოწინააღმდეგეს, რამდენადაც თქვენ - მეზვერენი და მტაცებელნი ხართ, მე კი არ მაქვს, „სადა თავი მივიდრიკო“ (ლუკა 9,58). როგორც ღრუბლის მიხედვით წინასწარმეტყველებთ წვიმას და სამხრეთის ქარის მიხედვით - ცხელ დღეს, ასევე გმართებდათ ამოგეცნოთ ჩემი მოსვლის დროც და მიმხვდარიყავით, რომ მე მშვიდობის მოსატანად არ მოვსულვარ, არამედ წვიმისა და შფოთისა, ვინაიდან მე თავადაც ღრუბელი ვარ და მოვდივარ დასავლეთიდან, ანუ ადამიანური ბუნებით, რომელიც ადრე დამცირებული და უკუნ სიბნელეში იყო ცოდვისაგან, მე მოვედი მიფენად ცეცხლისაც და მცხუნვარე დღე შევქმენი, ვინაიდან მე ვარ სამხრეთი - თბილი ქარი და საწინააღმდეგო ჩრდილოეთის სიცივისა, ამიტომაც მოგევლინეთ ბეთლემიდან, რომელიც სამხრეთით მდებარეობს. თქვა რა ეს, უფალი აძლევს მათ სწავლებას საქებარ მშვიდობაზეც. მიუთითა რა ქების ღირს განყოფაზე, უჩვენებს მშვიდობასაც მანკიერების გარეშე. კერძოდ, ამბობს: როდესაც მომჩივანი მსაჯულთან წაგიყვანს, ყოველმხრივ ეცადე გზაშივე გაუსწორდე მას. ან სხვაგვარად: „მიეცი საქმარი განთავისუფლებად მისგან", ცხადია იმ აზრით, რომ თუნდაც არაფერი გაგაჩნდეს, ისესხე პროცენტებით და ეცადე „განთავისუფლებად მისგან“, რათა გაუსწორდე მას, „ნუ უკვე მიგიყვანოს შენ მსაჯულისა, და მსაჯულმან მიგცეს შენ მეხარკესა და მეხარკემან მიგცეს შენ საპყრობილედ.“ გეტყვი შენ: ვერ გამოხვიდე მიერ, ვიდრემდე უკანაჲსკნელიცა იგი მი-ვე-სცე მწულილი“. უფალი ამას იმიტომ ამბობს, რომ ხორცადქცეულთ შიში მოჰგვაროს და აღძრას მშვიდობისათვის. მან იცის, რომ შიში დანაკარგისა და სასჯელისა ყველაზე მატად ამდაბლებს გამიწიერებულთ, ამიტომაც ამბობს ამას. ამ სიტყვებს ეშმაკზეც გულისხმობენ, ვინაიდან იგია ჩვენი მომჩივანი, ამიტომაც ჩვენ, ჯერ კიდევ „გზაშივე“, ანუ ამ ცხოვრებაში უნდა შევეცადოთ სათნოებაში გაწაფვით განვთავისუფლდეთ მისგან და არაფერი გვქონდეს მასთან საერთო, რათა მომავალ სამსჯავროზე მან არ გადაგვცეს მსაჯულს, რადგანაც საქმენი მისნი, რომელსაც აქ ვჩადიოდით, გადაგვცემენ სასმჯავროზე, ხოლო მსაჯული გადაგვცემს მეხარკეს, ანუ რომელიმე მტანჯველ და ბოროტ ძალას და შეუდგება ჩვენს დასჯას მანამ, სანამ საკადრისი არ მოგვეზღვება უკანასკნელი ცოდვებისთვისაც და ბოლომდე არ მოვიხდით სასჯელს, ხოლო რამდენადაც სასჯელს ვერასოდეს მოვიხდით ბოლომდე, მარადიულად დავიტანჯებით, ვინაიდან, თუკი საპყრობილეში ვიქნებით, მაშინ, სანამ უკანასკნელ მწულილსაც არ გადავიხდით, ხოლო მისი გადახდის შესაძლებლობა არასოდეს გვექნება, ცხადია, რომ სასჯელი მარადიული იქნება.

 

თარგმნა მელანია შანავა-ვეფხვაძემ

2008 წ. თბილისი

AddThis Social Bookmark Button

ბოლოს განახლდა (FRIDAY, 03 NOVEMBER 2017 16:55)