13-24 თავები

თავი მეცამეტე

[თ. 13; მ. 1-5]

1. მო-ვინმე-სრულ იყვნეს მას ჟამსა ოდენ და უთხრეს მას გალილეველთა მათთჳს, რომელთაჲ-იგი სისხლი პილატე შეჰრია მსხუერპლთა მათთა. 2. მიუგო იესუ და ჰრქუა მათ: ეგრე გგონიეს, ვითარმედ გალილეველნი ესე უფროჲს ყოველთა გალილეველთა იყვნეს ცოდვილ, რამეთუ ესევითარი ევნო მათ? 3. გეტყჳ თქუენ: არა; არამედ უკუეთუ არა შეინანოთ, ეგრევე სახედ ყოველნი წარსწყმდეთ. 4. ანუ იგი, რომელ ათრვამეტთა ზედა სილოამს გოდოლი დაეცა და მოსწყჳდნა იგინი, ჰგონებთ, ვითარმედ იგინი ხოლო თანა-მდებ იყვნეს უფროჲს ყოველთა კაცთა, რომელნი მკჳდრ არიან იერუსალჱმს? 5. გეტყჳ თქუენ: არა; არამედ უკუეთუ არა შეინანოთ, ყოველნივე ეგერეთ წარსწყმდეთ.

იუდა გალილეველმა, რომელსაც იგივე მახარებელი „საქმე მოციქლთა“-ში მოიხენიებს (5,37), იყო რა თავად მცოდნე სჯულისა,  დაარწმუნა სხვა მარავალი გალილეველიც მოფყოლოდა მის სწავლებას. ის კი იმას ასწავლიდა, რომ არავისთვის კაცთაგან, თავად მეფისთვისაც კი არ არის ნებადართული ღმერთი უწოდო არც სიტყვა სიტყვითი მნიშვნელობით და არც პატივისცემის და მოწიწების ნიშნად, აქედან მრავალი მათგანი იმისთვის, რომ კეისარს ღმერთს არ უწოდებდა, სასტიკად ისჯებოდა. ისინი ასწავლიდნენ აგრთვე, რომ არანაირი მსხვერპლი არ უნდა შეეწირათ, გარდა მოსეს მიერ ნამცნევისა; რის გამოც გმობდნენ მსხვერპლშეწირვას კეისარისა და რომაელი ხალხისათვის. სავარაუდოდ ამაზე განრისხებულმა პილატემ, უბრძანა დაეკლათ ეს გალილეველნი სწორედ იმ მსხვერპლეწირვებზე რომაელი ხალხისათვის, რომელთაც ისინი კრძალავდნენ, ამიტომაც მათი სისხლი მსხვერპლის სისხლს შეერია. ამაზე, როგორც ღვთისმოსაობის გამო მომხდარზე, ზოგიერთებმა მოახსენეს მაცხოვარს, სურდათ რა მისი აზრის გაგება ამ საგანზე, ვინაიდან ზოგიერთნი ფიქრობდნენ, რომ ისინი ფრიად სამართლიანად ევნენ როგორც ცოვდილები, რამდენადაც ისინი იყვნენ დამნაშავენი შფოთში და პილატეში იუდეველთა მიმართ სიძულვილი გამოწვიეს, ვინაიდან მათი წინააღმდეგობა კეისრისთვის ღმერთი ეწოდებინათ, მთელ იუდეველ ხალხზე ვრცელდებოდა. უფალი არ უარყოფს იმას, რომ ისინი ცოდვილნი არიან, მაგრამ არც იმას ამბობს, თითქოს ისინი ასე იმიტომ ევნენ რომ სხვებზე უფრო ცოდვილნი იყვნენ, მათზე ვინც არ ვნებულა, არამედ თუკი თქვენ არ შეინანებთ, თუკი არ შეწყვეტთ შფოთისა და შინაომების გაღვივებას და არ იჩქარებთ მოწყალე ჰყოთ ღმერთი საქმეებით, კიდევ უფრო უარესი ხვედრი გერგებათ, ვინაიდან არ ეგების ღვთისმოსაობის საბაბით დიდება მოიხვეჭოთ და შინაომები გააღვივოთ. გოდოლი, რომელიც სილოამში ჩამოვარდა, იყო წინასწარი მინიშნება იმაზე, რაც შემდგომ უნდა დამართნოდა ამ ხალხს. მცირედთა მაგალითით, მაშინ რომ დაიღუპნენ, იგი მრავალთა გონს მოგებას ცდილობდა, რომ მათაც დიდი ბოროტების დათმენა მოუწევდათ, ვინაიდან გოდოლი განასახიერებდა მთელ ქალაქს, ხოლო ის დაღუპული თვრამეტი ადამიანი - მთელ ხალხს. მართლაც როდესაც ქალაქი დაეცა ტიტეს მიერ, მაშინ მასთან ერთად დაიღუპა მთელი ხალხიც, გაჯიუტებული ურწმუნოებაში. ეს ჩვენთვის გაკვეთილი უნდა იყოს ყოველდღიური შემთხვევებისას, თუკი ზოგიერთნი ეცემიან, მაშინ როდესაც ჩვენ არ განვიცდებით, ეს არ უნდა იყოს საბაბი ჩვენი უზრუნველობისა, თითქოსდა იმიტომ არ განვიცდებით, რომ მართალნი ვართ; არამედ, პირიქით, კიდევ უფრო მეტად უნდა დავფიქრდეთ: ისინი იმიტომ ისჯებიან, რომ ჩვენ უკეთესნი გავხდეთ. თუკი ჩვენ არ გამოვსწორდებით ჩვენი უბედურება კიდევ უფრო დიდი იქნება.

 

[თ. 13; მ. 6-9]

6. და ეტყოდა მათ იგავსა ამას: ლეღჳ ვისმე ედგა ნერგი სავენაჴესა თჳსსა, მოვიდა და ეძიებდა ნაყოფსა მისგან და არა პოვა. 7. და ჰრქუა ვენაჴის მოქმედსა მას: ესერა სამი წელი არს, ვინაჲთგან მოვალ და ვეძიებ ნაყოფსა ლეღუსა ამას შინა და არა ვჰპოვებ. მოჰკუეთე ეგე, რაჲსათჳს ქუეყანაჲცა დაუპყრიეს უქმად? 8. ხოლო მან მიუგო და ჰრქუა: უფალო, უტევე ეგე ამასცა წელსა, ვიდრემდე მოუთოჴნო მას გარემო და სკორე დაუდვა, 9. ყოს ხოლო თუ ნაყოფი; უკუეთუ არა, მერმე მოჰკუეთე იგი.

საუბრიდან გამომდინარე მოჰყავს ეს იგავი. ამის წინ მან თქვა: თუკი თქვენ არ შეინანებთ, დაიღუპებით. ახლა, სიტყვამ მოიტანა და ამატებს ამ იგავს. ლეღვი არის იუდეველი ხალხი, რომელიც მხოლოდ მწარე ფოთლებს ისხამს, ხოლო ნაყოფი არ მოაქვს. იგი უფლის სავენახეში იდგა, ანუ იუდაურ ეკლესიაში. სახლის უფალი ქრისტე მოვიდა და ეძიებდა (იუდეველებში) ნაყოფს რწმენისა და კეთილი საქმეების, მაგრამ ვერ ჰპოვა. მოვიდა იგი სამი ვადით: პირველი - მოსეს მეშვეობით, მეორე - წინასწარმეტყველთა მეშვეობით, მესამე კი - პირადად თვითონ და ბოლოს, რამდენადაც მიუხედავად ამ ყველაფრისა, იუდეველებმა არ შეინანეს, ქრისტემ მოიკვეთა ისინი ღმრთაებრივი სიყვარულისგან, ვინაიდან ისინი უკვე აღარ იწოდებიან ღვთის ხალხად და წმიდა ადამიანებად, არამედ მათ ნაცვლად წარმართები მიიყვანა, რომელთაც ნაყოფის გამოღება შეუძლიათ (მათე 21, 43). ლეღვის ქვეშ შეგვიძლია ვიგულისხმოთ მთელი კაცობრიობაც, სახლის უფლის ქვეშ - მამა ღმერთი; ვენახის მოქმედის ქვეშ - ძე ღმრთისა, ხორციელად მოვლენილი იმისათვის, რათა მზრუნველობა გამოეჩინა და გაეწმინდა ჩვენი ვენახი. ქრისტე ნებას არ რთავს მოჭრან ეს ლეღვი, როგორც უნაყოფო, ეუბნება რა მამას: „უფალო, უტევე ეგე ამასცა წელსა“. თუკი ადამიანები არ გახდნენ უკეთესნი სჯულისა და წინასწარმეტყველების მეშვეობით და არ გამოიღეს ნაყოფი სინანულისა, მე კიდევ დავარწყულებ მათ ჩემი სწავლებითა და ტანჯვით და შესაძლოა, გამოიღონ ნაყოფი მორჩილებასა. თუკი ლეღვი ნაყოფს არ გამოიღებს, მერე მოჰკვეთე იგი, მოაკლებ რა მათ მართალთა ხვედრს. სამჯერ ეძიებდა უფალი ჩვენს (ადამიანთა) მოდგმაში ნაყოფს და (სამჯერვე) არ გამოიღო მან: პურველად, როდესაც დავარღვიეთ მცნება სამოთხეში (დაბ. 3); მეორედ, როდესაც სჯულის მიცემისას ხბო ჩამოვასხით (გამოსვლ. 32) და დიდება ღმრთისა ვცვალეთ, „მსგავსად ხბოჲსა მის თივის მჭამელისა“ (ფს. 105, 20); მესამედ, როცა ვითხოვდით ჯვარს ეცვათ მაცხოვარი და უფალი, ვამბობდით რა: „არა გვივის ჩვენ მეუფე გარნა კეისარი“ (იოან. 19, 15). თითოეული ჩვენთაგანი ცალკ-ცალკე არის ლეღვი, უფლის სავენახეში დარგული, ანუ ეკლესიაში, ან უბრალოდ რომ ვთქვათ, ამ სოფელში. უფალი მოდის ნაყოფის საძიებლად და თუ გპოვებს შენ უნაყოფოს, უბრძანებს მოგკვეთონ ამქვეყნიური ცხოვრებიდან, მაგრამ ვენახის - მოქმედს შეუძლია შეგიწყალოს. ვინ არის ეს ვენახის - მოქმედი? ან მფარველი ანგელოზი თითოეულისა, ან თავად ადამიანი, ვინაიდან თითოეული თავისთვის არის ვენახის - მოქმედი. ხშირად ვექვემდებარებით რა სასიკვდილო სნეულებებს ან სხვა საფრთხეებს, ვამბობთ: უფალო! დაგვტოვე ამ წელსაც და ჩვენ შევინანებთ, ვინაიდან ამას ნიშნავს შემოთოხნა და სკორეს დადება. სული შემოითოხნება, როდესაც იგი ჩამოიფერთხავს მტვერს ცხოვრებისეული საზრუნავისა და მსუბუქი ხდება. მას სკორე დაედება, ანუ სითბო უპატიო და ყველასაგან მოძულებული ცხოვრებისა, ვინაიდან, როდესაც ვინმე სულის ხსნისათვის ტოვებს დიდებას და უპატიო ცხოვრებას გადაწყვეტს, ამას ჰქვია სულისთვის სკორეს დადება, რათა მან ნაყოფი გამოიღოს. თუ გამოვიღებთ ნაყოფს, ხომ კარგი; ხოლო თუ არა, უფალი უკვე აღარ დაგვტოვებს თავის სავენახეში, არამედ მოგვკვეთს ამ სოფლიდან, რათა უქმად არ დავიპყრათ ადგილი. და ვინც ხედავს ცოდვილს, რომ დიდხანს ცოცხლობს, ის თავადაც ფუჭდება და უარესიც ხდება და ამრიგად, აღმოჩნდება, რომ ცოდვილს არც თავად მოაქვს ნაყოფი და სხვასაც ხელს უშლის, მას, ვისაც შეეძლო ნაყოფი გამოეღო. თუკი იგი მოკვეთილი იქნება ამქვეყნიური ცხოვრებიდან, მისი მოკვეთის მხილველნი შესაძლოა გონს მოეგონ, შეიცვალონ და ნაყოფი გამოიღონ. ნათქვამია, რომ სახლის უფალი ლეღვთან სამი წელი მოდიოდა, შესაძლოა იმიტომ, რომ ჩვენ სამი სჯული მოგვეცა, რომელთა მეშვეობითაც უფალი მოდის ჩვენთან, კერძოდ: ბუნებრივი, მოსესი და სულიერი. ჩვენ გვმართებდა ნაყოფი გამოგვეღო ბუნებრივი სჯულით ხელმძღვანელობისასაც, ვინაიდან ბუნება თავისთავად გვასწავლის რა არის მართებული. მაგრამ ვინაიდან უფალმა ბუნებრივი სჯული უმოქმედო ჰპოვა ჩვენში, ბუნებრივის დასახმარებლად მან მოსეს სჯული მოგვცა. როდესაც ესეც უსარგებლო აღმოჩნდა, ჩვენი დაუდევრობის გამო, მან მოგცა სჯული სულიერი. ამრიგად, ვის სულსაც ვერ გახდის უკეთესს ეს სამი სჯული, ვინც ვერ გახდება უკეთესი მოიხედავად ხანგრძლივი სიცოცხლისა და გამოჩენილი კაცთმოყვარებისა, მას უკვე აღარ დატოვებენ შემდგომი დროით, ვინაიდან ღმერთი ვერ მოტყუვდება საქმის გადადებით, თუმცა. სამი წლის ქვეშ იგულისხმება სამი ასაკიც: ყრმობა, ანდა ახალგაზრდობა, რომელიც თვრამეტ წლამდე ითვლება, სიმწიფის ხანა და მათი მდგომარეობა, ვისაც უკვე ჭაღარა შეერია. ამიტომ, თუკი ჩვენ სიბერისასაც, ამ მესამე ვადაშიც, ვერ გამოვიღებთ ნაყოფს და თუკი ჩვენთვის კვლავაც დაშვებული იქნება, რომ ვიცოცხლოთ, რათა სკორე დავუდგათ საკუთარ თავს უპატიო ცხოვრების მიღებით ქრისტეს გულისთვის, ჩვენ კი კვლავ მოვიტყუებით, მაშინ უფალი უკვე აღარ დაგვინდობს ჩვენ, არამედ მოგვკვეთს, რათა უქმად არ გვეპყროს მიწა და ამასთან, სხვათა საზიანოდ. და ეს ახსნა მე მეჩვენება ყველაზე უფრო ახლოს მდგომად დასახულ მიზანთან.

 

[თ. 13; მ. 10-17]

10. და ასწავებდა მათ იესუ შესაკრებელსა ერთსა შაბათსა შინა. 11. და აჰა ესერა დედაკაცი იყო, რომლისა თანა იყო სული უძლურებისაჲ ათრვამეტ წლითგან; და იყო იგი დაღონებულ და ვერ ეძლო ზე აღხილვად ყოვლითურთ. 12. იხილა იგი იესუ, მოუწოდა და ჰრქუა მას: დედაკაცო, განტევებულ ხარ უძლურებისაგან შენისა. 13. და დაასხნა მას ზედა ჴელნი, და მეყსეულად აღემართა და ვიდოდა და ადიდებდა ღმერთსა. 14. მიუგო შესაკრებლის-მთავარმან მან რისხვით, რამეთუ შაბათსა განკურნა იგი იესუ, და ეტყოდა ერსა მას: ექუსნი დღენი არიან, რომელთა შინა ჯერ-არს საქმედ; მათ შინა მომავალნი განიკურნებოდეთ და ნუ დღესა შაბათსა. 15. მიუგო მას იესუ და ჰრქუა: ორგულო, კაცად-კაცადმან თქუენმან არა აღჰჴსნისა შაბათსა შინა ჴარი გინა ვირი ბაგათაგან მათთა და წარიბის და ასჳს მას წყალი? 16. ხოლო ესე ასული აბრაჰამისი იყო, რომელი შეეკრა ეშმაკსა, აჰა ესერა ათრვამეტი წელი არს; არა ჯერ-იყოა განჴსნად საკრველთაგან მისთა დღესა შაბათსა? 17. და ამას რაჲ იტყოდა თავადი, ჰრცხუენოდა ყოველთა წინა-აღმდგომთა მისთა; და ყოველსა მას ერსა უხაროდა ყოველთა მათ ზედა დიდებულებათა მისთა, რომელნი იქმნებოდეს მის მიერ.

ეს უძლურება სხენებულ ქალს ეშმაკის ძალადობის შედეგად დაემართა, როგორც უფალიც ამბობს: „რომელი შეეკრა ეშმაკსა, აჰა ესერა ათვრამეტი წელი არს“. შესაძლოა, ეშმაკი სტანჯავდა მას იმიტომ, რომ იგი მიატოვა ღმერთმა რაიმე დანაშაულებათა გამო, ვინაიდან იგი, როდესაც მასზე მაღლიდან, ღმერთის მიერ დაუშვებენ, ყველა შესაძლო უსიამოვნებებს აყენებს ადამიანთა სხეულებს (იოაბ. 2, 6-7). იგი თავიდანვე იყო დამნაშავე იმაში, რომ მოვაკლდით უხრწნელებას, რომელშიც ვიყავით შექმნილნი (სიბრძ. სოლ. 2,23) და რომ შეერთებულნი ვართ ავადმყოფობითა და უძლურებათაკენ მიდრეკილ სხელთან, ვინაიდან ჩვენ ამას ვგულისხმობთ ტყავის სამოსელის ქვეშ (დაბ. 3,21). უფალი ღვთისათვის ყველაზე უფრო შესაფერი სრული ხელმწიფების მქონე ბრძანებით განაგებს უძლურებას ამ ქალისა და ხელებს ადებს მას, რათა შევიცნოთ, რომ ძალასა და მოქმედებას სიტყვისა ეს წმიდა სხეული ატარებდა, ვინაიდან იგი თვით მისი სხეული იყო და არა ვინმე სხვისი, რომელიც მისგან განცალკევებითა და საკუთრივ არსებობდა, როგორც უწმინდურ ნესტორს წარმოუდგენია. ასეთია მადლი უფლისა და ასე შეიწყალა თავის ქმნილება. ეშმაკი კი, თავიდან ქალის შემკვრელი, მწუხარებს მისი განთავისუფლების გამო, ვინაიდან მას მეტი ბოროტების მიყენება სურდა მისთვის, შურით შეკრავს შესაკრებლის მთავარსა და მისი ბაგეებით გმობს სასწაულს. ასე ეწინააღმდეგება იგი ყველგან სიკეთეს. ის მრისხანებს იმის გამო, რომ კურნება შაბათს აღესრულა, მაგრამ უფალი ამხელს მას შესანიშნავი მაგალითით უგუნური ცხოვრებისა, ამიტომაც არა მხოლოდ მას, არამედ ყველა დანარჩენსაც, იესოს რომ ეწინააღმდეგებოდნენ, შერცხვათ მის ამ სიტყვებზე, ვინაიდან დიდი უგუნურება იყო შერისხვა ადამიანის კურნებისა შაბათს იმის გამო, რომ თითქოსდა შაბათს დაწერილია უმოქმედოდ ყოფნა. ამრიგად იესოს მოწინააღმდეგეებს მისი ამ სიტყვების გამო რცხვენოდათ, ხოლო ერს მისი საქმეების გამო უხაროდათ. მაშინ, როდესაც მათ არ უხაროდათ მისი საქმეები, არამედ შურით სკდებოდნენ ქრისტეს სასწაულების ხილვისას, ერს კი, იღებდა რა სარგებელს სასაწაულთაგან და სარგებლობდა კურნებით, უხაროდა. თუმცა, ეს სასწაულები შინაგან ადამიანთან მიმართებაშიც უნდა გაიგო, ვინაიდან სული მოკრუნჩხულია, როდესაც იგი მხოლოდ ყოველდღიურ საზრუნავთაკენ იხრება და არ ზრუნავს არაფერს ზეციურსა, თუ ღმრთაებრივზე, ამიტომაც ნათქვამია, რომ იგი თვრამეტი წელი უძლურებაშია, ვინაიდან, ვინც სცოდავს სარმრთო სჯულის მცნებათა დაცვაში, რომელიც „ათია“ და მოისუსტებს „მერვე“ საუკუნისადმი სასოებაში, მასზე ითქმება, რომ იგი თვრამეტი წელი მოკრუნჩხულია. ნუთუ მოკრუნჩხული არაა ის, ვინც მიჯაჭვულია რა მიწას და განუწყვეტლივ სცოდავს, არღვევს მცნებებს და არ იღებს მომავალ საუკუნეს? მაგრამ უფალი კურნავს ასეთ სულს შაბათს და სინაგოგაში, ვინაიდან, როდესაც ვინმე შეიკრებს თავის ფიქრებს აღმსარებლობასა (რამდენადაც იუდა ნიშნავს აღმსარებლობას) და დაიმარხავს შაბათს, ანუ უმოქმედობას ბოროტებაში, მაშინ იესო კურნავს მას არა მხოლოდ სიტყვით, ეუბნება რა, განთავისუფლებული ხარ შენი უძლურების გამო, - არამედ ხელის დადებითაც.

 

[თ. 13; მ. 18-22]

18. და იტყოდა: რასა ვამსგავსო სასუფეველი ღმრთისაჲ, და ვისა მსგავს არს იგი? 19. მსგავს არს იგი მარცუალსა მდოგჳსასა, რომელი მოიღო კაცმან და დასთესა იგი მტილსა თჳსსა; და აღორძინდა და იქმნა იგი ხე დიდ, და მფრინველთა ცისათა და დაიმკჳდრეს რტოთა მისთა. 20. მერმე კუალად თქუა: რასა ვამსგავსო სასუფეველი ღმრთისაჲ? 21. ვამსგავსო იგი ცომსა, რომელი მოიღო დედაკაცმან და შეჰრთო იგი ფქვილსა სამსა საწყაულსა, ვიდრემდე აღაფუნვოს ყოველი. 22. და მიმოვიდოდა ქალაქებსა და დაბნებსა და ასწავებდა და წარიგზავნებოდა იერუსალჱმდ.

მდოგვის მარცვალსაა შედარებული ცათა სასუფეველი, ხოლო ცათა სასუფეველი არის მოძღვრება და ქადაგება, ვინაიდან იგი ქადაგების მეშვეობით გამეფდა ადამიანთა სულებში. როგორც მდოგვი შესახედად პატარაა, ძალა კი დიდი აქვს, ასევე სახარებისეული სწავლება მრავალს სძულს და სისულელედ თვლის, მაგრამ თუკი ადამიანი მიიღებს მას და დარგავს თავის ბაღში, ანუ თავის სულში, იგი დიდ და განტოტვილ ხეს მოგვცემს და ფრინველნი ზეციურნი, ანუ ადამიანები, რომელთაც მაღლა ფრენა სურთ, მის ტოტებში დაიმკვიდრებენ, ვინაიდან, მიწიერზე ამაღლებულნი ქადაგების ტოტებში მშვიდდებიან, ანუ ვრცელ აზრებში. მაგალითად პავლემ მოიღო მარცვალი, მცირედი გამოცხადება ანანიასაგან, მაგრამ დარგა რა ეს მარცვალი თავის განაყოფიერებულ ბაღში, წარმოშვა ტოტები, ანუ უხვი და კეთილი სწავლება (საქმ. მოციქ. 9, 11-22) და ეპისტოლენი, რომელსაც თავს აფარებდნენ მაღალი გონებითა და სიბრძნით, არა მხოლოდ იმ დროში, როგორიც იყვნენ კორინთელნი, დიონისე, იეროთეოს და მრავალნი სხვანი, არამედ ყველა დროში მცხოვრებნიც. მდოგვის მარცვლის ქვეშ შეგვიძლია თავად უფალიც ვიგულისხმოთ. როგორც ჩანს, იგი როგორც დურგლის შვილი და ძლიერ ღარიბი, მცირე იყო, მაგრამ როდესაც იგი მიწის გულში ჩავარდა, სიკვდილისა და საფლავში დაფვლის მეშვეობით (იოან. 12, 24), მაშინ მან მშვენიერი ტოტები გამოიღო - მოციქულები, ვისი მეშვეობითაც მშვიდდებიან ყველა ისინი, რომელნიც ადრე ირყეოდნენ ქართაგან ყოველგვარი ცდომილებისა; მაგალითად წარმართნი, მსაგვსნი ჩიტებისა მათი ყოველი მხრით ადვილად მიდრეკადი გონებისა და ცდუნების უნარის გამო და დიდი თავქარიანობის მიზეზით, ვინაიდან ყველა ასეთი შეცდომილი ცის ფრინველთ, ანუ ჰაერისას ემსგავსება. ღვთაებრივი სწავლება კიდევ ჰგავს საფუარს, რომელიც აიღო რა ქალმა, ანუ ადამიანურმა ბუნებამ, სამ საწყაულ ფქვილში შერთო, ანუ სხეულში, სამშვინველსა და სულში, ისე რომ ყოველივე განიწმიდა, როგორც ნეტარი პავლე ამბობს (1 ტი. 4,5) და ერთ ცომად იქცა სულიწმინდასთან ურთიერთობის გამო. ქალის ქვეშ შეგიძლია იგულისხმო სული, სამი საწყაულის ქვეშ - მისი სამი ძალა: გონება, გული და ნება. ვინც ამ ძალებში შერთავს ღვთის სიტყვას, ის მათ სრულიად სულიერს გახდის ისე, რომ არც გონება დაეჭვდება სწაველბაში, არც გული და გონება გაიწევს უგუნურებისკენ, არამედ აფუვდებიან და ღვთის სიტყვას მიემსგავსებიან. იესო დადიოდა სწავლებით ქალაქებსა და სოფელბში. ის არ დადიოდა მხოლოდ მცირე სოფლებში, დაუდევრად ექცეოდა რა ქალაქებს, როგორც უბრალოთა ცდუნების მსურველნი აკეთებენ; არ დადიოდა მხოლოდ ქალაქებში, დაუდევრად ქცეოდა რა მცირე სოფლებს, როგორც თავის გამოჩენისა და დიდების მიღწევის მსურველნი იქცევიან. არამედ ყველგან დადიოდა, როგორც მეუფე ყოველთა, ან უკეთ მამა, რომელიც ყველაზე ზრუნავს. ხომ არ დადიოდა იგი მხოლოდ გარეშე ქალაქებში, სადაც არ იყვნენ იმდენი სჯულში დაოსტატებულნი, ხოლო იერუსალიმს გაურბოდა, ეშინოდა რა სჯულისმოძღვართა მხრიდან მხილებისა, ანდა ეშინოდა რა სიკვიდილისა მათი ხელით? ამის თქმა არ შეიძლება. „და წარიგზავნბოდა - ნათქვამია, - იერუსალემდ“, ვინაიდან სადაც მეტი ავადმყოფია, იქ უფრო მეტად უნდა იმყოფებოდეს მკურნალიც (მათ. 9,12).

 

[თ. 13; მ. 23-30]

23. და ჰრქუა ვინმე მას: უფალო, უკუეთუ მცირედ არიან ცხორებულნი? ხოლო თავადმან ჰრქუა მათ: 24. იღუაწეთ შესლვად იწროჲსა მისგან კარისა. ხოლო გეტყჳ თქუენ: მრავალნი ეძიებდენ შესლვად და ვერ უძლონ. 25. ვინაჲთგან აღდგეს სახლისა უფალი და დაჰჴშას კარი, და გარეშე სდგეთ და იწყოთ რეკად კარსა და იტყოდით: უფალო, უფალო, განგჳღე ჩუენ! მოგიგოს და გრქუას თქუენ: არა გიცნი თქუენ, ვინანი ხართ. 26. მაშინ იწყოთ სიტყუად: ვჭამდით წინაშე შენსა და ვსუემდით, და უბანთა ჩუენთა ზედა გუასწავებდ. 27. და გრქუას: არა გიცნი, ვინანი ხართ; განმეშორენით ჩემგან ყოვლნი მოქმედნი უსჯულოებისანი. 28. მუნ იყოს ტირილი და ღრჭენაჲ კბილთაჲ, რაჟამს იხილოთ აბრაჰამი, ისაკი და იაკობი და ყოველნი წინაწარმეტყუელნი სასუფეველსა ღმრთისასა და თქუენ განსხმულნი გარეშე. 29. და მოვიდოდიან მზისა-აღმოსავალით და მზისა-დასავალით, ჩრდილოჲთ და სამხრით, და ინაჴ-იდგმიდენ სასუფეველსა ღმრთისასა. 30. და აჰა ესერა არიან უკუანაჲსკნელნი, რომელნი იყვნენ პირველ, და არიან პირველნი, რომელნი იყვნენ უკანაჲსკნელ.

ცხოვნებულნი ცოტანი არიან, ვინაიდან ვიწრო ბჭეს არ შეუძლია მრავალთა დატევა. სახლის უფალი არის ღმერთი. იგი ყველა ადამიანს მოუწოდებს დაულევნელი სიკეთეებით განძღებისა და ტკბობისთვის. ისინი, ვინც გულმოდგინენი არიან, ცდილობენ შევიდნენ სადილობის ჟამის დადგმომადე, ხოლო უდებთათვის და მათთვის, ვინ სადილობის ჟამის შემდგომ მოდიან! კარი იკეტება. და რა არის სადილობის ჟამი, თუ არა ამჟამინდელი სიცოცხლე? იგი ჭეშმარიტად ყველაზე საუკეთესო დროა, რათა მოვემზადოთ სულიერი განძღობისათვის და „აღდგეს“ რა სახლის უფალი, ანუ აღდგება რა სამსჯავროზე და „დაჰხშას კარი“, ანუ გზა სათნოებისა, რომელზე სვლაც აღარ შეიიძლება ამქვეყნიური ცხოვრებიდან განსვლის შემდეგ (ვინაიდან სათნოების გზით სვლა მხოლოდ ამქვეყნიურ ცხოვრებაში შეგვიძლია), ამდენად, თუმცა აქ მცხოვრებნი დაუდევრად დაიწყებენ კარზე რეკვას, რადგან მხოლოდ მაშინ დაიწყებენ უსარგებლო სინანულით სათნოების გზათა ძიებას, მოუხმობენ რა მას ცარიელი სიტყვებით, საქმის გარეშე, როგორც ერთგვარი დარტყმებითა და კაკუნით; მაგრამ სახლის უფალი, ექნება რა უფელბა ჩაკეტოს კარი, თავს ისე დაიჭერს, თითქოს არც კი იცნობდეს მათ, თუ საიდან არიან. ესე იგი სამართლიანად მოიქცევა. რადგან ისინი ეშმაკისაგანნი არიან, ხოლო უფალი თავისებს იცნობს (2 ტიმ. 2, 19).

“ვჭამდით წინაშე შენსა და ვსუემდით, და უბანთა ჩუენთა ზედა გუასწავებდ“. ეს ეთქმის საერთოდ ისრაიტელთა მიმართ, ვინაიდან ქრისტე ხორციელად მათგანაა (რომ. 9,5) და მათთან ერთად ჭამდა და სვამდა, თუმცა სიტყვები: „ვჭამდით წინაშე შენსა და ვსუემდით“ უმაღლესი აზრითაც შეგვიძლია გავიგოთ. აღასრულებდნენ რა სჯულისმიერ ღმრთისმსახურებას და სწირავდნენ რა ღმერთს სისხლიან მსხვერპლს, (ირაიტელნი) ჭამდნენ და მხიარულობდნენ; ისინი სინაგოგებში ღმრთაებრივ წიგნთა კითვხასაც უსმენდნენ და წინასწარმეტყველთა მეშვეობით, ეჭვგარეშეა, რომ უფალი ასწავლიდა მათ. ვინაიდან წინასწარმეტყველნი თავიანთ სწავლებას კი არ სთავაზობდნენ, არამედ ღვთის სიტყვას ამცნობდნენ, ამიტომაც ამბობდნენ ისინი: „ასე ამბობს უფალი“ (ესაია, 56, 1; იერ. 2,1-5, ეზეკ. 3,27), ამრიგად, იუდეველთათვის, თუკი ისინი არ იღებდნენ სარწმუნოებას, რომელიც ამართლებდა უწმინდურ (რომ. 4,5), სისხლიან ღმრთისმსახურებას, არ იყო საკმარისი განმართლებისათვის, არამედ, ჩემის აზრით, ეს შეიძლება მივაკუთვნოთ ქრისტიანებსაც სახელით, მაგრამ დაუდევრათ ცხოვრების მიმართ. განა ჩვენც არ ვჭამთ ღმრთაებრივ ხორცს? და არ ვსვამთ სისხლს უფლისა მის წინაშე, ყოველდღიურად მივეახლებით რა ღმრთაებრივ ტრაპეზს? და არ ასწავლის უფალი უბანთა ზედა - ჩვენს სულებში? მაგრამ ჩვენ არ გვექნება არანაირი სარგებელი, თუკი ვიქნებით (მხოლოდ) მსმენელნი ღმრთაებრივი სჯულისა და არა აღმასრულებელნი (რომ. 2,13). პირიქით, მოსმენა ჩვენთვის დიდ ტანჯვათა მიზეზად იქცევა; ისევე როგორც ღმრთაებრივ საუდუმლოთა ზიარება გვექცევა დასასჯელად. დააკვირდი, რომ ისინი არიან უარყოფილნი უბნებში, რომელთაც ასწავლის უფალი, მაგრამ თუკი იგი გვეყოლება მასწავლებლად არა ფართო, არამედ ვიწრო, დამდაბლებულ და მწუხარებით დატანჯულ გულებში, არ ვექნებით უარყოფილნი.

„მუნ იყოს ტირილი და ღრჭენაჲ კბილთაჲ, რაჟამს იხილოთ აბრაჰამი, ისაკი და იაკობი“. ეს სიტყვები მართებულია, როგორც იუდეველთა, რომელთაც უფალი ეუბნებოდა ამას, ასევე უკანასკნელი ჟამის ურწმუნოთა მიმართაც, ვინაიდან იუდეველთათვის განსაკუთრებით უსიამოვნო იყო იმის მოსმენა, რომ სხვანი წარმართთაგანი აბრაამთან და (მათ სხვა) წინაპრებთან ერთად იქნებოდნენ ნეტარებაში, ხოლო ისინი გარეთ იქნებოდნენ განსხმულნი. ეს სიტყვები ჩვენ გვიბრუნდება, როდესაც ვიქმთ რაიმეს, შეუსაბამოს რწმენასთან, ვიანიდან ჩვენც თავს ვიწონებთ ქრისტეს სჯულით, ხოლო შემდეგ ვთელავთ მას, როდესაც ვუხვევთ მისგან და ამიტომაც, თუმცა ვჩანვართ „პირველნი“, როგორც ქრისტეს და მისი სწავლების მიმღებნი სახვევთაგან, მაგრამ „უკანასკნელნი“ შევიქმნებით, ვიანიდან წარმართნი, რომელთაც სიცოცხლის ბოლოს ირწმუნეს და ღვთისვსათნოდ იცხოვრეს დარჩენილი დროის მანძილზე, ჩვენზე წინ იქნებიან დაყენებულნი.

 

[თ. 13; მ. 31-33]

31. მას დღესა შინა მო-ვინმე-ვიდეს იესუჲსა ფარისეველნი და ეტყოდეს მას: განვედ და წარვედ ამიერ, რამეთუ ჰეროდე გეძიებს შენ მოკლვად. 32. ხოლო თავადმან მიუგო და ჰრქუა მათ: მივედით და არქუთ მელსა მას: აჰა ესერა განვასხამ ეშმაკთა და კურნებათა აღვასრულებ დღეს და ხვალე, და ზეგე აღვესრულები. 33. რამეთუ ჯერ-არს ჩემდა დღეს და ხვალე და ზეგე წარსლვად, რამეთუ ვერ ეგების წინაწარმეტყუელი გარეშე იერუსალჱმსა წარწყმედად.

წყეული ფარისეველნი, რომელთაც შური ღრღნიდათ, ცდილობენ შეაშინონ უფალი და ჰეროდეთი ემუქრებიან მას. მათ არ სურდათ ეხილათ იგი სასწაულთა მოქმედი, რათა მას სასწაულთა სიმრავლით არ მიეზიდა ხალხი და სწავლების ძალით არ მოექცია თავისკენ (იოან. 11, 47-48). ისინი ჰეროდეს წამოწევენ წინ საბაბის სახით და მაცხოვარზე მზრუნველთა სახეს იღებენ. მაგრამ მან, იცის რა მათი გულები, თავისი ჩვეულებისამებრ, პასუხობს მათ მდაბლად შეფარულად და ამბობს: „მივედით და არქუთ მელსა მას“. როგორც ჩანს, იგი მელიას ჰეროდეს უწოდებს, თუმცა თუ უფრო დაწვრილებით ჩავუღრმავდებით, მაშინ, ვგონებ, უფრო ფარისევლებს უწოდებს ასე. ვინაიდან მას არ უთქვამს მელსა „იმას, არამედ „მას“ გამოიყენება არა ერთგვარი საშუალო გამოთქმა და განსაკუთრებული აზრით. თქვა რა მხოლობით რიცხვში „მელსა“, მიანიშნა მათ, რათა ჰეროდე ეგულისხმათ, ხოლო წარმოთქვა რა მითითებით „მას“, თავად მათ მზაკვრობაზე მიუთითა, ვინაიდან ფარისეველნი მართლაც ავლენდნენ (თავიანთ ზნე-ჩვეულებებში) ეშმაკობასა და უდარდელობას მელიისა, თუმცა, ნახე, როგორ პასუხობს მათ ბოღმაზე. რამდენადაც ისინი ჰეროდეთი აშინებდნენ მას თავიანთი შურის გამო მის მიერ აღსრულებულ კურნებათა მიმართ, იგი, იცი რა, თუ რა ჰგვრიდათ მათ მწუხარებას, შემდეგ რამეს ეუბნება:  აი, მე კურნებებს აღვასრულებ და განვასხამ ეშმაკებს. ვინაიდან, როგორც ადრე ითქვა, იმის გამო სდევნიდნენ, რათა მას, სასწაულთა სააშკარაოზე გამოტანით, მრავალნი არ მოენადირებინა მისდამი რწმენაში. სიტყვები „დღეს და ხვალე“ აღნიშნავენ მრავალრიცხოვნებას დღეებისა. როგორც ჩვენ, ჩვეულებრივ საუბარში ჩვეულებისამებრ ვამბობთ: დღეს-ხვალ ესა და ეს იქნება, თუმცა ამ საქმეს სულაც არ შემოვსაზღვრავთ ამ ვადით, არამედ გამოვხატავთ მხოლოდ, რომ იგი მალე იქნება, ასევე ქრისტემ სიტყვებით: „კურნებათა აღვასრულებ დღეს და ხვალე, და ზეგე აღვესრულები“ - სულაც არ უთქვამს, თითქოს მესამე დღეს იგი უეჭველად აღესრულებოდა, არამედ მხოლოდ იმას გამოხატავს, რომ მისი სიკვდილი მალე დადგება. თუმცა, მე დღეს და ხვალე, ანუ რაღაც დრო უნდა დავყო აქ და აღვასრულო სასწაულები, ხოლო მომდევნო დღეს წავიდე იერუსალიმში, ვინაიდან მე დავუდგინე საკუთარ თავს იქ ვვნებულიყავი. რამდენადაც ისინი (ფარისევლები) ეუბნებოდნენ მას: „განვედ და წარვედ ამიერ, რამეთუ ჰეროდე გეძიებს შენ მოკვლად“ და ეუბნებოდა ამას გალილეაში, რომელსაც ჰეროდე მართავდა, იგი უცხადებს მათ, რომ ჰეროდეს ძლიერი სურვილის მიუხედავადაც  ვერ მოკლავს იგი მას, ვინაიდან მას განსაზღვრული აქვს ევნოს არა გალილეაში, არამედ იერუსალიმში. იმისათვის, რათა უფრო ნათლად წარმოგიდგინო სახარებისეული გამონათქვამი, გეტყვი: შენ ისე ნუ გაიგებ, რომ დღეს და ხვალ უნდა წავიდე, არამედ სიტყვებზე „დღეს და ხვალ“ გაჩერდი, ხოლო შემდეგ წაიკითხე: „და ზეგე წარსვლად“. დროის აღრიცხვისას ჩვენ ხშირად გვაქვს ჩვეულება ვთქვათ: კვირას, მეორე დღე და მესამე დღეს გავალ, არა იმიტომ, რომ მე ვაპირებ გავიდე კვირას და მეორე დღეს, არამედ იმიტომ, რომ აღვრიცხავ რა მხოლოდ ამ ორ დღეს, მივუთითო მესამეზე. ისევე როგორც უფალი აქ თითქოსდა ათვლისათვის, ამბობს:  ჯერ - არს ჩემდა დღეს და ხვალე, შემდეგ მესამე დღეს წავიდე იერუსალიმში, ვიანიდან განსაზღვრულია იქ აღვესრულო, რამდენადაც ჩვენ ზემოთ ვთქვით, რომ უფალი ამას ამბობს არა იმიტომ, რომ თავის სიცოცხლეს სამ დღეში აქცევდა „არამედ აღნიშნავს დიდ რაოდენობას დღეებისა, თუ არა გარკვეულ არცთუ ისე ხანგრძლივ დროს, ამდენად იგი მის მოშურნეებს თითქოსდა ასე ეუბნება: რას ზრუნავთ ჩემი სიკვდილისთვის? აი, ცოტა ხნის შემდეგ დადგება იგი. როდესაც გესმის, რომ წინასწარმეტყველისთვის შეუძლებელია მოკვდეს სადმე, იერუსალისმის გარდა, ამ სიტყვებიდან ნუ დაასკვნი, რომ იუდეველების მიმართ დაძალებასა და იძულებას აქვს ადგილი, ამის აღსასრულებლად, არამედ ასე ითქვა მათ მიერ მკვლელობის განზრახვის გამო. როგორც ვინმეს, მკვლელი ყაჩაღის დანახვისას, რომელიც გზაზეა ჩასაფრებული, ეთქვა, რომ შეუძლებელია ამ გზისთვის იყოს სუფთა სისხლისაგან, რომელზეც ყაჩაღი ელოდება მოგზაურთ, იტყოდა სრულიად შესაბამისად ყაჩაღის საქმეებისა; ასევე იმ შემთხვევაში, როდესაც იერუსალიმში ისხდნენ ყაჩაღები - ფარისეველნი და მწიგნობარნი, შეუძლებელი იყო წინასწარმეტყველთა მეუფისთვის სხვა ადგილას მომკვდარიყო, თუ არა ამ ყაჩაღთა ადგილას, ვიანიდან ისინი, მიეჩვივნენ რა მონათა სისხლის დაღვრას, მოკლავენ უფალსაც.

 

[თ. 13; მ. 34-35]

34. იერუსალჱმ, იერუსალჱმ, რომელმან მოსწყჳდენ წინაწარმეტყუელნი და ქვაჲ დაჰკრიბე მოვლინებულთა შენდა, რაოდენ-გზის მინდა შეკრებაჲ შვილთა შენთაჲ, ვითარცა სახედ მფრინველმან თჳსნი მართუენი ფრთეთა ქუეშე, და არა ინებეთ! 35. აჰა ესერა დაუტევნეთ თქუენ სახლნი თქუენნი ოჴრად. გეტყჳ თქუენ: არღარა მიხილოთ მე ამიერითგან, ვიდრემდე სთქუათ: კურთხეულ არს მომავალი სახელითა უფლისაჲთა.

სახელის გამეორებით უფალი უჩვენებს, თუ რა ძლიერია მისი სიყვარული მათ მიმართ, ვინაიდან იგი ისევე უხმობს გარყვნილ სინაგოგას, როგორც რომელიმე შეყვარებული, თავისი საყვარელი არსების მიერ მოძულებული. უფალი აცხადებს თავისი კაცთმოყვარების შესახებაც, ამბობს რა, რომ მას მრავალჯერ სურდა მათი შეკრება. აღნიშნავს მათ უგუნურებასაც, ამბობ რა: „და არა ინებეთ“. ბოლოსდაბოლოს მე გტოვებთ თქვენ. ვიანდაინ მე იმდენად მოვიძულე თქვენი მზაკვრობა, რომ ტაძარსაც ვუწოდებ არა ჩემს სახლს, არამედ თქვენსას, ვინაიდან მანამდე, სანამ თქვენს შორის სათნოება სუფევდა, ტაძარი ჩემი იყო. ხოლო როდესაც თქვენ იგი შებილწეთ, გადააქციეთ იგი სავაჭრო ადგილად და ქვაბულად ავაზაკთა, იყავით რა დაკავებულნი მრავალმხრივი ვაჭრობით და კლავდით ერთმანეთს ვერცხლისმოყვარების გამო, (ვინაიდან ეს ყაჩაღთა საქმეა - ჩაუსაფრდე ძმას და წაართვა მისი საკუთრება; ასე იქცევიან ავაზაკნი: ისინი თავს ესხმიან მგზავრს და შემდე ართმევენ რაც კი გააჩნია). ამრიგად, როდესაც თქვენ აქციეთ ტაძარი ქვაბულად ავაზაკთა, სხვადასხვა სავაჭრო გარიგებების წყალობით, რომელსაც თქვენ აწარმოებდით მასში - სახლში ლოცვისა, იგი უკვე აღარაა ჩემი სახლი, არამედ თქვენი. „სახლის“ ქვეშ შეგიძლია იგულისხმო არა მხოლოდ „ტაძარი“, არამედ იუდეველთა მთელი მოდგმაც. ვინაიდან, წმიდა წერილი ზოგჯერ მოდგმასაც ეძახის სახლს, მაგალითად: „სახლი ლევისა! აკურთხედვით უფალსა“ (ფს. 134,20). ვინაიდან აქაც შეგვიძლია ვიგულისხმოთ ასე: „სახლს“, ანუ თქვენს მოდგმას დაუტევებ მე. ისევე როგორც სხვა ადგილას წინასწარმეტყველის პირით ამბობს: „დაუტევე მე სახლი ჩემი, დაუტევე სამკვიდრებელი ჩემი“. აქ სახლად იწოდებიან ისრაიტელნი. უფალი გვიჩვენებს, რომ ამაზე ადრეც, ის იფარავდა და იხსნიდა ხოლმე მტერთაგან. სიტყვები: „არღარა მიხილოთ მე ამიერითგან, ვიდრემდე სთქუათ: კურთხეულ არს მომავალი სახელითა უფლისაჲთა“, მიუთოთებს მეორედ მოსვლაზე. ვინაიდან მაშინ, საკუთარი ნების საწინააღმდეგოდაც აღიარებენ მას მაცხოვრად და ღმერთად. ოღონდ მათ არანაირი სარგებელი აღარ ექნებათ. რა, ნუთუ მათ არ უხილავთ იგი იმ დროიდან, რაც ეს წარმოთქვა? ზუსტად ისევე, როდესაც იგი ამბობს, რომ „არღარა მიხილოთ მე ამიერითგან“, იმ წუთს კი არ აღნიშნავს, არამედ დროს ჯვრის შემდეგ. მას თითქოსდა ასე ეთქვას: იმ დროიდან, რაც თქვენ ჯვარს მაცვამთ, თქვენ უკვე ვეღარ მიხილავთ მე, სანამ მეორედ არ მოვალ.

 

თავი მეთოთხმეტე

[თ. 14; მ. 1-6]

1. და იყო მო-რაჲ-ვიდა იესუ სახლსა ვისმე მთავრისა ფარისეველისასა დღესა შაბათსა ჭამად პურისა, და იგინი უმზირდეს მას. 2. და აჰა ესერა იყო ვინმე კაცი წყლით მანკიერი წინაშე მისსა. 3. მიუგო იესუ და ჰრქუა სჯულის-მოძღუართა მათ და ფარისეველთა: უკუეთუ ჯერ-არს შაბათსა განკურნებაჲ? 4. ხოლო იგინი დუმნეს. და მოიყვანა კაცი იგი, განკურნა და განუტევა. 5. და ჰრქუა მათ: ვისი თქუენგანისაჲ შვილი გინა ჴარი შთავარდეს ჯურღმულსა, არა-მე მეყსეულად აღმოიქუას იგი დღესა შაბათსა? 6. და ვერარაჲ მიუგეს მას ამისთჳს.

უფალმა თუმცა იცოდა ფარისეველთა გახრწნილება, მაინც შედიოდა მათ სახლებში. შედიოდა იმიტომ, რომ ზრუნავდა მათი სულების სარგებელზე, ვინაიდან მათ, რომ მოესურვებინათ შეეძლოთ მიეღით სარგებელი თავისთვის მისი სიტყვებიდან და სწავლებიდანაც და სასწაულთა გამოვლენიდანაც. ამიტომ, როდესაც წარმოსდგა შუაში „კაცი წყლით მანკიერი“, უფალი უყურებდა არა იმას, რომ არ ეცდუნებინა ისინი, არამედ იმას, რომ შემწეობა აღმოეჩინა ადამიანისთვის, როდესაც , რომელიც მკურნალობას საჭიროებდა. ვიანიდან იქ, სადაც დიდი სარგებლის მიღებაა შესაძლებელი, ჩვენ აღარ უნდა ვიზრუნოთ მათზე, ვინც უგუნურებით ცდუნდებიან. უფალი ამხელს იმათ უგუნურებას, ვისაც განზრახული ჰქონდათ ესაყვედურათ მისთვის, ამიტომაც ეკითხება, შეიძლება თუ არა შაბათს განკურნება. განა აშკარად არ არცხვენს მათ, როგორც უგუნურთ? ვინაიდან, როდესაც თავად უფალმა აკურთხა შაბათი, ისინი კრძალავენ სიკეთის კეთებას ამ დღეს და ამდენად აქცევენ მას წყეულად, ვინაიდან არ არის კურთხეული ის დღე, როდესაც არანაირ კეთილ საქმეს არ აღასრულებენ. მაგრამ ისინი, მიხვდნენ რა, თუ რისკენ მიჰყავდა კითხვა, დადუმდნენ. მაშინ იესო აღასრულებს თავის საქმეს და შეხების მეშვეობით კურნავს ავადმყოფ ადამიანს. შემდეგ ამ საქციელით არცხვენს ფარისევლებსაც, თითქოს ამგვარად ეუბნება რა მათ: თუკი სჯულმა აგიკრძალა შაბათს შეწყალება, ნუთუ შენ არ იზრუნებ შვილზე, რომელიც უბედურებაში ჩავარდება შაბათ დღეს? და რას ვამბობ შვილზე? ნუთუ ხარსაც კი შემწეობის გარეშე დატოვებ, თუკი მას გაჭირვებაში იხილავ? მაშ განა უგუნურება არაა წყალმანკიანი ადამიანის შაბათს განკურნებისთვის ჩასაფრება? წყალმანკით იტანჯება ყველა ისიც, ვინც გარყვნილი და უდარდელი ცხოვრების გამო საშინლად დაავადდა სულით და ქრისტეს საჭიროებს. ასეთი განიკურნება, თუკი ქრისტეს წინაშე წარსდგება, ვინაიდან ვინც მუდმივად ფიქრობს იმაზე, რომ იგი ღვთის წინაშე დგას და ღმერთი ხედავს მას, იგი რაც შეიძლება ცოტას შესცოდავს.

 

[თ. 14; მ. 7-11]

7. და ეტყოდა ჩინებულთა მათ იგავსა და შეასწავებდა, ვითარ-იგი ზემოჯდომასა ირჩევდეს, და ეტყოდა მათ: 8. რაჟამს გხადოს ვინმე ქორწილსა, ნუ დასჯდები პირველსა საინაჴესა, ნუუკუე უპატიოსნესი შენსა იყოს ჩინებული მისგან; 9. და მოვიდეს, რომელმან-იგი შენ და მას გხადა, და გრქუას შენ: ადგილ-ეც ამას! მაშინ იწყო სირცხჳლით უკანაჲსკნელსა ადგილსა დაპყრობად. 10. არამედ ოდეს გხადოს ვინმე, მივედ და დაჯედ უკანაჲსკნელსა ადგილსა, რაჲთა მოვიდეს, რომელმან-იგი გხადა შენ, და გრქუას: მეგობარო, აღმოგუალე ზემოკერძო! მაშინ იყოს შენდა დიდება წინაშე ყოველთა მეინჴეთა შენთა. 11. რამეთუ ყოველმან რომელმან აღიმაღლოს თავი თჳსი, იგი დამდაბლდეს; და რომელმან დაიმდაბლოს თავი თჳსი, ამაღლდეს.

ხედავ, როგორია საღამოები (ვახშამნი) ქრისტესი, როგორ ემსახურებიან ისინი სარგებელს სულისა და არა სტომაქის ამოვსებას?  ვინაიდან ნახე, მან განკურნა წყალმანკით დაავადებული, ასწავლა ფარისევლებს ის, რომ სიკეთის კეთება შაბათ დღეს სათნო საქმეა. შემდეგ, როდესაც დაინახა, რომ მათ ატეხეს ხმაური პირველ ადგილებზე ჯდომის გამო, ამ ვნებასაც კურნავს, რომელიც მცირე მიზეზისაგან არ წარმოსდგებოდა, არამედ უდიდესისგან და არა ადვილად გვერდასავლისგან, ანუ დიდებისმოყვარებისგან. და ნურავინ ჩათვის სწავლებას ამის შესახებ ნაკლებ მნიშვნელოვნად და ღვთის დიდებისთვის შეუფერებლად, ვინაიდან შენ სრულიად არ შეგიძლია უწოდო კაცთმოყვარე მკურნალი მას, ვინც ნიკრისის ქარის ან სხვა ნებისმიერი დაავადების განკურნებას გვპირდება, ხოლო ნატკენი თითის ან კბილის ტკივილის მკურნალობას არ კიდებს ხელს. თანაც როგორ უნდა ჩათვალო ნაკლებმნიშვნელოვნად დიდებისმოყვარეობის ვნება, როდესაც იგი ყოველმხრივ აწუხებს წინა ადგილებზე ჯდომის მოყვარულთ? ამრიგად, საჭირო იყო მასწავლებელს, უფროსსა და სიმდაბლის აღმასრულებელს, ქრისტეს, გადაეჭრა ყოველგვარი ტოტი ამ ბოროტი ფესვისა - დიდებისმოყვარებისა. თუმცა, მხედველობაში მიიღე ისიც, რომ ახლა ამის დრო რომ არ ყოფილიყო და უფალს დაეწყო საუბარი ამაზე, მიატოვებდა რა სხვა რამეზე ლაპარაკს, შეიძლება ესაყვედურათ მისთვის: ახლა კი, როდესაც ვახშმობის დრო იყო და პირველობის ვნება სტანჯავდათ უბედურთ მაცხოვრის თვალში, მისი შეგონება ფრიად დროულია. შეხედე, მეორე მხრივ, იმასაც თუ როგორი დაცინვისგან ათავისუფლებს იგი ადამიანებს და როგორ ასწავლის კეთილკრძალულებას, ვინაიდან როგორც სირცხვილს სჭამ იმ შემთხვევაში, თუკი დაიკავებ ადგილს, რომელიც შენთვის არაა განკუთვნილი, ხოლო შემდეგ მოვა ვინმე, შენზე უფრო პატივცემული და ის, ვინც დაგპატიჟა, გეტყვის: „დაუთმე მას ადგილი!“ ეს კი შესაძლოა ხშირად მოხდეს და შენ უნდა დაუთმო, ხოლო ისინი უფრო წინ დასხდებიან, პირუკუ, როგორი საქებარია, როდესაც პირველი ადგილის ღირსი თავიდან სხვებზე უკან დაჯდება, ხოლო შემდეგ თავჯდომარე აღმოჩნდება, ისე რომ ყველანი დაუთმობენ მას პირველობას. ნუთუ შენ ნაკლებმნიშვნელოვნად გეჩვენება ასეთი შეხედულება უფლისა, რომელიც გვიწესებს სათნოებათაგან უმაღლესს - სიმდაბლეს, ნერგავს მას მსმენელთა სულებში და მისი მორჩილი მიჰყავს კეთილკრძალულებისკენ? ამასვე ასწავლიდა შემდგომში ქრისტეს მოწაფე პავლეც: „ყოველივეო, ამბობს, შუენიერად და წესიერად იქმნებოდენ“ (1 კორ. 14,40) და როგორ იქნება ეს? „ნუ თავისა თვისისა ხოლო კაცადკაცადი თქუენი ეძიებნ, არამედ მოყვასისაცა თითოეული თქუენი“ (ფილ. 2,4). ხედავ, მოწაფე იმასვე ქადაგებს, რასაც მასწავლებელი? როგორ გავიგოთ სიტყვები: „ყოველმან რომელმან, აღიმაღლოს თავი თვისი, იგი დამდაბლდეს“? ვინაიდან მრავალნი, რომელნიც თავად აღიმაღლებენ თავს ამ ცხოვრებაში, ტკბებიან პატივით. დამდაბლდეს ნიშნავს იმას, რომ ვინც ამ სოფელში სარგებლობს დიდი პატივით, ის საცოდავია და მდაბალი ღვთის წინაშე. ამასთან ასეთ პატივში იმყოფება არა ბოლომდე და არა ყველასთან, არამედ რამდენადაც ერთნი პატივს მიაგებენ მას, იმდენად სხვები ლანძღავენ, შესაძლოა სწორედ იმათგან, ვინც პატივს მიაგებენ. ამრიგად, ჭეშმარიტების ეს გამონათქვამი მართებულია და ყოველი, რომელიც არ არის ღირსი მაღალი ადგილისა, არამედ ითვისებს მას, დამდაბლდება ღვთის წინაშე უკანასკნელი სამსჯავროს დროს, თუნდაც ამ ცხოვრებაში ყველაზე მაღლა იყოს. ბუნებით არცერთი ადამიანი არ არის ღირსი ამაღლებისა. ამიტომ, დაე ნურავინ აღიმაღლებს თავს, რათა უკიდურესად დამდაბლებული არ აღმოჩნდეს.

[თ. 14; მ. 12-15]

12. ეტყოდა მასცა, რომელმან-იგი ხადა მას: ოდეს ჰყოფდე სამხარსა გინა სერსა, ნუ ჰხადი მეგობართა შენთა, ნუცა ძმათა შენთა, ნუცა ნათესავთა შენთა, ნუცა მოძმეთა მდიდართა, ნუუკუე მათცა კუალად გხადონ შენ, და გექმნეს შენ მოსაგებელ. 13. არამედ ოდეს ჰყოფდე შენ სამხარსა, ჰხადე გლახაკთა უმეცართა, მკელობელთა და ბრმათა, 14. და ნეტარ იყო, რამეთუ არარაჲ აქუს, რაჲმცა მოგაგეს შენ, და მოგეგოს შენ აღდგომასა მას მართალთასა. 15. ესმა ვისმე მის თანა მეინაჴესა ესე, და ჰრქუა მას: ნეტარ არს, რომელმან ჭამოს პური სასუფეველსა ღმრთისასა!

ვახშამზე მეინახეთა ორი ჯგუფი იყო - მასპინძლები და მოწვეულები. უფალმა თავდაპირველად მოწვეულებს მიმართა შეგონებით, ასწავლა მათ მაცხოვნებელი სიმდაბლე და უბრალო საკვები შესთავაზე; შემდეგ კი მის მომწვევს მიაგო პატივი და გამასპინძლებისთვის შეგონებით გადაუხადა, რათა მას არ მოეწყო წვეულებები რაიმე ადამიანური კეთილგანწყობის მოსაპოვებლად და მაშინვე არ დალოდებოდა მისაგებელს, ვინაიდან სულმოკლენი ეპატიჟებიან რა მეგობრებს, ანდა ნათესავებს ამას აკეთებენ სრწაფი მადლიერების მოლოდინში და თუკი ვერ იღებენ მას ბრაზდებიან. დიდსულოვანნი კი, ითმენენ რა მომავალ ცხოვრებამდე, იღებენ მისაგებელს მისგან, ვინც ჭეშმარიტად მდიდარია (ეფეს. 2,47). უფალი, ამბობს რა ამას, განგვაშორებს მეგობრული დამოკიდებულებით ვაჭრობისგან, ხოლო ვიღაცამ მოისმინა რა ეს და იფიქრა, რომ უფალი პატივს მიაგებს და გაუმასპინძლდება მართლებს ხორციელი სანოვაგით თქვა: „ნეტარ  არს, რომელმან ჭამოს პური სასუფეველსა ღმრთისასა“. როგორც ჩანს იგი არ იყო სულიერი ადამიანი, რომ გაეგო, ანუ ადამიანურად მსჯელობდა. რადგანაც მშვინვიერი ადამიანი ისეთია,რომ არაფერი ზებუნებრივი არ სწამს, ვინაიდან ყველაფერზე ბუნებრივი კანონებით მსჯელობს. ადამიანში არსებობს სამი მდგომარეობა: ხორციელი, მშვინვიერი და სულიერი. ხორციელია - როდესაც ვინმეს სურს დატკბეს სიამოვნებით და გაიხაროს, თუნდაც ეს სხვათათვის ბოროტების მიყენებასთან იყოს დაკავშირებული. ასეთია ყველა მომხვეჭელი. მშვინვიერი მდგომარეობაა - როდესაც ვინმეს არ სურს ვნება მიაყენოს ვინმეს და არც თვითონ სურს მიადგეს. ასეთია ცხოვრება ბუნების კანონის მიხედვით, ხოლო სულიერი მდგომარეობაა - როდესაც ვინმე სიკეთის გამო მზადაა ზიანიც კი მიადგეს, ან შეურაცხყოფა დაითმინოს. პირველი მდგომარეობა ახლოსაა ბუნებასთან, საშუალო - შეესაბამება ბუნებას, ხოლო მესამე - ბუნებაზე მაღლა დგას. ყველა, ვინც ფიქრობს ადამიანურზე და არ შეუძლია არაფერი ზებუნებრივის გაგება, მშვინვიერად იწოდება (1 კორ. 2,14), რამდენადაც მას მართავს სამშვინველი და სული. მაგრამ როდესაც ვინმეს მართავს სული და უკვე თვითონ კი აღარ ცოცხლობს, არამედ ქრისტე ცოცხლობს მასში (გალ. 2,20), იგი სულიერია, იგი ამაღლდა ბუნებაზე. ამრიგად, ის ვინც იფიქრა, რომ წმინდანთა მისაგებელი გრძნობადი იქნებოდა, მშვინვიერი იყო, ვინაიდან არ შეეძლო გაეგო რაიმე ზებუნებრივი.

[თ. 14 მ. 16-20]

16. ხოლო თავადმან ჰრქუა მას: კაცმან ვინმე იყო პური დიდი და მოუწოდა მრავალთა. 17. და წარავლინა მონაჲ თჳსი ჟამსა პურისასა, რაჲთა ჰრქუას ჩინებულთა მათ მოსლვად, რამეთუ: აჰა ესერა პური ჩემი მზა არს ყოველი. 18. და იწყო თითოეულმან ყოველმან ჯმნად. პირველმან მან ჰრქუა მას: აგარაკი ვიყიდე და უნებელი ზედა-მაც მისლვად და ხილვად იგი. გლოცავ შენ, განმიტევე, ჯმნულმცა ვარ შენგან. 19. და სხუამან თქუა: უღლეული ჴართაჲ ვიყიდე ხუთი და მივალ გამოცდად მათა. გლოცავ შენ, ჯმნულმცა ვარ. 20. და მერმე სხუამან ჰრქუა: ცოლი შევირთე და მის გამო ვერ ჴელ-მეწიფების მოსლვად.

რამდენადაც თანამეინახემ უფლისა თქვა: „ნეტარ არს, რომელმან ჭამოს პური სასუფეველსა ღმრთისასა“, ამდენად უფალი საკმაოდ ვრცლად ასწავლის მას რა უნდა ვიგულისხმოთ უფლის მიერ გამასპინძლებაში და წარმოთქვამს ამ იგავს, უწოდებს რა კაცს თავის კაცთმოყვარე მამას, ვინაიდან წმინდა წერილში, როდესაც არის მინიშნება ღვთისდამსჯელ ძალაზე, ღმერთი ლომად და ძუ დათვადაა სახელდებული (ოს. 13, 7-8); ხოლო როდესაც მხედველობაშია მისი კაცთმოყვარების გამომხატველი მოქმედების აღნიშვნა, მაშინ ღმერთი კაცის სახითაა წარმოდგენილი (ლუკა, 15, 11-24), ისევე როგორც ამ ადგილას. ამ სახლის მაშენებლობას ეწოდება „დიდი წვეულება“. წვეულება ეწოდება იმიტომ, რომ უფალი მოვიდა უკანასკნელ ჟამს და თითქოსდა საუკუნის „წვეულებისას“, ხოლო „დიდ წვეულებად“ იწოდება იმიტომ, რომ ჩვენი ხსნის საიდუმლო უცილობლად დიდია (ტიმ. 3,16).

„და წარავლინა მონაჲ თვისი ჟამსა პურისასა“. ვინ არის ეს მონა? ძე ღმრთისა, რომელმაც მიიღო ხატი მონისა, გახდა რა კაცთა მსგავსი (ფილ. 2,7) და რომელზეც, როგორც კაცზე, ნათქვამია რომ იგი წარმოგზავნილია. მიაქციე ყურადღება იმას, რომ უბრალოდ „მონა“ კი არ არის ნათქვამი, არამედ „თვისი“ მონა, რომელიც ჭეშმარიტი აზრით სათნოეყო  ღმერთს ადამიანური ბუნებით და კარგად ემსახურა. ვინაიდან მასზე, არა მხოლოდ როგორც ძეზე და ღმერთზე, რომელიც სათნოეყო მამას, არამედ როგორც კაცზეც, რომელიც მხოლოდ თავად დაემორჩილა უცოდველად ყველაფერ იმას, რაც დაუდგინა და ამცნო მამამ და აღასრულა ყოველი სიმართლე (მათ. 3,15), ნათვქმია, რომ იგი ემსახურა ღმერთსა და მამას. რის გამოც ჭეშმარიტი აზრით მონა ღმრთისა მხოლოდ მას ერთს შეიძლება ეწოდოს. წარავლინა იგი „ჟამსა პურისასა“, ანუ განსაზღვრულ და ხელსაყრელ დროს. ვინაიდან ჩვენი ხსნისთვის არცერთი სხვა დრო არ იყო უფრო ხელსაყრელი, როგორც დრო ავგუსტუს კეისრის მეფობისა, როდესაც ბოროტებამ მწვერვალს მიაღწია და იგი უნდა დაცემულიყო. ისე როგორც ექიმები ტოვებენ ჩირქიან და ცუდ დაავადებას, სანამ იგი არ გამოიტანს მთელ ცუდ სისველეს, ხოლო შემგდე უკვე წამალსაც ადებენ, ასევე საჭირო იყო რომ გამოაშკარავებულიყო ცოდვისათვის დამახასიათებელი ყველა სახეობა, რათა შემდგომ დიად მკურნალს დაედო წამალი. ამიტომაც მიუშვა უფალმა ეშმაკი, რომ აღევსო საწყაული ბოროტებისა და შემდგომ, განკაცებულს, ემკურნალა ბოროტების ყველა სახეობისთვის თავისი სრულიად წმიდა ცხოვრებით. მან წარავლინა „ჟამსა“, ანუ ამჟამინდელსა და შესაფერის დროს, როგორც დავითიც ამბობს: „შეიბ მახვილი წელთა შენთა, ძლიერო, შუენიერებითა შენითა“ (ფსალ. 44,4). მახვილი ეჭვგარეშეა ღვთის სიტყვაა, „წელით“ აღინიშნება ხორციელი შობა, რომელიც აღესრულა ნაყოფის მომწიფებისას, ანუ შესაფერის დროს.

წარავლინა რათა „ჰრქუას ჩინებულთა მათ მოსვლად“. ვინ არიან ეს ჩინებულნი? შესაძლოა ყველა ადამიანი, რადგანაც უფალმა ყველას მოუწოდა მის შესამეცნებლად, ხილულ საგანთა კეთილად მოწყობითა, თუ ბუნებრივი კანონის მეშვეობით და შესაძლოა, უმეტესად ისრაიტელთ, რომელთაც სჯულისა და წინასწარმეტყველთა მეშვეობით მოუწოდა. უპირატესად მათთვის, ისრაელის სახლის ცხოვართათვის, იქნა გამოგზავნილი უფალი (მათე 15,24). ის ამბობს: „აჰა ესე რა პური ჩემი მზა არს ყოველი“. ვინაიდან უფალი ყველას ახარებდა: „მოახლოებულ არს სასუფეველი ცათაჲ“ (მათე 4,17) და იგი „შორს თქუენსა არს“ (ლუკა 17,21), ხოლო მათგან „იწყო თითოეულმან ყოველმან ქმნად“, ანუ თითქოსდა მოილაპაგომ ვერ გახდნენ ღიღსნი სერობათა (გემოს ხილვისა), ვინ სიმდიდრისა სიყვარულისა გამო, ვინ სიამოვნებათა სიყვარულის გამო, ვინაიდან იმათ ქვეშ, რომელთაგან ერთმა აგარაკი, ხოლო მეორემ - ხუთი უღლეული ხარი იყიდა, შეიძლება სიმდიდრის მოყვარულნი ვიგულისხმოთ, ხოლო იმის ქვეშ, ვინც ცოლი შეირთო - გემოთმოყვარე. თუ გინდა აგარაკის მყიდველის ქვეშ ის იგულისხმე, ვინც ამსოფლიური ბრძნობის გამო არ იღებს საიდუმლოს ხსნისა. ვინაიდან მინდორი არის ეს სოფელი და საერთოდ ბუნება, ხოლო ვინც მხოლოდ ბუნებას უყურებს, ის არ იღებს ზებუნებრივს. ამრიგად, ფარისეველმა, შესაძლოა, თვალი დარჩა რა აგარაკზე, ანუ აკვირდებოდა რა მხოლოდ ბუნების კანონებს, არ მიიღო ის, რომ ქალწულმა შვა ღმერთი, რამდენადაც ეს ბუნებაზე მაღლა დგას. და ყველამ, ვინც თავს იწონებს გარეგნული სიბრძნით ამ აგარაკისდა გამო, ანუ ბუნებაზე მიჯაჭვულობის გამო, არ აღიარეს იესო, ბუნების განმაახლებელი. ხუთი უღლეული ხარის მყიდველისა და გამომცდელის ქვეშ შეიძლება ვიგულისხმოთ ნივთიერზე მიჯაჭვული ადამიანიც, რომელმაც ხუთი მშვინვიერი გრძნობა შეაერთა ხორციელთან და  სამშვინველი ხორცად აქცია. ამიტომ, როგორც მიწიერით დაკავებულს არ სურს სულიერ სერობებში მონაწილეობის მიღება, ვინაიდან ბრძენიც ამბობს: „როგორ გახდება ბრძენი გუთნის დამჭერი“ (სიბრძ. ზირ. 38,25). ხოლო ცოლის გამო განდგომილის ქვეშ შეიძლება ვიგულისხმოთ სიამოვნებათა ძლიერი მოყვარული, რომელიც დაუკავშირდა რა ხორცს, მოკავშირეს სამშვინველისა და შეადგენს რა ერთ მთლიანობას მასთან, როგორც მასთან შეერთებული, არ შეუძლია სათნოეყოს ღმერთს. შეგიძლია ეს ყველაფერი სიტყვა-სიტყვითაც გაიგო; ვინაიდან ჩვენ ვშორდებით ღმერთს როგორც წყვილი უღლეული ხარის, ასევე ქორწინების გამო, როდესაც მათ ვეჯაჭვებით, მათზე ვხარჯავთ მთელ სიცოცხლეს, მათ გამო ვშრომობთ თვით სისხლის დადენამდე, ხოლო ღვთაებრივს არაფერს, არც აზრს, არც გამონათქვამს არ გავიაზრებთ, არ გამოვიძიებთ.

 

[თ. 14 მ. 21-24]

21. და მოვიდა მონაჲ იგი და უთხრა ესე უფალსა თჳსსა. მაშინ განრისხნა სახლისა უფალი იგი და ჰრქუა მონასა მას თჳსსა: განვედ ადრე უბანთა და ყურეთა ქალაქისათა და გლახაკთა და უცხოთა და ბრმათა და მკელობელთა შემოჰხადე აქა. 22. და თქუა მონამან მან: უფალო, იქმნა ბრძანებაჲ შენი, და ადგილი არსღა. 23. და ჰრქუა უფალმან მან მონასა მას: განვედ გზათა ზედა და ფოლოცთა და აიძულე შემოსლვად, რაჲთა აღივსოს სახელი ჩემი. 24. ხოლო გეტყჳ თქუენ: არავინ მათ კაცთაგანმან გემოჲ იხილოს სერობისა ამის ჩემისაჲ, რამეთუ მრავალნი არიან ჩინებულ და მცირედნი რჩეულ.

იუდეველთა მთვარანი უარყოფილნი იქნენ და არცერთმა მათგანმა არ ირწმუნა ქრისტე, როგორც თავადაც თავს იქებდნენ თავიანთი ბოროტებით, როდესაც ისინი ამბობდნენ, „ნუუკუ მთავართაგანთა ვიეთმე ჰრწმენაა მისი“ (იოან. 7,48)? ამრიგად ეს სჯულის მოძღვარნი და ფარისეველნი, როგორც წინასწარმეტყველმა ბრძანა, მოკლებულ იქნენ მადლისაგან, ხოლო იუდეველთაგან უბრალო გულისანი, რომელნიც შედარებულნი არიან კოჭლებს, ბრმებსა და მკელობლებს, „უაზნონი იგი სოფლისანი და შეურაცხნი“ (1, კორ. 1, 27-28), მოწოდებულ იქნენ. ვინაიდან ერს უკვირდა სიტყვა მადლისა, იესოს პირით გამომავალი (ლუკა 4,22), და უხაროდა მისი სწავლების გამო. მაგრამ მას შემდეგ, რაც შევიდნენ ისრაიტელნი, ანუ რჩეულნი მათგან, რომელნიც უფალმა წინასწარ გამოირჩია თავისი დიდებისათვის (რომ. 8, 29-30), როგორებიც იყვნენ, პეტრე, ზებედეს ძენი და სხვა მრავალნი, რომელთაც ირწმუნეს, - მას შემდეგ ღვთის მადლი წარმართებზეც გადმოვიდა. ვინაიდან „გზათა“ და „ყურეთა“ ზედა მყოფთა ქვეშ შეიძლება ვიგულისხმოთ წარმართნი. ისრაიტელნი იყვნენ ქალაქის შიგნით, რამდენადაც მათ სჯულისდება და მოქალაქეობა მემკვიდრეობით მიიღეს, ხოლო წარმართნი, რომელთათვისაც უცხო იყო მცნებები და გაუცხოებულნი იქნენ ქრისტეს სჯულისაგან და არ იყვნენ წმინდანთა თანამოქალაქენი (კოლ1, 21. 12; ეფეს. 2, 12.3), ცხოვრებას არა ერთ, არამედ მრავალ „გზაზე“ ატარებდნენ უსჯულოებისა და უმეცრებისა და „ფოლოცთა“ ზედა, ანუ ცოდვებში; ვინაიდან ცოდვა არის დიდი შუკა და გამყოფი კედელი, რომელიც ჩვენ ღმერთისგან გვაშორებს (ეს. 59,2). სიტყვებით „გზათა ზედა“ მინიშნებულია პირუტყვთა მსგავსი და მრავალ შეხედულებებად დაყოფილ ცხოვრებაზე წარმართებისა, ხოლო სიტყვებით „ყურეთა ქალაქისათა“ მინიშნებულია იმაზე, რომ ისინი ცოდვებში ცხოვრობენ. უბრალოდ კი არ უბრძანებს მოუწოდოს მათ (გზებსა და შუკებში მყოფთ), არამედ აიძულოს, თუმცა რწმენა თითოეულის თავისუფლების საქმეა. იმიტომ თქვა მან: აიძულე, რათა ჩვენ შევიმეცნოთ, რომ წარმართთა მიერ რწმუნება, რომელნიც ღრმა უმეცრებაში იმყოფებოდნენ, მინიშნებაა ღვთის უდიდეს ძალაზე. ვინაიდან მცირე რომ ყოფილიყო ძალა მქადაგებლისა და არ ყოფილიყო დიდი მოძღვრების ჭეშმარიტება, ადამიანები, რომელნიც სამარცხვინო საქმეებს სდიოდნენ, როგორღა დარწმუნდებოდნენ, როგორღა ირწმუნებდნენ უეცრად ჭეშმარიტ ღმერთს და იცხოვრებდნენ სულიერი ცხოვრებით? სურდა რა მიეთითებინა ამ მოქცევის სასწაულებრივ ხასიათზე, უწოდა კიდეც მას იძულება. თითქოსდა ვინმეს ეთქვას: წარმართებს არც სურდათ კერპების და ხორციელ სიამოვნებათა დატოვება, მაგრამ მოძღვრების ჭეშმარიტების გამო, იძულებულნი გახდნენ დაეტოვებინათ ისინი. ანდა სხვაგვარად: სასწაულთა ძალა დიდად აღძრავდა ქრისტეს რწმენაზე მოსაქცევად.

ეს სერობანი ყოველდღიურად განემზადება და ჩვენ ყველანი მოწოდებულნი ვართ სასუფეველში, რომელიც უფალმა ადამიანებს ჯერ კიდევ სამყაროს შექმნამდე განუმზადა (მათე, 25,34). მაგრამ ჩვენ ვერ ვხდებით მისი ღირსნი: ერთნი ბრძნობისადმი ცნობისმოყვარეობის გამო, მეორენი ნივთიერისადმი სიყვარულის გამო, მესამენი ხორციელისადმი სიყვარულის გამო, ხოლო კაცთმოყვარება უფლისა ამ სასუფეველს სხვა ცოდვილთ უბოძებს, რომელნიც ბრმანი არიან გონების თვალით, არ ესმით რა არის ღვთის ნება, ან ესმით, მაგრამ კოჭლნი და უმოქმედონი არიან მის შესასრულებლად და გლახაკნი არიან, როგორც ზეციურ დიდებას მოკლებულნი და საპყარნი, როგორც ვერ აღმომჩენნი საკუთარ თავში უბიწო ცხოვრებისა. ზეციური მამა სწორედ ამ ცოდვილთა, რომელნიც ცოდვის ფართო და ვრცელ გზებზე დაეხეტებიან, საკუთარი ძის სერობაზე მოსაწოდებლად გზავნის, რომელიც მონა გახდა ხორცით, მოვიდა წოდებად არა მართალთა, არამედ ცოდვილთა (მათე. 9,13) და უხვად უმასპინძლდება მათ ნაცვლად გონიერთა და მდიდართა, მაგრამ მაამებელთა ხორცისა. მრავალს უგზავნის სნეულებებსა და უბედურებებს და ამის მეშვეობით აიძულებს უნებურად უარი თქვან ასეთ ცხოვრებაზე, იმ ხვედრთა მეშვეობით, რომელიც თავად უწყის და მოჰყავს ისინი საკუთარ სერობაზე, იყენებს რა უბედურებათა მოვლინებას მათ აღსაძრავად. ამის მაგალითი მრავალია.

უფრო უბრალო აზრით იგავი გვასწავლის, რომ უკეთესია მივცეთ გლახაკთა და საპყართ, ვიდრე მდიდრებს, რაშიც უფალი ცოტა ზემოთ გვარწმუნებდა. როგორც ჩანს, ამასთან დაკავშირებით თქვა ეს იგავიც, კიდევ უფრო მეტად დასარწმუნებლად იმაში, რომ გლახაკებს უნდა გავუმასპინძლდეთ. ამ იგავით კიდევ სხვა რამეს ვსწავლობთ, კერძოდ: რომ ჩვენ ისე გულმოდგინენი და უხვნი უნდა ვიყოთ ჩვენი (უმცროსი) ძმების მისაღებად, რომ უნდა დავარწმუნოთ ისინი გახდნენ ჩვენი სათნოებების თანამონაწილენი მაშინაც, როდესაც მათ არ სურთ. ამაშია მასწავლებელთათვის ძლიერი შეგონება, რათა ისინი ასწავლიდნენ თავიანთ მოწაფეებს მართებულს, მაშინაც კი, როდესაც მათ ეს არ სურთ.

 

[თ. 14; მ. 25-27]

25. და შეკრბებოდა მისა ერი მრავალი, მიექცა და ჰრქუა მათ: 26. რომელი მოვალს ჩემდა და არა მოიძულოს მამაჲ თჳსი და დედაჲ თჳსი და ცოლი და შვილნი და ძმანი და დანი და მერმე კუალად სულიცა თჳსი, ვერ ჴელ-ეწიფების მოწაფე ყოფად ჩემდა. 27. და რომელმან არა აღიღოს ჯუარი თჳსი და შემომიდგეს მე, ვერ ჴელ-ეწიფების მოწაფე ყოფად ჩემდა.

ვინაიდან მათგან, ვინც იესოს დაჰყვებოდა, მრავალნი მისდევდნენ არა მთელი გულმოდგინებითა და თავგანწირვით, არამედ ჰქონდათ ძალიან გულგრილი დამოკიდებულება, ამდენად იგი, ასწავლის რა თუ როგორი უნდა იყოს მისი მოწაფე, გამოთქვამს თავის აზრებს ამის შესახებ, თითქოსდა გამოსახავს და ასურათხატებს მას, ამტკიცებს რა, რომ მან არა მხოლოდ თავის გარეშე მყოფი ახლობლები უნდა მოიძულოს, არამედ საკუთარი სულიც. ფრთხილად იყავი, საკუთარი უბრალოებითა და გამოცდილებით, არ ცდუნდე ამ გამონათქვამით. ვინაიდან კაცთმოყვარე არაადამიანურობას ასწავლის, არა თვითმკვლელობას გვინერგავს, არამედ სურს, რომ მისმა გულწრფელმა მიმდევარმა მოიძულოს თავისი ახლობლები მაშინ, როდესაც ისინი ხელს უშლიან ღვთის თაყვანისცემის საქმეში და როდესაც ის მათთან ურთიერთობისას აწყდება სიძნელეებს სიკეთის აღსრულებაში. პირიქით, როდესაც ისინი არ უშლიან ამას, იგი ასწავლის მათ პატივისცემას უკანასკნელ ამოსუნთქვამდე და როგორ ასწავლის? ყველაზე უკეთესი სწავლებით , ანუ საკუთარი საქმეებით, ვინაიდან ის ემორჩილებოდა იოსებს (ლუკ. 2,51), მიუხედავად იმისა, რომ იგი არ იყო მისი მამა ამ სიტყვების ნამდვილი მნიშვნელობით, არამედ მოჩვენებითი და საკუთარ დედაზეც მუდამ  ბევრს ზრუნავდა ისე, რომ ჯვარზე დაკიდებულმა კი არ დაივიწყა იგი, არამედ თავის საყვარელ მოწაფეს ჩააბარა (იოან. 19, 26-27). მაშ გვასწავლის რა ერთს საქმით, როგორღა შთაგვაგონებს სიტყვებით სხვას? არა, არამედ როგორც ვთქვი. იგი გვამცნებს მოვიძულოთ მშობლები მაშინ, როდესაც ისინი საფრთხეს უქმნიან ღვთის თაყვანისცემას, ვინაიდან  მაშინ ისინი უკვე არ არიან მშობლები, არ არიან ახლობლები, როდესაც გვეწინააღმდეგებიან ასეთ სასარგებლო საქმეში. ჩვენს მიერ მტკიცებული იქიდანაც ჩანს, რომ გვემცნო მოვიძულოთ საკუთარი სული, ვინაიდან ამ მცნებით, უეჭველია, გვებრძანა არა თავის მოკვდინება, არამედ იმ მშვინვიერ სურვილთა დატოვება, რომელნიც ღმერთს გვაშორებენ და რომ არ ვიზრუნოთ სამშვინველზე (სიცოცხლეზე), თუკი ტანჯვა გვხვდება წილად, ოღონდაც წინ საუკუნოს შეძენა გველოდეს, ხოლო უფალი რომ ამას გვასწავლის და არა თვითმკვლელობას, ამას თავადვე გვიჩვენებს, ჯერ -ერთი იმით, რომ როდესაც ეშმაკი, განსცდიდა რა, სთავაზობდა მას გადაეგდო თავი ტაძრის ქიმიდან, უფალმა უარყო ცდუნება (მათე, 4,5-7) და მეორეც, იმით, რომ იგი არ უგდებდა თავს იუდეველბს (ყოველთვის), არამედ განეშორებოდა და გაივლიდა რა მათ შორის, მიეფარებოდა ხოლმე მკვლელთა თვალთაგან (ლუკა 4,30). ამრიგად, ის ვისაც ახლობლები ზიანს აყენებენ ღვთის თაყვანისცემის საქმეში და ის მაინც სიამოვნებით განაგრძობს მათთან კეთილგანწყობილ ურთიერთობას, აყენებს რა მას ღვთის სათნოყოფაზე მაღლა, ხოლო ზოგჯერ სიცოცხლისადმი სიყვარულის გამო, თუკი ტანჯვა ემუქრება, მათი მხრივ რწმენის უარყოფისკენ იხრება, - მას არ შეუძლია იყოს ქრისტეს მოწაფე.

 

[თ. 14 მ. 28-30]

28. ვის-მე უკუე თქუენგანსა უნდეს გოდოლი შენებად, არა-მეა პირველად დაჯდეს და აღრაცხოს, რაოდენი წარაგოს, უკუეთუ აქუს, რაჲთა კმა-ეყოს მას აღსრულებადმდე. 29. ნუუკუე დადვას საფუძველი და ვერ შეუძლოს აღსრულებად მისა, და ყოველნი რომელნი ხედვიდენ მას, იწყონ კიცხევად მისა 30. და თქუან, ვითარმედ: კაცმან ამან იწყო შენებად და ვერ შეუძლო აღსრულებად.

იგავით გოდოლის შესახებ უფალი გვასწავლის, რომ ჩვენ, ერთხელ გადავწყვეტთ რა მივყვეთ მას, შევინარჩუნოთ ეს განზრახვა და მხოლოდ საძირკველი არ ჩავყაროთ, ანუ დავიწყოთ მიყოლა და ბოლომდე კი არ მივყვეთ, როგორც სათანადო მომზადებისა და გულმოდგინების არ მქონეებმა. ასეთები იყვნენ ისინი, ვისზეც იოანე მახარებელი ამბობს: „მრავალნი მოწაფეთა მისთაგანნი უკუნიქცეს“ (იოან. 6, 66) და ყოველი ადამიანი, რომელმაც სათნოების ქმნა გადაწყვიტა, მაგრამ ღმრთაებრივ ცოდნამდე ვერ ამაღლდა, რამდენადაც სათნოების ქმნა დაიწყო არასრულყოფილად და უგუნურად, აშენებს არასრულყოფილად, რამდენადაც არ შეუძლია მისწვდეს გოდოლს უმაღლესი ცოდნისა, რის გამოც მისი მაცქერალი ადამიანებისა და ეშმაკების დასაცინი ხდება და სხვაგვარადაც: საძირკვლის ქვეშ შეგიძლია იგულისხმო სიტყვა სწავლებისა, ვინაიდან, მასწავლებლის სიტყვა, რომელიც მსჯელობს, მაგალითად, თავის შეკავებაზე, მოსწავლის სულში ჩავარდნილი, მსგავსია საძირკვლისა. ამ სიტყვებზე, როგორც საძირკველზე, საჭიროა „შენებაც“, ანუ დასრულება საქმეებით, რათა “გოდოლი” ანუ სათნოება, რომლის ქმნასაც ვაპირებდით, დასრულდეს ჩვენთან და ამასთან, იყოს მტკიცე მომხვდურის წინაშე. ხოლო ის, რომ სიტყვა საძირკველია, ხოლო საქმე- შენობა, ამას საკმარისად გვასწავლის ჩვენ მოციქული, როდესაც ამბობს: „ვითარცა ბრძენმან ხუროთმოძღვარმან, საფუძველი დავდე, ხოლო სხვუაჲ იგი აშენებდინ“. და შემდგომ ჩამოთვლის სხვადასხვაგვარ შენობებს (მ.12-15), ანუ ან კეთილი, ან ბოროტი საქმეების აღსრულებას. ამრიგად, გვეშინოდეს იმისა, რომ ეშმაკთა დასაცინი არ გავხდეთ, რომელთა შესახებაც წინასწარმეტყველი ამბობს: „სარდლებად ბიჭ-ბიჭებს დავუდგენ და ქარაფშუტები იბატონებენ მათზე“ (ეს. 3,4) ანუ განდგომილნი ღვთისაგან.

 

[თ. 14; მ. 31-35]

31. ანუ რომელი მეფე მივალნ სხჳსა მეფისა ბრძოლად, არა-მე პირველად დაჯდის და განიზრახის, უკუეთუ შემძლებელ არს ათითა ათასითა შემთხუევად ოცითა ათასითა მომავალსა მის ზედა? 32. უკუეთუ არა, ვიდრე შორსღა არნ, მოციქული მიუვლინის და მოიკითხის იგი მშჳდობით. 33. ეგრეცა ყოველმანვე თქუენგანმან რომელმან არა იჯმნეს ყოვლისაგან მონაგებისა თჳსისა, ვერ ჴელ-ეწიფების მოწაფე ყოფად ჩემდა. 34. კეთილ არს მარილი. უკუეთუ მარილი იგი განქარდეს, რაჲთა დაიმარილოს? 35. არცა ქუეყანასა, არცა სკორესა სარგებელ არს, არამედ გარე განდვან იგი. რომელსა ასხენ ყურნი სმენად, ესმოდენ!

ეს იგავიც გვასწავლის ჩვენ, არ ვიყოთ გაორებულნი სულით, ნუ მივეჯაჭვებით ხორცს და მივეკრათ უფალს, არამედ თუკი გვაქვს განზრახვა ვაწარმოოთ ბრძოლა ბოროტი ძალების წინააღმდეგ, შევუტიოთ მათ, როგორც მტრებს და მართლაც წინააღმდეგობა გავუწიოთ მათ. მეფე შეიძლება იყოს ცოდვაც, რომელიც ჩვენ მოკვდავ სხეულზე მეფობს (რომ. 6,12) როდესაც ჩვენ მივუშვებთ. მეფედაა შექმნილი ჩვენი გონებაც. ამიტომაც, თუკი იგი აპირებს აღდგეს ცოდვის წინააღმდეგ, უნდა იბრძოლოს მთელი სულიერი ძალებით, ვინაიდან მისი მებრძოლნი ძლიერნი და საშიშნი არიან და ჩვენზე მეტნი და მრავალრიცხოვანნი ჩანან; რამდენადაც ცოდვის ჯარისკაცები არსებითად ეშმაკნი არიან, რომელნიც, როგორც ჩანს, ჩვენი ათი ათასის წინააღმდეგ ოცი ათასს აგზავნიან. ისინი არიან რა უხორცონი და გვებრძვიან ჩვენ, ხორცში მცხოვრებთ, ჩანს დიდ ძალას ფლობენ და თუმცა ისინი ჩვენზე ძლიერნი ჩანან, ჩვენ შეგვიძლია ვიბრძოლოთ მათ წინააღმდეგ. ვინაიდან ნათქვამია: „ღმრთისა მიერ ვყოთ ძალი“ (ფსალ. 59,14) და „უფალი ნათელ ჩემდა და მაცხოვარ ჩემდა; ვისა მეშინოდეს? განთუ-ეწყოს ჩემ ზედა ბანაკი, არა შეეშინოს გულსა ჩემსა“ (ფსალ. 26,1.3). ამასთანავე ღმერთმა, რომელიც ჩვენთვის განხორციელდა, მოგვცა ჩვენ ხელმწიფება „დათრგუნვად ყოველსა ზედა ძალსა მტერისასა“ (ლუკა 10,19). ამიტომაც, თუმცა ჩვენ ხორცში ვიმყოფებით, „საჭურველი ჩვენისა მის მხედრობისაჲ არა ხორციელს არს“ (2 კორ. 10, 3-4). თუმცა იმ მიზეზით, რომ ჩვენ ხორციელნი ვართ, ჩვენ შევადგენთ ათი ათასს, მათი ოცი ათასის წინააღმდეგ, მათი უხორცო ბუნების გამო, მაგრამ ჩვენ უნდა ვთქვათ „უფალი ღმერთია ჩემი ძალა“ (აბაკ. 3,19) და არასოდეს არ უნდა შევურიგდეთ ცოდვას, ანუ დავემონოთ ვნებებს, არამედ განსაკუთრებული ძალით წინ აღვუდგეთ მათ და გამოვავლინოთ შეურიგებელი სიძულვილი მათ მიმართ, არ ვისურვებთ რა არაფერს, ვნებებთან დაკავშირებულს, ამ სოფელში, არამედ ყოველივეს დავუტევებთ, ვინაიდან არ შეუძლია იყოს ქრისტეს მოწაფე მას, ვინც ყველაფერს არ ტოვებს,არამედ რაიმე სულის საზიანოსკენ აქვს მისწრაფება. ქრისტეს მოწაფე უნდა იყოს „მარილი“, ანუ არა მხოლოდ თავად უნდა იყოს კეთილი და არ ედოს წილი ბოროტებაში, არამედ სხვებსაც უნდა გადასდოს სიკეთე, ვინაიდან ასეთია მარილი. იგი თავად რჩება რა დაუზიანებელი და თავისუფალი ხრწნილებისაგან, სხვასაც იცავს ხრწნილებისაგან, გადასცემს რა მას ამ თვისებას, მაგრამ თუკი მარილი დაკარგავს თავის ბუნებრივ ძალას, იგი არაფრისთვის აღარაა გამოსადეგი, აღარ ვარგა აღარც მიწაში, აღარც სკორეში. ამ სიტყვებს შემდეგი მნიშვნელობა აქვთ: მე მსურს, რომ ყოველი ქრისტიანი იყოს სასარგებლო და ძლიერი დამმოძღვრელი, არა მხოლოდ ის, ვისაც მიეცა მასწავლებლობის მადლი, როგორებიც იყვნენ მოციქულები, მოძღვარნი და მწყემსნი, არამედ მოვითხოვ, რომ თავად ერისკაცნიც ნაყოფიერნი და სასარგებლონი იყვნენ მოყვასთათვის. თუკი ის, ვინც სხვების სარგებელს უნდა ემსახურებოდეს თავად უვარგისი იქნება და გამოვა ქრისტიანისთვის დამახასიათებელი მდგომარეობიდან, მას არც სარგებელის მოტანა შეეძლება და არც მიღება. „არცა ქუეყანასა, - ნათქვამია, - არცა სკორესა“.  სიტყვით „ქუეყანა“ ხდება მინიშნება სარგებლის მიღებაზე, ხოლო სიტყვით „სკორე“ (ლპობა) - სარგებლის მოტანაზე. ამიტომ როგორც არც სარგებლის მომტანი, არც სარგებლის მიმღები, იგი უარყოფილი უნდა იქნას და გადაყრილი. რამდენადაც შეფარვითა და იგავით იქნა ნათქვამი, ამდენად უფალი, აღძრავს რა მსმენელებს, რათა მათ მიმართ ნათვქამი არ მიიღონ მხოლოდ მარილზე თქმულად, თქვა: „რომელსა ასხენ ყურნი სმენად, ესმოდენ“, ანუ ვისაც გონება აქვს, დაე გულისხმაყოს, ვინაიდან „ყურების“ ქვეშ აქ უნდა ვიგულისხმოთ გრძნობადი  ძალა სულისა და უნარი გულისხმისყოფისა. ამრიგად, ყოველი ჩვენგანი, მორწმუნეთაგანი არის მარილი, რომელმაც ეს თვისება ღვთაებრივ სიტყვათაგან ზეგარდამო მადლით მიიღო, ხოლო მადლი რომ მარილია, უსმინე (მოციქულ) პავლეს: „სიტუა თქუენი მარადის მადლითა ვითარცა მარილითა შეზავებულ იყავნ“ (კოლ. 4,6), ასე რომ სიტყვა, როდესაც იგი მადლსაა მოკლებული, შეიძლება იწოდოს უმარილოდ. ამრიგად, თუკი ჩვენ უგულებელვყოთ ღვთაებრივ სიტყვათა ამ თვისებას და არ მივიღებთ ჩვენში, არ ავითვისებთ მას, მაშინ ჩვენ ბრიყვნი და უგუნურნი ვიქნებით და ჩვენმა მარილმა, მართლაც, დაკარგა ძალა, როგორც ზეციური მადლის თვისების არმქონემ.

 

თავი მეთხუთმეტე

[თ. 15 მ. 1-10]

1. და იყვნეს ყოველნი მეზუერენი და ცოდვილნი მახლობელად მისა და ისმენდეს მისსა. 2. და დრტჳნვიდეს ფარისეველნი და მწიგნობარნი და იტყოდეს, ვითარმედ: ესე ცოდვილთა შეიწყნარებს და მათ თანა ჭამს და სუამს. 3. და ეტყოდა მათ იგავსა ამას და ჰრქუა: 4. ვის თქუენგანსა კაცსა ედგას ასი ცხოვარი და წარუწყმდეს მას ერთი მათგანი, არა-მე დაუტევნესა ოთხმეოც და ათცხრამეტნი იგი უდაბნოსა ზედა და წარვიდეს წარწყმედულისა მისთჳს, ვიდრემდე პოოს იგი? 5. და პოოს რაჲ, დაისუას იგი მჴართა თჳსთა ზედა სიხარულით; 6. და მო-რაჲ-ვიდეს იგი სახედ თჳსა, მოუწოდოს მეგობართა და მოძმეთა და ჰრქუას მათ: ჩემ თანა გიხაროდენ, რამეთუ ვპოვე ცხოვარი ჩემი წარწყმედული. 7. გეტყჳ თქუენ: ესრეთ იყოს სიხარული ცათა შინა ერთისათჳს ცოდვილისა, რომელმან შეინანოს, ვიდრეღა არა ოთხმეოც და ათცხრამეტთა მათ მართალთა, რომელთა არა უჴმს სინანული. 8. გინა დედაკაცსა, რომელსა აქუნდა დრაქმაჲ ათი და წარწყმიდის ერთი, არა-მე აღანთისა სანთელი და მოჰმართის სახლი და ეძიებნ გულს-მოდგინედ, ვიდრემდე პოოს იგი? 9. და პოოს რაჲ, მოუწოდის მეგობართა და მოძმეთა და ჰრქჳს მათ: ჩემ თანა გიხაროდენ, რამეთუ ვპოვე დრაქმაჲ იგი, რომელი წარვწყმიდე. 10. გეტყჳ თქუენ: ესრეთ იყოს სიხარული წინაშე ანგელოზთა ღმრთისათა ერთსა ზედა ცოდვილსა, რომელმან შეინანოს.

უფალი უშვებდა რა თავისთან მეზვერეებსა და ცოდვილებს, როგორც მკურნალი სნეულთ, აკეთებდა იმას, რისთვისაც განხორციელდა, მაგრამ ფარისეველნი, ჭეშმარიტად ცოდვილნი, ასეთ კაცთმოყვარებაზე დრტვინვით პასუხობდნენ, ვინაიდან ისინი თვლიდნენ მეზვერეებს საძულველად, თუმცა თავად ქვრივთა და ობოლთა სახლები გადაჭამეს. უფალი რაღას იქმოდა? იგი კაცთმოყვარე იყო, როგორც მეზვერეთა მიმართ, ისე მათ მიმართ ვინც ლანძღავდა მის კაცთმოყვარებას. იგი არ გარემიიქცევა არც მათგან, როგორც უკურნებელი სენით შეპყრობილთა და მდრტვინავთაგან, არამედ მკურნალობს მათ სიმდაბლით, მიუთხრობს რა იგავს ცხოვრების შესახებ, არწმუნებს მათ ნამდვილითა და თვალსაჩინოთი და თოკავს, რათა ალაგმონ თავიანთი გულისწყრომა წყალობის ასეთი სიუხვის მიმართ. ვინაიდან, თუკი ერთი ცხვრის, უგონოსა და არა ღვთის ხატად შექმნილის გამო, როდესაც მას დაკარგვის შემდგომ იპოვნიან, ამდენი სიხარულია, რამდენად დიდი უნდა იყოს სიხარული გონიერ, ღვთის ხატად შექმნილი ადამიანის გამო? აშკარაა, რომ იგავი ოთხმოცდაცხრამეტი ცხვრის ქვეშ გულისხმობ მართლებს, ხოლო ერთი ცხვრის ქვეშ - ცოდვით დაცემულს. ზოგიერთნი ასი ცხვრის ქვეშ გულისხმობენ ყველა გონიერ არსებას, ხოლო ერთი ცხვრის ქვეშ გონიერი ბუნების მონე ადამიანს, რომელიც, როდესაც გზა აებნა, კეთილმა მწყემსმა მოიძია, დატოვა რა ოთხმოცდაცხრამეტი უდაბნოში, ანუ მაღლით, ზეციურ ადგილას. ვინაიდან ზეცა, ამ სოფლიურ შფოთს მოშორებული და აღვსილი ყოველგვარი სიმშვიდითა და სიწყნარით, არის უდაბნო. უფალმა ჰპოვა რა წარწყმედილი ცხვარი, თავის მხრებზე შეისვა იგი. ვინაიდან „მან იკისრა ჩვენი სნებები და იტვირთა ჩვენი სატანჯველი (ისაია 53,4) დაუზარებლად აიღო თავზე ყველა ჩვენი ტვირთი; მან გადაიხადა ყველაფერი, რაც ჩვენ გვმართებდა და მოსახერხებლად და შრომის გარეშე გვისხნა ჩვენ და მიგვიყვანა სახლამდე, ანუ ზეცამდე. და „მოუწოდოს მეგობართა და მოძმეთა“ შესაძლოა ანგელოზებს, რომელთაც ჩვენ ვგულისხმობდით ცხვრების ქვეშ ორმაგი მიმართებით. ერთი მხრივ, რამდენადაც ყველა შექმნილი არსება ღმერთთან მიმართებაში თითქოსდა უტყვია, ამდენად ზეციურ ძალებს შესაძლებელია ცხვრები ვუწოდოთ. მეორე მხრივ, ვინაიდან ისინი მეტყველნი არიან, ანუ გონიერნი და ღმერთთან უფრო ახლოს მდგომნი ჩანან ყველა სხვა არსებასთან შედარებით, მეგობართა და მეზობელთა ქვეშ. აქ შეგვიძლია ზეციურ ძალთა დასი ვიგულისხმოთ. „დედაკაცის“ ქვეშ იგულისხმება სიბრძნე და ძალა ღმრთისა და მამისა, მისი ძე, რომელმაც დაკარგა ერთი დრაქმა მეტყველთა და მის მსგავსად შექმნილ არსებათაგან, ანუ ადამიანი და აღანთო სანთელი - თავისი ხორცი, ვინაიდან, როგორც სანთელი, რომელიც მიწისგანაა, ნათლით, რომელსაც იგი იღებს, ანათებს ბნელით მოცულს; ასევე ხორცი უფლისა, მიწიერი და მსგავსი ჩვენი ხორცისა განათდა ღვთაებრივი ნათლით, რომლისა მიერაც იგი მიღებულ იქნა. და „სახლიც დაგვილია“, ანუ მთელი ქვეყნიერება განიწმინდა ცოდვისაგან, ვინაიდან ქრისტემ მთელი ქვეყნიერების ცოდვები თავის თავზე აიღო. და დრაქმაც, ანუ მეფის გამოსახულებაც „იპოვეს“ და განიხარეს, როგორც თავად ქრისტემ, რომელმაც იპოვა იგი, ასევე ზეციურმა ძალებმა რომელნიც არსებითად მისი მეგობარნი და მეზობელნი არიან: „მეგობარნი“ რამდენადაც მის ნებას ასრულებენ; „მეზობელნი“ რამდენადაც უხორცონი არიან. მე კი ვიკითხავ: ხომ არ არიან მისი მეგობარნი ყველა ზეციური ძალნი, ხოლო მეზობელნი უახლოესნი მათგანი, როგორებიცაა: საყდარნი, ქერუბიმნი და სერაფიმნი? ვინაიდან მიაქციე ყურადღება გამოთქმას: „მეგობრებსა და მეზობლებს დაუძახებს“.  იგი აშკარად მოითითებს ორ რამეზე, თუმცა ეს შეიძლება არც იყოს განსაკუთრებით აუცილებელი.

 

[თ. 15; მ. 11-16]

11. მერმე იტყოდა და თქუა: კაცსა ვისმე ესხნეს ორ ძე. 12. და ჰრქუა უმრწემესმან მან მამასა თჳსსა: მამაო, მომეც მე, რომელი მხუდების ნაწილი სამკჳდრებელისაჲ. და განუყო მათ საცხორებელი იგი. 13. და შემდგომად არა მრავალთა დღეთა შეიკრიბა ყოველი უმრწემესმან მან ძემან და წარვიდა შორსა სოფელსა და მუნ განაბნია ნაყოფი იგი მისი, რამეთუ ცხოვნდებოდა იგი არაწმიდებით. 14. და ვითარცა წარაგო მან ყოველივე მისი, იყო სიყმილი ძლიერი მას სოფელსა, და იწყო მან მოკლებად. 15. და მივიდა და შეუდგა ერთსა მოქალაქესა მის სოფლისასა, ხოლო მან წარავლინა იგი ველად თჳსა ძოვნად ღორთა. 16. და გული-ეტყოდა განძღებად მუცლისა რქისა მისგან, რომელსა ჭამედ ღორნი, და არავინ სცის მას.

ეს იგავიც წინამორბედთა მსგავსია.  მასაც ადამიანის სახით გამოჰყავს ღმერთი, ჭეშმარიტად კაცთმოყვარე; ორი ძის სახით - ადამიანთა ორი ჯგუფი, ანუ მართლები და ცოდვილები. „და ჰრქუა უმრწმესმან მან მამისა თვისსა: მამაო, მომეც მე, რომელი მხვდების ნაწილი სამკვიდრებელისაჲ“. სიმართლე ძველი ხვედრია ადამიანური ბუნებისა, ამიტომ უფროსი ძე არ გაურბის მამის მეუფებას. ხოლო ცოდვა არის ბოროტება, რომელიც შემდგომში იშვა; ამიტომაც გაურბის მშობლის მეუფებას „უმცროსი“ ძე, რომელიც გაიზარდა შემდგომში წარმოშობილი ცოდვით. და სხვაგვარად; ცოდვილი იწოდება „უმცროსი“ ძე, როგორც ახალი წესის შემომღები, განდგომილი და შფოთის შემომტანი მამის ნების წინააღმდეგ. „მამაო, მომეც მე, რომელი მხუდების ნაწილი სამკვიდრებელისაჲ“. „სამკვიდრებელი“ არის გონება, რომელსაც ემორჩილება თავისუფლებაც, ვინაიდან ყოველი გონიერი არსება თავისუფალია. უფალი გვაძლევს გონებას, რათა თავისუფლად ვისარგებლოთ მისით, როგორც ჩვენი ჭეშმარიტი სამკვიდრებელით და ყველას თანაბრად აძლევს, ვიანიდან ყველანი თანაბრად გონიერნი არიან,თავისი თავის უფალი. მაგრამ ერთნი ჩვენგან ამ ღირსებით დანიშნულებისამებრ სარგებლობენ, მეორენი კი ღვთის ამ წყალობას უსარგებლად აქცევენ. „სამკვიდრებლის“ ქვეშ შეგვიძლია ვიგულისხმოთ აგრეთვე საერთოდ ყველაფერი, რაც უფალმა მოგვცა, კერძოდ:  ცა, მიწა, საერთოდ ყოველი ქმნილება, სჯული, წინასწარმეტყველნი. მაგრამ უმცროსმა ძემ დაინახა ცა და გააღმერთა იგი; დაინახა მიწა და თაყვანი სცა მას. ხოლო სჯულს მისას არ სურდა მიჰყოლოდა და წინასწარმეტყველებსაც ბოროტს უყოფდა. უფროსმა ძემ კი ყოველივე ამითი ღვთის სადიდებლად ისარგებლა. უფალმა ღმერთმა მისცა რა ყოველივე ეს თანაბრად, ნება დართო (თითოეულს) თავისი სურვილის მიხედვით ევლო (ეცხოვრა) და არავის, ვისაც სურს ემსახუროს მას არ აიძულებს. ვინაიდან იძულება რომ სდომოდა, გონიერებსა და თავისუფლებს არ შეგვქმნიდა. უმცროსმა ძემ ყოველივე ეს ერთად „განაბნია“. და რა იყო მიზეზი? ის რომ იგი „წარვიდა შორსა სოფელსა“, ვინაიდან როდესაც ადამიანი განუდგება ღმერთს და განეშორება ღვთის შიშს, მაშინ ის განაბნევს ყველა ღვთაებრივ ნიჭს. ვარ რა ახლოს ღმერთთან, ჩვენ არაფერს ვაკეთებთ ისეთს, რაც ღირსი იქნებოდა „წარწყმედისა“ შემდეგი თქმულის მიხედვით: „წინაისწარ ვხედავ უფალსა, წინაშე ჩემსა მარადის, რამეთუ მარჯულ ჩემსა არს, რაითა არა შევიძრა“ (ფსალ. 15,8), ხოლო დავშორდებით და განვუდგებით რა ღმერთს, ჩვენ ვითმენთ ყველანაირ ბოროტებას, შემდეგი სიტყვების მიხედვით: „რამეთუ აჰა ესერა , რომელთა განიშორეს თავნი თვისნი შენგან, იგინი წარწყმდენ“ (ფსალ. 72,27). ამრიგად, არ არის გასაკვირი, რომ მან განაბნია სამკვიდრებელი, ვინაიდან სათნოებას აქვს ერთი ზღვარი და რაღაც ერთი მთლიანობაა, ხოლო ბოროტება მრავალი ნაწილისგან შედგება და მრავალ საცდურს წარმოშობს. მაგალითად, სიმამაცისთვის ერთი ზღვარია, კერძოდ: როდის, როგორ და ვისზე უნდა გამოვიყენოთ მრისხანება, ხოლო მტრობა ორი სახისაა - შიში და კადნიერება, ხედავ, რომ განიბნევა გონება და სათნოების ერთიანობა კვება? როდესაც ეს სამკვიდრებელი განბნეულია და ადამიანი არ ცხოვრობს არც გონების მიხედვით, ანუ ბუნებრივი სჯულის მიხედვით, არც დაწერილ სჯულს მისდევს და წინასწარეტყველებს არ უსმენს, მაშინ (მისთვის) ძლიერი შიმშილი იწყება, არა შიმშილი პურისა, არამედ შიმშილი უფლის სიტყვების მოსმენისა (ამ. 8,11). და იგი იწყებს „მოკლებას“, რამდენადაც არ ეშინია უფლისა, არამედ დიდად დაშორდა მას, მაშინ როდესაც „რომელნი ეძიებენ უფალსა, არა ნაკლულევან იქმნენ ყოვლისაგან კეთილისა“ (ფსალ. 33,10). და რატომ არ არიან ნაკლულევანნი უფლის მოშიშნი?

იმიტომ, რომ უფლის მოშიშს ძლიერ უყვარს მისი მცნებები, ამიტომაც დიდება და სიმდიდრეა მის სახლში და იგი უმალ საკუთარი ნებით განაბნევს და აძლევს გლახაკებს (ფსალ. 1,111; 1,3.9). ასე შორსაა იგი ნაკლულევანებისაგან! ხოლო ის ვინც შორს წავიდა უფლისაგან და თვალწინ არ უდგას მისი მრისხანე სახე, იგი გასაკვირი არაა, რომ ნაკლულევანებას განიცდის, რამდენადაც მასში არანაირი ღვთაებრივი სიტყვა არ მოქმედებს და „წარვიდა“, ანუ შორს წავიდა და განმტკიცდა ბოროტებაში. „შეუდგა ერთსა მოქალაქესა მის სოფლისასა“. „რომელი შეეყოს უფალსა, ერთ სულს არს, უფალთან, ხოლო რომელი შეეყოს მეძავსა, ანუ ეშმაკთა ბუნებას, იყვნენ ორნივე ერთ ხორც“ (1 კორ. 6,17.16), ხდება რა მთლიანად ხორცი და არა აქვს რა თავისში ადგილი სულისათვის, ისევე როგორც წარღვნის დღეებში მცხოვრებთ. (დაბ. 6,3). „იმ სოფლის მოქალაქენი“, დაშორებულნი ღმერთს, უეჭველია რომ ეშმაკები არიან. მოასწრო რა და გახდა ძლიერ ბოროტებაში იგი „ღორებს მწყემსავს“, ანუ სხვებსაც ასწავლის ბოროტებას და ბინძურ ცხოვრებას, ვინაიდან ყველანი, ვინც პოულობენ სიამოვნებას უპატიოსნო საქმეებსა და ნივთიერ ვნებებში ჩაფლობით არსებითად ღორები არიან. ღორის თვალებს არ შეუძლიათ ზემოთ ყურება, არიან რა მოწყობილნი ასე უცნაურად. ამიტომაც ღორების მწყემსები, თუკი დაიჭერენ რა ღორს, დიდხანს არ შეუძლიათ აღკვეთონ მისი ჭყვიტინი, მას თავს უკან უწევენ და ასე აოკებენ. როგორც ადამიანი, რომელიც ისეთ სანახაობაზე მივიდა, როგორიც ჯერ არ უნახავს, როდესაც თვალებს მაღლა სწევს (სცენაზე), გაოგნებულია და დუმს, ასევე მათი თვალები, ვინც ბოროტებაში არიან გაზრდილნი ვერასოდეს ხედავენ ამაღლებულს, მათ მწყემსავს ის ვინც მრავალთ აღემატება ბოროტებაში, როგორებიც არიან: მეძავთა მეპატრონენი, ყაჩაღთა, მეზვერეთა უფროსები, ვინაიდან ბოროტებას მიჩვეული ვერ ძღება მისით.  სიამოვნება არ არის მუდმივი, არამედ როგორც მოდის, მასთან ერთადვე მიდის და ის უბედური ისევ რჩება სიცარიელით სულში, ვინაიდან ცოდვა მსგავსია „რქისა“, აქვს რა სიტკბოცა და სიმწარეც: დროებით ის ატკბობს, მაგრამ სტანჯავს საუკუნოდ და არავინ მისცემს გაძღეს ბოროტებით მას, ვინც ტკბება მისით და ვინ აღირსებს მას გაძღომასა და სიმშვიდეს? ღმერთი? მაგრამ ის არ არის მასთან; ვინაიდან ის, ვინც ბოროტებით იკვებება შორს მიდის ღმერთისგან. ეშმაკები? მაგრამ ისინი როგორ აღირსებენ, როდესაც განსაკუთრებულად ცდილობენ იმას, რომ ვერასოდეს მიიღწეოდეს სიმშვიდე და განძღომა ბოროტებისგან?

 

[თ. 15; მ. 17-21]

17. და მოეგო რაჲ თავსა თჳსსა, თქუა: რაოდენთა სასყიდლით-დადგინებულთა მამისა ჩემისათა ჰმატს პური, და მე აქა სიყმილითა წარვწყმდები. 18. აღვდგე და წარვიდე მამისა ჩემისა და ვჰრქუა მას: მამაო, ვცოდე ცად მამართ და წინაშე შენსა, 19. და არღარა ღირს ვარ მე წოდებად ძედ შენდა, არამედ მყავ მე ვითარცა ერთი მუშაკთაგანი. 20. და აღდგა და მოვიდა იგი მამისა თჳსისა. და ვიდრე შორსღა იყო, იხილა იგი მამამან მისმან და შეეწყალა. და მირბიოდა იგი და დავარდა ქედსა ზედა მისსა და ამბორს-უყოფდა მას. 21. და ჰრქუა მას ძემან მან: მამაო, ვცოდე ცად მიმართ და წინაშე შენსა და არღარა ვარ მე ღირს წოდებად ძედ შენდა.

დროთა განმავლობაში გარყვნილი გონს მოეგო, ვინაიდან სანამდის იგი თავაშვებული ცხოვრობდა, იგი არ იყო თავის გონებაზე. ნათვქამია, რომ მან გაფლანგა მთელი თავისი ავლადიდება და სამართლიანიცაა: სწორედ ამიტომ არ არის იგი თავის გონებაზე, ვინაიდან ვინც არ იმართება გონებით, არამედ ცხოვრობს როგორც უგუნური და სხვებიც მიჰყავს უგუნურებმდე, ის არ არის თავის გონებაზე და არ შერჩება თავის ავლადიდება, ანუ გონება. როდესაც ვინმე მიხვდება, თუ როგორ უბედურებაში ჩავარდა, მაშინ იგი გონს მოეგება განსჯის მეშვეობითა და სინანულით მოიქცევა ცდომილებაში ხეტიალისგან. „სასყიდლით დადგინებულთა“ ქვეშ, როგორც ჩანს, გულისხმობს კათაკმეველებს, რომელთაც, როგორც მოუნათლავებმა, ჯერ კიდევ ვერ მოასწრეს ძედ გახდომა, ხოლო კათაკმეველნი, უეჭველია, რომ გარდამეტებით კმაყოფილდებიან სულიერი პურით, საკითხავთა ყოველდღიური მოსმენით და რომ იცოდე განსხვავება სასყიდლით-დადგინებულსა და ძეს შორის, უსმინე. ცხონების მსურველნი სამი სახისაა. ერთნი როგორც მონები, იქმან სიკეთეს სამსჯავროს შიშით. ამაზე მიგვანიშნებს დავითი, როდესაც ამბობს: „განმსჭუალენ შიშითა შენითა ხორცნი ჩემნი, რამეთუ სასჯელთა შენთაგან შემეშინა“ (ფსალ. 118, 120). მეორენი - სასყიდლით - დადგინებულნი; ესენი როგორც ჩანს ისინი არიან, ვინც ცდილობენ სათნო ეყონ ღმერთს ჯილდოს მიღების სურვილით, როგორც იგივე დავითი ამბობს: „მოვდრიკე გული ჩემი ყოფად სამართალთა შენთა უკუნისამდე, მერმის მისთვის მისაგებელისა“ (ფსალ. 118, 112). ხოლო მესამენი - ძენი, ანუ ისინი, რომელნიც ღმრთის მცნებებს მისდამი სიყვარულის გამო იცავენ, რაზეც იგივე დავითი მოწმობს: „რაბამად შევიყვარე ჰსჯული შენი, უფალო, ყოველსა დღესა წურთა არს ჩემდა“ (ფსალ. 118, 97) და კვლავაც; „და აღვიპყრენ ხელნი ჩემნი მცნებათა შენთა მიმართ, რომელნიცა შევიყვარენ“ (ფსალ. 118, 48), და არა „რომელთაგან შემეშინა“ და კიდევ: „საკვირველ არიან წამებანი შენნი“ და რადგანაც საკვირველ არიან, „ამისთვის გამოიძინა ესენი სულმან ჩემმან“ (ფსალ. 118, 129). ამრიგად, როდესაც ის, ვინც ძეთა რიგს მიეკუთვნებოდა, მაგრამ შემდეგ ცოდვის გამო მოაკლდა უფელბას ძედ წოდებისა, დაინახავს, რომ სხვები ტკბებიან ღმრთაებრივი ნიჭებით, ეზიარებიან ღმრთაებრივ საიდუმლოებებსა და ღვთაებრივ პურს (ხოლო სასყიდლით დადგინებულთა ქვეშ შეიძლება ვიგულისხმოთ არა მხოლოდ კათაკმეველნი, არამედ საერთოდ ეკლესიის წევრები, რომელნიც პირველთა რიგს არ მიეკუთვნებიან. მაშინ მან უნდა უთხრას თავის თავს ეს სიტყვები სინანულისა: „რაოდენთა სასყიდლით-დადგინებულთა მამისა ჩემისათა ჰმატს პური, და მე აქა სიყმილითა წარვწყმდები“. არამედ „აღდეგ“, ანუ ცოდვით დაცემისგან, „წარვიდე მამისა ჩემისა და ვრქუა მას: მამაო! ვცოდე ცად მიმართ და წინაშე შენსა“. დავტოვე რა ზეციური, მე შევცოდე მის წინაშე, როდესაც ვამჯობინე მას საძულველი სიამოვნება და ნაცვლად ზეცისა, საკუთარი სამშობლოსი, მშიერი ქვეყანა ავირჩიე, ვინაიდან, როგორც ის, ვინც შეიძლება ითქვას, სცოდავს ოქროს წინაშე, ვინც მას ტყვიას ამჯობინებს, ისე ის სცოდავს ზეცის წინაშე, ვინც მას მიწიერს ამჯობინებს. ვინაიდან, ის უეჭველია, შორდება ზეცისაკენ მიმავალ გზას და დააკვირდი, რომ როდესაც ის სცოდავდა, მაშინ იგი თითქოსდა ღვთის წინაშე არ სჩადიოდა ცოდვას, ხოლო როდესაც ნანობს, თავს ცოდვილად გრძნობს ღვთის წინაშე. "და აღდგა და მოვიდა იგი მამისა თვისისა". ვინაიდან ჩვენ არა მხოლოდ უნდა ვისურვოთ ის, რაც ღვთისთვისაა სათნო, არამედ თავად საქმითაც აღვასრულოთ. შენ ნახე ახლა მხურვალე სინანული, შეხედე მამის გულმოწყალებასაც. იგი არ ელოდება სანამ ძე მივა მასთან, არამედ თავად იჩქარის მისაგებებლად და ეხვევა მას. ვინაიდან არის რა მამა ბუნებით, ღმერთი მამაა თავისი სიკეთითაც. იგი მთლიანად ხვევს ხელს ძეს, რათა ყოველი მხრიდან შეიერთოს თავისთან, როგორც ნათქვამია: "უფლის დიდება უკან გამოგყვება" (ესაია 58.8). ადრე, როდესაც ძე თავად დაშორდა, დრო იყო მამასაც უარი ეთქვა მოხვევაზე, ხოლო როდესაც ძე მიუახლოვდა ლოცვისა და მისდამი მიმართების მეშვეობით, მაშინ მისი მოხვევაც დროული გახდა.

მამა "დავარდა ქედსა ზედა" ძისა, უჩვენა რა, რომ იგი, ადრე ურჩებაში მყოფი, ახლა მორჩილი გახდა და "ამბორს უყოფდა მას" შერიგების აღსანიშნავად, განწმინდა რა ბაგენი ადრე შებიწლულისა, როგორც ერთგვარი ზღურბლი და მისი მეშვეობით განწმენდდა შინაგანსაც.

[თ. 15; მ. 22-24]

22. ჰრქუა მამამან მისმან მონათა თჳსთა: გამოიღეთ სამოსელი პირველი და შეჰმოსეთ მას და შეაცუთ ბეჭედი ჴელსა მისსა და ჴამლნი ფერჴთა მისთა. 23. და მოიბთ ზუარაკი იგი ჭამებული და დაკალთ, და ვჭამოთ და ვიხარებდეთ, 24. რამეთუ ძე ესე ჩემი მომკუდარ იყო და განცოცხლდა, წარწყმედულ იყო და იპოვა. და იწყეს განცხრომად.

“მონების” ქვეშ შეგიძლია იგულისხმო ანგელოზები, რამდენადაც ისინი არსებითად მომსახურე სულები არიან, მათდა სამსახურად მოვლინებულნი, რომელთაც უნდა დაიმკვიდრონ საუკუნო სიცოცხლე (ებრ. 1.14). ვინაიდან ისინი ბოროტებისაგან მოქცეულს “პირველ” სამოსელში გამოაწყობენ, ანუ ან წინანდელში, რომელსაც ჩვენ ცოდვით დაცემამდე ვატარებდით, სამოსელში უხრწნელებისა, ან ყველა სხვა დანარჩენზე უკეთესს სამოსელში, როგორიცაა სამოსელი ნათლობისა. ვინაიდან იგი პირველი ჩამეცმევა მე და მისი მეშვეობით ვიხდი სამოსელს უხამსობისა. “მონების” ქვეშ შეგიძლია იგულისხმო ანგელოზები იმიტომაც, რომ ისინი ემსახურებიან ყოველივე იმას, რაც ჩვენი გულისთვის აღესრულება და იმიტომაც, რომ ჩვენ მათი მეშვეობით განვიწმინდებით. “მონების” ქვეშ შეგიძლია იგულისხმო მღვდლებიც, რამდენადაც ისინი მოქცევის მსურველს აცმევენ ნათლობისა და სწავლების სიტყვის მეშვეობით და მოსავენ მას პირველი შესამოსლით, ანუ თავად ქრისტეთი, ვინაიდან ჩვენ ყოველთა რაოდენთა ქრისტეს მიმართ ნათელ-ვიღეთ, ქრისტე შევიმოსეთ (გალ. 3.27). და შეაცუამს “ბეჭედს ხელზე”, ანუ ბეჭედს ქრისტიანობისა, რომელსაც ჩვენ საქმეების მეშვეობით ვიღებთ, ვინაიდან ხელი არის ნიშანი ქმედებისა, ხოლო ბეჭედი – დამოწმებისა. ამრიგად, მას ვინც ინათლება და საერთოდ მოიქცევა ბოროტებისგან, უნდა ჰქონდეს ხელზე – ანუ თავის ქმედით ძალაზე, ბეჭედი და ნიშანი ქრისტიანისა, რათა შეძლოს აჩვენოს, თუ როგორ განახლდა მისი შემოქმედის ხატების შესაბამისად. ან სხვაგვარად: “ბეჭდის” ქვეშ შეგიძლია იგულისხმო საწინდარი სულისა. ვიტყვი ასე: ღმერთი მოგვცემს უსრულყოფილეს სიკეთეებს მაშინ, როდესაც დადგება მათი დრო, ახლა კი, დასარწმუნებლად, თითქოს და საწინდრად მომავალი სიკეთეებისა, გვაძლევს ამ სახის ნიჭებს: პირველთ – ნიჭს სასწაულთქმედებისა, მეორეებს – ნიჭს სწავლებისა, სხვებს – რაიმე სხვა ნიჭს. ვიღებთ რა ამ ნიჭებს, ჩვენ მტკიცედ ვსასოებთ უსრულყოფილესთა მიღებაზეც. გვეძლევა “ხამლნი ფერხთა” ჩვენთა, რათა ისინი დაცულნი იქნენ როგორც მორიელთაგან, ანუ შეცოდებათაგან, ჩანს მცირეთა და საიდუმლოთაგან, როგორც დავითი ამბობს (ფს. 18.13), თუმცა კი მაინც მომაკვდინებელთაგან, ასევე გველთაგან, რომელნიც ხილულად საზიანოდ ითვლებიან, ანუ ცოდვათაგან და სხვაგვარადაც: პირველშესამოსელის პატივის მიმღებს ეძლევა ფეხსაცმელი იმის ნიშნად, რომ უფალი განამზადებს მას რათა ახაროს და ი`სახუროს სხვათა სასარგებლოდ, ვინაიდან ქრისტიანის განმასხვავებელი ნიშანია იყოს გამოსადეგი სხვათათვის. ვინ არის  „ზუარაკი იგი ჭამებული“, დაკლული და შეჭმული, ამის მიხვედრა ძნელი არ არის. იგი, ეჭვგარეშეა, რომ ჭეშმარიტი ძე ღმრთისაა. რამდენადაც იგი ადამიანია და შეიმოსა ხორცი, ბუნებით უგონო და პირუტყვთა მსგავსი, თუმცა კი აღავსო იგი საკუთარი სრულქმნილებებით, ამდენად იწოდება ზვარაკად. ამ ზვარაკს არ გამოუცდია უღელი ცოდვისა, არამედ არის ზვარაკი „ჭამებული“, რამდენადაც სოფლის შექმნამდე იყო წინასწარ განჩინებული ამ საიდუმლოსთვის (1 პეტ, 1,20). შესაძლოა გამორჩეულად მოგეჩვენოთ ის რაც კიდევ უნდა ითქვას, მაგრამ დაე ითქვას. პური, რომელსაც ჩვენ განვტეხთ, თავისი შესახედაობით ხორბლისაგან შედგება, ამიტომაც შეიძლება ეწოდოს ხორბლით „ჭამებული“, ხოლო სულიერი მხრივ არის ხორცი ქრისტესი, ამიტომაც შეიძლება ეწოდოს „ზვარაკი“. და ამრიგად, ერთი და იგივე არის ზვარაკიცა და ჭამებულიც. ამრიგად, ყოველი მონანული და შექმნილი ძედ ღმრთისა, განსაკუთრებით კი განახლებული და საერთოდ, ცოდვისაგან განწმენდილი ეზიარება ამ „ზვარაკს ჭამებულს“ და ხდება მხიარულების მიზეზი მამისა და მისი მონებისათვის, ანგელოზებისა და მღვდლებისათვის: „რამეთუ მომკვდარ იყო და განცოცხლდა, წარწყმედულ იყო და იპოვა“. იმ მიმართებით, რომ იგი ბოროტებაში იმყოფებოდა, იგი “მკვდარი” იყო ანუ უიმედო, ხოლო იმასთან მიმართებაში, რომ ადამიანური ბუნება ადვილად მიდრეკადია და ბოროტებიდან შეიძლება მოექცეს სიკეთისაკენ, იგი იწოდება „წარწყმედულად“, ვინაიდან სიტყვა „დაკარგული“, უფრო ზომიერია, ვიდრე „მკვდარი“.

 

[თ. 15; მ. 25-32]

25. და იყო ძე იგი მისი უხუცესი ველსა გარე. და ვითარცა მოვიდოდა და მოეახლა სახლსა მას, ესმა ჴმაჲ სიხარულისაჲ და განცხრომისაჲ. 26. და მოუწოდა ერთსა მონათაგანსა და ჰკითხვიდა, ვითარმედ: რაჲ არს ესე? 27. ხოლო მან ჰრქუა მას, რამეთუ: ძმაჲ შენი მოსრულ არს, და მამამან შენმან დაკლა ზუარაკი იგი ჭამებული, რამეთუ ცოცხლებით მოვიდა იგი. 28. ხოლო იგი განრისხნა და არა უნდა შინა შესლვად. ხოლო მამაჲ მისი გამოვიდა ჰლოცვიდა მას. 29. და მან მიუგო და ჰრქუა მამასა თჳსსა: აჰა ესერა ესოდენნი წელნი გმონენ შენ და არასადა მცნებასა შენსა გარდავჰჴედ, და არასადა მომეც ერთი თიკანი, რაჲთამცა მეგობართა ჩემთა თანა ვიხარე. 30. და ოდეს ძე ესე შენი მოვიდა, რომელმან შეჭამა საცხორებელი შენი მეძავთა თანა, დაუკალ მას ზუარაკი იგი ჭამებული. 31. ხოლო მან ჰრქუა მას: შვილო, შენ მარადის ჩემ თანა ხარ, და ჩემი ყოველი შენი არს. 32. ხოლო აწ მხიარულებაჲ და სიხარული ჯერ-არს, რამეთუ ძმაჲ ესე შენი მომკუდარ იყო და განცოცხლდა, წარწყმედულ იყო და იპოვა.

აქ სვამენ ყბადაღებულ კითხვას: როგორღა აღმოჩნდება შურიანი ძე, რომელიც სხვა მხრივ ცხოვრობდა და ემსახურებოდა მამას კეთილად? მაგრამ იგი გადაწყდება, როგორც კი მიხვდებიან, თუ რატომ ითქვა ეს იგავი. ეს იგავი, წინათა მსგავსად, უეჭველია ითქვა იმიტომ, რომ ფარისვლები, თვლიდნენ რა თავს სუფთებად და მართლებად, დრტვინავდენ უფალზე, რადგანაც იგი მეზვერეებსა და მეძავებს იღებდა. თუკი იგი, ნათქვამია იმის გამო, რომ დრტვინავდნენ ფარისევლები, რომელნიც როგორც ჩანს, მეზვერეებზე უფრო მართლები იყვნენ, დააკვირდი, რომ სახე ძისა, როგორც ჩანს, მდრტვინავისა, მიეკუთვნება ყველას, ვინც ცდუნდება ცოდვილთა უეცარი კეთილდღეობითა და ცხონებით. მაგრამ ეს არ არის შური, არამედ გადმოღვრა ღმრთაებრივი კაცთმოყვარებისა, რომელიც გაუგებარია ჩვენთვის და ამიტომაც დრტვინვას იწვევს. განა დავითსაც არ გამოყავს პირი, რომელიც ცოდვილთა მშვიდობით ცდუნდება (ფსალ. 72,3), ისევე როგორც იერემიას, როდესაც ამბობს: „რატომ წყალობს ბედი ბოროტმოქმედს, რატომ არიან უზრუნველად მატყუარები? შენ დანერგე ისინი და გაიდგეს ფესვი“ (იერ. 12, 1-2). ყველაფერი ეს დამახასიათებელია სუსტი და საცოდავი გონებისათვის კაცისა, რომელიც აღშფოთებულია და შეცბუნება იპყრობს უღირსების ხილვისას, კერძოდ: მანკიერ ადამიანთა კეთილდღეობისა, ამიტომაც უფალი ამ იგავით თითქოსდა ასე ეუბნება ფარისევლებს: დაე ასე იყოს, რომ თქვენ, ამ ძის მსგავსად, მართლები და ღვთისათვის სათნონი ხართ მამის წინაშე; მაგრამ მე გთხოვთ თქვენ, მართლებსა და სუფთებს, ნუ დრტვინავთ იმაზე, რომ ჩვენ ვმხიარულობთ ცოდვილის გადარჩენის გამო, ვინაიდან ისიც ხომ ძეა. ამრიგად, აქედან შური კი არ ჩანს, არამედ ამ იგავით უფალი შთააგონებს ფარისევლბეს, რომ ისინი არ მწუხარებდნენ ცოდვილის მიღების გამო, თუნდაც ისინი მართლები იყვნენ თავად და ღვთის ყველა მცნებას იცავდნენ და სრულიადაც არაა გასაკვირი, თუკი ჩვენ წყენა გვიპყრობს იმათი მიღების გამო, ვინც უღირსად გვეჩვენება. იმდენად დიდია კაცთმოყვარება უფლისა და ისე უხვად გვანიჭებს თავის სიკეთეებს, რომ აქედან შესაძლოა დრტვინვაც იშვას. ასე ვამბობთ ჩვენ ჩვულებრივ საუბარშიც. ხშირად კეთილს ვუყოფთ რა ვინმეს, შემდეგ კი ვერ მივიღებთ მისგან მადლობას, ჩვენ ვამბობთ: ყველანი მკიცხავენ იმის გამო, რომ ამდენი სიკეთე გაგაკეთე: თუმცა შესაძლოა არც არავინ გვკიცხავდეს, მაგრამ გვსურს რა ვუჩვენოთ სიდიდე სიკეთისა, ჩვენ ვიგონებთ ამას.  განვიხილოთ ეს იგავი ნაწილ-ნაწილ და თითქოსდა მოკლე გადმოცემით, უფროსი ძე იყო „ველსა გარე“, ანუ ამ სოფელში, ამუშავებდა რა თავის მიწას, ანუ სხეულს, რათა მოჭარბებულად ჰქონოდა პური, რომელსაც სთესვიდა ცრემლით, რათა სიხარულით მოემკო (ფსალ. 125,5). გაიგო რა მომხდარის შესახებ, მას არ სურდა გაეზიარებინა საერთო სიხარული, არამედ კაცთმოყვარე მამა გამოდის, ეძახის მას და ამცნობს, რომ მხიარულების მიზეზს წარმოადგენს განცოცხლება მკვდრისა, რაც მან არ იცოდა, როგორც ადამიანმა, რომელიც ცდუნდება და ბრალს დებს მამას იმის გამო, რომ მან ერთი თიკანიც კი არ მისცა, ხოლო გარყვნილისთვის კი დაკლა ზვარაკი წმებული. რა აღინიშნება თიკანით? შეგიძლია გაიგო იქიდან, რომ ყოველი თიკანი მარცხენა მხარეს მიეკუთვნება ცოდვილთა მხარეს (მათე 25, 33. 41). ამრიგად, კეთილზნეობრივი ეუბნება მამას: მე ცხოვრებას ყოველგვარ შრომაში  ვატარებდი, ვითმენდი დევნას, უსიამოვნებას, შეურაცხყოფებს ცოდვილთაგან და შენ ერთხელაც არ დაგიკლავს ჩემთვის და ერთხელ არ მოგიკლავს ცოდვილი, რათა მე მეპოვა მცირეოდენი შვება. მაგალითად, აქავე იყო თიკანი ილიასთან მიმართებაში. იგი დევნიდა წინასწარმეტყველებს, მაგრამ უფალმა არ მისცა მაშინვე ეს თიკანი დასაკლავად, რათა ცოტათი გაეხარებინა ილია და დაემშვიდებინა მის მეგობარ წინასწარმეტყველბთან ერთად. ამიტომაც ილია ეუბნება ღმერთს: „დაანგრიეს შენი სამსხვერპლოები, მახვილით დახოცეს შენი წინასწარმეტყველნი“ ( 3 მეფ. 19,14). დავითთან მიმართებაში თიკანი საული იყო და ყველა მისი ცილისმწამებელი, რომელთაც უფალი ნებას რთავდა განეცადათ იგი და რომელთაც არ ხოცავდა დავითის სიამოვნებისათვის, ამიტომაც ამბობს იგი: „ვიდრემდის ცოდვილნი, უფალო, ვიდრემდის ცოდვილნი იქადოდიან“ (ფსალ. 93,3). ასევე ეს სახარებაში წარმოდგენილი ძე ამბობს: ვინც გამუდმებით შრომაშია, მას არავითარი ნუგეში არ ეცი, დასაკლავადაც არ მიეცი არავინ ჩემს შეურაცმყოფელთაგან, ახლა კი ასე, უშრომელად, აცხონებ გარყვნილს! ამრიგად, მთელი მიზანი ამ იგავისა, უფალზე ფარისეველთა დრტვინვასთან დაკავშირებით თქმულისა, მის მიერ ცოდვილის მიღების გამო, მდგომარეობს იმაში, რათა გვასწავლოს ჩვენ, რომ არ უარვყოთ ცოდვილნი და არ ვდრტვინავდეთ, როდესაც უფალი იღებს მათ, თუნდაც ჩვენ მართალნი ვიყოთ. უმცროსი ძე - მეძავნი და მეზვერენია. უფროსი ძე - ფარისეველნი და მწიგნობარნი, სავარაუდოდ მართლებად მიღებულნი. უფალი თითქოსდა ასე ამბობს: დაე თქვენ ნამდვილად მართლები ხართ და არ გადასულხართ არცერთ მცნებას, მაგრამ ნუთუ არ უნდა მივიღოთ ისინი, ვინც ბოროტებისგან მოიქცევიან? მსგავს მდრტვინავთ შეაგონებს უფალი ამ იგავით. ჩემთვის არცთუ უცნობია ის, რომ ზოგიერთნი უფროსი ძის ქვეშ ანგელოზებს გულისხმობენ, ხოლო უმცროსის ქვეშ - ადამიანურ ბუნებას, რომელიც აჯანყდა და არ დაემორჩილა მიცემულ მცნებას. სხვები გულისხმობდნენ უფროსის ქვეშ ისრაიტელთ, ხოლო უმცროსისა - წარმართებს, მაგრამ ჭეშმარიტებაა ის, რაც ახლა ვთქვით, კერძოდ: რომ უფროსი ძე წარმოადგენს სახეს მართალთა, ხოლო უმცროსი - ცოდვილთა და მონანულთა, და მთელი ეს წყობა იგავისა ფარისეველთა გამო შედგა, რომელთაც უფალი შთააგონებს, რომ თუნდაც თავად მართლები იყვნენ, არ უნდა განაწყენდნენ ცოდვილთა მიღებით. ამრიგად, დაე ნურავინ დარჩება შეურაცხყოფილი უფლის განგებით, არამედ დაითმინოს იმ შემთხვევაშიც, როდესაც ბედნიერნი ხდებიან და ცხონდებიან აშკარა ცოდვილნი. იქნებ მან, ვისაც შენ ცოდვილად თვლი, სინანული შესწირა და ამის გამო იქნა მიღებული. ასევე შესაძლოა დაფარული სათნოებანი გააჩნია და მათ გამო წარმოსდგება კეთილად ღვთის თვალში.

 

თავი მეთექვსმეტე

[თ. 16; 1-9]

1. და ეტყოდა მოწაფეთაცა: კაცი ვინმე იყო მდიდარი, რომელსა ესუა მნე. და ესე შეასმინეს მას, ვითარმედ განაბნია ნაყოფი მისი. 2. და მოუწოდა და ჰრქუა მას: რაჲ არს ესე, რომელ მესმის შენთჳს? მომეც მე სიტყუაჲ სამნოჲსა შენისაჲ, რამეთუ არღარა ჴელ-გეწიფების ამიერითგან მნეობად. 3. ხოლო მნემან მან თქუა გულსა თჳსსა: რაჲ ვყო, რამეთუ უფალი ჩემი მიმიღებს სამნოსა ჩემსა? საქმედ არა ძალ-მიც, თხოვად მრცხუენის. 4. უწყი, რაჲ ვყო, რაჲთა, რაჟამს გარდავდგე მნობისაგან, შემიწყნარონ მე სახლთა მათთა. 5. და მოუწოდა კაცად-კაცადსა, თანა-მდებსა უფლისა თჳსისასა და ჰრქუა პირველსა მას: რაოდენი თანა-გაც უფლისა ჩემისაჲ? 6. და მან თქუა: ასი საწნეხელი ზეთისაჲ. და ჰრქუა მას: მიიღე ჴელით-წერილი შენი და დაჯედ ადრე და დაწერე ერგასისი. 7. მერმე სხუასა ჰრქუა: შენ რაოდენი თანა-გაც? ხოლო მან თქუა: ასი სათოელი იფქლისაჲ. ჰრქუა მასცა: მიიღე ჴელით-წერილი შენი და დაწერე: ოთხმეოცი. 8. და აქო უფალმან მნე იგი სიცრუვისაჲ, რამეთუ გონიერად ყო. რამეთუ ძენი ამის სოფლისანი უგონიერეს არიან უფროჲს ძეთა ნათლისათა ნათესავსა შორის მათსა. 9. და მე გეტყჳ თქუენ: ისხენით თავისა თქუენისა მეგობარნი მამონაჲსა მისგან სიცრუვისა, რაჲთა, რაჟამს მოაკლდეთ თქუენ ამიერ, შეგიწყნარნენ თქუენ საუკუნეთა მათ საყოფელთა.

ყოველი იგავი შეფარულად და ხატოვნად გადმოსცემს რაიმე საგნის არსს, მაგრამ იგი ყველაფერში არ ჰგავს იმ საგანს, რომლის ასახსნელადაც იქნა აღებული, ამიტომაც არ უნდა ავსნათ ყოველი ნაწილი იგავისა წვრილმანებამდე, არამედ ვისარგებლებთ რა საგნით, რამდენადაც მართებულია, სხვა ნაწილები ყურადღების გარეშ უნდა დავტოვოთ, როგორც იგავის მთლიანობისათვის მიმატებული, მაგრამ სრულ შეუსაბამობაში მყოფი საგანთან. ასევე უნდა მოვიქცეთ მოცემული იგავის შემთხვევაშიც, ვინაიდან თუკი ყველაფრის უფაქიზეს წვრილმანებამდე ახსნას შევუდგებით: ვინაა მნე, ვინ დაადგინა იგი სამნეოდ, ვინ შეასმინა იგი, ვინ არიან მევალენი, რატომ მართებს ერთს ზეთი, მეორეს კი პური, რატომაა ნათქვამი, რომ თითოეულს ასი მართებდა და თუკი ყოველივე სხვას ზედმეტი ცნობისმოყვერობით გამოვიკვლევთ,  ჩვენს საუბარს ბნელს გავხდით და სიძნელეებით იძულებულნი შესაძლოა სასაცილო ახსნებამდეც მივიდეთ, ამიტომაც, ამ იგავით უნდა ვისარგებლოთ იმდენად, რამდენადაც შესაძლებელია. უფალს სურს გვასწავლოს აქ მართებულად განვკარგავდეთ ჩვენთვის ჩაბარებულ სიმდიდრეს. ჯერ ერთი, ჩვენ ვსწავლობთ იმას, რომ ჩვენ არა ვართ ქონების ბატონ-პატრონნი, ვინაიდან არაფერი გაგვაჩვნია საკუთარი, არამედ მმართველნი ვართ სხვისი ქონებისა, ჩაგვაბარა რა იგი მეუფემ იმისათვის, რათა კარგად განვკარგოთ იგი და დაე როგორც იგი გვიბრძანებს, შემდეგ ვსწავლობთ იმას, რომ თუკი ჩვენ სიმდიდრის განკარგვისას მეუფის აზრის თანახმად არ ვიქცევით, არამედ საკუთარი ვნებების დასაკმაყოფილებლად ვფლანგავთ მას, ჩვენ ისეთი მმართველნი ვართ, რომელნიც შეასმინეს, ვინაიდან ნება მეუფისა ისეთია, რომ ჩვენთვის ჩაბარებული ჩვენთან ერთად მომსახურეთა საჭიროებებისთვის გამოვიყენოთ და არა საკუთარი სიამოვნებისთვის,  როდესაც შეგვასმენენ და შესაძლოა ჩამოგვართვან ქონების მართვა, ანუ განგდებულ ვიქნეთ აქაური ცხოვრებიდან, როდესაც სწორედ ჩვენ წარვდგებით ანგარიშით მართვის შესახებ, აქედან განსვლის შემდგომ, მაშინ ჩვენ გვიანღა ვამჩნევთ, თუ რა უნდა ვაკეთოთ და ვიძენთ მეგობრებს უმართლო სიმდიდრით. უმართლოდ იწოდება ის სიმდიდრე, რომელიც უფალმა ძმათა და თანამომსახურეთა საჭიროებებისთვის გამოსაყენებლად ჩაგვაბარა, ჩვენ კი მას ჩვენთვის ვიტოვებთ, მაგრამ გვიანღა ვიგრძნობთ, თუ ვის უნდა მივმართოთ და რომ ამ დღეს ჩვენ აღარც მუშაობა შეგვიძლია, ვინაიდან აღარაა დრო ქმედებისა, არც მოწყალების თხოვნა, ვინაიდან უმართებულია, რამდენადაც ქალწულნი მთხოველნი (მოწყალებისა) სულელებად იწოდებიან (მათე 25,8). რისი გაკეთებაღა გვრჩება? გავუყოთ ძმებს ეს ქონება, რათა როდესაც აქედან განვალთ, ანუ გადავსახლდებით აქაური ცხოვრებიდან, რათა გლახაკებმა სამუდამო განსასვენებელში მიგვიღონ. ვინაიდან გლახაკებს ქრისტეში სამუდამო განსასვენებელი ხვდებათ წილად, სადაც მათ შეუძლიათ მიიღონ ისინი, ვინც მათდამი სიყვარული გამოხატა ქონების დარიგებით, თუმცა იგი, როგორც კუთვნილება მეუფისა, თავიდანვე გლახაკებს უნდა დარიგებოდა.  ისინი არსებითად მევალენი არიან თანახმად თქმულისა: „მარადღე სწყალობს და ავასხებს მართალი“ (ფსალ. 36,26) და სხვა ადგილას: „ღარიბ-ღატაკის განმკითხველი სესხს აძლევს უფალს (იგავ. 19,17). ამრიგად წინასწარ ყოველივე უნდა დაერიგებინა ამ კეთილი მევალეებისთვის, რომელნიც ასმაგად იხდიან. თუმცა, როდესაც ჩვენ აღმოვჩნდებით მნენი სიცრუისა, უსამართლოდ ვიტოვებთ რა იმას, რაც სხვებისთვისაა განკუთვნილი. მუდმივად კი არ უნდა დავრჩეთ ამ არაადამიანურ მდგომარეობაში, არამედ უნდა დავურიგოთ იგი გლახაკებს, რათა მათ სამუდამო განსასვენებელში მიგვიღონ. როდესაც ჩვენ ასე ავხსნით ამ იგავს, ახსნაში არ შეგვხვდება არც რაიმე ზედმეტი, არც განსაკუთრებული, სიზმრისმეტყველებითი, თუმცა გამოთქმა: „ძენი ამის სოფლისანი უგონიერეს არიან“ და ა. შ. ვგონებ, რაღაც სხვას აღნიშნავს, მაგრამ არა რაიმე გაუგებარსა და უცნაურს. „ძეთა ამათ სოფლისათა“ უწოდებს მათ, ვინც ყველაფერს იგონებენ, რაც დედამიწაზე სასარგებლოა მათთვის, ხოლო „ძეთა ნათლისათა“ - იმათ, ვინც ღვთისადმი სიყვარულის გამო უნდა გადასცენ სხვებს სულიერი სიმდიდრე. ამრიგად, აქ ნათქვამია, რომ ადამიანები, რომელნიც დადგენილნი არიან ადამიანური ქონების მმართველებად, ყველანაირად ზრუნავენ იმაზე, რომ მმართველების ჩამორთმევის შემდეგ ჰქონდეთ სანუგეშო, ხოლო ძენი ნათლისანი, რომელნიც დაადგინეს, ანუ ანდეს სულიერი ქონების მართვა, სრულიად არ ფიქრობენ იმაზე, რომ ამის შემდეგ მიიღონ რაიმე სარგებელი. ამრიგად, ძენი ამის სოფლისანი არსებითად ისინი არიან, ვინც ადამიანური საქმეების მართვა აქვთ ჩაბარებული და რომელთაც „ნათესავსა შორის მათსა“, ანუ ამ ცხოვრებაში ჭკვიანურად მიჰყავთ თავიანთი საქმეები, ხოლო ძენი ნათლისანი ისინი არიან, ვინც მიიღეს ქონება იმისათვის, რათა ღვთივსათნოდ მართონ იგი. აღმოჩნდება, რომ ადამიანური ქონების მართვისას ჩვენ ჭკვიანურად მიგვყავს ჩვენი საქმეები და ვცდილობთ, რომ გვქონდეს რაიმე თავშესაფარი ცხოვრებისა მაშინაც, როდესაც მოვაკლდებით მმართველობას, ხოლო როდესაც ვმართავთ ქონებას, რომელსაც ღვთის ნების შესაბამისად უნდა განვკარგავდეთ, როგორც ჩანს, არ ვზრუნავთ იმაზე, რომ ჩვენი ამ ქვეყნიური ცხოვრებიდან განსვლის შემდეგ არ დაგვეკისროს პასუხისმგებლობა მართვისათვის და არ დავრჩეთ ყოველგვარი ნუგეშის გარეშე. იმიტომაც გვეწოდება ჩვენ უგუნურნი, რომ არ ვფიქრობთ იმაზე, თუ რა იქნება სასარგებლო ჩვენთვის ამის შემდგომ. არამედ შევიძინოთ მეგობრები გლახაკთა შორის, დავხარჯავთ რა მათზე უმართლო სიმდიდრეს, რომელიც ღვთისაგან სიმართლის იარაღად მოგვეცა, მაგრამ ჩვენს სასარგებლოდ დავაკავეთ და ამიტომ უმართლოდ გადაიქცა. თუკი სიმდიდრე, მართალი გზით მოპოვებული, როდესაც მას კარგად არ მართავენ და გლახაკებს არ ურიგებენ, უმართლოდ და მამონად გადაიქცევა, მით უფრო ითქმის ეს უმართლო სიმდიდრეზე. დაე, ამ უკანასკნელით მეგობრები შევიძინოთ საკუთარი თავისთვის, რათა როდესაც მოვკვდებით და ამქვეყნიური ცხოვრებიდან გადავსახლდებით, სულმოკლეობა შეგვიპყრობს რა განკითხვისაგან, მათ იქ საუკუნო განსასვენებელში მიგვიღონ ჩვენ.

 

[თ. 16; მ. 10-13]

10. სარწმუნოჲ იგი მცირესა ზედა და მრავალსა ზედაცა სარწმუნო არს; და რომელი მცირესა ზედა ცრუ არს, მრავალსაცა ზედა ცრუ არს. 11. უკუეთუ სიცრუვისა ამას მამონასა სარწმუნო არა იქმნნეთ, ჭეშმარიტი იგი ვინ გარწმუნოს თქუენ? 12. და უკუეთუ სხჳსასა ამას სარწმუნო არა იქმნნეთ, თქუენი იგი ვინ მოგცეს თქუენ? 13. არავის მონასა ჴელ-ეწიფების ორთა უფალთა მონებად: ანუ ერთი იგი მოიძულოს და ერთი შეიყუაროს, და ანუ ერთისაჲ თავს-იდვას და ერთი შეურაცხ-ყოს. ვერ ჴელ-ეწიფების ღმრთისა მონებად და მამონაჲსა.

უფალი ისევ გვასწავლის იმას, რომ სიმდიდრეს ღვთის ნების შესაბამისად უნდა ვმართავდეთ. „სარწმუნოჲ იგი მცირესა ზედა“, ანუ კარგად განმკარგავი მისთვის ჩაბარებული ქონებისა ამ სოფელში, სარწმუნოა „მრავალსა ზედაცა“, ანუ საუკუნო ცხოვრებაშიც ღირსია ჭეშმარიტი სიმდიდრისა. „მცირეს“ უწოდებს მიწიერ სიმდიდრეს, ვინაიდან იგი ჭეშმარიტად მცირეა, უმნიშვნელოც კი, რამდენადაც მსწრაფლწარამავალია; „მრავალს“ კი - ზეციურ სიმდიდრეს, რამდენადაც იგი სულ მატულობს და მატულობს. ამიტომაც, ვინც სარწმუნო არ აღმოჩნდა ამ მიწიერ სიმდიდრეში და ძმათა საერთო სარგებლობისათვის მიცემული თავად მიითვისა, იგი არ იქნება ღირსი იმ მრავლისაც, არამედ უარყოფილი იქნება, როგორც არა სარწმუნო. ხსნის რა თქმულს, ამატებს: „უკუეთუ სიცრუვისა ამას მამონისა სარწმუნო არა იქმნნენით, ჭეშმარიტი იგი ვინ გარწმუნოს თქვენ? „სიცრუის“ ანუ უმართლო უწოდა სიმდიდრეს, რომელიც ჩვენთან რჩება; ვინაიდან იგი, რომ არ ყოფილიყო უმართლო არც გვექნებოდა ჩვენ. ახლა კი, რამდენადაც იგი ჩვენ გვაქვს, ცხადია, რომ უმართლოა, რამდენადაც იგი დაკავებულია ჩვენს მიერ და არ დაურიგდა გლახაკებს. ვინაიდან სხვისი ქონებისა და გლახაკთა კუთვნილების მიტაცება უსამართლობაა. ამრიგად, ვინც ცუდად და არასწორად მართავს ამ ქონებას, როგორ უნდა ვანდოთ მას „ჭეშმარიტი“ სიმდიდრე? და ჩვენ ვინ მოგვცემს „ჩვენსას“, როდესაც არასწორად განვაგებთ „სხვისას“ ანუ „ქონებას“? ის კი „სხვისაა“, რამდენადაც გლახაკთათვისაა განკუთვნილი და მეორე მხრივ, რამდენადაც ჩვენ არაფერი მოგვიტანია ამ ქვეყნად, არამედ შიშველნი ვიშვით. ჩვენი ხვედრი კი ზეციური და ღმრთაებრივი სიმდიდრეა, ვინაიდან იქაა ჩვენი მოქალაქეობა (ფილ. 3,20). ქონება და შენაძენი უცხოა ადამიანისთვის, რომელიც ღვთის ხატადაა შექმენილი, რადგანაც მათგან არაფერი ჰგავს მას, ხოლო ღმრთაებრივი სიკეთეებით ტკბობა და ღმერთთან ურთიერთობა - ახლოსაა ჩვენთან. აქამდე უფალი გვასწავლიდა, თუ როგორ უნდა გვემართა სწორად სიმდიდრე, ვინაიდან იგი სხვისია და არა ჩვენი; ჩვენ მმართველები ვართ და არა ბატონები და მეუფენი, რამდენადაც სიმდიდრის მართვა ღვთის ნების შესაბამისად არ აღესრულება სხვაგვარად, თუ არა მისდამი მტკიცე უვნებობის მდგომარეობაში. უფალმა თავის სწავლებას ესეც დაამატა: „ვერ ხელეწიფების ღმრთისა მონებად და მამონაჲსა“, ანუ შეუძლებელია ღმრთის მსახური იყოს ის, ვინც სიმდიდრეს მიეჯაჭვა და მისდამი ვნების გამო რაღაცას იტოვებს თავისთვის. ამიტომაც, თუკი აპირებ სწორად განკარგვას სიმდიდრისა, ნუ დაემონები მას, ანუ ნუ იქნები მასზე მიჯაჭვული და შენ ნამდვილად მოემსახურები ღმერთს, ვინაიდან ვერცხლისმოყვარება, ანუ სიმდიდრისადმი ვნებითი მიდრეკილება, ყველგან გაკიცხვას იმსახურებს (1 ტიმ. 6.10).

 

[თ. 16; მ. 14-15]

14. ესმოდა ესე ყოველი ფარისეველთაცა, რამეთუ ვეცხლის-მოყუარე იყვნეს და შეურაცხ-ჰყოფდეს მას. 15. და ეტყოდა მათ: თქუენ ხართ, რომელნი განიმართლებთ თავსა თჳსთა წინაშე კაცთა, ხოლო ღმერთმან იცნის გულნი თქუენნი, რამეთუ კაცთა შორის მაღალი საძაგელ არს წინაშე ღმრთისა.

ფარისეველნი, განაწყენებულნი უფლის სიტყვებით, დასცინოდნენ მას, ვინაიდან მათთვის, როგორც ვერცხლისმოყვარეთათვის უსიამოვნო იყო არამომხვეჭელობის შესახებ მოსმენა. ასეცაა ნათქვამი: „ღვთისმგმობელის დამრიგებელი დამცირებას იხვეჭს, ბოროტეულის მამხილებელი შეურაცხყოფას“ (იგავ. 9,7). უფალი ააშკარავებს რა ფარისეველთა დაფარულ ბოროტებას და უჩვენებს რა, რომ ისინი, თუმცა იღებენ სახეს მართლისა, მაგრამ საძაგელნი არიან ღვთის წინაშე თავის თავზე დიდი წარმოდგენის გამო. უფალი მათ ეუბნება: თქვენ წარმოადგენთ თქვენს თავს მართლებად ადამიანთა წინაშე და ფიქრობთ, თითქოსდა მხოლოდ თქვენ შეგიძლიათ გაიგოთ ის, რაც საჭიროა და ისწავლოთ, ამიტომაც იცინით ჩემს სიტყვებზე, როგორც არაგონიერზე, გსურთ პატივს მოგაგებდეთ მდაბიო ხალხი, როგორც ჭეშმარიტების მასწავლებლებს, მაგრამ საქმით ასე არ არის. იმიტომ, რომ ღმერთმა იცის თქვენი გულები და საძაგლად მიგიჩნევთ თქვენი ქედმაღლობისა და ადამიანური დიდებისადმი ლტოლვის გამო. „რამეთუ კაცთა შორის მაღალი საძაგელ არს წინაშე ღმრთისა“. „ყველა გულზვიადი სიბილწეა უფლის წინაშე; გჯეროდეს, დაუსჯელი ვერ გადარჩება“ (იგავ. 16,5). ამიტომაც თქვენ ფარისეველნო საჭირო იყო გეცხოვრათ არა ადამიანური აზრისათვის, „რამეთუ ღმერთმან განაბნინა ძუალნი კაცთ-მოთნეთანი“ (ფსალ. 52,6), არამედ უკეთესი იყო მართლებად ქცეულიყავით ღვთის წინაშე.

 

[თ. 16 მ. 16-18]

16. რამეთუ სჯული და წინაწარმეტყუელნი ვიდრე იოვანესამდე: მიერითგან სასუფეველი ღმრთისაჲ ეხარების, და ყოველივე მისა მიმართ იიძულების. 17. უადვილეს არს ცისა და ქუეყანისა წარსლვაჲ ვიდრეღა სჯულისა ერთი რქაჲ დავრდომად. 18. ყოველმან რომელმან განუტეოს ცოლი თჳსი და სხუაჲ შეირთოს, მან იმრუშა; და რომელმან განტევებული ქმრისაგან შეირთოს, მანცა იმრუშა.

როგორც ჩანს, ეს ცალკე საუბარია, რომელსაც არაფერი აქვს საერთო ზემოთქმულთან, მაგრამ ყურადღებიან ადამიანს არ მოეჩვენება იგი არათანმიმდევრულად, არამედ პირიქით, ძლიერ დაკავშირებულად წინამორბედთან. უფალი ზემოთქმული სიტყვებით არამომხვეჭელობას ასწავლიდა და სიმდიდრეს უმართლო ქონება უწოდა, ხოლო სჯული (ლევ. 26, 3-9) აღდგენდა კურთხევას, (სხვათაშორის) სიმდიდრეშიც და წინასწარმეტყველნი (ეს. 19) ჯილდოდ მიწიერ კეთილდღეობას ჰპირდებოდნენ, რათა ვინმეს ფარისეველთა მსგავსად არ ეთქვა მისთვის დაცინვით: რას ამბობ? შენ სჯულს ეწინააღმდეგები: ის აკურთხებს სიმდიდრით, შენ კი არამომხვეჭელობას ასწავლი - ამიტომ უფალი ამბობს: სჯულსა და წინასწარმეტყველებს დრო იოანემდე ჰქონდათ და კარგი იყო, რომ ასე ასწავლიდნენ, ვინაიდან მსმენელნი მაშინ ყრმობის ასაკში იყვნენ. მაგრამ იმ დროიდან, რაც იოანე მოევლინა, თითქმის უხორცო არამომხვეჭელობითა და არამომხვეჭელი თითქმის უხორცობით, ცათა სასუფეველი იქადაგა, მიწიერი კეთილდღეობის დრო გადის, ცათა სასუფეველი იქადაგება, ამიტომაც ზეცის მსურველნი მიწაზე არამომხვეჭელნი უნდა გახდნენ. რამდენადაც წინასწარმეტყველნი და სჯული არ ახსენებდნენ ცათა სასუფეველს, სამართლიანად ჰპირდებოდნენ მიწიერ კეთილდღეობას ადამიანებს, ჯერ კიდევ ძლიერ არასრულყოფილთ და ვერ შემძლეთ წარმოედგინათ რაიმე დიადი და მამაკაცური. ამიტომაც, ფარისეველნო, მე სამართლიანად ვასწავლი არამომხვეჭელობას, როდესაც სჯულის არასრულყოფილ მცნებებს უკვე დრო გაუვიდათ. შემდეგ, რათა არ ვთქვათ, ბოლოსდაბოლოს, რომ ყველაფერი სჯულისმიერი უარყოფილია, როგორც ამაო და სრულიად ცარიელი, უფალი ამბობს: არა! პირიქით, ახლა კიდევ უფრო მეტად სრულდება და აღესრულება. ვინაიდან ის, რაც სჯულმა ჩრდილში მოხაზა, საუბრობდა რა ხატოვნად ქრისტეზე, ის ახლა სრულდება და მისი არცერთი წერტილი არ ამოვარდება, რაზეც იქ ჩრდილის სახითაა მითითებული ქრისტეზე, ის ახლა უნათლესი სახით სრულდება და სჯულის მცნებები, მიეცათ რა მაშინ მორგებულად და არასრულქმნილთა გულისხმიყოფის შესაბამისად, ახლა უმაღლესი და უსრულყოფილესი აზრის მატარებელნი იქნებიან, ხოლო ის, რომ სჯული არასრულყოფილთ არასრულყოფილად ესაუბრება, შემდეგიდან ჩანს. მაგალითად, სჯული, ებრაელთა გულქვაობის გამო, გაყრის ნებას რთავდა, კერძოდ: ქმარი, თუკი შეიძულებდა თავის ცოლს, ჰქონდა უფლება გაყროდა მას, რომ რაიმე უარესი არ მომხდარიყო. ვინაიდან, მკვლელობისაკენ მიდრეკილნი და სისხლისმსმელნი, ებრაელები არ ინდობდნენ უახლოეს ნათესავებს, ისე რომ ეშმაკებს მსხვერპლად თავიანთ ვაჟებსა და ქალიშვილებს სწირავდნენ. მაგრამ ეს ნაკლი და არასრულყოფილებაა სჯულისა. მაშინ იმ სჯულისდების დრო იყო, ახლა კი საჭიროა სხვა სწავლება, უსრულყოფილესი, ამიტომაც ვამბობ: ყოველი, რომელიც განუტევებს ცოლს არა მრუშობის გამო და სხვას შეირთავს, მრუშობს. ამიტომაც არაფერია გასაკვირი თუკი მე არამომხვეჭელობას ვასწავლი, თუმცა სჯული ამაზე ნათლად არაფერს ამბობს. აი, სჯულმა გულგრილად მოგვცა მცნება ქორწინების დარღვევაზე იუდეველთა შორის მკვლელობის ასაცილებლად; მე კი მსმენელებს, ვასწავლი რა უმაღლეს სრულყოფილებას, ვუკრძალავ გაყრას კეთილკრძალული მიზეზის გარეშე და ასე სჯულის საწინააღმდეგოდ კი არ ვუბრძანებ, არამედ იმის გამო, რომ არ იყოს მკვლელობები ცოლ-ქმარს შორის და მე ვადასტურებ ამას, როდესაც ვასწავლი, რომ მეუღლეებმა იზრუნონ ერთმანეთზე და გაუფრთხილდნენ ერთმანეთს, როგორც საკუთარი სხეულის ნაწილს. სჯულსაც ეს სურდა, მაგრამ რამდენადაც მსმენელები არასრულყოფილნი იყვნენ, მან დაადგინა დარღვეულიყო ქორწინება, რათა უკიდურეს შემთხვევაში, ამ პირობით მაინც დაენდოთ ცოლ-ქმარს ერთმანეთი და არ ემრისხანათ ერთი-მეორეზე. ამრიგად ქრისტემ სჯულის ყველა მოთხოვნა დაადასტურა; ამიტომაც კარგად თქვა, რომ შეუძლებელია სჯულის თუნდაც ერთი წერტილი ამოვარდეს, ვინაიდან როგორღა ამოვარდებოდა, როდესაც ქრისტემ შეასწორა იგი (სჯული) საუკეთესო სახით?

 

[თ. 16 მ. 19-22]

19. კაცი ვინმე იყო მდიდარი და იმოსებოდა ძოწეულითა და ბისონითა და იხარებდა დღითი-დღე ბრწყინვალედ. 20. გლახაკი ვინმე იყო, სახელით ლაზარე, დავრდომილი წინაშე ბჭეთა მისთა და ქუე ძურებოდა. 21. და გული-ეტყოდა განძღებად ნამუსრევისაგან, გარდამოცჳვნებულისა ტაბლისაგან მის მდიდრისა. არამედ ძაღლნიცა მოვიდოდეს და ჰლოშნიდეს წყლულსა მას მისსა. 22. იყო სიკუდილი გლახაკისაჲ მის და მიიყვანა იგი ანგელოზთაგან წიაღთა აბრაჰამისთა. მოკუდა მდიდარიცა იგი და დაეფლა.

ეს საუბარი კავშირშია წინამორბედთან. რამდენადაც ზემოთ უფალი ასწავლიდა სიმდიდრის კარგად მართვას, სამართლიანად ამატებს ამ იგავსაც, რომელიც, იმ მაგალითით რაც მდიდარს შეემთხვა, იმავე აზრზე მიუთითებს. ეს საუბარი სწორედაც რომ იგავია და არა ნამდვილი ამბავი, როგორც უსაფუძვლოდ ფიქრობდნენ ზოგიერთნი. ვინაიდან ჯერ კიდევ არ დამდგარა დრო არც მართალთა მიერ სიკეთეთა მიღებისა და არც ცოდვილთა მიერ - საწინააღმდეგოსი. უფალმა კი ხატოვანი გახადა თავისი საუბარი, რათა როგორც უწყალოთ გულისხმაეყოთ, თუ რა ელით მომავალში, ისე ბოროტად ვნებულთათვის ესწავლებინა, რომ ისინი დაჯიდლოვდებიან იმისთვის, რასაც აქ იტანენ. მდიდარი იგავში უფალმა უსახელოდ მოიყვანა, რამდენადაც იგი უფლის წინაშე სახელდების ღირსიც არაა. როგორც წინასწარმეტყველის პირითაა ნათქვამი: „არცა მოვიხსენო სახელები მათი ბაგითა ჩემითა“ (ფსალ. 15,4), ხოლო გლახაკს სახელით მოიხსენიებს, ვინაიდან მართალთა სახელები სიცოცხლის წიგნში იწერება. ამბობენ, რომ ებრაელთა გადმოცემით იმ დროს იერუსალიმში იყო ვინმე ლაზარე, რომელიც უკიდურეს სიღარიბესა და სნეულებაში იმყოფებოდა და რომ უფალმა იგი მოიხსენია იგავში, როგორც თავლსაჩინო და ცნობილი. მდიდარი ყოველმხრივ კეთილდღეობაში იმყოფებოდა. იგი პორფირით და ბისონით იმოსებოდა და არა მხოლოდ იმოსებოდა, არამედ სხვა ყოველგვარი სიამეებითაც ტკბებოდა. „იხარებდა ბრწყინვალედო“, - ნათქვამია- და არათუ დღეს და ხვალ, არამედ „დღითი-დღე“. და არათუ ზომიერად, არამედ „ბრწყინვალედ“, ანუ ფუფუნებითა მფლანგველობით. ლაზარე კი გლახაკი და სნეული იყო და ამასთან „წყლულებიანი“. როგორც ნათქვამია, შეიძლება სნეული იყო, მაგრამ არ გქონდეს ჭრილობები, ხოლო ამ უკანასკნელთაგან ბოროტება იზრდება და იგი მდიდრის ჭიშკართან ეგდო. ახალი საწუხარი, ხედავდა რა, რომ სხვები გადაჭარბებულად ტკბებიან, ის კი შიმშილით იტანჯება, ვინაიდან მას სურდა მოეკლა შიმშილი, არა მდიდრული სანოვაგით, არამედ მისი ნასუფრალით, ისეთით, როგორითაც ძაღლები იკვებებიან. არავინ ზრუნავდა ლაზარეს განკურნებაზეც: ვინაიდან ძაღლები ლოშნიდნენ მის წყლულებს, რადგან არავინ იყო მათი განმგდები. და რა? ლაზარე, იმყოფებოდა რა ასეთ შეჭირვებულ მდგომარეობაში, აუგს ამბობდა მდიდრის განცხრომით ცხოვრებაზე? განიკითხავდა არაადამიანურობას?  დრტვინავდა განგებაზე? არა, არაფერ ასეთზე არ ფიქრობდა იგი, არამედ ყოველივე დიდი სიბრძნით გადაჰქონდა. საიდან ჩანს ეს? იქიდან, რომ როდესაც მოკვდა, იგი ანგელოზებმა ჩაიბარეს, ვინაიდან ის რომ მდრტვინავი და ღვთისმგმობი ყოფილიყო, იგი ასეთი პატივის ღირსი არ გახდებოდა - ანგელოზთა თანხლებისა და მათ მიერ მიყვანებისა. „მოკუდა მდიდარიცა იგი და დაეფლა“. ჯერ კიდევ მდიდრის სიცოცხლეში მისი სული ჭეშმარიტად დაფლული იყო, მას სხეული დაჰქონდა როგორც კუბო. ამიტომაც მისი სიკვდილის შემდეგაც იგი ანგელოზთა მიერ კი არ აღიყვანება, არამედ ჯოჯოხეთში ვარდება, ვინაიდან ის ვინც არასოდეს ფიქრობს არაფერ ამაღლებულსა და ზეციურზე ყველაზე უდაბლესი ადგილის ღირსია. სიტყვებით „და დაეფლო“, უფალმა იმაზე მიანიშნა, რომ მის სულს წილად ხვდა ყველაზე უფრო ღრმა და ბნელი ადგილი ჯოჯოხეთში.

 

[თ. 16; მ. 23-26]

23. და ჯოჯოხეთს შინა აღიხილნა თუალნი თჳსნი, იყო რაჲ სატანჯველსა შინა, და იხილა აბრაჰამი შორით და ლაზარე წიაღთა მისთა. 24. და მან ჴმა-ყო და თქუა: მამაო აბრაჰამ, შემიწყალე მე და მოავლინე ლაზარე, რაჲთა დააწოს მწუერვალი თითისა მისისაჲ წყალსა და განმიგრილოს ენაჲ ჩემი, რამეთუ ვიტანჯები მე ალითა ამით ცეცხლისაჲთა. 25. ხოლო აბრაჰამ ჰრქუა მას: შვილო, მოიჴსენე, რამეთუ მიიღე კეთილი შენი ცხორებასა შენსა, და ლაზარე ეგრევე მსგავსად ბოროტი. და აწ ესერა აქა ესე ნუგეშინის-ცემულ არს, ხოლო შენ იტანჯები. 26. და ამას ყოველსა თანა შორის ჩუენსა და შენსა დანახეთქი დიდი დამტკიცებულ არს, რაჲთა რომელთა უნდეს წიაღსლვად ამიერ თქუენდა, ვერ ჴელ-ეწიფოს, არცა მაგიერ ჩუენდა წიაღმოსლვად.

როგორც ადამი განსდევნა რა სამოთხიდან, სამოთხის წინ დაასახლა უფალმა (დაბ. 3,24), რათა ტანჯვას სამოთხის განუწყვეტელი ხილვით გამოწვეულს, უფრო ნათლად ეგრძნობინებინა ადამისათვის ნეტარებისგან მოკლება, ასევე ეს მდიდარიც ლაზარეს წინაშე განიკითხა, რათა იხილავდა რა, თუ როგორ მდგომარეობაში იმყოფება ახლა ლაზარე მდიდარს ეგრძნო, თუ რას მოაკლდა თავისი არაადამიანურობის გამო და რატომ იხილა მდიდარმა ლაზარე არა ვინმე სხვასთან მართალთაგან, არამედ აბრაამის წიაღში? რამდენადაც აბრაამი სტუმართმოყვარე იყო, ხოლო მდიდარი საჭირო იყო ემხილებინათ არასტუმართმოყვარების გამო, ამიტომაც ხედავს მდიდარი ლაზარეს აბრაამთან. იგი გვერდით ჩავლითაც კი თავის სახლში ეპატიჟებოდა, მას კი სახლის შიგნით მწოლარეც სძაგდა. რატომაა, რომ მდიდარი თავისი თხოვნით მიმართავს არა ლაზარეს, არამედ აბრაამს? შესაძლოა მას რცხვენოდა, ან შესაძლოა ფიქრობდა, რომ ლაზარეს ახსოვს მისი ბოროტება და საკუთარი საქმეების მიხედვით ასკვნიდა ლაზარეზეც. თუკი მე (შესაძლოა ეფიქრა მას), ვტკბებოდი რა ასეთი ბედნიერებით მძაგდა ის, ასეთი უბედურებით გატანჯული და ნასუფრალსაც კი არ ვუნაწილებდი, მით უფრო იგი, ჩემს მიერ მოძულებული, გაიხსენებს ბოროტებას და არ დათანმხდება გაიღოს მოწყალება ჩემთვის, ამიტომაც ის თავისი სიტყვებით აბრაამს მიმართავს, ფიქრობდა რა, როგორც ჩანს, რომ პატრიარქ`სთვის უცნობი იყო საქმის გარემოება და რას ამბობს აბრაამი? მას არ მიუმართავს მდიდრისთვის: არაადამიანურო და სასტიკო, განა არ გრცხვენია შენ? ახლა გაგახსენდა კაცთმოყვარება? როგორ? „შვილო!“ შეხედე თანამგრძნობს და წმინდა სულს. რომელიღაც ბრძენი ამბობს: ნუ აღაშფოთებ დამდაბლებულ სულს. ამიტომაც აბრაამიც ამბობს: „შვილო“, აგრძნობინებს რა ამით, რომ ახლაც კი ხელეწიფება მისი ასე მოწყალედ სახელდება. მაგრამ სულ ესაა, ამის მეტი მას არაფრის გაკეთება არ შეუძლია მისთვის. რაც შემიძლია იმას გავიღებ შენთვის, ანუ თანამგრძნობ ხმას. მაგრამ ის, რომ გადმოვიდე აქედან იქ, არ ხელმეწიფება, რადგან ყოველივე ჩაკეტილია. „რამეთუ მიიღე კეთილი შენი ცხოვრებასა შენსა, და ლაზარე ეგრევე მსგავსად ბოროტი“, რატომ არ უთხრა აბრამმა მდიდარს: შენ მოგეცა, არამედ - მიიღე? სიტყვებს: „უკან მიღება“ ჩვენ ჩვეულებრივ ვხმარობთ მათ მიმართ, ვინც იღებენე იმას, რაც მათ მართებდათ. რას ვსწავლობთ ჩვენ? იმას, რომ თუმცა ზოგიერთებმა შებილწეს საკუთარი თავი ბოროტმოქმედებებით, თუმცა ბოროტების უკიდურეს ხარისხს მიაღწიეს, მაგრამ ოდესმე ხომ გააკეთეს ერთი ან ორი კეთილი საქმე, ამიტომაც მდიდარსაც ჰქონდა კეთილი საქმეები და რამდენადაც მან ამქვეყნიური კეთილდღეობით მიიღო მისაგებელი, ამიტომაც ნათქვამია, რომ „მიიღო კეთილი“ თვისი. „და ლაზარე ეგრევე მსგავსად „ბოროტი“. შესაძლოა მანაც ჩაიდინა ერთი ან ორი ბოროტი საქმე და მწუხარებით, რომელიც აქ დაითმინა მიიღო მათ გამო მისაგებელი, ამიტომაც იგი ნუგეშინისცემულია, შენ კი მწუხარებ. „დანახეთქი“ აღნიშნავს მანძილსა და განსხვავებას მართლებსა და ცოდვილებს შორის. რამდენადაც როგორც მათი ნება იყო განსხვავებული, ასევე მათი სამკვიდრებელიც დიდად განსხვავდება, როდესაც თითოეული იღებს მისაგებელს საკუთარი ნებისა და ცხოვრების შესაბამისად. დააკვირდი აქ უარყოფას ორიგენისტთა მიმართაც, ისინი ამბობენ, რომ მოვა დრო, როდესაც ტანჯვა დასრულდება და ცოდვილნი შეუერთდებიან მართლებსა და ღმერთს და ამრიგად ღმერთი იქნება ყველაფერი ყოველში. მაგრა, აი ჩვენ გვესმის, აბრაამი ამბობს, რომ გადმოსვლის მსურველნი ჩვენგან თქვენსკენ, ან თქვენგან ჩვენსკენ ვერ მოიმოქმედებენ ამას, ვინაიდან მართალთათვის განკუთვნილი ადგილიდან შეუძლებელია ვინმესთვის ცოდვილთათვის განკუთვნილ ადგილზე გადასვლა და აბრაამი, უეჭველია, უფრო იმსახურებს რწმენას, ვიდრე ორიგენე. რა არის „ჯოჯოხეთი“? ერთნი ამბობენ, რომ ჯოჯოხეთი არის მიწისქვეშა ბნელი ადგილი, ხოლო სხვები ჯოჯოხეთს უწოდებდნენ სულის გადასვლას თვალსაჩინოდან უხილავ და უსახურ მდგომარეობაში. ვინაიდან სანამ სული სხეულში იმყოფება, იგი საკუთარი მოქმედებებით მჟღავნდება, ხოლო სხეულთან გაყრის შემდეგ იგი უხილავი ხდება, სწორედ ამას უწოდებდნენ ჯოჯოხეთს. „აბრაამის წიაღს“ უწოდებენ იმ სიკეთეთა ერთობას, რაც მართალთათვისაა განმზადებული მათი შესვლის შემდგომ ქარიშხლიდან ზეციურ ნავთსაყუდელში, ვინაიდან ზღვაშიც უბეებს (წიაღს) ჩვენ ჩვეულებრივ ვუწოდებთ ადგილებს, რომლებიც მოსახერხებელია დასაყუდებლად და დასამშვიდებლად. მიაქციე ყურადღება იმასაც, რომ იმ დღეს მჩაგვრელი დაინახავს როგორ დიდებაში იქნება მის მიერ დაჩაგრული, ხოლო ეს უკანასკნელი თავის მხრივ, დაინახავს, როგორ განიკითხება მჩაგვრელი, ისევე როგორც აქ მდიდარმა იხილა ლაზარე, ხოლო მან - ასევე მდიდარი.

 

[თ. 16; მ. 27-31]

27. ხოლო მან ჰრქუა: გლოცავ შენ, მამაო, მიავლინე ეგე სახლსა მამისა ჩემისასა, 28. რამეთუ მისხენ ხუთნი ძმანი, რაჲთა აუწყოს მათ, და არა მოვიდენ იგინიცა ადგილსა ამას სატანჯველისასა. 29. ჰრქუა მას აბრაჰამ: ჰქონან მოსე და წინაჲსწარმეტუელნი, მათი ისმინედ. 30. ხოლო მან თქუა: არა, მამაო აბრაჰამ, არამედ უკუეთუ ვინმე მკუდრეთით აღდგეს და მივიდეს, მათ შეინანონ. 31. ჰრქუა მას აბრაჰამ: უკუეთუ მოსესი და წინაწარმეტყუელთაჲ არა ისმინონ, არცაღა, მკუდრეთით თუ ვინმე აღდგეს, ჰრწმენეს მათ.

უბედური მდიდარი, ვერ მიიღო რა საკუთარი ხვედრის შემსუბუქება, ურთავს თხოვნას სხვათა შესახებ. ნახე როგორ მივიდა იგი საშჯელის მეშვეობით სხვების მიმართ თანაგრძნობამდე მაშინ როგორც ადრე სძაგდა ლაზარე მის ფერხთით განრთხმული, ახლა სხვებზე ზრუნავს, რომელნიც მასთან არ იმყოფებიან და ევედრება გააგზავნოს მამისეულ სახლში ლაზარე გარდაცვლილთაგან, არა უბრალო და ვინმე გარდაცვლილთაგან, არამედ ლაზარე, რათა ხედავდნენ რა მას ადრე სხეულსა და უპატიობაში მყოფს, იხილონ ახლა მოსილი დიდებითა და სიჯანსაღით და მისი განღმრთობის მოწმენი შეიქმნენ მჭვრეტელნი მისი დიდებისა. ვინაიდან აშკარაა, რომ იგი დიდებით გამოეცხადებოდა მათ, თუკი საჭირო იქნებოდა შექმნილიყო მქადაგებლად ღირსად ნდობისა. აბრაამმა რაღა უთხრა? „ჰქონან მოსე“.  შენო, ამბობს, ისე არ ზრუნავ შენს ძმებზე, როგორც ღმერთი, მათი შემოქმედი. მან მიუჩინა მათ ურიცხვი დამმოძღვრელნი. მდიდარი კი ამბობს: „არა, მამაო!“ ვინაიდან, როგორც თვითონ ისმენდა რა წმინდა წერილს, არ სწამდა და მისი სიტყვები ზღაპრებად მიაჩნდა, ასევე ივარაუდა თავისი ძმების შესახებ და მსჯელობს რა საკუთარი თავიდან გამომდინარე, ამბობს, რომ ისინი წმინდა წერილს არ მოუსმენენ, როგორც თვითონ ის, არამედ თუკი ვინმე აღდგება მკვდრეთით, დაიჯერებენ. ახლაც არიან ისეთი ადამიანები, რომლებიც ამბობენ: ვინ ნახა რა ხდება ჯოჯოხეთში? ვინ დაბრუნებულა იქიდან და უთქვამს ჩვენთვის? დაე მათ აბრაამს მოუსმინონ, რომელიც ამბობს, რომ თუკი ჩვენ არ ვუსმენთ წმინდა წერილს, არც მათ მოვუსმენთ, ვინც ჯოჯოხეთიდან მოვლენ ჩვენთან. იუდეველთა მაგალითიდან გამომდინარე. მათ, რამდენადაც არ უსმენდნენ წმინდა წერილს, არ ირწმუნეს მაშინაც კი, როდესაც მკვდრეთით აღმდგარნი იხილეს, იმასაც კი ფიქრობდნენ, რომ მოეკლათ ლაზარე (იოან. 12,10). ისევე როგორც, როდესაც უფლის ჯვარცმისას მრავალნი აღდგნენ გარდაცვლილთაგან (მათე 27,52), იუდეველებს მოციქულთა მოკვლისთვის კიდევ უფრო მეტად უთქვამდათ გული. ამასთან ეს მკდრეთით აღდგინება სასარგებლო რომ ყოფილიყო ჩვენი რწმენისთვის, უფალი ამას ხშირად მოიმოქმედებდა. მაგრამ ახლა არაფერია ისე სასარგებლო, როგორც დაწვრილებითი გამოკვლევა წმინდა წერილისა (იოან. 5, 39). მკვდართა აღდგინებას, (თუმცა კი) მოჩვენებითად, ეშმაკიც მოახერხებდა და ამიტომ არა გონიერთ შეცდომაში შეიყვანდა, დათესავდა რა მათ შორის მისი ბოროტების შესაფერის სწავლებას ჯოჯოხეთის შესახებ, ხოლო ჩვენს მიერ წმინდა წერილის ჯანსაღად გამოკვლევის შემთხვევაში, ეშმაკს არ შეუძლია არაფერი ასეთის გამოგონება, ვინაიდან იგი (წმინდა წერილი) სანთელია მნთებარე (2 პეტ. 1,19), რომლის სინათლეც ქურდს აღმოაჩენს და გამოააშკარავებს. ამრიგად საჭიროა ვირწმუნოთ წმინდა წერილისა და არ მოვითხოვოთ მკვდართა აღდგინება. ეს იგავი შესაძლოა გადატანითი მნიშვნელობითაც გავიგოთ, მაგალითად ისე, რომ მდიდრის სახით გამოყვანილია იუდეველი ხალხი. იგი ადრე იყო სწორედაც რომ მდიდადრი, გამდიდრებული ყოველგვარი ცოდნითა და სიბრძნით და უფლის სიტყვით, რომელნიც ოქროზე და ძვირფას ქვებზე უფრო უპატიოსნესნი არიან (იგა. 3,14-15). იგი პორფირითა და ბისონით იმოსებოდა, ჰქონდა რა მეფობა და მღვდელობა და თავად იყო რა „მღვდელთა სამეფო“ ღვთის მიმართ (გამოსვ. 19,6). პორფირი მიანიშნებს მეფობაზე, ხოლო ბისონი - მღვდლობაზე, ვინაიდან ლევიტელნი ღვთისმსახურების დროს იყენებდნენ ბისონის შესამოსელს. იგი იხარებდა კიდეც დღითი-დღე ბრწყინვალედ, ვინაიდან ყოველდღიურად დილას და საღამოს სწირავდა მსხვერპლს, რომელნიც უსასრულობის სახელსაც ატარებდნენ, ანუ უწყვეტობისა. ლაზარედ იწოდებიან წარმართები - ხალხი, გლახაკი ღმრთაებრივი ნიჭებითა და სიბრძნით და ჭიშკართან მწოლიარე, ვინაიდან წარმართთათვის არ იყო ნებადართული ღმერთის სახლში შესვლა, მათი იქ შესვლა შებილწვად ითვლებოდა, როგორც მოციქულთა საქმიდან ჩანს. ასიელი იუდეველები აღშფოთებული უყვიროდნენ პავლეს, რომ წარმართები შეიყვანა ტაძარში და შეაგინა ეს წმინდა ადგილი (საქმ. 21, 27-28). წარმართნი დაწყლულებულნი იყვნენ ბილწი ცოდვებით და თავიანთი წყლულებით კვებავდნენ უსირცხვილო ქოფაკებს, ეშმაკებს, ვინაიდან ჩვენი (სულიერი) წყლულები მათთვის სიამოვნებაა. წარმართებს სურდათ გამოკვებილიყვნენ მდიდრის სუფრიდან გადმოცვენილი ნასუფრალით. ვინაიდან მათ არ ედოთ არავითარი წილი პურში, გულის განმამტკიცებელსა (ფსალ.103,15), და საჭიროებდნენ უფრო ფაქიზ, მცირე და გონივრულ საკვებს, როგორც ქანანელი დედაკაცი, რომელიც არის რა წარმართი, სურს განძღეს ნასუფრალით (მათ. 15,22. 26-27) და რა მოხდა შემდეგ? იუდეველი ხალხი მოკვდა ღმერთისთვის და მოკვდინებულ იქნენ მისი ძვლებიც, რამდენადაც იგი არანაირ მოძრაობას არ აკეთებდა სიკეთისკენ, და ლაზარე, ანუ წარმართი ხალხი, მოკვდა ცოდვისათვის. იუდეველნი, მომწყდარნი საკუთარ ცოდვებში, შურისგან აღგზნებულ ცეცხლზე იწვებიან, ეჭვიანობენ რა, როგორც მოციქული ამბობს, იმაზე, რომ წარმართნი მიღებულ იქნენ რწმენაში (რომ. 11,11). წარმართები კი, ადრე გლახაკნი და უპატიობაში მყოფნი, სამართლიანად ცხოვრობენ წიაღში აბრაამისა, წარმართთა მამისა. აბრამმა, იყო რა წარმართი, ირწმუნა ღმერთი და კერპთა მსახურებიდან ღვთის შემეცნებაზე გადავიდა. ამიტომაც ისინიც, ვინც გახდნენ მონაწილენი მისი მოქცევისა და რწმენისა, სამართლიანად განისვენებენ მის წიაღში, მიიღეს რა მემკვიდრეობად ისეთივე ხვედრი, როგორიც მან, სასუფეველი და სიკეთეთა მიგება. იუდეველ ხალხს სურს თუნდაც ერთი წვეთი ძველ სჯულისმიერ კურნებათა და განწმენდათაგან, რათა მისი ენა განგრილდეს და შეძლოს თამამად თქვას რაიმე ჩვენს წინააღმდეგ სჯულის ძალის სასარგებლოდ, მაგრამ ვერ იღებს, ვინაიდან სჯული მხოლოდ იოანემდეა (მათე 11,13). „შესაწირავიო, - ნათქვამია, - და მსხვერპლი არა გთნდა“ შემდეგაც (ფსალ. 39,7) და დანიელმაც იწინასწარმეტყველა: „დაბეჭდვად ხილვაჲ და წინასწარმეტყველი და ცხებად წმინდაჲ წმიდათა“ (დან. 9,24), ანუ შეწყდა და დაიბეჭდა. შეგიძლია ეს იგავი ზნეობრივი კუთხითაც გაიგო, კერძოდ: იქნები რა გამდიდრებული ბოროტებით, ნუ დაუტევებ შენს გონებას შიმშილი დაითმინოს და როდესაც იგი ზეცისკენ სწრაფვისთვისაა შექმნილი, ნუ დასცემ ძირს და ნუ აიძულებ ჭიშკართან წოლას, არამედ შეიყვანე იგი შიგნით; და ნუ იდგები გარეთ, ნუ იხეტიალებ, ნუ იწვები, არამედ იმოქმედე. ეს შენთვის გონიერი ქმედების დასაწყსი გახდება და არა მხოლოდ ხორციელი ტკბობისა. იგავის სხვა ადგილებიც მოსახერხებელია გაიგო ზნეობრიობის სასარგებლოდ.

 

თავი მეჩვიდმეტე

[თ. 17; 1-3]

1. ჰრქუა იესუ მოწაფეთა თჳსთა: შეუგვანებელ არს საცთურისა არა მოსლვაჲ, ხოლო ვაჲ, ვისგან მოვიდეს! 2. უადვილეს არს მისა, უკუეთუმცა ლოდი ვირით საფქველისაჲ ზედა ედვა ქედსა მისსა და შთავრდომილ იყო ზღუასა, ვიდრე არა დაბრკოლებად ერთსა ამას მცირეთაგანსა. 3. არამედ ეკრძალენით თავთა თქუენთა. უკუეთუ შეგცოდოს შენ ძმამან შენმან, შეჰრისხენ მას; და უკუეთუ შეინანოს, მიუტევე მას.

რამდენადაც ვერცხლისმოყვარე ფარისეველნი დრტვინავდნენ უფალზე იმის გამო, რასაც იგი არამომხვეჭელობაზე ამბობდა, ამიტომაც მან ჯერ თქვა იგავი მდიდარსა და ლაზარეზე, უჩვენა რა მისი მეშვეობით, თუ როგორი სასჯელი ელოდებათ მათ სიმდიდრისადმი მიჯაჭვულობის გამო; შემდეგ კი თავის საუბარს მოწაფეთადმი მიმართავს თავად ფარისეველთა შესახებ, რომ ისინი წარმოქმნიან საცდურებს და სხვებს ღმრთაებრივი გზისგან აბრკლებენ და რომ ამისათვის მათ „ვაება“ ხვდებათ წილად. ნახე, რას ამბობს იგი. „შეუგვანებელ არს საცდურისა არა მოსვლაი, ხოლო ვაი, ვისგან მოვიდეს“, ანუ შეუძლებელია, რომ არ მოვიდნენ საცდურნი ანდა დაბრკოლებანი კეთილსა და ღმრთისმოყვარე ცხოვრებაში. ვინაიდან ადამიანთა ბოროტების განმავლებისას აუცილებელია მრავალი დაბრკოლება შეხვდეს ქადაგებასა და ჭეშმარიტებას. მაგრამ ვაი მხოლოდ მათ, ვისგანაც მოდიან ისინი, ანუ დამნაშავეთ ამაში, როგორებიც ფარისეველნი იყვნენ, რომელნიც აცდუნებდნენ და ხელს უშლიდნენ ქადაგებას. მრავალნი შეცბუნებულნი კითხულობენ: თუკი ცადურები აუცილებლად უნდა მოვიდნენ შეუძლებელია ქადაგება დაბრკოლებას არ შეხვდეს, მაშინ რაღატომ განიკითხავ, უფალო და უწოდებ უბედურებს მათ ვისგანაც ისინი მოდის? ისინი ასეთნი აუცილებლობის გამო გახდნენ, ხოლო ყველაფერი რაც აუცილებლობის გამო ხდება, მიტევების ღირსია. იცოდე, რომ თავად ამ აუცილებლობას თავისუფალ ნებაში უდევს ძირი. უფრო ნათლად ვიტყვი: უფალი, ხედავდა რა ბოროტებას მაშინდელი ადამიანებისა, ხედავდა რა, თუ როგორ გულმოდგინებას იჩენენ ისინი ბოროტების მიმართ და არ ირჩევენ არაფერ კეთილს, თქვა რომ იქიდან გამომდინარე, რაც ახლაა ჩვენს თვალწინ, აუცილებელია საცდურთა მოსვლა. ამრიგად, ბოროტება, რომლითაც ადამიანები ტკბებოდნენ, - თავისუფალი ნების საქმეა, ხოლო საცდურთა წარმოშობა აუცილებლობით გამომდინარეობდა ბოროტებიდან; ამიტომაც საცდურთა გამომწვევი ღირსნი არიან სასჯელისა. შეიძლება ეს ნათელვყოთ მაგალითით. ექიმი, ხედავს რა, რომ ესა და ეს ცუდი ცხოვრების წესით ცხოვრობს და არაზომიერებას იჩენს, შეუძლია თქვას, რომ იგი აუცილებლად დაავადდება. ნუთუ ეს ავადმყოფობა აუცილებელია? დიახ, როგორც შედეგი ცუდი ცხოვრების წესისა, აუცილებელია. ამიტომაც ვაი ქადაგების მოწინააღმდეგეთ იმის გამო, რომ მათ ბოროტების ისეთ ხარისხს მიაღწიეს, როდესაც აუცილებელი გახდა საცდურთა მოსვლა. და მართლაც, ადამიანისთვის, რომელიც საცდურებსა და დაბრკოლებებს წარმოშობს, უკეთესია წისქვილის დოლაბი დაჰკიდონ ყელზე და ზღვაში გადააგდონ, ვიდრე აცთუნო და გარყვნა ერთი მცირედთაგანი, ანუ მორწმუნეთაგანი. ამიტომაც უფალი აფრთხილებს მოწაფეებს: „ეკრძალენით თავთა თქვენთა“. აიო, ამბობს, მე წინასწარ გეუბნებით, რომ ბოროტება მოიწევა, ანუ იქნებით პასუხისმგებელნი. ვინაიდან ბოროტების მოსვლა აუცილებელია, მაგრამ არ არის აუცილებელი თქვენთვის დაიღუპოთ, თუკი ფრთხილად იქნებით და შეიჭურვებით. აუცილებელია მგლის მოსვლა, მაგრამ თუკი მწყემსი ფხიზლობს, არ არის აუცილებელი ცხოვრებისთვის დაიღუპონ, ხოლო მგელი პირში ჩალაგამოვლებული უნდა წავიდეს. უფალმა თქვა ეს მაცდუნებლებზე და მათზე ვინც ქადაგებას ვნებს, ანუ აბრკოლებს. ვინაიდან მათ შორის დიდი სხვაობაა, რამდენადაც ერთნი განუკურნებელნი არიან, როგორც ფარისეველენი, ხოლო მეორენი განკურნებადნი, როგორც უფლის ძმები თავად უფალთან მიმართებაში, ვინაიდან არც მათ სწამდათ მისი (იოან. 7,5). ამრიგად, ვინაიდან დიდი განსხვავებაა ქადაგების დამაბრკოლებელთა შორის, რამდენადაც მათ შორის ზოგიერთნი შესაძლოა ერთმორწმუნენიც ყოფილიყვნენ, ამიტომ უფალი ამბობს:

თუ შენი ძმა შესცოდავს შენს მიმართ, მიდი და ამხილე, როცა მარტო იქნებით ორივენი; თუ შეისმინა შენი შეგიძენია ძმა შენი, ხოლო თუ არ შეისმინა, მიიყვანე ერთი ან ორი კაცი და ა. შ. რაც მათე მახარებელმა (18, 15-17) უფრო ვრცლად გადმოსცა, ხოლო ლუკა მახარებელმა დუმილით აუარა გვერდი, როგორც უკვე თქმულს მათე მახარებლის მიერ. ვინც საყვედურს მოისმენს იგი ღირსია პატიებისა; ხოლო ვინც არ მოისმენს, დაე იყოს იგი შენთვის, ვითარცა მეზვერე და წარმართი, ანუ საძაგელი და უღირსი ძმად წოდებისა. შემდეგ თითქოსდა ვინმემ უთხრა: დაე ასე იყოს უფალო! შენ კარგად განარჩიე ეს, მაგრამ რა ვუყოთ მას, ვინც მრავალგზის მიიღო პატიება და კვლავ მავნებლობს? უფალი ამბობს: თუკი იგი კვლავ შეინანებს მიუტევე მას და კიდევ: შვიდგზისაც რომ მოგმართოს, მიუტევე მას, ხოლო სიტყვები: „შვიდ-გზის დღესა შინა“ აქ ნახმარია, ნაცვლად სიტყვისა „მრავალგზის“, ისევე როგორც გამოთქმაში: „საშოდახშულმა შვილი დაბადა“ ( 1 მეფ. 2) ამრიგად, რამდენჯერაც შეინანებს, იმდენჯერ უნდა მივუტევოთ მას და ნუ იფიქრებ, თითქოს უფალი ადგენს რიცხვს, თუ რამდენჯერ მიუტევოს, არამედ როგორც მე ადრეც ვთქვი, „შვიდგზის დღესა შინა“ გაიგე, როგორც მრავალგზის და უთვალავჯერ, ჩვენ ხომ ვამბობთ ჩვეულებრივ საუბარში: ამა და ამ ქალაქში უამრავი (ათი ათასი) მცხოვრებია, მაგრამ ამას იმიტომ კი არ ვამბობთ, რომ მასში მართლაც ათი ათასი მცხოვრებია, ვინაიდან შესაძლოა ისინი მეტნიც იყვნენ, არამედ ნაცვლად იმისა, რომ ქალქს ძლიერ ხალხმრავალი ვუწოდოთ, ჩვენ ვამბობთ, რომ მასში ათი ათასი მცხოვრებია, ხოლო ის, რომ „შვიდ-გზის დღესა შინა“ ამ მნიშვნელობითაა ნახმარი, ჩანს მათეს სახარებიდან (18, 21-22). ვინაიდან იქ, როდესაც პეტრემ უთხრა: უფალო, უნდა მივუტევო თუ არა მე მას (ჩემს ძმას) შვიდჯერ? უფალმა მიუგო, არა შვიდჯერ, არამედ სამოცდაათგზის შვიდჯერ, აღნიშნა რა ამით ურიცხვი სიმრავლე.

 

[თ. 17 მ. 4-10]

4. დაღათუ შჳდ-გზის დღესა შინა შეგცოდოს და შჳდ-გზის მოაქციოს და გრქუას შენ: შევინანე, მიუტევე მას. 5. და ჰრქუეს მოციქულთა უფალსა: შემძინე ჩუენ სარწმუნებაჲ! 6. ჰრქუა მათ იესუ: უკუეთუ გაქუნდეს სარწმუნოებაჲ, ვითარცა მარცუალი მდოგჳსაჲ, არქუთმცა ლეღუსულელსა ამას: აღიფხუერ და დაენერგე ზღუასა შინა, ისმინამცა თქუენი. 7. ვის-მე თქუენგანსა მონაჲ ესუას მჴნველი გინა მწყემსი, რომელიმცა მოვიდა ველით, და მეყსეულად ჰრქუა მას: წარმოჴედ და დაჯედ! 8. ანუ არა-მე ჰრქუასა მას: მზა-მიყავ მე, რაჲთა ვისერო, და მოირტყენ და მმსახურებდ მე, ვიდრემდე ვჭამო და ვსუა, და ამის შემდგომად ჭამე და სუ შენცა? 9. ნუუკუე მადლ-იპყრასა მონისაჲ მის, რამეთუ ყო ბრძანებაჲ მისი? არა ვჰგონებ. 10. ეგრეცა თქუენ, ოდეს ჰყოთ ბრძანებული თქუენდა, თქუთ, ვითარმედ: მონანი ვართ უჴმარნი; რომელი თანა-გუედვა ყოფად, ვყავთ.

მოციქულებს სწამდათ უფლისა, თუმცაღა გააცნობიერეს რა საკუთარი უძლურება, მიხვდნენ რა, რომ უფალმა რაღაც დაიდის  შესახებ უთხრა და მოისმინეს რა საცდურთა საფრთხის შესახებ, ითხოვენ, რათა გამრავლდეს მათში ძალა რწმენისა, რათა მისი მეშვეობით შეძლონ აღასრულონ ის, რაც მან თქვა, ანუ არამომხვეჭელობასთან დაკავშირებით, ვინაიდან არაფერი ისე არ განამტკიცებს არამომხვეჭელობაში, როგორც ღვთისადმი რწმენა და მისდამი მტკიცე სასოება, ისევე როგორც ისე არაფერი განაწყობს განძის შესაკრებად, როგორც ურწმუნოება იმისა, რომ უფალია დიადი განძთამპყრობელი (ხაზინადარი), ხოლო მისი მოწყალება - ამოუწურავი სალაროა, ამასთან რწმენით მათ შეუძლიათ დაუპირისპირდნენ საცთურებს. ამიტომაც მოციქულები მიდიან უფალთან და ეუბნებიან: „შემძინე ჩუენ სარწმუნოებაჲ“, ანუ გამოგვაჩინე ჩვენ უსრულყოფილესნი და უმტკიცესნი რწმენაში. უფალი უჩვენებს რა, რომ მათი თხოვნა კარგია და რომ მათ მტკიცედ უნდა დაიმარხონ ეს აზრი, რომ რწმენას დიდი ძალა აქვს, ეუბნება: თქვენ რომ რწმენა გქონოდათ ამ ლეღვსაც კი გადარგავდით. აქ ორი უდიდესი რამაა, კერძოდ: ჯერ - ერთი, ის რამაც ფესვი გაიდგა მიწაში, გადაადგლდებოდა თავისი ადგილიდან, მეორეც, გადაირგვებოდა ზღვაში. და რისი დარგვა შეიძლება წყალში? როგორც ჩანს, ამ სიტყვებით უფალი რწმენის ძალას უჩვენებს. შესაძლოა ვინმემ ლეღვის ქვეშ გადატანითი მნიშვნელობით ეშმაკი იგულისხმოს, რამდენადაც მან ჩვენთვის მარადიული მატლი მოიგონა და კვებავს მას მის მიერ დანერგული გულისთქმებით, ვინაიდან ლეღვის ფოთლებით მატლები იკვებებიან, რომელნიც აბრეშუმის ძაფებს ქსოვენ. ასევე რწმენას შეუძლია ამ ლეღვის აღმოფხვრა ადამიანის გულიდან და ზღვაში ჩაგდება, ანუ უფსკრულში. თქვა რა ეს რწმენის შესახებ, უფალი ამატებს სხვა, ძლიერ საჭირო სწავლებასაც. რომელს? სწავლებას იმის შესახებ, რომ არ უნდა ვიამაყოთ სრულქმნილებებით. რამდენადაც რწმენას მრავალი რამ შეუძლია მოიმოქმედოს და მისი მფლობელს მცნებათა აღმასრულებელად აქცევს, ამკობს რა მას, ამასთან, სასწაულთქმედებებითაც, ხოლო ამისგან ადამიანს ადვილად შეუძლია ჩავარდეს ქედმაღლობაშიც; ამიტომ, უფალი აფრთხილებს მოწაფეებს თავი არ აღიმაღლონ სრულქმნილების გამო, მოჰყავს რა შესანიშნავი მაგალითი, “ვისმე თქუენგანსო, - ამბობს, -მონაჲ ესუას“ და ა. შ. ამ იგავით ცხადდება, რომ არ უნდა განვიდიდოთ თავი არანაირი სრულქმნილების გამო, ყველა მცნების აღსულებითაც კი, ვინაიდან მონას აწევს აუცილებელი ვალდებულებები შეასრულოს ბატონის ბრძანებები, თუმცაღა მათი შესრულება არ უნდა ჩაეთვალოს მას სრულქმნილებად. ვინაიდან, თუკი მონა არ აღასრულებს, იგი ღირსი შეიქმნება წყლულებისა, ხოლო როდესაც აღასრულა, დაე იმით დაკმაყოფილდეს, რომ გაექცა წყლულებს და არ უნდა მოითხოვოს ამისთვის აუცილებლად საფასურის გადახდა. ვინაიდან გადახდა მისთვის, განსაკუთრებით კი რაიმეს ჩუქება, ბატონის დიდსულოვნებაზეა დამოკიდებული. ასევე ის, ვინც ღვთისთვის მუშაობს, არ უნდა აღიმაღლოს თავი, თუკი მცნებებს აღასრულებს, ვინაიდან მას არაფერი დიადი არ მოუმოქმედებია. პირიქით, თუკი იგი არ შეასრულდება ცუდ დღეში ჩავარდებოდა, როგორც მოციქული ბრძანებდა: „ვაჲ არს ჩემდა არა თუ ვახარებდე!“ (1 კორ. 9,16). ისევე როგორც თუკი ნიჭები მიეცა, მან არ უნდა აღიმაღლოს თავი მათით, ვინაიდან ნიჭები მას ღვთის მოწყალებისდა გამო მიენიჭა და არა იმიტომ, თითქოსდა მეუფეს რაიმე მართებს მისი, ვინაიდან მონის განსაკუთრებული მოვალეობაა მისი ბატონის მიმართ ყველა მისი ბრძანება აღასრულოს. თუკი ჩვენ არ უნდა განვიდიდოთ თავი მაშინაც კი, როდესაც ყველა მცნებას ვასრულებთ, მაშ რაღანი ვართ, როდესაც არ ვასრულებთ ღვთის მიერ მოცემულ მცნებათა მცირე ნაწილსაც კი და თანაც ვამაყობთ? ყურადღება მიაქციე იგავის იმ გამოთქმასაც, რომ ჯერ ნახსენებია „მხვნელი“, ხოლო შემდეგ „მწყემსი“, ვინაიდან ვინც არ უნდა იყოს, საჭიროა ჯერ მიწა დაამუშავოს, ხოლო შემდეგ მწყემსის ადგილიც მიიღოს. ვინც კარგად დაამუშავა თავისი ხორციელი მისწრაფებანი, როგორც ერთგვარი მიწა, იგი ღირსია სხვათა მწყემსიც იყოს, ვინაიდან, „უკუეთუ ვინმე თვისისა სახლისა განგებაჲ არა იცის, ვითარმე ეკლესიათა ღმრთისათა მოღვაწებაჲ აგოს“ (1 ტიმ. 3,5)? ამრიგად, ჯერ საკუთარი თავი დაამუშავე და მხოლო ამის შემდეგ დაიმწყსე სხვები, როგორც წინასწარმეტყველმა  იერემიამ თქვა: „გატეხე ყამირი და ეკალბარდებში ნუ დათესავ“ (იერ. 4,3), ხოლო შემდეგ გაინათეთ გონების შუქით, რითაც მწყემსობის უმნიშვნელოვანესი ნაწილი აღინიშნება.

 

[თ. 17; მ. 11-19]

11. და იყო მისლვასა მას მისსა იერუსალჱმდ და თავადი განვიდოდა შორის სამარიასა და გალილეასა. 12. და შე-რაჲ-ვიდა იგი დაბასა რომელსამე, მოეგებვოდეს მას ათნი კეთროვანნი კაცნი, რომელნი დადგეს შორს. 13. და მათ აღიმაღლეს ჴმაჲ მათი და იტყოდეს: იესუ მოძღუარ, შემიწყალენ ჩუენ! 14. და თავადმან ვითარცა იხილნა იგინი, ჰრქუა მათ: წარვედით და უჩუენენით თავნი თქუენნი მღდელთა. და იყო ვითარცა წარ-ოდენ-ვიდეს იგინი მისგან, განწმიდნეს კეთროვნებისა მისგან. 15. ხოლო ერთმან მათგანმან იხილა, რამეთუ განიკურნა, მოიქცა და ჴმითა დიდითა ადიდებდა ღმერთსა. 16. და დავარდა წინაშე ფერჴთა იესუჲსთა და ჰმადლობდა მას. და ესე იყო სამარიტელი. 17. მიუგო იესუ და ჰრქუა მას: არა ათნივე განიკურნნესა? და ცხრანი იგი სადა არიან? 18. ვერ იპოვნეს ეგოდენ, რაჲთამცა მოიქცეს და მისცეს დიდებაჲ ღმერთსა, გარნა უცხო-თესლი ხოლო ესე? 19. და ჰრქუა მას: აღდეგ და წერვედ! სარწმუნოებამან შენმან გაცხოვნა შენ.

და აქედან ყველას შეუძლია შეიცნოს, რომ არავის არავინ არ უშლის ხელს სათნოეყოს ღმერთს, თუნდაც იგი წყეული მოდგმისა იყოს, არამედ მხოლოდ კეილი ნება უნდა გააჩნდეს. აი, ათი კეთროვანი შემოეგება იესოს, როდესაც იგი ერთ დაბაში შედიოდა ისინი მას ქალაქგარეთ შეხვდნენ, ვინაიდან მათთვის, რამდენადაც ისინი უწმინდურებად ითვლებოდნენ, არ იყო ნებადართული ქალაქის შიგნით ცხოვრება (ლევ. 13,46). ისინი “შორს” დადგნენ, თითქოსდა დარცხვენილნი თავიანთი მოჩვენებითი უწმინდურებით და ვერ ბედავდნენ მიახლოებას იმ ფიქრით, რომ იესოც ზიზღით მოეკიდებოდა, როგორც ამას სხვები აკეთებდნენ და ითხოვენ შეწყალებას. თავიანთი ადგილის მიხედვით ისინი შორს იდგნენ, მაგრამ ლოცვით ახლოს დგანან. ვინაიდან უფალი ახლოს დგას ყველასთან, „რომელნი ხადიან მას ჭეშმარიტებით“ (ფასლ. 144,18). ისინი ითხოვენ შეწყალებას არა როგორც უბრალო ადამიანისგან, არამედ როგორც ისეთისაგან, ვინც მაღლა დგას ადამიანზე, ვინაიდან ისინი იესოს მოძღვარს უწოდებენ, ანუ ბატონს, მზრუნველს, მეთვალყურეს, რაც ძალზედ ახლოს დგას მისთვის ღმერთის წოდებასთან. იგი (იესო) უბრძანებს მათ (კეთროვანთ) მღვდლებს უჩვენონ თავი. ვინაიდან მღვდლები დაათვალიერებდნენ ასეთებს და ამითი იღებდნენ გადაწყვეტილებას, განწმენდილნი არიან ისინი კეთროვანებისაგან, თუ არა (ლევ. 13). მღვდლებს ჰქონდათ ნიშნები, რომლითაც ისინი ამოიცნობდნენ განუკურნებელ კეთროვანებას. მაშინაც, როდესაც ვინმე კეთრით დაავადდებოდა, ხოლო შემდეგ გამოჯანმრთელდებოდა, მღვდლები დაათვალიერებდნენ და მათთვის იმ ძღვენს სწირავდნენ, რომელიც სჯულითაა დადგენილი. აქ კი, როდესაც კეთროვანნი იყვნენ უდავოდ ასეთნი, რა საჭირო იყო მათთვის მღვდლებს ჩვენებოდნენ, თუკი ისინი სრულიად არ უნდა განწმენდილიყვნენ? მის მიერ ბრძანება იმისა, რომ  მღვდლებთან წასულიყვნენ, არ მიუთითებდა არაფერ სხვაზე, თუ არა იმაზე, რომ ისინი განიწმინდებიან, ამიტომაც ნათქვამია, რომ ისინი გზად განიწმინდნენ. მაგრამ ნახე, ათი ადამიანიდან ცხრა, როგოც ჩვენ თავიდანვე ვამბობდით, მართალია ისრაიტელი იყო, მაგრამ უმადური დარჩა, ხოლო სამარიტელი, თუმცა უცხოტომელი იყო, დაბრუნდა და თავისი მადლიერება გამოთქვა (ხოლო სამარიტელნი ასურელები იყვნენ), რათა არავის წარმართთაგან სასო არ წარკვეთოდა და არავის წმინდა წინაპართაგან წარმომდგარს, არ ეტრაბახა ამით. ეს სასწაული საერთო ხსნაზეც მიანიშნებს, განკუთვნილს მთელი ადამიანური მოდგმისათვის. ათი კეთროვანი აღნიშნავს მთელ ადამიანურ ბუნებას, განკეთროვნებულს ბოროტებით, თავისში ცოდვის საშინელების მატარებელს, თავისი უწმინდურების გამო ზეციური ქალაქის გარეთ მცხოვრებს და ღვთისაგან შორს მდგარს. თავად ეს შორს დგომა ღვთისაგან შუამდგომლობდა შეწყალებისათვის. ვინაიდან კაცთმოყვარე და ყველას სხნისა და ყველასთვის კეთილისმყოფელის მსურველი უფლისათვის ყველაზე უფრო ძლიერი აღმძვრელი წყალობის მისანიჭებლად არის ხილვა იმისა, რომ არავინ მონაწილეობს სიკეთეში. სწორედ ამიტომ, მან თავი დაიმდაბლა ასეთ მდგომარეობაში მყოფთა განსაკურნებლად. და თუმცა მან განკურნა მთელი კეთროვანი ბუნება, შეისხა რა ხორცი და იხილა გემო სიკვდილისა ყოველი ადამიანისათვის, იუდეველები, მიუხედავად იმისა, რომ უფლის მხრიდან კეთროვანი ცოდვის ყოველგვარი უწმინდურებისაგან განიწმინდნენ, უმადურნი აღმოჩნდნენ და არ მოექცნენ თავიანთი ამაო გზიდან, რათა დიდება მიეცათ ღვთისათვის, ანუ დაეჯერებინათ მისთვის, რომ მან ჭეშმარიტმა ღმერთმა, ინება დაეთმინა ყველაზე უფრო მძიმე სატანჯველი. ვინაიდან ხორცშესხმა და ჯვარცმა არსებითად დიდებაა უფლისა. ამრიგად მათ, ხორცშესხმული და ჯვარცმული არ აღიარეს ღმერთად დიდებისა, ხოლო წარმართებმა, უცხო ხალხმა, აღიარეს მათი განმწმენდელი და განადიდეს იგი რწმენით, რომ ღმერთი იმდენად კაცთმოყვარე და ძლიერია, ჩვენი გულისთვის იტვირთა უკიდურესუპატიობაში ყოფნა, რაც კაცთმოყვარების საქმეს წარმოადგენს და მიიღო რა იგი, არანაირი ზიანი არ მისდგომია მის ბუნებას, რაც საქმეა ძლიერებისა.

 

[თ. 17, მ. 20-25]

20. ჰკითხეს მას ფარისეველთა: ოდეს მოიწიოს სასუფეველი ღმრთისაჲ? მიუგო იესუ და ჰრქუა მათ: არა მოვიდეს სასუფეველი ღმრთისაჲ ზმნით; 21. არცა თქუან: აჰა აქა, ანუ იქი. და აჰა ეგერა სასუფეველი ღმრთისაჲ შორის თქუენსა არს. 22. და ჰრქუა მოწაფეთა: მოვლენან დღენი, ოდეს გული-გითქუმიდეს თქუენ დღეთათჳს ძისა კაცისათა ხილვად და არა იხილოთ. 23. და გრქუან თქუენ: აჰა აქა არს, და: აჰა იქი არს, ­ ნუ განხუალთ, ნუცა შეუდგთ. 24. რამეთუ ვითარცა ელვაჲ რაჲ ელავნ ქუეშე ცისაჲთგან, ვიდრე ქუეშე ცისამდე ბრწყინავნ, ესრეთ იყოს ძე კაცისაჲ დღეთა მისთა. 25. ხოლო პირველად ჯერ-არს მისა ფრიად ვნებად და შეურაცხ-ყოფად ნათესავისა ამისგან.

უფალი ხშირად ახენებდა თავის სწავლებაში ღვთის სასუფეველს, მაგრამ ფარისეველნი ამის გაგონებაზე დასცინოდნენ უფალს და ამიტომაც მიმართეს კითხვით, როდის მოიწეოდა იგი, მისი, როგორც ახირებული კაცის, დაცინვის მიზნით, რომელიც უჩვეულო და უცნაურ საგანზე ქადაგებდა. ვინაიდან არავინ, ადრე არსებულ მასწავლებელთა და წინასწარმეტყველთაგან, არ ახსენებდა მას (ღვთის სასუფეველს). ანდა შესაძლოა, ჰქონდათ რა აზრად გონებაში ცოტა ხანში მოეკლათ იგი, მიმართავენ მას კითხვით, რათა კბილი გაჰკრან მას და დასცინონ, ეუბნებიან თითქოსდა ამგვარად, შენ სასუფეველზე ლაპარაკობ, როდისღა მოიწევა შენი სასუფეველი? ვინაიდან დილისათვის შენ სასიკვიდილოდ იქნები ჩვენს მიერ მიცემული, ჯვარს გაცვამენ და მრავლ სხვა უპატიობას დაითმენ, ქრისტე რაღას ამბობს? იგი არ პასუხობს ბრიყვებს მათი სირეგვენისამებრ და სიბრიყვისამებრ (იგავ. 26,4), არამედ ტოვებს მათ ცდომილებაში სასუფეველის მსგავსება-წოდებასთან დაკავშირებით და არ უხსნის მათ არც იმას, თუ რომელ სასუფეველზე ლაპარაკობს (ვინაიდან ისინი არც მიიღებდნენ), არც იმას, რომ ეს სასუფეველი ამქვეყნიური სამეფოს მსგავსი არ არის, არამედ არის მეუფება იმ ქვეყნიური (იოანე. 18,36). გაჩუმდა რა ამაზე, რამდენადაც ისინი თავიანთი ნებაყოფლობითი სიყრუის გამო არ იყვნენ ღირსნი ამის მოსმენისა, უფალი სასუფევლის  მოწავის ჟამზე ამბობს, რომ იგი უცნობია და არ ექვემდებარება დაკვირვებას, რამდენადაც ღვთის სასუფეველს არ აქვს განსაზღვრული დრო, არამედ მსურველისთვის დამახასიათებელია ყველა დროში, ვინაიდან ღვთის სასუფეველი, უეჭველია, წარმოადგენს ცხოვრებას და საკუთარი თავის მოწყობას ანგელოზთა მსგავსად. მაშინ დგებაო, ნათქვამია, ჭეშმარიტი მეუფება ღვთისა, როდესაც ჩვენს სულებში არ არის არაფერი ამსოფლიური, არამედ, როდესაც ჩვენ ყოველ ჩვენ საქციელში ამ სოფელზე მაღლა ვდგავართ. ამგვარი ცხოვრების წესი კი ჩვენ ჩვენს შიგნით გვაქვს, ანუ როდესაც მოვისურვებთ. ვინაიდან რწმენისთვის არ არის საჭირო არც ხანგრძლივი დრო, არც მოგზაურობა, არამედ რწმენა და რწმენის შესაბამისი ღვთივსათნო ცხოვრება ახლოსაა ჩვენთან. სწორედ ამაზე თქვა მოციქულმა: „მახლობელ შენდა არს სიტყუაი ეგე პირსა შენსა და გულსა შენსა, ესე იგი არს, სიტყუაი სარწმუნოებისაი, რომელსაც ქვადაგებთ“ (რომ. 10,8). ვინაიდან რომ ვირწმუნოთ და ვირწმუნებთ რა, ჩვენი წოდების შესაფერნი ვიყვნეთ - ეს ჩვენს შიგნითაა. ამრიგად, ფარისეველნი დასცინოდნენ უფალს იმის გამო, რომ იგი სასუფეველს ქადაგებდა, რომლის შესახებაც არავის უქადაგია. მაგრამ უფალი აცხადებს, რომ მათ არ ესმით ისეთი საგანი, რომელიც მათ შიგნითაა და რომლის მიღწევაც მსურველს თავისუფლად შეუძლია. ახლა, როდესაც მე თქვენს შორის ვიმყოფები, თქვენ უთუოდ შეგიძლიათ მიიღოთ სასუფეველი ღმრთისა, თუკი მირწმუნებთ მე და გადაწყვეტთ იცხოვროთ ჩემი მცნებებით. „და ჰრქუა მოწაფეთა: მოვლენან დღენი“ და ა.შ. ანუ თქვენთვისაც დამახასიათებელია სასუფეველი ღმრთისა, სანამდის მე ვიმყოფები თქვენთან. იგი დამახასიათებელია თქვენთვის, არა მხოლოდ იმიტომ, რომ მირწმუნეთ მე და გამომყევით, არამედ იმიტომაც, რომ თქვენ ახლა ცხოვრობთ სრულიად უზრუნველად, რამდენადაც მე ვზრუნავ და ვფიქრობ თქვენზე. მაგრამ როდესაც მე თქვენთან აღარ ვიქნები, მოვლენ ისეთი დღეები, რომ მიცმეული იქნებით საფრთხეებს, მმართველთა და მეფეთა ხელთ მიგცემენ. მაშინ თქვენ, როგორც ღმრთის სასუფეველს, ისე ინატრებთ ახლანდელ უსაფრთხო ცხოვრებას, როგორითაც ჩემთან ცხოვრობთ და მრავალჯერ ისურვებთ მიიღოთ, თუნდაც ერთი ჩემს დღეთაგან, ანუ ჩემი თქვენთან ყოფნის დღეთაგან, როგორც ყველაზე უსაფრთხო დღეთაგანი. მართალია ისინი (უფლის მოწაფენი) მაშინაც, როდესაც მასთან იყვნენ, ეწეოდნენ ცხოვრებას, რომელიც არ იყო თავისუფალი შრომათა და საფრთხეთაგან, არამედ ითმენდნენ დევნას დევნილთან ერთად და შეურაცხყოფას შერაცხყოფილთან ერთად, მაგრამ თუკი მათ ადრინდელ თავგადასავლებს შევადარებთ მომავალ საფრთხეებს, აღმოჩნდება, რომ მაშინ ისინი ძლიერ უსაფთხოდ იყვნენ. ამიტომაც ცხოვრების ასეთი წესისაც კი, ანუ მცირე საფრთხეთა და შრომათა დროსაც, ღმრთის სასუფეველი მოციქულთა შიგნით იყო; მაშინ როცა აღდგომის შემდეგ ისინი თითქოს ტყვეები და დევნილნი იყვნენ. ამ სიტყვებით უფალი განამზადებს მოცუქულთა გულებს შრომისა და მოთმინებისთვის და წინასწარ ეუბნება მათ, რათა არ დაბრკოლდნენ (იოან. 16,1). „და გრქუან თქვენ: აჰა აქა არს და აჰა იქა არს, - ნუ განხუალთ, ნუცა შეუდგთ“. ნუ მოისმენთო ეუბნება, ნურავის მტკიცებას თითქოსდა მე მოვედი აქ ანდა იქ. ვინაიდან ჩემი მეორედ მოსვლა უბრწყინვალესი და უდიდებულესი არ შემოიფარგლება რომელიმე ადგილით, არამედ როგორც ელვა არ დაიმალება, არამედ ბრწყინავს კიდით-კიდემდე მიწისა, ასეთივე ბრწყინვალე და აშკარა იქნება ჩემი მეორედ მოსვლა და არავისთვის არ იქნება დაფარული. ამრიგად, ცრუ ქრისტეთა ცდუნებებს ნუ აჰყვებით. თავდაპირველად მე ბაგაში მოვივლინე და ოცდაათი წელი დამდაბლებული ვიყავი, მაგრამ მაშინ ასე აღარ იქნება: მე მოვალ მთელი ჩემი დიდებით, ანგელოზთა მხედრობის თანხლებით და წამიერად. შემდეგ რამდენადაც მათ საშინელი უბედურებანი უწნისაწრმეტყველა, ანუგეშებდა რა და არწმუნებდა მხნედ გადაეტანათ ისინი, საკუთარ თავს უყენებს მაგალითად, ნუ გაგიკვირდებათო, ეუბნება, თუკი თქვენ ისეთი სიძნლეები შეგემთხვევათ, რომ იძულებულნი იქნებით ინატროთ ჩემი ახლანდელი ყოფნა თქვენთან, ვინაიდან მე თვითონაც, რომელიც ელვასავით მოვივლინები, მანამდე ბევრი უნდა ვიტანჯო და უარყოფილ ვიქნე და შემდეგ მოვიდე ამ დიდებით. დაე, ეს იყოს თქვენთვის დამარწმუნებელი სათნოებისათვის და გამხნევება მოთმინებისათვის, ანუ მიყურეთ მე და იქონიეთ სასოება, რომ თქვენც საფრთხეთა გადატანისთვის და უარყოფისთვის დიდება გხვდებათ წილად, ისევე როგორც მე.

 

[თ. 17; მ. 26-30]

26. და ვითარცა-იგი იყო დღეთა მათ ნოესთა, ეგრეთ იყოს დღეთა მით ძისა კაცისათა: 27. ჭამდეს და სუმიდეს, იქორწინებოდეს და განჰქორწინებდეს ვიდრე დღედმდე შესლვად ნოესა კიდობნად. და მოიწია წყლით-რღუნაჲ და წარწყმიდნა ყოველნი. 28. და ეგრევე ვითარცა-იგი იყო დღეთა ლოთისთა: ჭამდეს და სუმიდეს, იყიდდეს და განჰყიდდეს, ნერგსა ასხმიდეს და აშენებდეს; 29. და რომელსა დღესა განვიდა ლოთ სოდომით, აწჳმა ცეცხლი და წუნწუბაჲ ზეცით და წარწყმიდნა ყოველნი. 30. ესრეთვე იყოს დღე იგი, ოდეს ძე კაცისაჲ გამოჩნდეს.

აქაც უფალი მიუთითებს თავის უეცარ და მოულოდნელ მოსვლაზე. ვინაიდან, როგორც ნოეს დროს უეცრად მოვიდა წარღვნა და მოსპო ყველა, ასევე იქნება მისი მოსვლაც. ამ მაგალითებით, ანუ მაგალითით წარღვნის წინა დროინდელი ადამიანებისა და სოდომელებისა (ცეხცლის გადმოსვლის წინ), მინიშნებულია აგრეთვე იმაზეც, რომ ანტირქისტეს მოსვლის წინ ადამიანთა შორის განმრავლდება ყველანაირი ბილწი სიამოვნებანი, რომ ადამიანები იქნებიან მრუშნი და დანაშაულებრივ სიამოვნებებში ჩაძირულნი, როგორც მოციქულმაც თქვა, რომ „უკანასკნელთა დღეთა იყვნენ კაცნი გულის თქუმის მოყუარე უფროის, ვიდრე ღმრთის მოყვარე“ (2 ტიმ. 3, 1-2.4). და არცაა გასაკვირი, რომ მაცდურის მეფობისას ბოროტება ყვავის, ვინაიდან იგი არის ნავთსაყუდელი ყოველგვარი ცოდვის ბოროტებისა. სხვა რის ჩანერგვას ეცდება იგი საცოდავ თაობაში მაშინდელი ადამიანებისა, თუ არა თავისი თვისებების? ვინაიდან უწმინდურისგან რა შეიძლება განიწმინდოს? ამრიგად, ადამიანები ჩაეფლობიან მაშინ ყოველგვარ გრძნობად სიამოვნებებში, ისევე როგორც ნოეს დროს და არ ექნებათ არანაირი უსიამოვნების მოლოდინი, არც კი დაუჯერებენ, თუკი ვინმე დაუწყებს ლაპარაკს, რომ რაიმე უბედურება შეემთხვევათ, მსგავსად ნოესა და ლოთის დროს მცხოვრები ადამანებისა.

 

[თ. 17; მ. 31-33]

31. მას დღესა შინა რომელი იყოს ერდოსა ზედა და ჭურჭელი მისი სახლსა შინა, ნუ გარდამოვალნ აღებად მისა; და რომელი ველსა გარე იყოს, ნუ გარე-მოიქცევინ კუალად. 32. მოიჴსენეთ ცოლისა მის ლოთისი. 33. რომელსა უნდეს სულისა თჳსისა განრინებაჲ, წარიწყმიდოს იგი; და რომელმან წარიწყმიდოს, მან აცხოვნოს იგი.

იმ დღეს, როცა ანტიქრისტე მოვა, ვინც „ერდოზე“ იქნება, ანუ სათნოების სიმაღლეზე, დაე ნუ ჩამოვა იქიდან, ნუ ჩამოვა ნურანაირი ყოფითი საგნისთვის, ვინაიდან ყველა ყოფითი საგანი იწოდება ჭურჭლად ადამიანისთვის, რომელსაც ზოგი სათნოებისთვის იყენებს, ზოგი კი ბოროტებისთვის. ამრიგად, სათნოების სიმაღლეზე მყოფი, ნუ ჩამოხვალ ნურაფერი ყოფისათვის და ნუ ჩამოვარდები შენი სიმაღლიდან, არამედ შეეწინააღმდეგე ბოროტებას და ნუ დასუსტდები. ისევე როგორც ის, ვინც მინდვრად იქნება, ნუ დაბრუნდება უკან. ვინაიდან მინდვრად მყოფი, ანუ ამ სოფელში სათნოების მოქმედი, არ უნდა დაბრუნდეს უკან, არამედ წინ წავიდეს, ისევე როგორც სხვა ადგილასაა ნათქვამი: „არავინ დასდვის ხელი სახნველსა და ხედავნ იგი გარეუკუნ და წარმართებულ არნ სასუფეველსა ღმრთისასა“ (ლუკ, 9,62). უფალს მაგალითად მოჰყავს ლოთის ცოლი. იგი მიიქცა რა უკან, მარილის სვეტად გადაიქცა, ანუ არ განეშორა რა ბოროტებას, დარჩა მის სიმლაშეში, გახდა სრულიად ბოროტი და ჩაფლობილი და ჩარჩენილი ბოროტებაში, იმ დამარცხების ძეგლს წარმოადგენს, რომელიც განიცადა. შემდეგ უფალი უმატებს იმას, რაც ზემოთქმულს უკავშირდება: „რომელსა უნდეს სულისა თვისისა განრინებაი, წარიწყმიდოს იგი“. ნურავინო, ამბობს, ანტიქრისტეს დევნის ჟამს ნუ ეცდება საკუთარი თავის გადარჩენას, ვინაიდან ასეთი დაღუპავს მას. ხოლო ის ვინც სიკვიდილისა და მწუხარებებისთვის გასწირავს თავს, გადარჩება, არ მოიდრეკს რა ქედს მტანჯველის წინაშე სიცოცხლისადმი სიყვარულის გამო. ზემოთ უფალმა თქვა, რომ სათნოების სიმაღლეზე მდგომი არ უნდა ჩამოვიდეს მისგან ყოფითი საგნებისათვის, არ უნდა გაიტაცოს არც შენაძენმა, არც ქონებამ და მათ გამო არ უნდა დასუსტდეს ბრძოლაში. მსგავსად ამისა, განავრცობს რა შემდგომ, ამბობს: და რას ვამბობ ნუ ჩამოხვალ ჭურჭლისთვის? არა, ნუ დატოვებ სათნოებას გარეშე სიკეთეთა გამოც საკუთარი სულის გადარჩენისათვისაც კი ნუ გადაწყვეტ ქედი მოიდრიკო მაცდურისა და მდევარის წინაშე. მათე მახარებელი ამბობს, რომ ეს ყველაფერი უფალმა იერუსალიმის ტყვედ ჩაგდების შესახებ თქვა, მიანიშნებდა რა ალყის შესახებ, არაკეთილმოსურნეთა მხრიდან და იმაზე, რომ რომაელთა შემოსევისას უკანმოუხედავად უნდა გაქცეულიყვნენ: ეროდზე მყოფნი სახლში არ უნდა ჩამოსულიყვნენ, რათა აეღოთ რაიმე ყოფით საგანთაგან, არამედ მაშინვე უნდა გაქცეულიყვნენ, ვინაიდან აქ აღარაა დრო სიმშვიდისა, რათა შეიკრიბონ ჭურჭელი; მსგავსად ამისა, მინდორში მყოფნი არ უნდა დაბრუნდნენ სახლში, არამედ ისიც კი ვინც სახლში იქნება, უნდა გაიქცეს. არაფერია გასაკვირი იმაში, თუკი ეს იერუსალიმის აღებისას აღსრულდა და ისევ აღსრულდება ანტიქრისტეს მოსვლის ჟამს. განსაკუთრებით კი თუკი უშუალოდ აღსასრულის წინ (სამყაროსი) აუტანელად მძიმე იქნება მწუხარება.

 

[თ. 17; მ. 34-37]

34. გეტყჳ თქუენ: მას ღამესა ორნი იყვნენ ერთსა ცხედარსა: ერთი იგი წარიტაცოს, და ერთი იგი დაეტეოს. 35. ორნი ფქვიდენ ერთად: ერთი იგი წარიტაცოს, და ერთი იგი დაშთეს. 36. [ორნი იყვნეს ველსა: ერთი იგი წარიტაცოს, და ერთი იგი დაშთეს]. 37. და მიუგეს და ჰრქუეს მას: ვიდრე, უფალო? ხოლო თავადმან ჰრქუა მათ: სადაცა ჴორცი, მუნცა ორბები შეკრბეს.

და აქედან ვსწავლობთ, რომ უფლის მოსვლა მოხდება მოულოდნელად და უეცრად. ვინაიდან ნათქვამი, რომ ორნი იქნებიან ერთ საწოლში, მიუთითებს ადამიანების უდარდელობაზე. ისევე როგორც წისქვილი, აღნიშნავს მოულოდნელობას მისი მოსვლისა. ვსწავლობთ აგრეთვე იმასაც, რომ მოსვლა მოხდება ღამით. ამრიგად, უფალი ამბობს, რომ მდიდართაგანაც, რომელნიც საწოლზე განისვნებენ, ერთნი გადარჩებიან, მეორენი კი ვერა. ადრე უფალი ამბობდა, რომ მდიდარნი ძნელად ცხონდებიან (მათ. 19, 23-24). ახლა იგი უჩვენებს, რომ ყველა მდიდარი არ წარწყმდება და ყველა ღარიბი არ გადარჩება, არამედ მდიდართაგანაც ერთი აიტაცება, რათა ჰაერში შეეგებოს უფალს (1 თეს. 4,17), როგორც მსუბუქი სულით და ზეციური, მეორე კი დაბლა დარჩება, როგორც მსჯავრდებული. მსგავსად ამისა, ღარიბთაგანაც, რომელნიც აღნიშნულნი არიან წისქვილში მყოფებით, ერთი გადარჩება, მეორე კი არა. ვინაიდან ყველა ღარიბი არაა მართალი: ზოგიერთნი მათგან ქურდები არიან და საფულეებს ჭრიან. წისქვილით აღინიშნება მრავალი სიძნელე ღარიბთა ცხოვრებისა. როდესაც მოწაფეებმა ჰკითხეს უფალს, სად იქნებიან ისინი წარტაცებულნი, მან უპასუხა: „სადაც ხორცი, მუნცა ორბები შეკრბეს“; ანუ სადაცაა ძე კაცისა, იქვე არიან ყველა წმინდანნიც, მსუბუქნი და მაღლაამფრენნი, მაშინ როდესაც ცოდვილნი მძიმე არიან და ამიტომ ძირს რჩებიან. ისევე როგორც, როდესაც მკვდარი სხეული დევს, ყველა ხორცის მჭამელი ჩიტი მასთან მოფრინდება, ასევე მაშინ, როდესაც ძე კაცისა მოგვევლინება ზეციდან, ჩვენთვის მომკვდარი და გვამად შერაცხული, შეიკრიბებიან ყველა წმინდანნი და თავად ანგელოზნი. ვინაიდან მათთან ერთად მოვა იგი მამის დიდებითა და ენით უთქმელი ბრწყინვალებით. თუმცა მან ამ დროს ღამე უწოდა, მაგრამ ასე იმიტომ უწოდა, რომ იგი მოულოდნელად მოვა და ცოდვილებს მაშინ სიბნელე მოიცავს. მაგრამ მართალთათვის ნათელი გამობრწყინდება და თავადაც მზესავით გამობრწყინდებიან ისინი (მათ. 13,43)

 

თავი მეთვრამეტე

[თ. 18; მ. 1-8]

1. ეტყოდა მათ იგავსაცა, ვითარ-იგი ჯერ-არს მათა მარადის ლოცვაჲ, და რაჲთა არა ეწყინებოდის ლოცვასა შინა. 2. და იტყოდა: მსაჯული ვინმე იყო ქალაქსა შინა, ღმრთისა არა ეშინოდა და კაცთაგან არა ჰრცხუენოდა. 3. და ქურივი ვინმე იყო მასვე ქალაქსა შინა. და მოვიდის მისა და ეტყჳნ: მისაჯე მე წინამოსაჯულისაგან ჩემისა. 4. და არა ისმინის მისი, ვიდრე რომლად ჟამადმდე. ამისა შემდგომად თქუა გულსა შინა თჳსსა: დაღათუ ღმრთისა არა მეშინის და კაცთაგან არა მრცხუენის, 5. ამისთჳს, რამეთუ შრომასა შემამთხუევს მე მარადის ქურივი ესე, უსაჯო მას, რაჲთა არა მარადის მოვიდოდის და მაწყინებდეს მე. 6. და ჰრქუა მათ უფალმან: ისმინეთ, რასა-იგი მსაჯული სიცრუვისაჲ იტყვს. 7. ხოლო ღმერთმან არა-მე ყოსა შურის-გებაჲ რჩეულთა მისთაჲ, რომელნი ღაღადებენ მისა დღე და ღამე, და სულგრძელ არს მათ ზედა? 8. გეტყჳ თქუენ: ყოს შურის-გებაჲ მათთჳს ადრე. ხოლო მო-რაჲ-ვიდეს ძე კაცისაჲ, პოვოს-მეა სარწმუნოებაჲ ქუეყანასა ზედა?

რამდენადაც უფალმა მწუხარებანი და საფრთხეები ახსენა, მათგან კურნებასაც გვთავაზობს. ეს კურნება ლოცვაა და არა უბრალოდ ლოცვა, არამედ განუწყევეტელი და გაძლიერებული ლოცვა. ეს ყოველივეო, ამბობს, უნდა შეემთხვას იმ დროს ადამიანს, მაგრამ ამის წინაარმდეგ დიდ შემწეობას გვაძლევს ლოცვა, რომელიც განუწყვეტლივ და მოთმინებით უნდა აღვასრულოთ. წარმოვიდგენთ რა, თუ როგორ გატეხა მომაბეზრებლობამ ქვრივის უსამართლო მსაჯული. ვინაიდან თუკი იგი, სავსე ყოველგვარი ბოროტებით, რომელსაც არც ღვთის რცხვენია და არც ადამიანების, განუწყვეტელმა თხოვნამ მოალბო, მითუმეტეს არ განვაწყობთ მოწყალებისათვის მამას სიუხვისა - უფალს, თუნდაც ამჟამად იგი აყოვნებდეს? დააკვირდი, ის რომ არ რცხვენია ადამიანებს, დიდი ბოროტების ნიშანია. ვინაიდან მრავალს ღმერთის არ ეშინია, არამედ მხოლოდ ადამიანების რცხვენია და ამიტომ ნაკლებად სცოდავს. მაგრამ ვისაც ადამიანებისაც აღარ რცხვენია, მასში უკვე მწვერვალია ბოროტებისა. ამიტომაც უფალმა შემდგომ მოაყოლა „კაცთაგან არა ჰრცხვენოდა“, ამბობს რა თითქოსდა ამგვარად: მსაჯულს ღმერთისაც არ ეშინოდა, მაგრამ რას ვამბობ ღმერთისაც არ ეშინოდა? - იგი კიდევ უფრო დიდ ბოროტებას ავლენდა, რადგან ადამიანებისაც არა რცხვენოდა. ეს იგავი გვასწავლის, რომ არ მოგვეწყინოს ლოცვა, ისევე როგორც სხვა ადგილასაა ნათქვამი, რომელი თქვენგანი გააბრუნებს, რომ ჰყავდეს მეგობარი და შუაღამისას დაუკაკუნოს? ვინაიდან სხვა არაფრის გამოც რომ არ ადგეს, თუ არ მოეშვა, მაშინ გაუღებს (ლუკა 11,5,8). და კიდევ: „ანუ ვინ არს თქუენგანი კაცი, რომელსა სთხოვდეს ძე თვისი პურსა, ნუ ქვა მისცეს მას“ და ა. შ. (მათ. 7,9). ყოველივე ამით უფალი შთაგვაგონებს მუდმივ ვარჯიშს ლოცვაში.ზოგიერთნი ცდილობდნენ რაც შეიძლება დაწვრილებით გადმოეცათ ეს იგავი და კადნიერდებოდნენ მიეყენებინათ იგი სინამდვილისადმი. ქვრივიო, ამბობდნენ ისინი, არის სული, რომელმაც უარყო თავისი უწინდელი ქმარი, ანუ ეშმაკი, რომელიც ამის გამო გახდა მისი მოწინააღმდეგე და რომელიც მუდმივად ესხმოდა მას თავს. იგი მიდის ღმერთთან, უსამართლო მსაჯულთან, ანუ განსასჯელთან უსამართლობისა. ამ მსაჯულს არ ეშინია ღმერთისა, ვინაიდან მხოლოდ იგია ერთადერთი ღმერთი და არავინ ჰყავს სხვა, ვისიც შეიძლება ეშინოდეს; და ადამიანებისაც არ რცხვენია, ვინაიდან „პირსა კაცისასა ღმერთმან არა თუალ-ახუ-ნის“ (გალ. 2.6). ამ ქვრივზე, სულზე, რომელიც მოუკლებლად სთხოვს ღმერთს დაიფაროს მისი მოწინააღმდეგისაგან - ეშმაკისგან, ღმერთი მიიღებს მოწყალებას, რადგან მისი მომაბეზრებლობა ამარცხებს. ვისაც საურს - მიიღოს ამგვარი გაგება, იგი მხოლოდ იმიტომ მოვიყვანეთ, რომ არ დარჩეს უცნობი. ოღონდ უფალი გვასწავლის ჩვენ ამით ლოცვის აუცილებლობას და გვიჩვენებს, რომ თუკი ამ მსაჯულმა, უსამართლომ და სავსემ ყოველგვარი ბოროტებით, მოიღო მოწყალება მოუკლებელი თხოვნის მიზეზით, მით უფრო ღმერთი, მამა ყოველგვარი სიმართლისა, მალევე მოგვანიჭებს მფარველობას. თუმცა კი ის დიდხანს ითმენს და, როგორც ჩანს, არ უსმენს მისდამი დღედაღამ მთხოვნელთ. გვასწვლა რა ეს და გვიჩვენა რა რომ ქვეყნის აღსასრულის ჟამს მივმართოთ ლოცვას იმ საფრთხეთა წინააღმდეგ, რომელიც უნდა შეგვემთხვას. უფალი ამატებს: „ხოლო მო-რაი-ვიდეს ძე კაცისაი, ჰპოვოს-მეა  სარწმუნოებად ქვეყანასა ზედა?“ - საუბრობს რა კითხვითი ფორმით, უჩვენებს, რომ ცოტანი თუ იქნებიან მაშინ მორწმუნენი. ვინაიდან ძეს უსჯულოებისას ისეთი ძალა ექნება, რომ თვით რჩეულთაც კი აცდუნებს თუკი შეძლებს (მათ. 24,24). იმის მიმართ, რაც იშვიათად გვხვდება, უფალი ჩვეულებრივ საუბრის კითხვით ფორმას იყენებს. მაგალითად: „ვინ-მე არს მნე იგი სარწმუნოი და გონიერი“ (ლუკა 12,42). და აქ იგივე რამეს აღნიშნავს, კერძოდ: რომ ღვთის მიმართ რწმენისა და ერთმანეთის მიმართ ნდობის შემნარჩუნებელნი ძალზედ მცირერიცხოვანნი იქნებიან. უფალმა ზემოხსენებული კითხვა გამოიყენა. არწმუნებდა რა ელოცათ, უფალმა მართებულად დაუმატა სიტყვა სარწმუნოების შესახებ, ვინაიდან რწმენა შეადგენს საწყისსა და საფუძველს ყოველგვარი ლოცვისა. რადგანაც ტყუილად ლოცულბს ადამიანი, თუკი არა სწამს, რომ თავისდა სასიკეთოთ მიიღებს იმას, რასაც ითხოვს (იაკ. 1, 6-7). ამიტომ, როდესაც უფალი ლოცვას ასწავლიდა, სარწმუნოებაც ახსენა, შეფარულად მიგვანიშნა რა, რომ მხოლოდ მცირერიცხოვანნი შეძლებენ მაშინ ლოცვას, ვინაიდან მცირედნი თუ იქნებიან იმ დროს მორწმუნენი. ამრიგად უფალი, მოსული ღრუბულთა ზედა მჯდომარე, ვერ ჰპოვებს სარწმუნოებას მიწაზე, თუ არ ჩავთვლით მცირედთ. მაგრამ იგი წარმოშობს რწმენას. ვინაიდან, მართალია უნებურად, მაგრამ ყველანი აღიარებენ, რომ იესო ქრისტე არის უფალი, სადიდებლად ღვთისა და მამისა (ფილ. 2,11), და თუკი საჭიროა ამას რწმენა ვუწოდოთ და არა აუცილებლობა, ურწმუნოთაგან არ დარჩება არავინ, ვინც არ ირწმუნებდა, რომ მაცხოვარი მხოლოდ ისაა, ვისაც იგი ადრე გმობდა.

 

[თ. 18; მ. 9-14]

9. თქუა ვიეთამე მიმართ იგავი ესე, რომელნი ესვენ თავთა თჳსთა, ვითარმედ მართალ არიან, და შეურაცხ-ჰყოფენ სხუათა, 10. ვითარმედ: ორნი კაცნი აღვიდოდეს ლოცვად ტაძარსა მას: ერთი ფარისეველი და ერთი მეზუერე. 11. ფარისეველი იგი წარდგა და ამას ილოცვიდა თჳსაგან: ღმერთო, გმადლობ შენ, რამეთუ არა ვარ, ვითარცა სხუანი კაცნი, მტაცებელ, ცრუ და მემრუშე, გინა ვითარცა ესე მეზუერე, 12. ვიმარხავ ორ-გზის შაბათსა შინა და ათეულსა შევსწირავ ყოვლისაგან მონაგებისა ჩემისა. 13. ხოლო მეზუერე იგი შორს დგა და არა იკადრებდა თუალთაცა ზე ახილვად, არამედ იცემდა მკერდსა და იტყოდა: ღმერთო, მილხინე ცოდვილსა ამას. 14. გეტყჳ თქუენ: გარდამოვიდა ესე განმანათლებული სახედ თჳსა, ვიდრე ფარისეველი იგი, რამეთუ ყოველმან რომელმან აღიმაღლოს თავი თჳსი, იგი დამდაბლდეს; და რომელმან დაიმდაბლოს თავი თჳსი, იგი ამაღლდეს.

უფალი არ წყვეტს ქედმაღლობის ცოდვის ამოძირკვას უძლიერესი საბუთებით. რამდენადაც იგი ყველა ვნებაზე ამღვრევს ადამიანთა გონებას, ამდენად უფალი ასწავლის კიდეც მის შესახებ ხშირად და ბევრს. ასევე, ახლაც, იგი მკურნალობს მის ყველაზე უარეს სახეობას, ვინაიდან სიამაყის მრავალი სახეობაა. მისგან იშვება საკუთარ თავზე დიდი წარმოდგენა, ტრაბახი, დიდებისმოყვარება და ყველაზე უფრო დამღუპველი - ქედმაღლობა. ქედმაღლობა ღვთის უარყოფაა. ვინაიდან, როდესაც ვინმე სრულქმნილებას მიაწერს არა ღმერთს, არამედ საკუთარ თავს, ის რას აკეთებს სხვას, თუ არა იმას, რომ უარყოფს ღმერთს და მის წინააღმდეგ ჯანყდება? ამ ღვთის საწინააღმდეგო ვნების განკურნებას გვპირდება უფალი ამ იგავით, იარაღდება რა როგორც კეთილმოსურნე არაკეთილმოსურნის წინააღმდეგ. ვინაიდან იგი ამას მათ მიმართ ამბობს, ვინც დარწმუნებულნი იყვნენ საკუთარ თავში და ყველაფერს ღმერთს არ მიაწერდნენ და ამიტომ სხვებსაც ამცირებდნენ. და უჩვენებს, რომ მართლაც ცხოვრება, ყველა სხვა მიმართებით გაკვირვებასაც რომ იმსახურებდეს და თავად ღმერთთან აახლოებდეს ადამიანს, თუკი ქედმაღლობას დაუშვებს თავისში, იგი მას უდაბლეს საფეხურამდე ჩამოაგდებს და ეშმაკს მიამსგავსებს, რომელიც ხანდახან ღვთის თანასწორის სახეს ღებულობს. ფარისევლის დასაწყისი სიტყვები მსგავსია მადლიერი ადამიანისა, ვინაიდან იგი ამბობს: ღმერთო, გმადლობთ შენ! მაგრამ მისი შემდგომი სიტყვები სრული უგუნურებითაა აღსავსე. ვინაიდან მას არ უთქვამს: გმადლობთ შენ, რომ შენ გნმაშორე სიცრუეს, მტაცებლობას, არამედ რა თქვა? - რომ მე არა „ვარ“ ასეთი. სრულქმნილება მიაწერა საკუთარ თავსა და საკუთარ ძალას და სხვების განკითხვა, როგორაა ეს დამახასიათებელი ადამიანისთვის, რომელმაც იცის, რომ რაც აქვს, ყველაფერი ღვთისაგან აქვს? ის რომ დარწმუნებული ყოფილიყო, რომ მას მადლის მეშვეობითა აქვს სხვისი სათნოებანი, უეჭვლია, რომ სხვათა დამცირებას არ შეუდგებოდა, წარმოიდგენდა რა, რომ იგი, საკუთარ ძალასთან მიმართებაში თანაბრად შიშველია, არამედ მადლის მეშვეობით აქვს ნიჭი შემოსილი. ამიტომ ფარისეველი, რომელიც ჩადენილ საქმეებს საკუთარ ძალას მიაწერს, ქედმაღალია, აქედან კი სხვათა განკითხვამდეც მივიდა. უფალი აღნიშნავს ქედმაღლობას და სიმდაბლის უქონლობას ფარისეველში სიტყვით „წარსდგა“, ვინაიდან მდაბალს შესახედაობაც მდაბალი აქვს, ფარისეველი კი გარეგნულ ქცევაშიც ავლენდა დიდებისმოყვარეობას. მართალია, მეზვერეზეცაა ნათქვამი: „დგა“, მაგრამ ნახე, რა არის დამატებული: „და არა იკადრებდა თუალთაცა ზე ახილვად“, ამიტომაც მისი დგომა იყო, ამასთან ერთად, ტაყვანისცემაც, ხოლო ფარისეველს თვალებიცა და გულიც ზეცისკენ ჰქონდა აპყრობილი. შეხედე თანმიმდევრობასაც, როგორც ფარისევლის ლოცვაშია წარმოდგენილი. თავიდან მან თქვა, თუ როგორი არ არის, ხოლო შემდეგ ჩამოთვალა ისიც, თუ როგორი არის. თქვა რა: „არა ვარ, ვითარცა სხვანი კაცნი“, იგი სხვადასხვა სათნოებასაც წარმოაჩენს: „ვიმარხავ ორგზის შაბათსა შინა და ათეულსა შევსწირავ ყოვლისაგან მონაგებისა ჩემისა“. ვინაიდან არა მხოლოდ უნდა მოექცე ბოროტისაგან, არამედ კეთილიცა ჰქმნა (ფსალ. 33,15) და ჯერ ბოროტებას უნდა განეშორო, ხოლო შემდეგ სათნოების გზას შეუდგე, მსგავსად იმისა, თუ გსურს ამღვრეული წყაროდან სუფთა წყლის მიღება, ჯერ ჭუჭყისგან უნდა გაასუფთავო, ხოლო შემდეგ სუფთა წყლის ამოღებაც შეგიძლია. დააკვირდი იმასაც, რომ ფარისეველმა არ იხმარა მხოლობით რიცხვში: მე არა ვარ მტაცებელი, მე არა ვარ მემრუშე, როგორც სხვები. მან არ დაუშვა, თუნდაც სიტყვებით მიეწერა სალანძღავი სახელი, მხოლოდ თავისი პიროვნებისთვის, არამედ იხმარა ეს სახელები მრავლობით რიცხში, სხვების შესახებ. თქვა რა, „არა ვარ, ვითარცა სხუანი კაცნი“, მან დაუპირისპირა ამას: „ვიმარხავ ორ-გზის შაბათსა“, ანუ კვირაში ორ დღეს. ფარისევლის სიტყვებს შესაძლოა ღრმა აზრი ჰქონდეს. მემრუშეობის ცოდვის საწინააღმდეგოდ იგი მარხვით იქებს თავს, ვინაიდან ვნება ხორციელი ნაკლოვანებებისგან იბადება. ასე იგი, აჭირვებდა რა სხეულს მარხვით, ძლიერ შორს იყო ამგვარი ვნებებისაგან. ფარისეველნი კი მართლაც მარხულობდნენ კვირის მეორე და მეხუთე დღეს. მტაცებელთა და მჩაგვრელთა სახელებს ფარისეველმა დაუპირისპირა ის, რომ იგი სწირავს მეათედს ყველაფრისგან, რასაც იძენს. მტაცებლობაო, ამბობს ის, და წყენის მიყენება იმდენად საძულველია ჩემთვის, რომ მე ჩემს საკუთარსაც კი ვაძლევ. ზოგიერთთა აზრით, სჯული ამცნებს საერთოდ და სამუდამოდ მეათედის შეწირვას, ხოლო ვინც უფრო ღრმად იძიებს მას, პოულობენ, რომ იგი ადგენს სამი სახის მეათედს. ამის შესახებ დაწვრილებით გაიგებ „მეორე სჯულიდან“ (თ. 12 და 14), თუკი ყურადღებას გამოიჩენ. ასე, იქცეოდა ფარისეველი. მეზვერე სრულიად საწინააღმდეგოდ იქცეოდა. იგი მოშორებით დადგა და ძლიერ შორს იყო ფარისევლისაგან, როგორც ადგილმდებარეობით, ისე ჩაცმულობით, სიტყვებით და გულის შემუსვრილებით. მას რცხვენოდა თვალების აღხილვისაც კი ზეცისადმი, თვლიდა რა მათ უღირსად ზეციურ საგანთა საჭვრეტად, რამდენადაც მათ მოსწონდათ მიწიერი კეთილდღეობის ჭვრეტა და მათით სარგებლობა. იგი მკერდში იცემდა, თოთქოსდა გულისათვის ზიანის მისაყენებლად ბოროტი რჩევებისთვის და აღვიძებდა რა მას ძილისაგან ცხონებაზე მოსაყვანად და სხვას არაფერს ამბობდა გარდა ამისა: „ღმერთო, მილხინე ცოდვილსა ამას“, ამ ყველაფრის გამო მეზვერე უფრო განმართლებული წავიდა, ვიდრე ფარისეველი. ვინაიდან უწმინდურია გულით, ყოველი მზვაობარი და უფალი განაბნევს ამპარტავანთ, ხოლო მდაბალთა მადლს ანიჭებს (იგავ. 3, 34). ვინმეს, შეიძლება, გაუკვირდეს, რატომაა რომ ფარისეველმა, მართალია ცოტა სიტყვები წარმოსთქვა ქედმაღლობით, მაგრამ განისაჯა, იობმა კი ბევრი რამ თქვა თავის თავზე დიდებული, მაგრამ გვირგვინი მიიღო? ეს იმიტომ, რომ ფარისეველმა დაიწყო უქმეტყველება, რათა თავი ექო, მაშინ როდესაც არავინ აიძულებდა ამას. და განიკითხავდა სხვებს, როდესაც ამისათვის არანაირი სარგებლობა არ აღძრავდა. იობი კი იძულებული იყო ჩამოეთვალა თავისი სრულქმნილებანი იმიტომ, რომ მას მეგობრები აჭირვებდნენ, მათი ზეწოლა თავად ამ უბედურებებზე უფრო მძიმე იყო, ამბობდნენ, რომ ის ცოდვათა გამო იტანჯება; მან თავისი კეთილი საქმეები ღვთის სადიდებლად ჩამოთვალა და იმისათვის, რომ ადამიანები არ დასუსტდნენ სათნოებათა გზაზე, ვინაიდან ადამიანები იმ აზრამდე რომ მისულიყვნენ, თითქოს საქმეები, რომელსაც იობი იქმოდა, ცოდვილი საქმეები იყო და იგი მათ გამო იტანჯებოდა, ისინი დაშორდებოდნენ ამ საქმეთა ქმნას და ამრიგად, უცხოთა შეწყნარების ნაცვლად არასტუმართმოყვარენი გახდებოდნენ, მოწყალეთა და მართალთა ნაცვლად - უწყალონი და მჩაგვრელნი. ვინაიდან ასეთი იყო იობის საქმეები. ამრიგად, იობი ჩამოთვლის თავის კეთილ საქმეებს იმისათვის, რომ ზიანი არ მიადგეთ მრავალთ. ასეთი იყო მიზეზი იობისთვის. იმაზე უკვე აღარ ვლაპარაკობ, რომ თავად მის სიტყვებში სრული სიმართლე გამოსჭვივის, ვინაიდან „ნეტავ ისე ვიყოო, - ამბობს, - როგორც იმ წარსულის თვეებში, როცა ღმერთი მიფარავდა“ (იოაბ. 29,2). ხედავ, იგი ყველაფერს ღმერთს აწერს და სხვებს არ განიკითხავს, არამედ თავად უფრო ითმენს განკითხავს მეგობართაგან. ფარისეველზე კი, რომელიც ყველაფერს თავის თავს აწერს და არა ღმერთს და საჭიროების გარეშე განიკითხავს სხვებს, სამართლიანად მოიწევა მსჯავრი, ვინაიდან ყოველი, რომელიც აღიმაღლებს ხმას, დამდაბლდება, განისჯება რა ღვთის მიერ, ხოლო საკუთარი თავის დამამადაბლებელი განკითხვით, ამაღლდება, განმართლდება რა ღვთის მიერ. ასეცაა ნათქვამი: „გამახსენე, განვიკითხოთ ერთმანეთი, მოჰყევი, რომ თავი გაიმართლო“ (ესაია; 43,26).

 

[თ. 18 მ. 15-17]

15. მოჰგურიდეს მას ყრმებსაცა, რაჲთა მიეახლნენ მას. და ვითარცა იხილეს მოწაფეთა, აყენებდეს მათ. 16. ხოლო იესუ მოუწოდა მათ და ჰრქუა: აცადეთ ყრმებსა მაგას მოსლვად ჩემდა და ნუ აყენებთ მაგათ, რამეთუ ეგევითართაჲ არს სასუფეველი ღმრთისაჲ. 17. ამენ გეტყჳ თქუენ: რომელმან არა შეიწყნაროს სასუფეველი ღმრთისაჲ, ვითარცა ყრმაჲ, ვერ შევიდეს მას შინა.

ყრმათა მაგალითს ასევე სიმდაბლისკენ მივყავართ. უფალი ამით გვასწავლის ვიყოთ მდაბალნი, მივიღოთ ყველა და არავინ მოვიძულოთ. მოწაფენი ასეთი მასწავლებლისთვის შეუფერებლად თვლიდნენ ბავშვების მიყვანას. ის კი გამოუჩენს მათ, რომ საჭიროა იყვნენ ისეთი მდაბალნი, რომ ყველაზე პატარაც კი არ მოიძულონ. ამრიგად, არ უარყო რა ყრმანი, არამედ სიამოვნებით მიიღო ისინი, უფალი საქმით ასწავლის სიმდაბლეს. ასწავლის იგი სიტყვითაც, როდესაც ამბობს, რომ „ეგევითართა არს სასუფეველი ღმრთისაი“, ვინც განწყობილია, როგორც ბავშვი. ბავშვი არ აღიმაღლებს თავს, არავის არ ამცირებს, უბოროტოა, უეშმაკოა, არც ბედნიერებისას ქედმაღლობს, არც მწუხარებისას კნინდება, არამედ ყოველთვის სრულიად უბრალოა. ამიტომ, ვინც მდაბლად და უბოროტდ ცხოვრობს და ვინც ცათა სასუფეველს იღებს ისე, როგორც ბავშვი, ანუ ზაკვისა და ცნობისმოყვარეობის გარეშე, არამედ რწმენით, იგი საამოა ღვთისთვის. ვინაიდან ვინც ზედმეტად ცნობისმოყვარეობს და კითხულობს - როგორაა ეს? - იგი დაიღუპება თავისი ურწმუნოებით და ვერ შევა სასუფეველში, რომლის მიღებაც არ სურდა უბრალოებით, ცნობისმოყვარეობის გარეშე და სიმდაბლით. ამიტომაც ყველა მოციქული და ყველა ვინც საკუთარი გულის უბრალოებით ირწმუნა ქრისტე, შეიძლება ბავშვებად იწოდნენ, ისევე როგორც თავად უფალმა უწოდა მოციქულებს: „ყრმანო, საჭმელი ნუ გაქუს რაია? (იოან. 21, 15). ხოლო წარმართი ბრძენნი, რომელიც ეძიბედნენ სიბრძნეებს ისეთ საიდუმლოებაში, როგორიცაა ცათა სასუფეველი და არ სურდათ მისი მიღება განსჯის გარეშე, სამართლიანად არიან ჩამოშორებულნი  ამ სასუფევლისაგან. უფალს არ უთქვამს „ამათი, არამედ „ეგევითართა“, ანუ, ვინც ნებაყოფლობით შეიძინა უზაკველობა და სიმდაბლე, რომელიც ბავშვებს ბუნებით აქვთ. ამრიგად, ყველაფერი ეკლესიური, რაც ცათა სასუფველს შეადგენს, მივიღოთ ცნობისწადილის გარეშე, რწმენითა და სიმდაბლით. ვინაიდან ცნობისმოყვარეობა დამახასიათებელია საკუთარ თავზე დიდი წარმოდგენისა და თავის თავით ბრძნობისათვის.

 

[თ. 18. მ. 18-23]

18. და ჰკითხა ვინმე მას მთავარმან და ჰრქუა: მოძღუარო სახიერო, რაჲ საქმე ვქმნე, რაჲთა ცხორებაჲ საუკუნოჲ დავიმკჳდრო? 19. ჰრქუა მას იესუ: რაჲსა მეტყჳ მე სახიერით? არავინ არს სახიერ, გარნა მხოლოჲ ღმერთი. 20. მცნებანი იცნი: ნუ იმრუშებ, ნუ კაც-ჰკლავ, ნუ იპარავ, ნუ ცილსა სწამებ, პატივ-ეც მამასა შენსა და დედასა შენსა. 21. ხოლო მან თქუა: ეგე ყოველნი დავიმარხე სიყრმით ჩემითგან. 22. ესმა რაი ესე იესუს, ჰრქუა მას: ერთიღა გაკლს შენ: ყოველი, რაჲცა გაქუს, განყიდე და მიეც გლახაკთა და გაქუნდეს საუნჯე ცათა შინა და მოვედ და შემომიდეგ მე. 23. და ვითარცა ესმა ესე მას, მწუხარე იქმნა, რამეთუ იყო მდიდარ ფრიად.

ეს ადამიანი ზოგიერთთა აზრით, ბოროტი და მზაკვარი იყო და იესოს სიტყვებში გამოჭერას ცდილობდა, მაგრამ უფრო სარწმუნოა ის, რომ ვერცხლის მოყვარე იყო, რამდენადაც ქრისტემაც იგი სწორედ ასეთად ამხილა. და მარკოზ მახარებელიც ამბობს, რომ როდესაც ვიღაცამ მოირბინა და მუხლი მოიყარა, ჰკითხა იესოს და მიხედა რა მას, იესოს შეუყვარდა იგი (მარკ. 10, 17, 21). ამრიგად ეს ადამიანი ანგარების მოყვარე იყო. იესოსთან იგი მოდის სურვილით გაიგოს მარადიულ ცხოვრებაზე. შესაძლოა ამ შემთხვევაშიც იგი შეძენისადმი ლტოლვით ხელმძღვანელობდა. ვინაიდან ასე არასდროს სურს დიდხანს სიცოცხლე, როგორც ანგარების მოყვარე ადამიანს. ამრიგად, იგი ფიქრობდა, რომ იესო უჩვენებს მას საშუალებას, რომლის მეოხებითაც იგი მარადიულად იცხოვრებს, იქნება მფლობელი ქონებისა და ამ გზით დატკბება. მაგრამ როდესაც უფალმა უთხრა, რომ მარადიული ცხოვრების მიღწევის საშუალება არამომხვეჭელობაა, იგი, თითქოსდა საყვედურობდა რა საკუთარ თავს კითხვისათვის და იესოს პასუხისათვის, განეშორა, ვინაიდან მას სჭირდებოდა მარადიული ცხოვრება იმისათვის, რომ მრავალი წლის სამყოფი სიმდიდრე ჰქონდა, რამდენადაც მას უარი უნდა ეთქვა ქონებაზე და ისე ეცხოვრა სიღარიბეში. აქედან, რაღაში სჭირდება მას მარადიული სიცოცხლე? იგი მოდის უფალთან, როგორც უბრალო ადამიანთან და მასწავლებელთან. ამიტომაც უფალმა, რათა ეჩვენებინა, რომ მასთან არ უნდა მისულიყო როგორც უბრალო ადამიანთან უთხრა: „არავინ არს სახიერ, გარნა მხოლოჲ ღმერთი“. შენო, ეუბნება, მიწოდე მე „სახიერი“, რაღატომ დაუმატე „მოძღვარო?“ ვგონებ, შენ ერთ-ერთ მრავალთაგანად მიგაჩნივარ. თუკი მასეა, მაშინ მე არ ვარ სახიერი! ვინაიდან ადამიანთაგან საკუთრივ არავინაა სახიერი; სახიერი მხოლოდ ერთი ღმერთია. ამიტომ თუკი გსურს მიწოდო მე სახიერი, მიწოდე სახიერი როგორც ღმერთს და ნუ მოხვალ ჩემთან, როგორც უბრალოდ ადამიანთან. თუკი შენ ჩვეულებრივ ადამიანთაგან ერთ-ერთად მთვლი, მაშინ ნუღარ მიწოდებ სახიერს. ვინაიდან მხოლოდ ერთი ღმერთია ჭეშმარიტად სახიერი, არის წყარო სახიერებისა და საწყისი თვითსახიერებისა. ჩვენ კი, ადამიანები, თუკი ვართ კიდეც კეთილნი, არა თავისთავად, არამედ მის სახიერებაში მონაწილეობის წყალობით, გვაქვს სიკეთე შერეული და მიდრეკადი ბოროტებისადმი. „მცნებანი იცნი: ნუ იმრუშებ, ნუ კაც-ჰკლავ, ნუ იპარავ, ნუ ცილსა სწამებ“ და სხვ. სჯული თავდაპირველად იმას კრძალავს რაშიც ჩვენ უფრო ადვილად ვვარდებით, შემდეგ კი იმასაც, რაშიც მრავალნი ხშირად არ ვარდებიან: მაგალითად, მრუშობაში, ვინაიდან იგი ცეცხლია, როგორც გარეგანი, ისე შინაგანი მხრივ; მკვლელობაში, ვინაიდან მრისხანება უდიდესი მხეცია; ხოლო ქურდობა ნაკლებ მნიშვნელოვანია და ცილისწამებაშიც ხშირად არ ვარდებიან. ამიტომ ჯერ პირველი დანაშაულობანი იკრძალება, რამდენადაც ჩვენ ადვილად ვვარდებით მათში, თუმცა სხვა მიმართებითაც უფრო მძიმენი არიან ისინი. ხოლო ამათ, ანუ ქურდობასა და ცილისწამებას , სჯული მეორე ადგილზე აყენებს, რამდენადაც ისინი ხშირად არ ხდება და ნაკლებ მნიშვნელოვანია. ამ დანაშაულებათა შემდგომ სჯული მშობლების წინააღმდეგ შეცოდებას აყენებს. ვინაიდან თუმცა კი მძიმეა ეს ცოდვა, მაგრამ ხშირად არ ხდება, რამდენადაც ხშირი არაა და არც ბევრია, არამედ იშვიათად და ცოტანი გვხვდებიან ისეთი მხეცეისმაგვარი ადამიანები, რომელნიც კადნიერდებიან შეურაცხყონ მშობლები. როდესაც ახალგაზრდამ უთხრა, რომ ყოველივე ამას სიყრმითგან იმარხავდა, უფალი დამატებით არამომხვეჭელობას სთავაზობს. შეხედე, მცნებები გვიდგენენ ჭეშმარიტად ქრისტიანულ ცხოვრების წესს. „ყოველი, რაიცა გაქვს განყიდეო“, - ეუბნება. ვინაიდან, თუკი რამე დაგრჩება, მაშასადამე, შენ მისი მონა იქნები. და „მიეც“ არა მდიდარ ნათესავებს, არამედ „გლახაკთა“. ჩემის აზრით, სიტყვა „მიეც“ გამოხატავს იმ აზრს, რომ ქონებისაგან განთავისუფლებაც საჭიროა განსჯით და არ ისე, როგოც მოგვიხდება. ვინაიდან არამომხვეჭელობისას ადამიანს უნდა ჰქონდეს ყველა სხვა სათნოებანიც, რამდენადაც უფალმა თქვა: „და შემომიდეგ მე“, ანუ ყველა სხვა მიმართებითაც ჩემი მოწაფე იყავი, ყოველთვის მე მომდიე და არა ისე რომ დღეს გამომყვე, ხვალ კი არა. მთავარს, როგორც ვერცხლისმოყვარეს, უფალი ზეცაში დაპირდა საუნჯეს, თუმცა კი მან ყურად არ იღო, ვინაიდან თავისი ძვირფასეულის მონა იყო, ამიტომაც დამწუხრდა, მოისმინა რა, რომ უფალი შთააგონებდა მას ქონების დათმობას, მაშინ როდესაც მას იმიტომაც სურდა მარადიული ცხოვრება, რომ სიმდიდრის დიდი მოჭარბების პირობებში მას, მარადიულადაც ეცხოვრა. მთავრის დამწუხრება მიანიშნებს, რომ იგი კეთილგანწყობილი ადამიანი იყო და არა ბოროტი და მზაკვარი, ვინაიდან ფარისეველთაგან არავინ არასოდეს დამწუხრებულა, არამედ, უმალ ისინი კიდევ უფრო სასტიკნი ხდებოდნენ. ჩემთვის უცნობი არაა ის, რომ სამყაროს დიდი მნათობისთვის, ოქროპირისთვის მისაღები იყო ის, რომ ახალგაზრდას ჭეშმარიტად მარადიული ცხოვრება სურდა და უყვარდა იგი, მაგრამ შეპყრობილი იყო ძლიერი ვნებით, ვერცხლისმოყვარებით; თუმცაღა არც ახლახან შემოთავაზებული აზრია უადგილო, რომ მას სურდა მარადიული ცხოვრება, როგორც ვერცხლისმოყვარე ადამიანს.

 

[თ. 18; მ. 24-30]

24. ვითარცა იხილა იგი იესუ, რამეთუ შეწუხნა, თქუა, ვითარმედ: ძნიად შევიდენ სასუფეველსა ღმრთისასა, რომელთა აქუნდეს საფასე! 25. უადვილეს არს მანქანისა საბელი ჴურელსა ნემსისასა განსლვად, ვიდრე მდიდარი შესლვად სასუფეველსა ღმრთისასა. 26. ხოლო რომელთა-იგი ესმა, ჰრქუეს მას: და ვის ჴელ-ეწიფების ცხორებად? 27. მიუგო იესუ და ჰრქუა მათ: შეუძლებელი კაცთაგან შესაძლებელ არს ღმრთისა მიერ. 28. ჰრქუა მას პეტრე: აჰა ესერა ჩუენ დაუტევეთ ყოველი და შეგიდეგით შენ. 29. ხოლო იესუ ჰრქუა მათ: ამენ გეტყჳ თქუენ, რამეთუ არავინ არს, რომელმან დაუტევა სახლი, გინა მამაჲ, გინა დედაჲ, გინა ძმანი, გინა ცოლი, გინა შვილი სასუფეველისათჳს ღმრთისა, 30. რომელმან არა მიიღოს მრავალი წილი ჟამსა ამას და საუკუნესა მომავალსა ცხორებაჲ საუკუნოჲ.

მას შემდეგ, რაც მდიდარი, მოისმინა რა სიმდიდრეზე უარის თქმის შესახებ, დამწუხრდა. უფალი მშვენიერი შედარებით ხსნის, თუ რამდენად ძნელია სიმდირის მქონესათვის ცათა სასუფეველში შესვლა. არ უთქვამს მას რომ მათთვის, (მდიდართათვის) შეუძლებელია შესვლა, არამედ ძნელია, ვინაიდან ასეთთათვის არ არის შეუძლებელი ხსნა. სიმდიდრის გაცემით, მათ ზეციურ სიკეთეთა მიღება შეუძლიათ, მაგრამ ამ პირველის გაკეთება ადვილი არ არის, იმიტომ რომ სიმდიდრე წებოზე უფრო მეტად კრავს და მისთვის, ვინც შეპყრობილია მისით, ადვილი არ არის მასზე უარის თქმა. უფრო ქვემოთ უფალი ხსნის, თუ როგორაა ეს შეუძლებელი. აქლემი უფრო ადვილად გაძვრებაო, - ამბობს, - ნემსის ყუნწში, ვიდრე მდიდარი შევა საუფეველში. აქლემის ნემსის ყუნწში გაძრომა გადაჭრით შეუძლებელია, იგულისხმებ რა აქლემის ქვეშ თავად ცხოველს, თუ რამე გემის სქელ საბელს (შეადარეთ - ძველქართულ თარგმანში ნახმარია „მანქანისა საბელი“ - მ. შ.). თუკი უფრო ადვილია აქლემისთვის ნემსის ყუნწში გაძრომა, ვიდრე მდიდრისთვის სასუფეველში შესვლა, ხოლო პირველი შეუძლებელია, მით უფრო შეუძლებელია ცხონება მდიდრისა. რა შეიძლება ითქვას? უპირველეს ყოვლისა ის, რომ მართლაც შეუძლებელია მდიდრის ცხონება. ნუ მეტყვი, თუ შეიძლება, რომ ამან და ამან, იყო რა მდიდარი, დაარიგა რაც ჰქონდა და ცხონდა, ვინაიდან იგი სიმდიდრეში კი არ ცხონდა, არამედ როდესაც ღარიბი გახდა, ანდა ცხონდა როგორც სახლის მმართველი, მაგრამ არა როგორც მდიდარი. და სულ სხვა საქმე იყო სახლის მმართველი, ვიდრე მდიდარი. მდიდარი ინახავს სიმდიდრეს თავისთვის, სახლის მმართველს კი ჩაბარებული აქვს სიმდიდრე სხვებისთვის. ამიტომაც ის, ვისზეც მიუთითებ, თუკი ცხონდა, ცხონდა არა სიმდიდრით, არამედ, როგორც ვთქვით, ან იმით რომ უარი თქვა ყველაფერზე, რაც ჰქონდა, ანდა კარგად განკარგავდა ქონებას, როგორც სახლის მმართველი. შემდეგ, დააკვირდი იმასაც, რომ მდიდრისთვის შეუძლებელია ცხონება, ხოლო საფასის მქონისათვის ძნელი. უფალი თითქოს ასე ამბობს: ვინც შეპყრობილია სიმდიდრით, ვინც მისი მონაა და მსახური, იგი ვერ ცხონდება. ხოლო ვისაც აქვს სიმდიდრე და თავის ნებას უმორჩილებს მას და არა თავად მორჩილებს, მისთვის ძნელია ცხონება ადამიანური უძლურებისდა გამო. ვინაიდან შეუძლებელია ბოროტად არ ვისარგებლოთ იმითი, რაც გვაქვს, რამდენადაც, ვიდრე გვაქვს სიმდიდრე ეშმაკი ცდილობს მოგვინადიროს ჩვენ, რათა გამოვიყენოთ იგი წესებისა და სახლის მმართველის კანონების საწინააღმდეგოდ, - და ძნელია გაექცე მის მახეს. ამიტომაც სიღარიბე კეთილი საქმეა და იგი თითქმის თავისუფალია ცდუნებისაგან. „ხოლო რომელთა იგი ესმა, ჰრქუეს მას: და ვის ხელ-ეწიფების ცხონებად? მიუგო იესო და ჰრქუა მათ: შეუძლებელი კაცთაგან შესაძლებელ არს ღმრთისა მიერ“. ვისაც ადამიანური აზროვნების წესი აქვს, ანუ გატაცბულია ქვენათი და ძლიერ შეიყვარა მიწიერი, მისთვის, როგორც ითქვა, ცხონება შეუძლებელია, ხოლო ღმერთისთვის ეს შესაძლებელია; ანუ როდესაც ვინმეს მრჩევლად ღმერთი ეყოლება და თავის მასწავლებლად ღვთის სიმართლენი და მცნებანი სიგლახაკის შესახებ და მას მოუხმობს შემწედ, მისთვის შესაძლებელია ცხონება. ვინაიდან ჩვენი საქმეა სიკეთე გვსურდეს, ხოლო მისი ქმნა - ღვთის საქმეა, და სხვაგვარადაც: თუკი ჩვენ, ავმაღლდებით რა ყოველგვარ ადამიანურ სულმოკლეობაზე სიმდიდრესთან მიმართებაში, თუნდაც ვისურვებთ მეგობრების შეძენას უსამართლო სიმდიდრით, ჩვენ ვცხონდებით და მათ მიერ ვიქნებით მიცილებულნი მარადიულ სამყოფელში. ვინაიდან უკეთესია, თუკი ყველაფერზე უარს ვიტყვით, ან თუკი არ ვიტყვით უარს ყველაფერზე, თუნდაც თანამონაწილეს გავხდით გლახაკებს და მაშინ შეუძლებელი შესაძლებელი გახდება. თუმცა, თუკი არ ვიტყვით უარს ყველაფერზე, არ არის შესაძლებელი ცხონება, მაგრამ უფლის კაცთმოყვარების გამო შესაძლებელი ხდება ცხონება იმ შემთხვევაშიც, თუკი რაღაც ნაწილს გამოვყოფთ ჭეშმარიტი სარგებლისათვის. ამასთან პეტრე კითხულობს: „აჰა ესე რა ჩვენ დაუტევეთ ყოველი“ და კითხულობს არა მხოლოდ თავისთვის, არამედ ყველა გლახაკის სანუგეშოდ. რათა არა მხოლოდ მდიდრებს ჰქონდათ კეთილი იმედები მრავლის მიღებისა, როგორც მრავალზე უარის მოქმედებას, ხოლო გლახაკებს არ ჰქონდეთ იმედები, ვინაიდან უარი თქვეს და მცირედზე, ამიტომ მცირედი სასყიდელიც დაიმსახურეს. ამიტომ კითხულობს პეტრე და პასუხად ესმის, რომ აქაც და მომავალ საუკუნეშიც მიიღებს სასყიდელს ყოველი, ვინც არ უნდა მოიძულოს ღვთის გულისათვის თავისი ქონება, თუნდაც იგი მცირედი იყოს: შენ იმას კი ნუ უყურებ, რომ იგი მცირეა, არამედ რომ ის მოიცავდა ცხოვრებისათვის საჭირო მთელ სახსრებს ამ ადამიანისა და როგორც შენ იმედოვნებდი მრავალსა და დიდებულზე, ასევე ის ამ არა მრავლითა და მცირედით იმედოვნებდა საკუთარი სიცოცხლის შენარჩუნებას. აღარ ვლაპარაკობ იმაზე, რომ ვისაც მცირედი აქვს, დიდად არის მასზე მიჯაჭვული. ეს ჩანს მამებზეც, ჰყავთა რა ერთი შვილი, ისინი მეტად არიან მასზე მიჯაჭვული, ვიდრე მაშინ, როდესაც უფრო მეტი შვილები ჰყავთ. ასევე გლახაკსაც, აქვს რა ერთი სახლი და ერთი მინდორი, უფრო მეტად უყვარს ისინი, ვიდრე შენ - მრავალი. ასეც რომ არ იყოს, არამედ ორივენი თანაბრად იყვნენ მიჯაჭვულნი, თანაბრად ღირსეულია მათზე უარის თქმაც. ამიტომაც ამ სოფელში ისინი ბევრად უფრო მეტ სასყიდელს მიიღებენ, ისევე როგორც ეს მოციქულები. ვინაიდან თითოეულ მათგანს, დაუტევა რა ქოხმახი, ახლა დიდებული ტაძრები, მინდვრები, მრევლი, მრავლი ცოლი ყავს მასზე გულმხურვალებითა და რწმენით მიჯაჭვულნი. და საერთოდაც ყველაფერი დანარჩენი. და მომავალ საუკუნეშიც ისინი მიიღებენ არა მრავალ მსგავს მინდორს და ხორციელ ჯილდოებს, არამედ მარადიულ სიცოცხლეს.

 

[თ. 18; 31-34]

31. და წარიყვანნა ათორმეტნი იგი და ჰრქუა მათ: აჰა ესერა აღვალთ იერუსალჱმდ, და აღესრულნენ ყოველნი წერილნი წინაწარმეტყუელთანი ძესა ზედა კაცისასა: 32. რამეთუ მიეცეს ჴელთა წარმართთასა, და ეკიცხევდენ მას, და იგინოს, და ჰნერწყუვიდენ 33. და ტანჯონ და მოკლან იგი, და მესამესა დღესა აღდგეს. 34. და მათ არარაჲ გულისჴმა-ყვეს ესე, არამედ იყო სიტყუაჲ იგი დაფარულ მათგან, და არა იცოდეს თქუმული იგი.

უფალი უწინასწარმეტყველებს მოწაფეებს მოსალოდნელ ვნებებზე ორი მიზნით, ჯერ ერთი, რათა უჩვენოს, რომ მას ჯვარს აცვამენ არა თავისი ნების საწინაარმდეგოდ და არა როგორც უბრალო ადამიანს, რომელმაც არ უწყის საკუთარი სიკვდილის შესახებ, არამედ რომ მან იცის მის შესახენ ადრევე და ნებაყოფლობით დაითმენს მას. ვინაიდან, მას რომ სურვილი არ ქონოდა ვნებისა, მაშინ როგორც წინასწარმეტყველი აიცილებდა მას. ვინაიდან საკუთარი ნების საწინააღმდეგოდ სხვისხელში მოხვედრა დამახასიათებელია მისთვის, ვინც არ იცის ამის შესახებ წინასწარ. მეორეც, რათა დაერწმუნებინა ისინი ადვილად გადაეტანათ მომავალი გარემოებანი, როგორც მათთვის წინასწარ ცნობილი და არა როგორც უეცრად თავს დამტყდარნი. თუკი უფალო, შენზე უნდა აღსრულდეს წინასწარმეტყველთა მიერ დიდი ხნის წინ ნაწინასწარმეტყველები, მაშ რაღატომ ადიხარ იერუსალიმში? სწორედ იმიტომ, რომ მე აღვასრულო გამოხსნა. ამრიგად, ის ნებაყოფლობით მიდის. თუმცა იგი ამისათვის ამბობდა, მოწაფეები ვერაფერს ხვდებოდნენ მაშინ, ვინაიდან ეს სიტყვები მათთვის დაფარული იყო, განსაკუთრებით კი სიტყვები აღდგომის შესახებ. სხვა სიტყვებსაც ვერ გულისხმაყოფდნენ, მაგალითად იმის შესახებ, რომ წარმართთა ხელთ მისცემდნენ მას; მაგრამ სიტყვები აღდგომის შესახებ გადაჭრით არ ესმოდათ, ვინაიდან ისინი არ იყვნენ ხმარებაში. თანაც ყველა იუდეველს არ სწამდა საყოველთაო აღდომაც კი, როგორც ეს სადუკეველებზე ჩანს (მათე 22, 23). შესაძლოა თქვა: თუკი მოწაფენი ვერ გულისხმაყოფდნენ, მაშ რაღატომ ეუბნებოდა, ბოლოსდაბოლოს, უფალი ამის შესახებ წინდაწინ? რა სარგებლობის მოტანა შეეძლო მათ სანუგეშოდ ჯვაზრე ვნების ჟამს, როცა მათ არ ესმოდათ თქმული? სამაგიეროდ არც თუ მცირე იყო სარგებელი მაშინ, როდესაც ისინი შემდგომში იხსენებდნენ, რომ აღსრულდა სწორედ ის, რაც მათ ვერ გაიგეს, როდესაც უფალი უწინასწარმეტყველებდა. ეს მრავალი რამიდან ჩანს, განსკუთრებით კი იოანეს სიტყვებიდან: „ხოლო ესე არა ეცნა მოწაფეთა მისთა პირველად, არამედ ოდეს იდიდა იესუ, მაშინ მოეხსენა, რამეთუ ესრეთ იყო წერილი მისთვის, და ესე უყვეს მას“. (იოან. 12, 16; 14, 29) და ნუგეშინისმცემელმა, შეახსენა რა ყველაფერი, მისცა მათ ყველაზე უფრო სარწმუნო მოწმობა ქრისტეზე. ხოლო იმის შესახებ, თუ როგორ იყო დაფვლა სამდღიანი, საკმრისადაა თქმული სხვა მახარებელთა განმარტებისას (იხ. მათ. თ. 12).

 

[თ. 18; მ. 35-43]

35. და იყო ვითარცა მიეახლნეს იერიქოდ, ბრმაჲ ვინმე ჯდა გზასა ზედა მთხოველად. 36. ვითარცა ესმა, ვითარმედ ერი წარმოვალს, იკითხვიდა: რაჲ-მე არს ესე? 37. უთხრეს მას, ვითარმედ: იესუ ნაზარეველი წარმოვალს. 38. და მან ღაღატ-ყო და თქუა: იესუ, ძეო დავითისო, შემიწყალე მე! 39. ხოლო რომელნი წინა-უძღოდეს, ჰრისხვიდეს მას, რაჲთა დადუმნეს. ხოლო იგი უფროჲს ღაღადებდა და იტყოდა: იესუ, ძეო დავითისო, შემიწყალე მე! 40. და დადგა იესუ და ბრძანა მოწოდებაჲ მისი. და ვითარცა მოეახლა იგი, ჰკითხა მას: 41. რაჲ გნებავს, და გიყო შენ? ხოლო მან ჰრქუა: უფალო, რაჲთა აღვიხილნე თუალნი. 42. ხოლო იესუ ჰრქუა მას: აღიხილენ! სარწმუნოებამან შენმან გაცხოვნა შენ. 43. და მეყსეულად აღიხილნა და მისდევდა მას და ადიდებდა ღმერთსა. და ყოველმან ერმან იხილეს და აქებდეს ღმერთსა.

გზაში უფალი აღასრულებს სასწაულს ბრმაზე, რათა მისი სვლაც არ იყოს უსარგებლო ჩვენთვის და ქრისტეს მოწაფეთათვის, რათა ჩვენ ყველაფერში, ყოველთვის და ყველგან მოგვქონდეს სარგებელი, ხოლო ფუჭი არაფერი გვქონდეს. ბრმას სწამდა, რომ ის (იესო) არის ქრისტე, რომელსაც ელიან (ვინაიდან, სავარაუდოა, რომ როგორც იუდეველთა შორის აღზრდილმა, მან იცოდა, რომ იესო დავითის თესლისგანაა) და დიდი ხმით ყვიროდა: „ძეო დავითისო, შემიწყალე მე!“ და სიტყვებით „შემიწყალე მე“ გამოხატავდა, რომ მას მის შესახებ რაღაც ღვთაებრივი წარმოდგენა აქვს და არ თვლის მხოლოდ ადამიანად. დააკვირდი, თუმცა, დაჟინებულობასაც მისი აღმსარებლობისა თუ როგორ არ ჩუმდებოდა იგი, მიუხედავად იმისა, რომ მრავალნი აჩუმებედნენ,  არამედ კიდევ უფრო ხმამაღლა ყვიროდა, ვინაიდან შინაგანი სიმხურვალე აღძრავდა მას. ამიტომაც იესო მოუწოდებს მას თავისთან, როგორც ჭეშმარიტად ღირსს მასთან მიახლებისა და ეკითხება მას: „რაი გნებავს და გიყო შენ?“ ეკითხება არა იმიტომ, თითქოსდა არ იცის, არამედ რათა იქ მყოფთ არ მოეჩვენოთ, რომ იგი ერთს ითხოვს, ის კი მეორეს აძლევს: ის, მაგალითად, ითხოვს ფულს, იგი კი, სურს რა თავის გამოჩენა, სიბრმავეს კურნავს. ვინაიდან შურს შეუძლია ცილი დასწამოს ასეთი უგუნური სახითაც. ამიტომაც უფალი ეკითხება და როდესაც ცხადყოფს, რომ მას თვალის აღხილვა სურს, აღუხელს კიდეც. დააკვირდი ამპარტავნების არ არსებობასაც. „სარწმუნოებამან შენმანო, - ეუბნება, გაცხოვნა შენ“, რამდენადაც შენ ირწმუნე, რომ მე ვარ ნაწინასწარმეტყველები იგი, ძე დავითისა ქრისტე და გამოხატე ასეთი გულმხურვალება, რომ არ გაჩუმდი, მიუხედავად აკრძალვისა. აქედან ჩვენ ვსწავლობთ იმას, რომ როდესაც ჩვენ სარწმუნოებით ვითხოვთ, არ ხდება ისე, რომ ჩვენ ერთს ვითხოვდეთ, უფალი კი მეორეს გვაძლევდეს, არამედ სწორედ იმას. თუკი ჩვენ ვითხოვთ ერთს, ხოლო ვიღებთ მეორეს, ეს აშკარა ნიშანია იმისა, რომ ჩვენ არ ვითხოვთ კეთილს და არ ვითხოვთ სარწმუნოებით. „ითხოვთო, - ნათქვამია, - და ვერ მიიღებთ, რამეთუ ბოროტად ითხოვთ“ (იაკ. 4, 3). დააკვირდი ხელმწიფებასაც: „აღიხილენ“. წინასწარმეტყველთაგან რომელი კურნავდა ასე, ანუ ასეთი ხელმწიფებით? აქედან ღაღადებაც, წარმომდგარი ჭეშმარიტი ნათლისაგან (იოან. 1, 9), გახდა ნათელი სნეულისათვის. ვინაიდან იგი მისდევდა იესოს, ადიდებდა რა ღმერთს და სხვებსაც განაწყობდა მისი დიდებისათვის.

 

თავი მეცხრამეტე

[თ. 19. მ. 1-10]

1. და შევიდა და განვიდოდა იერიქოჲთ. 2. და აჰა ესერა კაცი ვინმე, და სახელი მისი ზაქე, და იყო იგი მთავარი მეზუერეთაჲ, და ესე იყო მდიდარ ფრიად. 3. და უნდა ხილვაჲ იესუჲსი, ვინ-ძი არს, და ვერ უძლო ხილვად ერისა მისგან, რამეთუ ჰასაკითა იყო მცირე. 4. და წარრბიოდა წინა და აღჴდა ლეღუსულელსა, რაჲთა იხილოს იგი, რამეთუ მიერ წარსლვად იყო. 5. და მოვიდა ადგილსა მას, მიხედა იესუ და ჰრქუა მას: ზაქე, ისწრაფე და გარდამოჴედ, რამეთუ დღეს სახლსა შინა შენსა ჯერ-არს ჩემი ყოფაჲ. 6. და ისწრაფა და გარდამოჴდა და შეიყვანა იგი სიხარულით. 7. და იხილეს ყოველთა და დრტჳნვიდეს და იტყოდეს, ვითარმედ: ცოდვილისა კაცისა თანა შევიდა დადგომად. 8. აღდგა ზაქე და ჰრქუა უფალსა: აჰა, უფალო, ზოგი ნაყოფთა ჩემთაჲ მივსცე გლახაკთა; და უკუეთუ ვისმე ცილი დავსდევ, მივაგო ოთხი წილი. 9. ჰრქუა მას იესუ: დღეს იქმნა ცხორებაჲ სახლისაჲ ამის, რამეთუ ესეცა შვილი აბრაჰამისი არს. 10. რამეთუ მოვიდა ძე კაცისაჲ მოძიებად და ცხორებად წარწყმედულისა.

უფალი სტაცებს ყველაზე უფრო მტკიცე ჭურჭელს ეშმაკს და არღვევს მის ქალაქებს. ვინაიდან იხილე, რომ მან არა მხოლოდ მეზვერენი დაიმოწაფა, არამედ მეზვერეთა მთვარს ზაქესაც აღძრავს სულის ხსნისათვის. ხოლო ის, რომ მეზვერე სულმდაბალი არსებაა, ხოლო მთავარი მეზვერე, როგორც მოთავე ბოროტებაში, კიდევ უფრო საძაგელია, ამაში ეჭვი არავის ეპარება. ვინაიდან სახსრებს ცხოვრებისათვის მეზვერენი მოიპოვებენ არა სხვაგვარად, თუ არა ღარიბთა ცრემლებით. მაგრამ ეს მთავარი მეზვერეთა არ რჩება მოძულებული, არამედ იჩენს სტუმართმოყვარეობას და სასყიდლად ამისა ხსნას ღებულობს, ვინაიდან როდესაც მან მოისურვა იესოს ხილვა და ამისათვის ავიდა ლეღვზე, უფალმა მას მანამდეც მოხედა, სანამ თავად დაინახავდა მას. ასე უფალი ყველგან წინ გვისწრებს, როგორც კი ჩვენს მზადყოფნას იხილავს. იესომ, დაინახა რა ის, უბრძანა სრაფად ჩამოსულიყო, ვინაიდან მის სახლში აპირებდა ყოფნას. ზაქემ არ დააყოვნა, ვინაიდან არ უნდა ავირიდოთ, როდესაც რაიმეს გვიბრძანებს ქრისტე, არამედ ჩამოვიდა და სიხარულით მიიღო, თუმცა მრავალნი დრტვინავდნენ. ვნახოთ, როგორ ნაყოფს გამოიღებს იგი ქრისტეს სტუმრობასთან დაკავშირებით. „აჰა, უფალო, - ამბობს იგი, - ზოგი ნაყოფთა ჩემთაი მივსცე გლახაკთა“. ხედავ გულმხურვალებას? მან დაიწყო თესვა თავდაუზოგავად და გაიღო არა რაიმე მცირედი, არამედ ყველაფერი სასიცოცხლო. ვინაიდან ის მცირედიც, რომელიც დაიტოვა, დაიტოვა იმისათვის, რომ ჰქონოდა საშუალება მიეცა დაჩაგრულთათვის. ამით გვასწავლის ჩვენც, რომ არანაირი სარგებელი არ გვექნება, თუკი ვინმე, აქვს რა უსამართლოდ შეძენილი სიმდიდრე, იწყალებს სხვათ, ხოლო დაჩაგრულთ უყურადღებოდ სტოვებს. შეხედე, როგორ იქცევა იგი ამ შემთხვევაშიც. თუკი ვინმე რაიმეთი გაანწყენა, იგი ოთხმაგად უბრუნებს მას, ანაზღაურებს რა ამით ზარალს, რომელიც დაჩაგრულს მიადგა. ვინაიდან ჭეშმარიტი მოწყალება, არა უბრალოდ ზარალს ანაზღაურებს, არამედ უმატებს კიდეც, თანახმად სჯულისა. ვინაიდან სჯული აიძულებდა მომპარავს ითხმაგად გადაეხადა (გამოსვ. 22, 1). თუკი თუნდაც ზუსტად განვიხილავთ, ვნახავთ, რომ მას სრულიად არაფერი დარჩა ქონებიდან. ვინაიდან ქონების ნახევარს იგი გლახაკებს აძლევს და მას მხოლოდ ნახევარი რჩება. ამ დარჩენილი ნახევრიდან ის კვლავაც ოთხმაგად უბრუნებს მათ, ვინც დაჩაგრა. ამიტომ, თუკი ამ მეზვერეთა მთავრის ცხოვრება უსამართლობისაგან შედგებოდა, ხოლო იგი ყოველივეს, რაც უსამართლოდ შეიძინა, ოთხმაგად აბრუნებს, მაშინ ნახე როგორ დაკარგა მან ყველაფერი. ამ მიმართებით იგი სჯულზე უფრო ბრძენი აღმოჩნდება, დამოწაფებული სახარებას, რამდენადაც მან მოყვასი საკუთარ თავზე უფრო მეტად შეიყვარა და არ უთქვამს: მივცემ ნახევარს, დავაბრუნებ ოთხმაგად, არამედ: აჰა, „ვაძლევ“, „მივაგებ“, მან იცის სოლომონის შეგონება: „ნუ ეტყვი შენს ახლობელს, წადი, ხვალ მოდი და მოგცემო, თუ მისაცემელი თანხა გაქვს“ (იგავ. 3, 28). ქრისტე ახარებს მას ხსნას. ახლა გასცემო, ეუბნება, ახლავე მიიღებ ხსნასაც. ვინაიდან სიტყვებით „ამ სახლს“ იგი ეჭვგარეშეა ზაქეზე მიუთითებს, რომელიც ხსნას იღებს. სახლის ქვეშ ზაქე იგულისხმება იმიტომ, რომ უსულო შენობას უფალი აბრაამის ძეს არ უწოდებდა, არამედ აშკარაა, რომ ასე სახლის სულიერ პატრონს უწოდა. უწოდა მას „ძე აბრაამისა“ შესაძლოა, იმიტომ, რომ მან ირწმუნა და განმართლდა რწმენით, ან შესაძლოა, იმიტომაც, რომ დიდსულოვნად მოიძულა სიმდიდრე და შეიყვარა გლახაკნი მსგავსად ამ პატრიარქისა. დააკვირდი: უფულმა უწოდა ზაქეს ძე აბრაამისა, ახლა, როდესაც დაინახა მსგავსება ცხოვრების წესში. მას არ უთქვამს: „იმიტომ, რომ ესეც აბრაამის ძე იყო“, არამედ ახლა „არს“. ვინაიდან ადრე იყო მეზვერეთა და გადასახადის ამკრეფთა მთავარი, ხოლო მსგავსი მართლისა არაფრით იყო, იგი არ იყო მისი ძე. რამდენადაც ზოგიერთნი დრტვინავდნენ იმის გამო, რომ უფალი ცოდვილი ადამიანის სახლში მივიდა, მათთვის პირი რომ დაეყო, იგი ამბობს: „რამეთუ მოვიდა ძე კაცისა მოძიებად და ცხორებად წარწყმედულისა“. ასეთია სიტყვა-სიტყვით მნიშვნელობა, მაგრამ მოსახერხებელია ეს ავხსნათ სხვაგვარადაც, ზნეობრიობის სასარგებლოდ. ყოველი, ვინც მრავალზე მეტია ბოროტებაში, მცირეა სულიერი სიმაღლით, ვინაიდან სული და ხორცი ურთიერთსაწინააღმდეგონი არიან და ამიტომ, არ შეუძლია იესოს დანახვა ხალხს მიღმა; ანუ ვნებათა და ყოფით საქმეთაგან ამღვრეულს არ შეუძლია დაინახოს იესო მოქმედი, მოძრავი და მოსიარულე. ვინაიდან ასეთი ვერ გრძნობს ვერანაირ მოქმედებას, შესაფერისს ქრისტიანისთვის. ხოლო იესოს სვლა სწორედ იმას ნიშანავს, როდესაც ქრისტე როგორღაც მოქმედებს ჩვენში. ასეთი ადამიანი, რომელსაც არასოდეს უხილავს იესო მოსიარულე და ვერ გრძნობს ვერანაირ მოქმედებას, შესაფერისს ქრისტესთვის, ხშირად სინანულისგან გონს მოეგება და ლეღვზე ძვრება, ანუ მოიძულებს და ფეხქვეშ თელავს ყოველგვარ სასიამოვნოსა და საამურს, რომელნიც ლეღვით არიან აღნიშნულნი და ამრიგად, ამაღლდება რა საკუთარ თავზე და ფიქრობს ზეაღსვლაზე გულში, იესოს თვალთახედვაში ექცევა და თავადაც თვალს მიადევნებს მას. მაშინ უფალი ეუბნება: „ისრწაფე და გარდამოხედ“, ანუ სინანულის მეშვეობით შენ უმაღლეს ცხოვრებას მიემთხვიე, მაშ „ისწრაფე და გარდამოხედ“ სიმდაბლის მეშვეობით, რათა ქედმაღლობით არ ცდუნდე. დამდაბლდი სწრაფად, რადგან თუკი დამდაბლდები „სახლსა შინა შენსა ჯერ-არს ჩემი ყოფაი“. ჩემთვისო, ამბობს, აუცილებელია მდაბლის სახლში ყოფნა. ვინაიდან „ვის მივაპყრობ მზერას - გლახაკს და სულგამწარებულს, ჩემი სიტყვების მოშიშს“ (ეს. 66, 2). ასეთი ადამიანი ქონების ნახევარს გლახაკებს აძლევს. სიმდიდრე ჩვენ ორი სახის გვაქვს; ხორციელი და სულიერი. ყოველგვარ ხორციელს მართალი  უთმობს გლახაკებსა და მოკლებულთ ყოველგვარ სიკეთეს, მაგრამ სულიერ სიმდიდრეზე იგი უარს არ ამბობს. როგორც უფალიც ამბობს იობზე „ოღონდ მის სულს გაუფრთხილდი“ (იაბ. 2, 6). ასეთი, თუ ვინმეს რაიმე აწყენინა ოთხმაგად მიაგებს. ამით მინიშნებულია იმაზე, რომ ყოველი, რომელიც სინანულის მეშვეობით შეუდგება გზას, საწინააღმდეგოს უწინდელი ბოროტებისა, ოთხი სათნოებით წამლობს ყველა ადრინდელ ცოდვას და ამ გზით იღებს ხსნას. იგი „აბრაამის ძედ“ იწოდება, რამდენადაც, აბრაამის მსგავსად მან დაუტევა თავისი მიწა და მისწრაფება უწინდელი ბოროტებისადმი, დასახლდა თავისი მამის სახლს გარეთ, ანუ თავის თავს გარეთ და საკუთარი თავი უარყო (ვინაიდან იგი თავისი მამის, ეშმაკის, სახლი იყო (იოან. 8, 44) და ამრიგად, უარყო რა თავისი თავი და გაუუცოხვდა მას, სხნასაც ღებულობს.

 

[თ. 19; მ. 11-14]

11. და ვითარცა ესმოდა ესე ერსა მას, შესძინა და თქუა იგავი ამისთჳს, რამეთუ მოახლებულ იყო იგი იერუსალჱმსა, და ჰგონებდეს იგინი, ვითარმედ მეყსეულად გამოჩნდეს სასუფეველი ღმრთისაჲ. 12. და ჰრქუა მათ: კაცი ვინმე აზნაური წარვიდა შორსა სოფელსა მოღებად თავისა თჳსისა მეუფებისა და მოქცევად. 13. და მოუწოდა ათთა მონათა თჳსთა და მისცა მათ ათი მნაჲ და ჰრქუა მათ: ვაჭრობდით ამას, ვიდრემდე მოვიდე. 14. ხოლო მოქალაქეთა მისთა სძულდა იგი და მიავლინნეს მოციქულნი შემდგომად მისა და ჰრქუეს მას: არა გუნებავს მაგისი მეუფებაჲ ჩუენ ზედა.

მე მგონია, რომ ამ ადამიანებს, ესმოდათ რა ღმრთის მეუფებაზე იგებდნენ ამას, როგორც, თითქოსდა ნებას უფლისა ებრაელი ხალხის განთავისუფლების თაობაზე, ამიტომაც ვარაუდობდნენ, რომ იესო, იერუსალიმში შესვლისას, მიიღებდა ამ მეფობას. მაგრამ უფალი, რათა უჩვენოს მათ, რომ უგუნურად სჯიან, ვინაიდან მისი მეფობა არ არის ხორციელი და ამასთანავე, უჩვენოს ისიც, რომ მისთვის, როგორც ღმერთისთვის, ცნობილია მათი ფიქრები, ეუბნება ამ იგავს, გამოჰყავს რა საკუთარი თავი დიდგვაროვან ადამიანად. ვინაიდან მართალია ის განკაცდა, მაგრამ უარი არ უთქვამს ღვთაებისათვის დამახასიათებელ სიმაღლესა და კეთილშობილებაზე. აღასრულა რა საიდუმლო ხორციელ სახლთმშენებლობისა, კვლავაც შორეულ ქვეყანაში გაემგზავრა, ანუ რათა ადამიანური ბუნებითაც დამჯდრაიყო ხორციელად „მარჯუენით საყდართა დიდებისათა ზეცათა შინა“ (ებრ. 8, 1). ვინაიდან, როგორც ღმერთი, ის ყოველთვის იჯდა მამასთან ერთად, ხოლო როგორც ადამიანი იგი მაშინ დაჯდა, როდესაც ამაღლდა, „და მიერითგან მოელის, ვიდრემდის დაისხენ მტერნი მისნი ქუეშე ფერხთა მისთა“. (ებრ. 10; 12-13). ეს კი ქვეყნის აღსასრულისას მოხდება, როდესაც ყველანი, ამის არ მსურველნიც დაემორჩილებიან მას, ირწმუნებენ რა, რომ იესო ქრისტე არის უფალი „სადიდებელად ღმრთისა მამისა“ (ფილ. 2, 11). „მოქალაქენი“ არსებითად იუდეველნი არიან, , რომელთაც სძულდათ იგი. და „მიხილეს და მომიძულესო, - ამბობს იგი, - მეცა და მამაიცა ჩემი“ (იოან. 1, 15, 24). მათ არ სურდათ, რომ იგი გამეფებულიყო მათზე. ამიტომაც, უარს ამბობდნენ რა მის მეფობაზე, ეუბნებოდნენ კიდეც პილატეს: „არა გვივის ჩვენ მეუფე“ და კვლავაც „ნუ დასწერ მეუფედ ჰურიაითა“ (იოანე 19, 15. 21). თუმცა ზაქარია ღაღადებს: „იხარებდ ფრიად, ასულო სიონისაო, ქადაგებდ, ასული იერუსალიმისაი. აჰა, მეუფე შენი მოვალს შენდა მართალი და მაცხოვარი“ (ზაქ. 9, 9); და ესაიაც: „აჰა, სიმართლით იმეფებს მეფე“ (32, 1); და დავითიც: „მე დავდეგ მეუფეთ მის მიერ ზედა სიონსა“ (ფსალ. 2, 6); იუდეველბმა მოიძულეს უფალი, მან კი თავის მონებს ათი მნა მისცა. მისი „მონები“ არსებითად ისინი არიან, ვისაც ჩაბარებული აქვთ მსახურება ტაძარში. ნათქვამია, რომ ისინი „ათნი“ არიან, საეკლესიო წარმომადგენლობის სრულყოფილების მიზეზით, ვინაიდან საეკლესიო წესრიგს სრულყოფილად მოწყობილი წარმომადგენლობა გააჩნია და არ იყო საჭიროება არც ამაზე მეტისა და არც ნაკლებისა. მაგალითად, ჩვენ ვხედავთ ეკლესიაში სამ შემდეგ მოქმედებას - განწმენდას, განათლებას და შემოსვას - და სამ ხარისხს, რომელთა შორის დანაწილებულია ეს ქმედებანი, დიაკვნები განწმენდენ ნათლად განმზადებითა და სწავლებით, მღვდლები განანათლებენ ნათლობით, მღვდელმთავარნი სასულიერო ხარისხებში ადგენენ და მოსავენ, ანუ ხელს დაასხამენ. ხედავ, ხარისხები შეესაბამება მოქმედებებს და სასულიერო პირთა ხარისხები არც მეტია და არც ნაკლები. სწორედ ამ მონებს ურიგებს უფალი ათ „მნეს“, ანუ ნიჭებს, რომელნიც ყველას სასიკეთოდ ეძლევა (1 კორ. 12, 7). ვინაიდან თითოეული, რომელსაც ჩაბარებული აქვს წარმომადგენლობა, უღირსიც რომ იყოს, თავად ცხებისაგან აქვს ნიჭი მიმადლებული და ეს ჭეშმარიტად დიდი საიდუმლოა ღვთის კაცთმოყვარებისა და სახლის მშნებლობისა.

 

[თ. 19; მ. 15-28]

15. და იყო მოქცევასა მას მისსა, მო-რაჲ-აქუნდა მეუფებაჲ თჳსი, და ბრძანა მოწოდებაჲ მათ მონათაჲ, რომელთადა მიეცა ვეცხლი იგი, რაჲთა უწყოდის, რაჲ-იგი ივაჭრეს. 16. და მოვიდა პირველი იგი და ჰრქუა: უფალო, შენმან ვეცხლმან ათი სხუაჲ შესძინა სასწორი. 17. ჰრქუა მას: კეთილ, სახიერო მონაო, რამეთუ მცირედსა ზედა სარწმუნო იქმენ, იყავ შენ ჴელმწიფე ათთა ზედა ქალაქთა. 18. და მოვიდა მეორე იგი და ჰრქუა: უფალო, ვეცხლმან შენმან სხუაჲღა ხუთი სასწორი ყო. 19. ჰრქუა მასცა: და შენცა იყავ ხუთთა ზედა ქალაქთა. 20. და მესამე იგი მოვიდა და ჰრქუა: უფალო, აჰა ვეცხლი შენი, რომელი მაქუნდა დაკრძალული სუდარსა, 21. რამეთუ შემეშინა, ვითარმედ კაცი ხარ სასტიკი: მოიღი, სადა არა დასდვი, და მოიმკი, სადა არა დასთესი. 22. და ჰრქუა მას: პირისა შენისაგან გსაჯო შენ, მონაო ბოროტო; იცოდე, რამეთუ მე კაცი ვარ სასტიკი: მოვიღი, სადა არა დავდვი, და მოვიმკი, სადა არა დავსთესი. 23. და რაჲსათჳს არა დასდევ ვეცხლი ჩემი სავაჭროსა, მო-მცა-ვედ მე და ვახშითურთ ვქმენ იგი. 24. და ჰრქუა წინაშე მდგომელთა მათ: მოუღეთ ვეცხლი იგი და მიეცით, რომელს-იგი აქუს ათი სასწორი ვეცხლი. 25. და მათ ჰრქუეს მას: უფალო, აქუს ათი სასწორი. 26. გეტყჳ თქუენ, ვითარმედ: ყოველსა რომელსა აქუნდეს, მიეცეს; ხოლო რომელსა არა აქუნდეს და რომელღა-იგი აქუნდეს, მო-ვე-ეღოს მისგან. 27. ხოლო მტერნი იგი ჩემნი, რომელთა-იგი არა უნდა მეუფებაჲ ჩემი მათ ზედა, მომგუარენით მე აქა და მოწყჳდენით წინაშე ჩემსა. 28. და ვითარცა ესე წართქუა, ვიდოდა წინაშე მათსა და აღვიდოდა იერუსალჱმდ.

„როდესაც უკან დაბრუნდება“ ქრისტე, კეთილშობილი ადამიანური წარმოშობითაც (ვინაიდან უფალი სამეფო გვარიდან წარმოსდგებოდა) და ღვთაებრივითაც; თავის მეორედ მოსვლის ჟამს, როდესაც იგი გამოჩნდება მოციქულებთან ერთად მეუფედ, „სადიდებელად ღმრთისა მამისა“ და როდესაც მოდრკება მის წინაშე ყოველი მუხლი, მაშინ უეჭველად მოითხოვს ანგარიშს იმ მონათაგანაც, ვინც ნიჭები მიიღეს. ირკვევა, რომ ერთმა მოუტანა სარგებელი მრავალს და ათმაგად განამრავლა თავისი ნიჭი, მეორემ ასევე მოუტანა სარგებელი, მაგრამ ნაკლები რაოდენობის ადამიანებს; მესამე კი საერთოდ არავისთვის იყო სასარგებლო, არამედ მოქმედების დრო გართობაში გაატარა. ამიტომ ის, ვინც მის მიერ მიღებული ათმაგად განამრავლა ათი ქალაქის მმრათველად იქნა დადგენილი, ანუ მიეცა ხელმწიფება ათ ქალაქზე, მაშასადამე მრავალგზის ჯილდოვდება. შესაბამის ჯილდოს იღებს ის, ვინც მას მოსდევს. ხოლო ის, ვინც არანაირი მოგება არ მოიტანა, განიკითხება: ვნახოთ რას ამბობს იგი: „უფალო, აჰა ვეცხლი შენი“, აიღე იგი, „რომელი მაქუნდა დაკრძალული სუდარასა“. გარდაცვლილ უფალს თავზე სუდარა ჰქონდა შემოხვეული (იოან. 20, 7), და ლაზარესაც საფლავში სახე ჰქონდა შესუდრული (იოან. 11, 44). ამიტომაც ეს დაუდევარი სამართლიანად ამბობს, რომ ბოძებლი მან სუდარაში შეახვია, ვინაიდან ჰყო რა იგი მკვდრად და უმოქმედოდ, მაშინ იგი ვერ გამოიყენა და მოგება ვერ მოიტანა „რამეთუ შემეშინდაო, - ამბობს, - ვითარმედ მოიღო სადა არა დასდვი“. მრავალნი იდებენ ამას საბაბად. არ სურთ რა იყვნენ ვინმესთვის სასარგებლონი, ისინი ამბობენ: სადაც უფალს არ დაუთესავს ნიჭიერება და შესაძლებლობანი, იქ მკასაც ნუ ელი. ესა და ეს მას არ შეუქმნია ნიჭიერად და შემძლედ სწავლისა; მაშ ჩემგან რაღას ითხოვ მისთვის სარგებლობის მოტანას? ამიტომაც უფალიც ამბობს: შენ ასწავლე და მიეცი ვეცრხლი მუშაკთა, ანუ ყველა ადამიანს, დადგენილს სარგებლის მისაღებად. ვინაიდან ყოველი ადამიანი უფლის მიერ ვაჭრადაა დადგენილი, რათა ამ სოფლის დიადი მუშაკობისას დასდოს ვერცხლი მისი სავაჭროდ. და „მო-მცა-ვედ მე და ვახშითურთ ვქმენ იგი“, ანუ უკან მოვითხოვო მოგებითურთ. ჩვენ ჩვენი საქმე უნდა გავაკეთოთ, ხოლო იმის გამო, რაც მას მოჰყვება, უფალი განსჯის მათ, ვინც არ ისურვებენ ისარგებლონ. ბოძებული წაერთმევა და კეთილ მუშაკს მიეცემა. თუმცა მას აქვს, მაგრამ სწორედ ამიტომ მისთვის სასარგებლოა უფრო მეტი მიიღოს. „რომელსა აქუნდეს, მიეცეს, ანუ ვინც კარგი ვაჭრობის წყალობით დიდძალი თანხები შეკრიბა, მას მეტიც მიეცემა. ვინაიდან, თუკი მან მცირედი ათმაგად გაზარდა, ცხადია, რომ გააათმაგებს რა მეტს, ბატონს კიდევ უფრო მეტ მოგებას მოუტანს. ხოლო დაუდევარსა და უდებს, რომელმაც არ იზრუნა მის მიერ მიღებულის გამრავლებაზე, რაც აქვს, ისიც წაერთმევა, რათა უქმედ არ იდოს ბატონის ქონება, მაშინ როდესაც შეიძლება იგი სხვას მიეცეს და მრავალგზის გაიზარდოს. ჩვენ გვესმის ეს არა მხოლოდ სიტყვასთან და სწავლებასთან დაკავშირებით, არამედ ზნეობრივ სათნოებებთან მიმართებაშიც. ვინაიდან მათთან მიმართებაშიც მოგვცა უფალმა ნიჭები: ერთს - მარხვისა, მეორეს - მოწყალებისა, მესამეს - სიმდაბლისა, კიდევ სხვას მორჩილებისა, და თუკი ვიფხიზლებთ, განვამრავლებთ ამ ნიჭებს. თუკი დაუდევარნი ვიქნებით და ნებაყოფლობით მოვკვდებით, მაშინ შემდგომში ღმერთს გადავაბრალებთ, როგორც ჩვეულებრივ ვამბობთ ხოლმე: რა ვქნა? თუკი ესა და ეს წმინდანი გახდება იმიტომ, რომ ღმერთმა მოიღო მასზე მოწყალება და იგი წმინდაა; ხლო ჩემზე არ მოიღო და მე არ ვარ წმინდა; და ეს პეტრე იყო, სხვა პავლე. უგუნურო ადამიანო! თავად მნა (შენთვის მოცემული) გაქცევს შენ პეტრედ და პავლედ. აკეთე შენი საკუთარი ძალისაებრ და რაიმე მაინც მოუტანე შენს მომცემელს, თუკი იმდენს არ მოუტან, რამდენიც პეტრემ და პავლემ: ვინაიდან მათაც მნა მიიღეს და შენც - მნა. და ამასთან, ოდნავადაც არ შეგიწუხებია რა თავი სიკეთის ქმნისათვის, შენ ღმერთს ადანაშაულებ! ამიტომაც, აღმოვჩნდები რა უღირსი ნიჭებისა, ჩვენ ვკარგავთ მათ. „ხოლო მტერნი იგი ჩემნიო“, - ამბობს, რომელთაც არ სურდათ ჩემი მეფობა, „მომგვარენით მე აქა და მოსწყვიდენით წინაშე ჩემსა“, ანუ იუდეველნი, რომელთაც იგი წარსაწყმედად მისცემს გაგზავნის რა მათ მარადიულ ცეცხლში. და, უბედურები აქაც, ანუ ამ სოფელშიც, შეიმუსრნენ რომაელთა ჯარების მიერ, და ჯერაც დაკრძალულ არიან და კვლავაც დაკრძალულ იქნებიან იქ შესამუსრად.

 

[თ. 19; მ. 29-40]

29. და იყო, ვითარცა მიეახლა ბეთბაგედ და ბეთანიად, მთასა თანა, რომელსა ჰრქჳან ზეთისხილთაჲ, წარავლინნა ორნი მოწაფეთაგანნი. 30. და ჰრქუა მათ: წარვედით წინაშე დაბასა მაგას, რომელსა შეხჳდეთ და ჰპოოთ კიცჳ დაბმული, რომელსა კაცი არღავინ დაჯდომილ არს; აღჰჴსენით და მომგუარეთ მე. 31. და უკუეთუ ვინმე გკითხვიდეს: რაჲსათჳს აღჰჴსნით? ესრეთ არქუთ, ვითარმედ: უფალსა უჴმს ეგე. 32. და ვითარცა წარვიდეს, რომელნი-იგი მიავლინნა, პოვეს ეგრეთ, ვითარცა-იგი ჰრქუა მათ. 33. და აღ-რაჲ-ჰჴსნიდეს იგინი კიცუსა მას, ჰრქუეს მათ უფალთა მათ მისთა: რაჲსათჳს აღჰჴსნით კიცუსა მაგას? 34. ხოლო მათ ჰრქუეს, ვითარმედ: უფალსა უჴმს ეგე. 35. და მოჰგუარეს იგი იესუს და დაასხეს სამოსელი კიცუსა მას, და დაჯდა იესუ მას ზედა. 36. და ვითარ შევიდოდა იგი, დაუფენდეს სამოსელსა მათსა გზასა ზედა. 37. და ვითარცა მიიწია იგი შთასავალსა მას მთისა ზეთისხილთაჲსა, იწყო ყოველმან სიმრავლემან მოწაფეთამან სიხარულით ქებად ღმრთისა ჴმითა დიდითა ყოველთა მათთჳს, რომელნი იხილნეს ძალნი, 38. და იტყოდეს: კურთხეულ არს მომავალი მეუფე სახელითა უფლისაჲთა! მშვდობაჲ ცათა ზედა და დიდებაჲ მაღალთა შინა! 39. და ფარისეველნი ვინმე ერისა მისგანნი ეტყოდეს მას და ჰრქუეს: მოძღუარ, შეჰრისხენ მოწაფეთა შენთა! 40. ხოლო იესუ მიუგო და ჰრქუა მათ: გეტყჳ თქუენ: დაღათუ ესენი დუმნენ, ქვანი ღაღადებდენვე.

უფალი, ერთსა და იმავე დროს ორი მიზნით ჯდება ვირის კიცვზე: ჯერ ერთი, რათა აღესრულებინა წინასწარმეტყველება, რომელიც ღაღადებს: აჰა მეუფე შენი მოვალს შენდა მართალი და მაცხოვარი, თავადი მშვიდი და მჯდომარე კარაულსა ზედა, და კიცუსა ახალსა“ (ზაქ. 9, 9); მეორეც, რათა ხატოვნად გაგვაგებინოს ჩვენ, რომ იგი დაიმორჩილებს ახალ, განუწმენდავ და მოუთოკავ წარმართ ხალხს. თუ მანძილით ვიმსჯელებთ, უფალი, ეჭვგარეშეა, არ საჭიროებდა კიცვს, ვინაიდან, ფეხით შემოიარა რა მთელი გალილეა და იუდეა, როგორ გაუჩნდა უცებ ჩოჩორის საჭიროება ბეთანიიდან იერუსალიმში გადასვლისას, სადაც მანძილი, როგორც ყველასთვის ცნობილია, უმნიშვნელოა? ამრიგად, იგი ამას საიდუმლო აზრით აკეთებს. კიცვი მიბმული იყო და მრავალი პატრონი ჰყავდა, მაგრამ წარგზანილთა, ანუ მოციქულთა მიერ, აიხსნება. ეს ასეთი აზრის მატარებელია. „ბეთანია“ განმარტების მიხედვით, აღნიშნავს „სახლს მორჩილებისა“, ხოლო ბეთბაგე - „სახლს ყბებისა“, ადგილს განკუთვნილს მრვდელთათვის. ვინაიდან მღვდლებს ეძლეოდათ ყბები, როგორც სჯულითაა დადგენილი. (მეორ. რჯულ. 18, 3). ყბებით აღნიშნულია სიტყვა სწავლებისა, რომლითაც აილესება და ფაქიზდება სულიერი ყბები. ამრიგად, სადაც არის სახლი სწავლების სიტყვისა და ამ სიტყვისადმი მორჩილებისა, იქ იგზავნებიან უფლის მოწაფენი და ახსნიან ადამაინებს, შეკრულთ ცოდვების საკვრელითა და მრავალი ყოფითი საზრუნავით და მრავალი ბატონისა და ღმერთის მონათაგან აქცევენ მათ თაყვანისმცემლად ერთი უფლის იესოსი და ერთი მამა ღმერთისა. ხოლო იქ, სადაც არც მორჩილების სახლია, არც სწავლების სიტყვა მიიღება, იქ არაფერი მსგავსი არ ხდება და კიცვიც არ აღიხსნება. წარგზავნილნი „ორნი“ არიან. ამით აღინიშნება ის, რომ წარმართთა ქრისტესთან მიყვანებასა და მისდამი დამორჩილებას იერარქიის ორი წარმომადგენელი ემსახურება: წინასწარმეტყველნი და მოციქულნი. კიცვი ვირისა მოჰყავთ რომელიღაც დაბიდან (სოფლიდან), რათა ვიცოდეთ, რომ წარმართი ხალხი ძალზედ უბრალო და უმეცარი იყო.  ვინაიდან იგი არასოდეს ემორჩილებოდა არც მოსეს, არც წინსწარმეტყველთა სწავლებას, არამედ უწვრთნელი ჩოჩორი იყო. თუკი, როგორც სხვა მახარებელმა თქვა (მათ. 21, 15), ყრმებიც ღაღადებდნენ: „ოსანა ძესა დავითისსა“, ისინიც შეიძლება აღნიშნავდნენ იმავე ახალ ხალხს, რომელმაც ირწმუნა რა იესო, ხორციელად მოვლენილი დავითის თესლისგან, დიდებას აღავლენდა ღვთისადმი, როგორც დაწერილია: „ერი დაბადებადი აქებდის უფალსა“ (ფსალ. 101, 19). ტანსაცმლის დაფენა, ვგონებ, იმას ნიშნავს, რომ იესოსადმი გალობის ღირსნი, განიძარცვავენ რა ძველ ადამიანს, უფენენ და უმორჩილებენ მას იესოს, რათა მასზე ფეხის დადგმით განანათლოს იგი და ხორცი არ ამხედრდეს სულის წინააღმდეგ, ისე რომ მათაც შეეძლოთ თქვან: „დაემორჩილე უფალსა და დაემონე მას“ (ფსალ. 36, 7). ამბობს რა, რომ მოწაფეთა მთელი სიმრავლე აქებდა უფალს, ლუკა უწოდებს მოწაფეებს საერთოდ ყველა მიმდევარს იესოსი, არა მხოლოდ თორმეტსა და სამოცდაათს, არამედ მთელ ხალხს, რომელნიც ან სასწაულთა საჭიროების, ან დროდადრო სწავლების გატაცების გამო, იესოს მისდევდა. მათ რიცხვში, ბუნებრივია, შეინიშნებოდნენ ყრმებიც, როგორც სხვა მახარებელნი გადმოსცემენ (მათ. 21, 15). ღვთისადმი აღძრულნი, ყრმები აღიარებენ იესოს მეუფედ მომავალს „სახელითა უფლისათა“, ანუ ღმერთად და ამბობენ: „მშვიდობაი ცათა ზედა“. სხვაგვარად: უწინდელი მტრობა, რომელიც ღმერთთან გვქონდა, შეწყვეტილია. ვინაიდან არ იყო დედამიწაზე მეუფე ღმერთი. ახლა კი როდესაც უფალი მოდის მიწაზე, ჭეშმარიტად მშვიდობაა ცათა ზედა და ამიტომაც „დიდებაჲ მაღალთა შინა“, რამდენადაც ანგელოზნიც განადიდებენ იმ ერთსულოვნებასა და შერიგებას, რომელიც გვიწყალობა ჩვენ ვირის კიცვზე ამხედრებულმა მეუფემ და ღმერთმა. ვინაიდან ის, რომ მიწაზე მოივლინა ჭეშმარიტი ღმერთი და დადის ჩვენს ქვენაში, ქვეყანაში თავისი მტრებისა, ცხადყოფს, რომ მასსა და ჩვენ შორის ზავი დაიდო. ფარისეველნი დრტვინავდნენ იმის გამო, რომ ხალხი იესოს მეუფეს უწოდებდა და განადიდებდა მას, როგორც ღმერთს, ვინაიდან (მათი აზრით) საზეიმოდ მინიჭება მისთვის მეუფის სახელისა იყო ნიშანი აღმაშფოთებელი და ღვთის გმობის მომასწავებელი. მაგრამ იესო ამბობდა: „დაღათუ ესენი დუმნენ, ქვანი ღაღადებდენვე”. ანდა: ადამიანები ამას ამბობენ არა ჩემდამი მაამებლობის გამო, არამედ წარმოსთქვამენ ამ დიდებას იმიტომ, რომ ამაში მათ არწმუნებს და აღძრავს ყველა ის ნიშანი და ძალა, რომელიც იხილეს.

 

[თ. 19; მ. 41-44]

41. და ვითარცა მიეახლა, იხილა ქალაქი იგი და ტიროდა მას ზედა 42. და იტყოდა, ვითარმედ: უკუეთუმცა გეცნა შენ დღესა ამას მშჳდობად შენდა! ხოლო აწ დაეფარა თუალთაგან შენთა. 43. რამეთუ მოვლენან დღენი შენ ზედა, და მოგადგან შენ მტერთა შენთა ლაშქარი და გარე-მოგადგენ შენ და შეგკრიბონ შენ ყოვლით კერძო. 44. და დაგარღჳონ შენ, და შვილნი შენნი შენ შორის დაეცნენ, და არა დაშთეს ქვაჲ ქვასა ზედა შენ შორის ამისთჳს, რამეთუ არა გულისჴმა-ჰყავ ჟამი მოხედვისა შენისაჲ.

უფალი, როგორც კაცთმოყვარე, ტირის ქალაქზე; ვინაიდან არ სურდა მასში მცხოვრებთა დაღუპვა მის მიმართ კადნიერი საქციელის გამო. ამრიგად, ტირილით იგი ამჟღავნებს თავის თანამგრძნობ გულს. ხოლო ის, რომ მას ეცოდებოდა ისინი არა მხოლოდ ჯვარცმის წინ, არამედ ჯვარცმის შემდეგაც, სურდა მათი მოქცევა, ეს ჩანს იქიდანაც, რომ მან მისცა ისინი რომაელთა ხელთ მრავალი წლის შემდეგ, ვინაიდან ოცდათხუმეტი წელი გავიდა. უეჭველია, რომ სხვა არაფრის გამო გადავადებულა მის მიერ სასჯელი, თუ არა მათი მოქცევის ძლიერი სურვილისა. ამრიგად, იგი გოდებს იერუსალიმის გულქვაობაზე და ამბობს: უკეთუმცა გეცნა შენ დღესა ამას მშვიდობად შენდა!“ ანუ თუნდაც ახლა რომ შეგეცნო, თუ რა არის შენთვის სასარგებლო და რას მიჰყავხარ მშვიდობისა და სიმშვიდესაკენ, კერძოდ: რომ უნდა ირწმუნო ჩემი და განეშორო ბოროტ განზრახვას ჩემს წინააღმდეგ! ახლა კი დაფარულია შენს თვალთაგან ის, რომ მოუთმენელი უბედურებანი დაგატყდება შენს მიერ ჩემი უარყოფის გამო და რომ შენ დაითმენ ამასა და ამას იმის გამო, რომ ვერ გულისხმაყავი ჟამი შენი „მოხედვისა“ ანუ ჩემი მოვლენისა, როდესაც მე მოვედი შენს მოსანახულებლად და სახსნელად. ამრიგად, შენ გმართებდა შეგეცნო თუ რა ემსახურება შენს კეთილდღეობას, ანუ გერწმუნა ჩემი და შენ უსაფრთხოდ იქნებოდი რომაელთა მხრიდან და თავისუფალი ყოველგვარი ზიანისაგან. ვინაიდან ყველა, ვინც ქრისტე ირწმუნა, გადარჩა ტყვედ ჩავარდნას, ასე რომ ყველას რომ ერწმუნა ტყვედ არავინ ჩავარდებოდა.

 

[თ. 19 მ. 45-48]

45. და ვითარცა შევიდა ტაძარსა მას, იწყო გამოსხმად მსყიდელთა მათ და მომსყიდელთა 46. და ჰრქუა მათ: წერილ არს: სახლი ჩემი სახლ სალოცველ არს, ხოლო თქუენ ჰყავთ იგი ქუაბ ავაზაკთა. 47. და იყო მუნ და ასწავებდა დღითი-დღედ ტაძარსა მას შინა. ხოლო მღდელთ-მოძღუარნი იგი და მწიგნობარნი და მთავარნი ერისანი ეძიებდეს მას წარწყმედად. 48. და ვერარას ჰპოებდეს, რაჲ უყონ მას, რამეთუ ყოველი ერი დამორჩილებულ იყო სმენად მისგან.

თავი მეოცე

[თ. 20; მ. 1-8]

1. და იყო მათ დღეთა შინა, ასწავებდა რაჲ ერსა მას და ახარებდა ტაძარსა შინა, ზედა-მიუჴდეს მღდელთ-მოძღუარნი იგი და მწიგნობარნი მოხუცებულითურთ, 2. ეტყოდეს მას და ჰრქუეს: გჳთხარ ჩუენ, რომლითა ჴელმწიფებითა ამას იქმ, ანუ ვინ მოგცა შენ ჴელმწიფებაჲ ესე? 3. მიუგო იესუ და ჰრქუა მათ: გკითხო თქუენ მეცა სიტყუაჲ ერთი, და მითხართ მე: 4. ნათლის-ცემაჲ იოვანესი ზეცით იყო ანუ კაცთაგან? 5. ხოლო იგინი შეიზრახნეს ურთიერთას და იტყოდეს: უკუეთუ ვთქუათ, ვითარმედ: ზეცით იყო, მრქუას ჩუენ: რაჲსათჳს არა გრწმენა მისი? 6. და უკუეთუ ვთქუათ: კაცთაგან, ყოველმან ერმან ქვაჲ დამკრიბოს ჩუენ, რამეთუ სარწმუნო არს იოვანე წინაწარმეტყუელად. 7. და მიუგეს და ჰრქუეს: არა ვიცით, ვინაჲ იყო. 8. და იესუ ჰრქუა მათ: არცა მე გითხრა თქუენ, რომლითა ჴელმწიფებითა ამას ვიქმ.

უფალი, დიდებით შესული იერუსალიმში, თავისი ძალაუფლების დასამტკიცებლად აკეთებს იმას, რომ თავისი მამის სახლს წმენდს მოვაჭრეთაგან. მან ეს ქადაგების დასაწყისში გააკეთა, როგორც იოანე მახარებელი ამბობს (2, 13-18). ახლა კი იმავეს აკეთებს, მეორეჯერ. ეს იუეველთა უფრო მეტად დადანაშაულებას ემსახურება, რადგან მათ ვერ გულისხმაყვეს მისი პირველი ღია შეგონება, არამედ აგრძელებდნენ ტაძარში ვაჭრობას და მას ღვთის მოწინააღმდეგეს უწოდებდნენ, მაშინ როდესაც იგი პატივს სცემს მამასა და ღმერთს იმ ზომამდე, რომ მის სახლს მოვაჭრეთაგან ათავისუფლებს. მათ სამხილებლად მას ესაიას სიტყვებიც მოჰყავს: „სახლი ჩემი, სახლ სალოცველ არს“ (56, 7). ისინი კი უგუნურად ეკითხებიან მას: „რომლითა ხელმწიფებითა ამას იქმ?“ თუმცა მათ შეეძლოთ შეესმინათ რამდენადაც მან წინასწარმეტყველის სიტყვები დაიმოწმა, რომ უფლის სახლი არის სახლი სალოცველი და არა სავაჭრო და ქვაბული ავაზაკთა (ვინაიდან ვერცხლისმოყვარეობა და ვაჭრუკანობა ავაზკთათვისაა დამახასიათებელი), მაშ რაღა საჭიროება იყო ეკითხათ მისთვის, რომელი ხელმწიფებით იქმს ამას, როდესაც შეიძლება პირდაპირ დასკვნა, რომ ასე ბრძანებს უფალი წინასწარმეტყველის მეშვეობით? ისინი კი კითხულობენ: „რომლითა ხელმწიფებითა ამას იქმ?“  სჯულიო, ეუბნებიან, ტაძარში განკარგულების გაცემის უფლებას ლევიტელებს ანიჭებს, მაშ შენ, რომელიც ლევიტელთა შტოდან არ წარმოსდგები, როგორ აკეთებ ამას და მიიტაცებ წმინდა უფლებას? მაგრამ ო, იუეველნო, გაიხსენეთ დავითის სიტყვები: „შენ ხარ მღვდელ უკუნისამდე წესსა მას ზედა მელქისედეკისსა“ (ფსალ. 109, 4) მელქისედეკი მღვდლადაა დასახელებული. მელქისედეკი კი არ იყო მღვდელი არც სჯულის მიხედვით, არც ლევიტელთა შტოდან წარმომავლობის გამო. ვინაიდან როგორ იქნებოდი ეს, როდესაც იგი ლევზე მრავალი წლით ადრე ცხოვრობდა? თანაც, რატომ ითხოვ ქრისტესგან სჯულისმიერი კანონის დაცვას? ღმერთი კანონებს არ ემორჩილება. როდესაც საჭირო იყო, მან ბრძანა, რომ მღვდლები ლევის შტოდან ყოფილიყვნენ, ახლა კი აუქმებს ამ კანონს და ირჩევს მღვდლობას მელქისედეკის წესით. ამიტომაც სამსხვერპლო ცხოველების - ცხვრებისა და მტრედების გამყიდველთ, - გამოასხამს, ერთი მხრივ იმიტომ, რომ შეინარჩუნოს მშვენირება და კეთილკრძალულება ტაძრისა, ხოლო მეორე მხრივ, - რათა ისიც აჩვენოს, რომ აღარ უნდა გვწამდეს ღვთის მოწყალე ყოფისა ცხოველთა შეწირვით. ამრიგად, უფლისთვის ადვილი იყო ეპასუხა მათთვის, რომ „ასეა დაწერილი“, და ეთქვა, რომ ასე ბრძანებს წინასწარმეტყველი, ანდა უფრო უკეთ, ღმერთი, მაგრამ, რათა ემხილებინა ისინი სული წმინდისადმი მუდმივ წინააღმდეგობაში და იმაში, რომ მათ არ სურდათ ერწმუნათ არა მხოლოდ უძველესი წინასწარმეტყველის ესაიასი, შესაძლოა, მათ მიერ დავიწყებულისაც კი, არამედ სულ ახლახანს მოვლენილი, თითქმის არანივთიერი და უხორცო იოანესიც; ამიტომაც მათ კითხვაზე, თავის მხრივ, უსვამს მათ ამ, გაკვირვების ღირს კითხვას. ამ კითხვით იგი მათაც დაუყოფს პირს და ჩვენც გვიჩვენებს, რომ თუკი მათ ასეთი წინასწარმეტყველისა არ ირწმუნეს, როგორიც იოანე იყო, რომელიც, მათი აზრით, მასზე მეტი იყო, როდესაც იგი მასზე მოწმობდა, მაშ როგორღა დაიჯერებდნენ ისინი მის პასუხს,  თუ რომელი ხელმწიფებით იქმოდა ამას? ვინაიდან, რაც არ უნდა ეთქვა მას, მათ ყველა შემთხვევაში შეეძლო სხვაგვარად აეხნათ ეს და დაეცინათ მსგავსად იმისა, როგორც მათ იოანეს სიტყვებიც მოიძულეს, რომელიც დიდ პატივში ჰყავდათ.

 

[თ. 20; მ. 9-16]

9. და იწყო იგავით სიტყუად მათა: კაცმან ვინმე დაასხა ვენაჴი და მისცა იგი მოქმედთა და წარვიდა მრავალთა ჟამთა. 10. და ჟამსა თჳსსა მიუვლინა მოქმედთა მათ მონაჲ, რაჲთა ნაყოფისა მისგან მოსცენ მას. ხოლო მოქმედთა მათ სცეს და ტანჯეს და წარავლინეს იგი ცალიერი. 11. და შესძინა მივლინებად სხუაჲ მონაჲ. ხოლო მათ იგიცა გუემეს და წარავლინეს ცუდი. 12. მერმე კუალად მიავლინა მესამე. ხოლო მათ შეიპყრეს და დასდვეს მას წყლულებაჲ და გამოაძეს იგი. 13. და თქუა უფალმან მის ვენაჴისამან: რაჲ ვყო? მივავლინო ძე ჩემი საყუარელი, ვინ უწყის, შეიკდიმონ. 14. ხოლო ვითარცა იხილეს იგი ქუეყანის-მოქმედთა მათ, ზრახვა-ყვეს ურთიერთას და თქუეს: ესე არს მკჳდრი, მოვედით და მოვკლათ იგი, რაჲთა ჩუენდა იყოს სამკჳდრებელი. 15. და განიყვანეს იგი გარეშე სავენაჴესა მას და მოკლეს. აწ რაჲ უყოს მათ უფალმან სავენაჴისამან? 16. მოვიდეს და წარწყმიდნეს ქუეყანის-მოქმედნი იგი და მისცეს ვენაჴი იგი სხუათა. ხოლო მათ ესმა ესე და თქუეს: ნუ იყოფინ.

ეს იგავი მოკლეა, მაგრამ ბევრსა და დიდებულ რამეს გვასწავლის, კერძოდ: ღმერთს ჰქონდა და დაამტკიცა თავისი განსაკუთრებული განზრახულობა ებრაელთა მიმართ, რომ ისინი ძველთაგანვე მიდრეკილნი არიან მკვლელობისკენ; რომ ერთია ძველი და ახალი აღთქმის ღმერთი, რომ წარმართნი შეყვანილ იქნებიან, იუდეველნი კი განგდებულნი. ვენახი არის თავად იუდეველთა ეკლესია, ვენახის მოქმედნი - მწიგნობარნი და ფარისეველნი, ეს მოწინავე ადამიანები და ხალხის რჩეულნი. ანდა: თითოეული თავისთვის არის ვენახი და ვენახის მოქმედი, ვინაიდან თითოეული ჩვენთაგანი საკუთარ თავს ამუშავებს. კაცთმოყვარემ, მისცა რა ვენახი ვენახის მოქმედთ „წარვიდა“, ანუ დატოვა ისინი, რათა საკუთარი თავისუფლების მიხედვით ემოქმედათ. იგი სხვადასხვა „მონებს“ უგზავნის, ანუ წინაწარმეტყველთ, რათა თუნდაც მცირედი მოსავალი მიიღოს, რადგან სურდა „რაითა ნაყოფისა მისგან მოსცენ მას“ - ნათვამია და არა მთელი მოსავალი. რა ნაყოფი უნდა გავიღოთ ჩვენ ღმრთისა მიმართ, თუ არა მისი შეცნობა? და ეს ჩვენივე ნამატია; თუმცაღა ის ჩვენ ხსნას და ჩვენს სარგებელს თავისად თვლის, ბოროტი ვენახის მოქმედნი წყენას აყენებდნენ წარმოგზავნილთ, სცემდნენ და ხელცარიელს უშვებდნენ, ანუ ისეთ უმადურობამდე მივიდნენ, რომ არა მხოლოდ გადაუხვიეს სიკეთისგან და არანაირი კეთილი ნაყოფი არ გამოიღეს, არამედ ბოროტებაც ჩაიდინეს, რაც უფრო მეტ სასჯელს იმსახურებს. მას შემდეგ, რაც წინასარმეტყველბმა ასეთი საზარელი ბოროტება დაითმინეს, ეგზავნებათ ძე. „მივავლინოთ ძე ჩემი საყვარელიო, - ამბობს, - ვინ უწყის, შეიკდიმონ“. ამბობს „შეიკდიმონო“ არა იმიტომ, თითქოსდა არ იცის მომავალი: რომ მას ბევრად უფრო უარესად მოექცევიან, ვიდრე წინასწარმეტყველებს, - არამედ იმიტომ, რომ ასე უნდა ყოფილიყო! მათ უნდა შერცხვენოდათ მისი. თუკი ისინი იმდენად უსირცხვილონი იყვნენ, რომ მოკლეს იგი, ეს კიდევ უფრო მეტ ბრალს სდებს მათ, რადგან მას შემდეგაც, რაც ღმერთმა წარმოსთქვა, რომ კარგი იყო შეეკდიმათ ძისა, მათ საწინააღმდეგო განაჩენი გამოიტანეს. საუბრის ამგვარი შემობრუნება წმინდა წერილის მრავალ ადგილასაა, მაგალითად: „იქნებ გაიგონონ“ (იერ. 26, 3); „გინდ მოისმინონ, გინდ ნუ მოისმენენ“ (ეზეკ. 2, 5; 3, 11). ამ ადგილებში უფალი საუბრობს ასე არა მომავლის არცოდნის გამო, არამედ იმის გამო იყენებს გამოთქმის ამგვარ წესს, რათა ვინმემ არ თქვას, რომ ღვთის მიერ წინსწარმეტყველება იყო აუცილებელი მიზეზი ურჩობისა. „და განიყვანეს იგი გარეშე სავენახესა მას და მოკლეს“. სავსებით შესაძლებელია ითქვას: გარეშე იერუსალიმისა; ვინაიდან ქრისტე „გარეშე ბჭეთა ევნო“ (ებრ. 13, 12). მაგრამ რამდენადაც უფრო მაღლა ვენახის ქვეშ ჩვენ ხალხს ვგულისხმობთ და არა იერუსალიმს, საქმესთან უფრო ახლოს იქნება ითქვას, რომ ხალხმა მართალია მოკლა იგი, მაგრამ სავენახის გარეთ, ანუ საკუთარი ხელით კი არ მოკლა იგი, არამედ მისცა რა იგი პილატესა და წარმართებს. ამრიგად უფალი ევნო სავენახის გარეთ, ანუ არა ხალხის ხელით, ვინაიდან მისთვის არ შეიძლებოდა ვინმეს მოკვლა, ამიტომ იგი მოკვდა მებრძოლთა ხელით. ზოგიერთნი სავენახის ქვეშ გულისხმობდნენ წმინდა წერილს. ამრიგად, უფალი ევნო წმინდა წერილის გარეთ, ანუ იგი მოკლეს არა მოსეს მორწმუნეებმა. ვინაიდან მოსე რომ ერწმუნათ და მიემართათ წმინდა წერილისთვის, გამოიკვლევდნენ რა მას, არ მოკლავდნენ მეუფის წერილსა. თქვა რა ეს, ამატებს იმ განაჩენსაც, რომლის წარმოთქმასაც აპირებს მათ მიმართ, კერძოდ: „მისცეს ვენახი იგი სხუათა“, ანუ სხვებს მისცემს იმ მადლს, რომ მისი ერი ეწოდებოდეს. შეხედე: ისინი, ვინც ამბობენ, რომ სავენახე წმინდა წერილს აღნიშნავს, ვგონებ უფრო ზუსტად ხვდებიან აზრს, როგორც აქედან ჩანს. ვინაიდან, წმინდა წერილი, რომელიც წაერთვათ ებრაელებს, მოგვეცა ჩვენ. თუმცა ზოგიერთი თამამი იტყვის, რომ სავენახე არის ყველაფერი სულისმიერი, მდგომარეობს იგი წმინდა წერილსა და სჯულში, თუ საქმეებსა და ისტორიებში, რასაც ყველა იუდეველი მოაკლდა, ჩვენ კი ამით ვტკბებით.

 

[თ. 20; მ. 17-19]

17. ხოლო თავადმან მან მიხედა მათ და ჰრქუა: ვითარ არს წერილი ესე: ლოდი, რომელ შეურაუხ-ყვეს მაშენებელთა, იგი იქმნა თავ კიდეთა? 18. ყოველი, რომელი დაეცეს ლოდსა მას ზედა, შეიმუსროს; და რომელსა ზედა დაეცეს, განანქრიოს იგი. 19. და უნდა მღდელთ-მოძღუართა მათ და მწიგნობართა დასხმად ჴელთა მათთა მას ჟამსა შინა და ეშინოდა ერისა მის, რამეთუ გულისჴმა-ყვეს, ვითარმედ მათთჳს თქუა იგავი ესე.

როგორ გესმის, ლუკა მახარებელი ამბობს, რომ უფალმა თქვა ეს სიტყვები: უფალი სავენახისა წარწყმედს უმადურ ვენახის მოქმედთ და მისცემს ვენახს სხვებს და რომ ფარისევლებმა გაიგონეს ეს, თქვეს: „ნუ იყოფინ!“  მათე მახარებელი კი სხვაგვარად ამბობს, კერძოდ, უფალმა იკითხა, რა უნდა უყოს იმ ქუეყანის - მოქმედთ უფალმა სავენახისა? იუდეველებმა კი პასუხად თქვეს: „ბოროტნი იგი ბოროტად წარწყმიდნეს და ვენახი იგი მისცეს სხუათა“ (მათ. 21) წინააღმდეგობა ხომ არ არის აქ? სრულიადც არა. ვინაიდან, როგორც ჩანს მოხდა ერთიც და მეორეც: თავიდან თავად მათ წარმოსთქვეს განაჩენი, როგორც მათე მახარებელი გადმოსცემს; ხოლო შემდეგ, მიხვდნენ რა თუ ვის ეხებოდა იგავი, კერძოდ: რომ იგი მათ შესახებაა თქმული. თქვეს კვლავაც ის, რასაც ახლა ლუკა მახარებელი გადმოსცემს, კერძოდ: „ნუ იყოფინ!“ ქრისტე რაღას ამბობს? მას სხვა მოწმობაც მოყავს დავითის ფსალმუნებიდან (117, 22). საკუთარ თავს უწოდებს ლოდს, ხოლო თავად მასწავლებლებს მაშენებელთ, ისევე როგორც წინასწარმეტყველი ეზეკიელი ამბობს: „ჩემი ხალხი კედელს აშენებს და აჰა, ესენი კირით ლესავენ“ (ეზეკ. 13, 10), ანუ საუბრობენ რა თავიანთ სასარგებლოდ და ფარავენ ერის ნაკლოვანებებს და ამიტომ, თითქოსდა კირით ლესავენ დაზიანებულ ადგილებს ერისა, როგორც რომელიღაც კედლისა. როგორ „შეურაცხყვეს“ ეს ლოდი? როდესაც ამბობდნენ: „ესე კაცი არა არს ღმრთისაგან“ (იოან. 9, 16). უფალი საუბრობს აქ ორმაგ სიკვდილზე. ერთია - სიკვდილი მათი სულებისა, რომელიც მათ იმის გამო განიცადეს, რომ ცდუნდნენ. ვინაიდან „ყოველი, რომელი დაეცეს ლოდსა მას ზედა, შეიმუსროს“. მეორე - სიკვდილი ტყვეობისაგან, რომელიც ლოდმა მოჰგვარა მათ თავისი დამცირებისათვის მათ მიერ. ვინაიდან „რომელსა ზედა დაეცესო, - ნათქვამია, - განანქრიოს იგი“. იუდეველნი გასრესილნი და განბნეულნი არიან, როგორც ერთიდაიმავე კალოსგან, - პალესტინისგან, - შთენილნი მთელს მსოფლიოში. დააკვირდი იმასაც, რომ ისინი ჯერ დაეცნენ ამ ლოდზე, ანუ ცდუნდნენ, ხოლო უკვე შემდგომ ლოდი დაეცათ მათ და დასაჯა. ვინაიდან მე ჯერ ცოდვას ჩავდივარ, ხოლო შემდგომ სამართლიანი სასჯელი მომეწევა ღვთისგან. მაგრამ იუდეველებმა შეუარცხყვეს ეს ლოდი. ის კი ისეთი კარგი და რჩეული იყო, რომ კუთხის თავში იქნა დადებული და შეაერთა და დააკავშირა ორი კედელი, ანუ ძველი და ახალი. თუმცა მათ ესაიასი უნდა შეესმინათ, რომელიც ამბობს: „მხოლოდ ცაბაოთ უფალს ეკრძალეთ,  ის არის თქვენი შემაშინებელი და თქვენი შემზარავი. ის იქნება საწმიდარად და დაბრკოლების ლოდად და წაფორთხილების კლდედ ისრაელის ორი სახლისთვის, ბადედ და მახედ იერუსალიმის მკვიდრისათვის“. (ესაია 8, 13-14). მაგრამ ისინი მაშინაც, როდესაც მიხვდნენ, რომ უფალი მათზე ამბობს ამ იგავს, ბოროტს ზრახავენ მის წინააღმდეგ და ხელსაც დაასხამდნენ ხალხის რომ არ შეშინებოდათ. სჯულიც ამბობს: „უდანაშაულოს და მართალ კაცს ნუ მოკლავ“ (გამოსვ. 23, 7); მაგრამ მას ისინი არ უსმენენ, არამედ ხალხის რისხვისა ეშინიათ და თავს არიდებენ რა ხილულად ხელის დასხმას, სხვაგვარად მახეს აგებენ მის წინააღმდეგ.

 

[თ. 20; მ. 20-26]

20. და მზირ-უყვეს მას და მიავლინნეს მზირნი ორგულნი, რომელნი მართლად იტყოდეს თავთა თჳსთა, რაჲთა პოონ რაჲმე სიტყუაჲ მის თანა და მისცენ იგი მთავრობასა და ჴელმწიფებასა მთავრისასა. 21. და ჰკითხეს მას და ეტყოდეს: მოძღუარ, ვიცით, რამეთუ მართალსა იტყჳ და ასწავებ და არავის თუალ-აღებ პირსა, არამედ ჭეშმარიტად გზასა ღმრთისასა ასწავებ. 22. ჯერ-არსა კეისრისა ხარკისა მიცემად ანუ არა? 23. და ვითარცა გულისჴმა-ყო ზაკულებაჲ იგი მათი, ჰრქუა მათ: რაჲსა გამომცდით მე? 24. მიჩუენეთ მე დრაჰკანი! ხოლო მათ უჩუენეს და ჰრქუა: ვისი არს ხატი და ზედაწერილი? ხოლო მათ მიუგეს და ჰრქუეს: კეისრისაჲ. 25. და იესუ ჰრქუა მათ: აწ უკუე მიეცით კეისრისაჲ კეისარსა და ღმრთისაჲ ღმერთსა. 26. და ვერარაჲ პოვეს მისთჳს სიტყჳს-გებაჲ წინაშე ერისა მის. და უკჳრდა სიტყჳს-მიგებაჲ იგი მისი და დადუმნეს.

ფარისევლებმა მოამზადეს მახე, რომლისთვის თავის არიდებაც, მათი აზრით, უფლისთვის ძნელი იქნებოდა, მაგრამ „მახითა ამით, რომელი დაარწყვეს, შეიპყრა ფერხი მათი“ (ფსალ. 9, 16). შეხედე, როგორი მზაკვრობაა! თუკი უფალი იტყვის, რომ საჭიროა კეისრისთვის ხარკის მიცემა, მაშინ მას ხალხის წინაშე იმაში დაადანაშაულებენ, რომ იგი მონობაში აგდებს ხალხს, რომელიც არის ნათესავი აბრაამისა და არასდროს დამონებია ვინმეს (იოან. 8, 33). თუკი იგი აუკრძალავს ხარკის მიცემას, მაშინ ასეთ შემთხვევაშიმას, როგორც შფოთის თავს მმართველთან მიიყვანენ. მაგრამ უფალი გაურბის მათ მახეებს, როგორც „ნიამორი“, ვინაიდან ასე უწოდა მას სძალმა „ქებათა ქებაში“ (2, 9) და გვასწავლის, რომ სხეულებრივი დაქვემდებარება ჩვენი სხეულების მფლობელისადმი, მეფეა ის, თუ ტირანი, სრულიადაც არ გვიშლის ხელს სათნო ვეყოთ სულთა უფალს. ამრიგად, „მიეცითო, - ამბობს - კეისრისა კეისარს და ღმრთისა ღმერთს“ და დააკვირდი, არ უთქვამს „თუ გინდათ მიეცითო“, არამედ „მიეცითო“. ესო, ეუბნება, ვალია, ამიტომაც გადაიხადე რაც გმართებს. შენი მეფე გიფარავს შენ არაკეთილმოსურნეთაგან, შენს ცხოვრებას მშვიდობიანს ხდის, ამისთვის მოვალე ხარ უხადო. და სხვაგვარადაც, სწორედ ის, რასაც იხდი, შენ მისგანვე გაქვს. ამრიგად მეფის მონეტა კვლავაც მასვე (მეფეს) დაუბრუნე, ამასთანავე შენ საკუთარი თავისთვისაც ნახე აქედან სარგებელი გადაცვალე რა ის და მოიპოვე სიცოცხლისათვის აუცილებელი. სწორედ ასევე, მიეცი ღმრთისა ღმერთს. მან მოგცა შენ გონება - დაუბრუნე მას იგი გონიერი მოღვაწეობით. მან მოგცა შენ განსჯა - დაუბურნე მას იგი, არ მიემსგავსები რა უგუნურ ცხოველთ, არამედ მოიქცევი რა ყველაფერში, როგორც გონებით დაჯილდოებული. და საერთოდაც მან მოგცა შენ სულიც და სხეულიც - დაუბრუნე მას ყველაფერი და აღადგინე მისთვის მისი ხატება, იცხოვრე რა რწმენით, სასოებით და სიყვარულით. და სხვა აზრითაც უნდა მისცე კეისრისაკეისარს. თითოეული ჩვენთაგანი ატარებს თავისში ან ღვთის ხატებას, ან ხატებას ამ სოფლის მთავრისა. როდესაც ჩვენ კეისარს ვემსგავსებით, ვხდებით რა ეშმაკის ძენი, ჩვენ მის ხატებას ვატარებთ. სწორედ ეს ხატება უნდა დავუბრუნოთ და უარვყოთ, რათა მას თავისი თვითონ ჰქონდეს, ხოლო ჩვენში არ ჰპოვოს არაფერი, რაც მას ეკუთვის, ამის მეშვეობით ღვთის ხატებაც შეიძლება  შეინახოს ჩვენში წმინდად. ამიტომაც მოციქული პავლეც გვარწმუნებს, რომ როგორც მიწიერის ხატებას ვატარებდით ჩვენში, ასევე ვატარებთ ზეციურისაც (1 კორ. 15, 49); და სხვა ადგილას: „განიშორეთ თქვენგან პირველისა მისებრ სვლისა თქუენისა ძველი იგი კაცი“ (ეფ. 4, 22). რაც აქ გამოხატულია სიტყვით „მიცემა“, ის პავლესთან გამოხატულია სიტყვით „განშორება“ და რასაც აქ კეისრის ხატი ეწოდება, იქ ეწოდება „ხატი იგი მიწისაგანისაი“, ანუ ეჭვგარეშეა ადამისა, რომელმაც შესცოდა და „ძუელი იგი კაცი“. ვინაიდან მიწიერის ხატი სხვა არაფერია, თუ არა ხრწნა და ცოდვა, როგორი ხატიც ჩვენ გვაქვს, რადგან განდგომილს მივემსგავსეთ და არა მეუფეს. ფარისევლებმა ვერ შეძლეს დაეჭირათ იესო სიტყვაში ხალხის წინაშე, ვინაიდან ისინი განსაკუთრებით ცდილობდნენ, რომ ხალხის წინაშე დაეწამებინათ მისთვის ცილი, როგორც ხალხის რომაელთადმი დამმონებლისთვის, ამას კი ვერ მიაღწიეს მისი ბრძნული პასუხის გამო.

 

[თ. 20; მ. 27-40]

27. მო-ვინმე-უჴდეს მას ჟამსა შინა სადუკეველნი, რომელნი აცილობენ, ვითარმედ აღდგომაჲ არა არს, და ჰკითხეს მას და ეტყოდეს: 28. მოძღუარ, მოსე ესრეთ დამიწერა ჩუენ: უკუეთუ ვისმე ძმაჲ მოუკუდეს და ესუას მას ცოლი და იგი უშვილო უყოს, რაჲთა შეირთოს ცოლი იგი მისი ძმამან მისმან და აღუდგინოს თესლი ძმასა თჳსსა. 29. შჳდნი უკუე ძმანი იყვნეს ჩუენ შორის. და პირველმან მან შეითრო ცოლი და მოკუდა უშვილოჲ. 30. და მეორემან და მესამემან, 31. და მოწყდეს უშვილონი. და ეგრეთვე ვიდრე მეშჳდედმდე, და არა დაშთა შვილი. 32. შემდგომად მათ ყოველთაჲსა მოკუდა დედაკაციცა იგი. 33. აწ უკუე აღდგომასა მას მკუდართასა ვისა მათგანისა იყოს ცოლ, რამეთუ შჳდთავე მათ ესუა იგი ცოლად? 34. მიუგო იესუ და ჰრქუა მათ: ნაშობნი ამის სოფლისანი იქორწინებიან და განჰქორწინებენ; 35. ხოლო რომელნი-იგი ღირს იქმნნენ საუკუნესა მას მიმთხუევად და აღდგომასა მას მკუდრეთით, არცა იქორწინებოდიან, არცა განჰქორწინებდენ, 36. არცაღა მერმე სიკუდილად ჴელ-ეწიფების, რამეთუ სწორ ანგელოზთა არიან და ძენი ღმრთისანი და აღდგომისანი არიან. 37. ხოლო რამეთუ აღდგენ მკუდარნი, მოსეცა აუწყა მაყულოვანსა მას ზედა, ვითარცა-იგი იტყჳს უფალსა ღმერთსა აბრაჰამისსა და ღმერთსა ისაკისსა და ღმერთსა იაკობისსა. 38. რამეთუ არა არს ღმერთი მკუდართაჲ, არამედ ცხოველთაჲ, რამეთუ ყოველნი ცხოველ არიან მის წინაშე. 39. მი-ვიეთმე-უგეს მწიგნობართა და ჰრქუეს: მოძღუარ კეთილად სთქუ. 40. და ვერღარა იკადრეს კითხვად მისა მიერითგან. და ჰრქუა მათ უფალმან:

სადუკეველნი ეყრდნობოდნენ რა სუსტ საფუძველს თავიანთ გამონაგონში, არ სწამდათ სწავლება აღდგომის შესახებ. როდესაც ვარაუდობდნენ, რომ აღდგომისას ხორციელი ცხოვრება იქნება. ისინი ბუნებრივია, ცდებოდნენ. ამიტომაც, დასცინიან რა სწავლებას აღდგომის შესახებ, როგორც უგუნურს, ისინი სრულიად უაზრო ამბავს იგონებენ. მაგრამ უფალი უარყოფს მათ მიერ საფუძვლად აღებულს და აცხადებს, რომ იქ ხორციელი ცხოვრება არ არის, ხოლო ამ სუსტ საფუძველსა და ვარაუდთან ერთად, არღვევს მათ სწავლებასაც და ამბობს: თქვენ ცდებით, რადგან არ იცით „წმინდა წერილი“ და არასწორად ხსნით მის აზრს. „ნაშობნი ამის სოფლისანი“, ანუ ისინი, ვინც იშვიან და შობენ ამ სოფელში,  ცოლს ირთავენ და თხოვდებიან. ხოლო იმ სოფლის ძენი არაფერს ასეთს არ იქმან, ვინაიდან სიკვდილიც არ შეუძლიათ; ამიტომაც არ არის იქ ქორწინება,  არამედ არის ანგელოზებრივი, ღმრთაებრივი ცხოვრება. აქ იმიტომაა ქორწინება, რომ არის სიკვდილი და იმიტომაა სიკვდილი, რომ არის ქორწინება: იქ კი, როდესაც სიკვდილი აღარ იქნება, რაღა საჭიროა ქორწინება? ვინაიდან ქორწინება დადგენილია შემწედ მოკვდავობისა და შესავსებად ნაკლულევანებისა. ხოლო იქ, სადაც არ არის არავითარი ნაკლულევანება, რა საჭიროა შევსება? „რამეთუ სწორ ანგელოზთა არიან და ძენი ღმრთისანი“. რატომ? იმიტომ რომ არიან ძენი აღდგომისანი. ამ სიტყვებს შემდეგი მნიშვნელობა აქვთ: მეო, ამბობს, ვუწოდე მათ ძენი ღმრთისანი იმიტომ, რომ მათ შობაში არაფერი ხორციელი არ მონაწილეობს, არამედ ყოველივე ღმრთაებრივი, ვინაიდან აღდგომას არ უსწრებს წინ არც შეერთება, არც თესლი, არც საშო, არც ჩასახვა, არამედ ჩვენს სხეულს შობს ღმერთი მისთვის ცნობილი გზით, რამდენადაც, აღდგომისას,  მოქმედი არის ღმერთი, აღდგომისას აღორძინებულნი სამართლიანად იწოდებიან ღმერთის ძეებად. ამ დასკვნას უფალი წმინდა წერილის დასკვნასაც უმატებს. მოსეც ამბობს, რომ ღმერთმა აუწყა მას მაყვლოვანიდან: „მე ვარ აბრაამის ღმერთი“ და სხვ. (გამოსვ. 3, 6). პატრიარქები საბოლოოდ რომ მომწყდარიყვნენ და არ იყვნენ ცოცხალი ღვთის წინაშე აღდგომის მოლოდინში, იგი არ იტყოდა: „მე ვარ“, არამედ „მე ვიყავი“. ვინაიდან დაზიანებულ და დაკარგულ საგნებზე ჩვენ ჩვეულებრივ ვამბობთ: მე „ვიყავი“ პატრონი ამა და ამ საგნისა, ახლა კი, როდესაც უფალმა თქვა: „მე ვარ“, მან უჩვენა რომ იგი არის მეუფე და ღმერთი ცოცხალთა და არა საბლოოდ მომწყდართა. ვინაიდან, მართალია, ისინი გარდაიცვალნენ, მაგრამ ცოცხალნი არიან სასოებით აღდგომისა. ისევე როგორც ადამი, მართალია, ცოცხალი იყო, მაგრამ მოკვდავი იყო და მასზე ითქვა, რომ ის სწორედ მაშინ მოკვდა, როდესაც აკრძალული ნაყოფი იგემა. ამრიგად, როდესაც სადუკეველნი შერცხვენილ იქნენ, მწიგნობრებმა, კმაყოფილებმა მათზე გამარჯვებით, მოწონება გამოხატეს იესოსადმი, როგორც მათი მოწინააღმდეგისადმი.

 

[თ. 20; მ. 40-47]

41. ვითარ უკუე იტყჳან ქრისტესა ძედ დავითისა? 42. რამეთუ თჳთ იგი დავით იტყჳს წიგნსა ფსალმუნთასა: ჰრქუა უფალმან უფალსა ჩემსა: დაჯედ მარჯუენით ჩემსა, 43. ვიდრემდე დავსხნე მტერნი შენნი ქუეშე ფერჴთა შენთა. 44. თჳთ იგი დავით უფლით ხადის, და ვითარ ძე მისი არს? 45. და ვითარცა ესმოდა ესე ყოველსა მას ერსა, ჰრქუა მოწაფეთა თჳსთა: 46. ეკრძალენით მწიგნობართაგან, რომელთა ჰნებავს სამოსლითა სლვაჲ და რომელთა უყუარს უბანთა ზედა მოკითხვაჲ და პირველად ჯდომაჲ კრებულსა შორის და ზემჯდომაჲ პურსა ზედა, 47. რომელნი შესჭამენ სახლებსა ქურივთასა და მიზეზით განგრძობილად ილოცვედ. ამათ მოიღონ უმეტესი სასჯელი.

მალევე აპირებს რა ევნოს, უფალი ქადაგებს თავის ღმრთაებრიობაზე და ისიც არა აშკარად და სიამაყით, არამედ ძლიერ მოკრძალებულად. ვინაიდან ეკითხება მათ და აგდებს რა გაურკვევლობაში, ანდობს თავადვე გამოიტანონ დასკვნები. დავითიო, ამბობ, უწოდებს მას უფალს (ფს. 109, 1): მაშ როგორღაა უბრალო ძე მისთვის? იგი იყო ძე დავითისა ხორციელად, მაგრამ ამასთანავე მისი ღმერთიც, ისინი კი თვლიდნენ მას მხოლოდ ძედ დავითისა. ამიტომაც იგი უარყოფს მათ ამ შეხედულებას, რომ ქრისტე უბრალო ძეა დავითისა და აცხადებს, რომ იგი არ არის მოწინააღმდეგე მამისა, არამედ მათ შორის უდიდესი თანამოაზრეობაა, ვინაიდან მამა დასცემს მის მტრებს. ეს უთხრა მან მწიგნობართ. რამდენადაც მოწაფეებს გზავნიდა მასწავლებელად მთელს მსოფლიოში, სამართლიანად არწმუნებს მათ არ მიბაძონ ფარისევლებს დიდებისმოყვარეობაში, პირველობისადმი სიყვარულში და საერთოდ საეროობასა და კაცთმოთნეობაში, ვინაიდან, ზედმიწევნით დაცვა მოკითხვის წესისა მოედნებზე, დამახასიათებელია მათთვის, ვინც ეპირფერებიან ყველა შემხვედრს და ეძიებენ საკუთარ თავზე კარგი აზრის ჩამოყალიბებას, ანდა იყენებენ ამას ფულის შეგროვების საშუალებად. „რომელნი შესჭამენო, - ამბობს, - სახლებს ქურივთასა”, ივსებენ რა სტომაქებს დ ფლანგავენ დაშვებულზე მეტად. და საბაბი ამისა თითქოსდა მოწიწების შემცველია, ვინაიდან ლოცვისა და სულიერი სარგებელის საბაბით ისინი ასწავლიან არა მარხვას, არამედ ლოთობასა და ნაყროვანებას, და ამისათვისო ამბობს, „მიიღონ უმეტესი სასჯელი“, რადგანაც არა მხოლოდ ბოროტებას სჩადიან, არამედ ფარავენ კიდეც მას ლოცვით. და შესახედაობაც მოწიწების გამომხატველი აქვთ. სათნოებას ისინი მზაკვრობის საბაბად აქცევენ. ამიტომაც ისინი უმეტეს სასჯელს იმსახურებენ, რამდენადაც სიკეთეს გაკიცხვის ღირსად ჰყოფენ. ქვრივები უნდა გეცოდებოდეს, ისინი კი შედიან მათ სახლებში თითქოსდა იმისათვის, რომ ხანგრძლივი ლოცვებით დალოცონ ისინი. ამასთან, ქვრივები იძულებულნი ხდებიან მათ სტუმრობასთან დაკავშირებით ხარჯი გაიღონ და ამრიგად, კოტრდებიან.

 

თავი ოცდამეერთე

[თ. 21; მ. 1-4]

1. და მიჰხედა და იხილა, რომელნი-იგი დასდებდეს შესაწირავსა ფასის-საცავსა მას მდიდარნი. 2. და იხილა ვინმე ქურივი გლახაკი, რომელმან დადვა ორი მწულილი, 3. და თქუა: ჭეშმარიტად გეტყჳ თქუენ, რამეთუ ქურივმან ამან გლახაკმან უმეტეს ყოველთასა შეწირა, 4. რამეთუ ამათ ყოველთა ნამეტნავისაგან მათისა დადვეს შესაწირავსა ამას ღმრთისასა, ხოლო ამან ნაკლულევანებისაგან თჳსისა ყოველი, რაჲცა აქუნდა საცხორებელი, შეწირა.

იყო წმინდა საგანძური, რომელშიც შესაწირავს ყრიდა ღვთისმოყვარე ხალხი, რომელსაც ტაძრის სამუშაოებისათვის, მის შესაკეთებლად იყენებდნენ და საერთოდ ტაძრის მოსართავად და ღარიბთა დასახმარებლად იყენებდნენ, მაგრამ ბოლო დროს მღვდლებმა ეს საგანძურებიც სავაჭრო აღებ-მიცემის საგნად აქციეს, იყენებდნენ რა მას ერთმანეთს შორის და არ იყენებდნენ რა მას იმისათვის, რისთვისაც დადგენილი იყო თავდაპირველად. უფალი ქვრივს აქებს ყველა სხვა დანარჩენზე მეტად იმიტომ, რომ მან თავისი ნაკლულევანებისაგან ჩააგდო მთელი თავისი საბადებელი, ვინაიდან ორი მწულილი, როგორც ჩანს, კი უმნიშვნელოა, მაგრამ მისთვის, ვინც მოწყალებით იკვებებოდა მთელ მის სარჩო-საბადებელს შეადგენდა, ვინაიდან ქვრივი გლახაკი იყო. ამრიგად, უფალი აძლევს ჯილდოს, არა იმის მიხედვით, თუ რამდენს სწირავ, არამედ იმის მიხედვით, თუ რამდენი გრჩება. მდიდართა სახლებში, რომლებსაც არცთუ მრავალი და არცთუ ბევრი მოჰქონდათ, ბევრად უფრო მეტი რჩებოდა, მას კი მთელი სახლი დაუცარიელდა და მასში არაფერი დარჩა. ამიტომ იგი ჭეშმარიტად უფრო მეტი ქების ღირსია, ვიდრე ისინი. ზოგიერთნი ფიქრობდნენ, რომ „ქვრივის“ ქვეშ შეიძლება ვიგულისხმოთ ყოველი სული, რომელმაც უარი თქვა ადრინდელ ქმარზე, ანუ ძველ სჯულზე, მაგრამ ჯერაც ვერ შეიქმნა ღირსი იმისა, რომ შეერთებოდა ღმერთ-სიტყვას და რომ მას, წინიდს სახით მოაქვს მცირე და მისთვის შესაძლებელი რწმენა და კეთილი სინდისი, ვინაიდან რწმენასთან ერთად კეთილი სინდისიც უნდა შესწირო, ანუ უმწიკვლო ცხოვრება. და ვინც მასთან ერთად მიდის ღმერთთან, ის, ვგონებ, ყველა იმათზე მეტს დებს, ვინც მდიდარნი არიან სწავლებით და უხვად აქვთ წარმართული სათნოებანი.

 

[თ. 21; მ. 5-11]

5. და რომელნიმე იტყოდეს ტაძრისათჳს, ვითარმედ: ქვითა კეთილითა და პატიოსნითა შენებულ არს; და თქუა იესუ: 6. ხედავთა ამას? მოვლენან დღენი, რომელთა შინა არა დაშთეს ქვაჲ ქვასა ზედა, რომელი არა დაირღუეს. 7. ჰკითხეს მას მოწაფეთა: მოძღუარ, ოდეს უკუე იყოს ესე, და რაჲ არს სასწაული, რაჟამს ესე ყოფად არს? 8. ხოლო თავადმან თქუა: იხილეთ, ნუუკუე სცთეთ, რამეთუ მრავალნი მოვიდოდიან სახელითა ჩემითა და იტყოდიან, ვითარმედ: მე ვარ და ჟამი მოწევნულ არს, არამედ ნუ მიხუალთ შედგომად მათდა. 9. და ოდეს გესმოდიან ბრძოლანი და შფოთნი, ნუ შესძრწუნდებით, რამეთუ ჯერ-არს ესე პირველად ყოფად, და არღა მეყსეულად იყოს აღსასრული. 10. მაშინ ეტყოდა მათ: აღდგეს ნათესავი ნათესავსა ზედა და მეუფებაჲ მეუფებასა ზედა; 11. და იყვნენ ძრვანი დიდ-დიდნი ადგილ-ადგილ, სიყმილნი და სრვანი; საშინელებანი ზეცით, და სასწაულნი დიდ-დიდნი იყვნენ.

უფალი, რომელმაც ცოტა ხანში ჯვარცმა უნდა დაითმინოს, მართებულად წინასწარმეტყველებს ახალ იერუსალიმზე, რათა ჩვენ ამით გვქონდეს ძლიერი საბუთი იმისა, რომ ის ჭეშმარიტი ღმერთია. ამიტომაც მაშინაც, როდესაც ზოგიერთნი აქებდნენ ტაძრის შენობას და მის „შესაწირავებს“ (მე ვფიქრობ, რომ ისინი საუბრობდნენ ნაკვეთ და გამოქანდაკებულ ქმნილელებებზე, მაგალითად, პალმებზე და ქერუბიმებზე (3 მეფ. 6, 32); შესაძლოა მათ ასახელებდნენ), უფალი არაფერს აქცევს ყურადღებას, არამედ მათ დარღვევას წინასწარმეტყველებს, მათ იფიქრეს, რომ იგი სამყაროს აღსასრულზე საუბრობდა, მაშინ, როდესაც იგი რომაელთა მიერ იერუსალიმის დატყვევებაზე ლაპარაკობდა. ამიტომაც, მათდამი გულმოწყალების გამო, იგი დროებით ტოვებს საუბარს რომაელთა მიერ იერუსალიმის დატყვევებაზე. განზრახული აქვს რა დაურთოს იგი შემდგომ, საუბრობს სამყაროს აღსასრულზე და აფრთხილებს მათ, რომ არ უსმინონ ცრუ წინასწარმეტყველებს, რომლებიც მისი მოსვლის წინ უნდა მოვიდნენ. იქნება „ბრძოლანი და შფოთნი“ ვინაიდან ყოველგვარი სიყვარულის შეწყვეტასთან ერთად, ბუნებრივია, ადგილი ექნება ბრძოლებსა და შფოთს. ბრძოლების შედეგად დაისადგურებს „შიმშილობა და ჟამიანობა“; ჟამიანობა - რადგან ჰაერი გაფუჭდება გვამებისაგან, შიმშილობა კი - მინდვრების დაუმუშავებლობისაგან. ზოგიერთნი იღებდნენ ისე, რომ შიმშილობა, ჟამიანობა და სხვა უბედურებანი იქნება არა მხოლოდ სამყაროს აღსასრულისას, არამედ იერუსალიმის ტყვეობის ჟამსაც. ვინაიდან, იოსებ ფლავიუსი ამბობს, რომ შიმშილობის მიზეზით საშინელი უბედურებანი ხდებოდა. და ლუკაც „საქმე მოციქულთაში“ (11, 28) ამბობს, რომ შიმშილობა იყო კლავდიოს კეისრის დროს. მრავალი საშინელება იყო ასევე, რომელიც ტყვეობაზე მიუთითებდა, როგორც იგივე იოსები ყვება. ეს, ანუ „ბრძოლანი, შფოთნი“ და სხვანი, გადაჭრით შეიძლება გაგებულ იქნეს საერთოდ სამყაროს აღსასრულის ჟამისა და იერუსალიმის ტყვეობის შესახებ.

 

[თ. 21; მ. 12-19]

12. ხოლო ამათ ყოველთა წინა დაგასხნენ თქუენ ზედა ჴელნი მათნი და გდევნიდენ და მიგცნენ თქუენ შესაკრებელთა და საპყრობილეთა, და მეფეთა წინაშე და მთავართა მიგიყვანნენ სახელისა ჩემისათჳს. 13. და გექმნეს თქუენ ესე საწამებელ. 14. დაისხენით ესე გულთა თქუენთა, რაჲთა არა წინაჲსწარ იწურთიდეთ, რაჲ სიტყუაჲ მიუგოთ. 15. რამეთუ მე მოგცე თქუენ პირი და სიბრძნე, რომელსა ვერ უძლონ წინა-აღდგომად და სიტყჳს-გებად ყოველთა წინა-აღმდგომთა თქუენთა. 16. რამეთუ მიეცნეთ თქუენ მამა-დედათაგან და ძმათა და მეგობართა და ნათესავთა, და მოჰკლვიდენ თქუენგანთა. 17. და იყვნეთ თქუენ მოძულებულ ყოველთაგან სახელისა ჩემისათჳს. 18. და თმაჲ თავისა თქუენისაჲ არა წარწყმდეს. 19. და მოთმინებითა თქუენითა მოიპოვნეთ სულნი თქუენნი.

ყოველივე იმის წინ კი, რაც უნდა მოხდეს სამყაროს აღსასრულისა და იერუსალიმის ტყვეობის ჟამს (ვინაიდან, როგორც მე ვთქვი, იგი საუბარს აღსასრულის ჟამს ურთავს საუბარს ტყვეობის შესახებაც). „დაგასხნენ თქუენ ზედა“ ანუ ჩემს მოწაფეებზე „ხელნი მათნი“. მართლაც, იერუსალიმის აღების წინ მოციქულები განგდებულ იქნენ მისგან ღვთის განსაკუთრებული განზრახულებით, კერძოდ: რათა ყველა საშინელება მხოლოდ ჯვარმცმელებს დასტყდომოდათ თავს, მათ კი, ანუ მოციქლებს მთელი სამყარო აღევსოთ ქადაგებით. მოციქულები მიყვანილ იქნენ, აგრეთვე, მეფეთა და მთავართა წინაშეც: მაგალითად, პავლე მიყვანილ იქნა ფესტოსთან, აგრიპასთან, თავად კეისართან (საქ. მოციქ. 25, 6. 23; 26, 32). ეს კი მათთვის შემობრუნდა სადიდებლად მოწმობისა. რამდენადაც ისინი უბრალო და გაუნათლებელი ადამიანები იყვნენ, რომ არ შეცბუნებულიყვნენ იმითი, რომ მათგან პასუხს ბრძენნი მოითხოვდნენ, ეუბნება, რომ მათ ამაზე ოდნავადაც არ იზრუნონ. ვინაიდან თქვენ ჩემგან მიიღებთო ამასთანავე სიბრძნესა და მჭერმეტყველებას, ისე რომ თუნდაც ყველა მოწინააღმდეგემ ერთად შეკრას პირი, ვერ შეძლებენ წინ აღგიდგნენ თქვენ ვერც სიბრძნით, ანუ აზროვნების ძალით, ვერც ენამჭევრობითა და ენის უცდომელობით. ხშირად ვინმე დახელოვნებულია მსჯელობათა შედგენაში და საზრიანია, მაგრამ ხმაურზე მალევე შეცბება ხოლმე და ამიტომაც ხალხისადმი მიმართვისას ყველაფერს ურევს. მაგრამ მათზე, ანუ მოციქულებზე ორივე მიმართებით გადმოვიდა მადლი. ამიტომ მღვდლები გაოცებულნი რჩებოდნენ პეტრესა და იოანეს უჩვეულო სიბრძნით, იცოდნენ რა რომ ისინი უბრალო ადამიანები იყვნენ (საქ. მოც. 4, 13). პავლეს კი ფესტოსი ეუბნებოდა: „შმაგობ, პავლე, მეტისმეტად ცოდნას გაუშმაგებიხარ“ (საქ. მოც. 26, 24). თქვა რა ეს, შეასუსტა მათი შიში იმის გამო, რომ გაუნათლებელნი იყვნენ. უფალი აღნიშნავს კიდევ ერთ გარემოებას, უცილობელსა და შემძლეს სულთა შერყევისა, კერძოდ: რომ ისინი მიცემულნი იქნებიან მეგობრებისა და ნათესავების მიერ. წინასარმეტყველბს ამ გარემოების შესახებ იმისათვის, რათა მოხდება რა უეცრად, არ შეცბნენ ისინი. ვინაიდან ეს ძლიერ კვალს ტოვებს სულზე, როგორც დავითიც ამბობს: „რამეთუ მტერმან თუმცა მაყვედრა, მო-მცა-ვითმინე მისი და მოძულე თუმცა ჩემი ჩემ ზედა მდიდრად იტყოდა, და-მცა-ვემალე მისგან. ხოლო შენ, კაცო, მოყვასო ჩემო, წინამძღვარო ჩემო და მეცნიერო ჩემო“ (ფს. 54, 12, 13); და კვლავაც: „რომელი ჭამდა პურსა ჩემსა, მან განადიდა ჩემ ზედა შეტყუილი“ (ფს. 40, 9). თქვა რა ეს და ის, რომ მათ მოიძულებენ და ზოგიერთ მათგანს მოკლავენ, უმატებს უდიდეს ნუგეშსაც: „და თმაჲ თავისა თქუენისაჲ არა წარწყმდეს“. თქვენო ეუბნება, ცხონდებით და თქვენი უმცირესი ნაწილიც კი არ წარწყმდება, თუმცა ბევრს მოეჩვენება, რომ წარწყმდება, ოღონდაც საჭიროა მოთმინება, ვინაიდან მოთმინებით საკუთარი სულების მოპოვება ძალგიძთ. მტერი მოგდგომიათ, თითქოსდა დატყვევების განზრახვით და თქვენი სულების დაპყრობას ცდილობს, გიგზავნით რა მწუხარებებს; მაგრამ თქვენ, ვერცხლის ნაცვლად, მოთმინება მიეცით და ამ გამოსასყიდით მოიპოვეთ თქვენი სულები და ზიანი არ მოგადგებათ მათით. მიაქციე ყურადღება გამოთქმას: „მოჰკვლიდენ თქუენგანთა“ და შენ მას უფრო ღრმად გულისხმაყოფ, კერძოდ: მოგკლავენ თქვენ არა მთლიანად. თქვენ ორი ნაწილისგან შედგებით: სულისა და სხეულისაგან, არა ერთსაც და მეორესაც, არამედ ერთ მათგანს, ანუ სხეულს მოჰკლავენ, ხოლო სულებს თქვენსას მოთმინებით მოიპოვებთ. ამის შესახებ მან სხვა ადგილასაც თქვა: „და ნუ გეშინინ მათგან, რომელთა მოსწყვიდნენ ხორცი, ხოლო სულისა ვერ ხელეწიფების მოკვლად“. (მათე. 10, 28).

 

[თ. 21 მ. 20-27]

20. რაჟამს იხილოთ იერუსალჱმსა გარე-მოდგომილი ერი მჴედრებისაჲ, მაშინ გულისჴმა-ყავთ, რამეთუ მოახლებულ არს მოოჴრებაჲ მისი. 21. მაშინ ყოველნი იყვნენ ჰურიასტანს, ივლტოდედ მთად; და რომელნი იყვნენ შორის მისა, განივლტოდედ; და რომელნი ველსა იყვნენ, ნუ შევლენედ მუნ. 22. რამეთუ დღენი შურის-გებისანი ესე არიან, რაჲთა აღესრულნენ ყოველნი წერილნი. 23. ხოლო ვაჲ მუცელ-ქუმულთა და რომელნი აწოებდენ მათ დღეთა შინა, რამეთუ იყოს მაშინ ჭირი დიდი ქუეყანასა ზედა და რისხვაჲ ერსა ამას ზედა. 24. და დაეცნენ პირითა მახჳილისაჲთა და წარიტყუენნენ ყოველთა მიერ წარმართთა; და იერუსალჱმი დათრგუნვილ იყოს წარმართთაგან, ვიდრემდე აღესრულნენ ჟამნი წარმართთანი. 25. და იყოს სასწაული მზესა შინა და მთოვარესა და ვარსკულავთა, და ქუეყანასა ზედა შეკრებაჲ თესლებისაჲ განკჳრვებითა ოხრისაჲთა ზღჳსაგან და ძრვისა. 26. სულითა კაცთაჲთა შიშისაგან და მოლოდებისა მომავალისა ზედა სოფელსა ამას, რამეთუ ძალნი ცათანი შეიძრნენ. 27. და მაშინ იხილონ ძე კაცისაჲ, მომავალი ღრუბელთა ძალითა და დიდებითა მრავლითა.

ახლა სრულიად ნათლად საუბრობს უფალი იერუსალიმის ტყვეობაზე, ამიტომ მე ვფიქრობ, რომ სიტყვები „ამათ ყოველთა წინა“ ასე უნდა გავიგოთ: შიმშილობისა და ჟამიანობის და სხვა უბედობათა წინ, რომლებიც სამყაროს აღსასრულისას მოხდება, თქვენ მოციქულებს დევნას დაგიწყებენ და ა. შ. რამდენადაც ისინი ფიქრობდნენ, რომ ტაძრის შენობა დაინგრევა სამყაროს აღსასრულისას. უფალი ეუბნება: არა! ვინაიდან სამყაროს აღსასრულისას იქნებიან ცრუ წინასწარმეტყველნი, შიმშილი და ჟამიანობა განუწყვეტელი ომებისგან, რომლებიც შემგდომში იმის გამო გაღვივდება, რომ სიყვარული დაიშრიტება. თქვენ კი განდევნილ იქნებით უწინარეს სამყაროს აღსასრულისა და იერუსალიმიც ტყვეობაში მოექცევა და ეს ქვებიც დაირღვევა, როდესაც იხილავთ რომაელთა ლაშქრით გარშემორტყმულ იერუსალიმს, მაშინ უწყოდეთ, რომ მოახლოვდა ჟამი მისი მოოხრებისა. შემდეგ კი გოდებს იმ განსაცდელებზე, რომლებიც თავს დაატყდება მაშინ ქალაქს. მაშინ იუდეას მყოფნიო, ამბობს, მთებში გაიქცნენ; შემოგარენში მყოფთ დაე ნუ ექნებათ იმედი, რომ მათ ქალაქის კედლები დაიფარავენ, არამედ ისინიც, ვინც ქალაქის შიგნით იქნებიან, დაე გადაიხვეწონ. ვინაიდან ესენი იქნებიანო დღენი შურისგებისანი, რათა აღსრულდეს წერილი, განსაკუთრებით კი წიგნში წინასწარმეტყველ დანიელისა (9, 26-27). „ვაი მუცელ-ქმნულთა“ (იმ დღეებში) ვინაიდან ისინი მუცლის სიმძიმის გამო ვერ შეძლებენ გაქცევას და „რომელი აწოებდენ“, ვინაიდან ბავშვებისადმი ძლიერი სიყვარულის გამო, ვერც მათი ზედამხედველობის გარეშე დატოვებას შეძლებენ და ვერც თან წაიყვანენ. ზოგიერთნი ამბობდნენ, რომ უფალი ამით მიანიშნებს ყრმათა მოწყვეტაზე, რომლის შესახებაც ყვება იოსები და წინასწარმეტყველებს იერემია (11, 22). „და იერუსალიმი დათგუნულ იყოს წარმართთაგან“. აქამდე საუბარი იყო ტყვეობაზე, შემდგომ კი საუბარია აღსასრულზე, „და იყოსო, - ამბობს, - სასწაული მზესა შინა და მთოვარესა და ვარსკვლავთა“. ვინაიდან, ქმნილებათა ცვლილებასთან ერთად, ბუნებრივია, ახალი წესრიგი დამყარდება სტიქიათა შორისაც. ხალხებს „განკვირვება“ მოიცავს. ანუ მწუხარება შეერთებული შეცბუნებასთან ყველაფერთან მიმართებაში. ზღვა საშინლად ახმაურდება, და ძრწოლა და გაურკვევლობა დაისადგურებს, ისე რომ ადამიანები გახევდებიან შიშისა და იმ უბედურებათა მოლოდინისგან, რომელიც სამყაროს თავზე მოიწევა. ხედავ? აქ იგი ნათლად საუბრობს სამყაროს აღსასრულზე. ვინაიდან ზემოთ ამბობდა, რომ იერუსალიმი გარშემორტყმული და დათრგუნული იქნებაო წარმართთა ჯარების მიერ, აქ კი საუბრობს იმ უბედურებებზე, რომელიც სამყაროს თავზე მოიწევა. მაშასადამე, ახლა იგი სამყაროს აღსასრულზე საუბრობს. ვინაიდან „ძალნი ცათანი შეიძრნენ“. რას ვამბობო (ამბობს ის), რომ ყოველი ქმნილების ცვლილებასთან ერთად შეცბუნდებიან ადამიანები? თავად ანგელოზნი და უპირველესნი ძალნი შეცბუნდებიან და შეძრწუნდებიან ასეთი საშინელი ცვლილებებისაგან ყველაფერში. „და მაშინ იხილონ ძე კაცისა“, ვინ? ყველა მორწმუნემ და ურწმუნომ. „მომავალი ღრუბელთა“, ანუ ვითარცა ღმერთი „ძალითა და დიდებითა მრავლითა“, ვინაიდან თავად ისიცა და მისი ჯვარიც მზეზე უფრო მეტად გაბრწყინდება და აღიარებული იქნება ყველას მიერ.

 

[თ. 21 მ. 28-33]

28. და ვითარცა იწყოს ამან ყოველმან ყოფად, აღიხილენით თუალნი და აღიპყრენით თავნი თქუენნი, რამეთუ მოწევნულ არს გამოჴსნაჲ თქუენი. 29. და ეტყოდა მათ იგავსა: იხილეთ ლეღჳ და ყოველნი ხენი. 30. რაჟამს გამოვალნ ფურცელი, თჳთ უწყოდით, რამეთუ ახლოს არს ზაფხული. 31. ეგრეცა თქუენ, რაჟამს იხილოთ ესე ყოველი ყოფილი, უწყოდეთ, რამეთუ ახლოს არს სასუფეველი ღმრთისაჲ. 32. ამენ გეტყჳ თქუენ, რამეთუ: არა წარჴდეს ნათესავი ესე, ვიდრემდე ესე ყოველი იყოს. 33. ცანი და ქუეყანაჲ წარჴდენ, ხოლო სიტყუანი ჩემნი არა წარჴდენ.

როგორც პირველი მოსვლა უფლისა იყო ჩვენი სულების ხელახლა ქმნისა და განახლებისათვის, ასევე მეორედ მოსვლა იქნება ჩვენი სხეულების განახლებისთვის. რამდენადაც სულები მოკვდნენ მანამდე ურჩობის გამო, ხოლო სხეულები უშუალოდ სიკვდილს ურჩობიდან ცხრაასი წლის შემდეგ დაექვემდებარნენ, ასევე აღორძინდებიან და უმჯობესდებიან ისინი თანმიმდევრობით, სულები - პირველი მოსვლის მეშვეობით, სხეულნი კი - მეორედ მოსვლისა. ამიტომ, უფალიც ამბობს: როცა დაიწყება ყოველივე ამის ახდენა, თქვენ დამძიმებულნი ხრწნილებით, აღიმართენით და ისარგებლეთ თავისუფლებით, ვინაიდან ახლოვდება თქვენი გამოხსნა, ანუ სრული განთავისუფლება ორივესი, ანუ სულისაც და სხეულისაც. საბაბი, ვგონებ, სწორედ რომ მიუთითებს ხრწნილებისაგან სრულ განთავისუფლებაზე, რომელსაც მიიღებს მაშინ სხეულიც, უფლის მადლით, უკანასკნელი მტერის - სიკვდილის გამაუქმებელი (1 კორ. 15, 53. 57.26). ვინაიდან მან გააუქმა მისი საწყისი და მეუფება და გამოისყიდა სული. დარჩა კიდევ სიკვდილი, რომელიც ჩვენი სხეულებიდან იკვებებოდა, მისი გაქუმება ჩვენი თავისუფლებისა და გამოსყიდვის მიზეზი იქნება. ამის აღსრულებასთან ერთად ღმრთის სასუფეველი მაშინვე მოიწევა. როგორც ლეღვი, როდესაც მას ფოთლები გამოაქვს, ზაფხულის  მოახლოებაზე მიანიშნებს, ასევე ამ ნიშნების გამოჩენა და სამყაროს ფერისცვალება არის ნიშანი იმისა, რომ უკვე ახლოა „ზაფხული“, ანუ სასუფეველი ღმრთისა, რომელიც მართალთათვის მოიწევა სწორედაც რომ როგორც ზაფხული ზამთრისა და ქარიშხლის შემდეგ. ამასთანავე ცოდვილთათვის მაშინ ზამთარი და ქარიშხალი ახლოვდება, ვინაიდან ისინი ამ ცხოვრებას თვლიან ზაფხულად, ხოლო მომავალი მათთვის - ქარიშხალია. „ამენ გეტყვით თქუენ, რამეთუ: არა წარხდეს ნათესავი ესე, ვიდრემდე ესე ყოველი იყოს“. ნათესავს უწოდებს არა მათ, რომელიც მაშინ ცხოვრობდნენ, არამედ მორწმუნეთა ყველა თაობას. ვინაიდან, წმინდა წერილი ხანდახან  ნათესავს უწოდებს მათაც, ვინც მსგავსი ზნისანი არიან, მაგალითად: „ესე არს ნათესავი, რომელი ეძიებს უფალსა“ (ფასლ. 23, 6). რამდენადაც მან თქვა, რომ იქნება აშლილობანი და ომები და ცვლილებანი, როგორც სტიქიებში, ისე თავად საგნებში, ვინმე რომ არ მისულიყო აზრამდე, ოდესმე ქრისტიანობაც ხომ არ დაემხობაო, იგი ამბობს: არა! ნათესავი ესე, ანუ ნათესავი ქრისტიანეთა, არასოდეს წარხდებაო. ცანი და ქვეყანა შეიცვლებიან, ხოლო ჩემი სიტყვები და ჩემი სახარება არ დაემხობა, არამედ იქნებიან სამარადჟამოდ, თუნდაც ყოველივე შეიძრას და ჩემდამი რწმენა არასოდეს მოიკლებს. აქედან ჩანს აგრეთვე, რომ ეკლესიას იგი ყოველ ქმნილებას ამჯობინებს: ვინაიდან ქმნილებანი შეიცვლებიან, ხოლო მორწმუნეთა ეკლესიიდან, ისევე როგორც მისი სიტყვებიდან და სახარებიდან არაფერი დაიკარგება.

 

[თ. 21 მ. 34-36]

34. ეკრძალენით თავთა თქუენთა, ნუუკუე დამძიმდენ გულნი თქუენნი შუებითა და მთრვალობითა და ზრუნვითა ამის სოფლისაჲთა, და მეყსეულად მოიწიოს თქუენ ზედა დღე იგი. 35. რამეთუ ვითარცა საფრჴე მოუჴდეს მსხდომარეთა ზედა პირსა ყოვლისა ქუეყანისასა. 36. იღჳძებდით უკუე ყოველსა ჟამსა და ევედრებოდეთ, რაჲთა ღირს იქმნნეთ განრინებად ამის ყოვლისაგან, რომელი ყოფად არს, და დადგომად წინაშე ძისა კაცისა.

თქვენო, ამბობს, გსმენიათ საშინელებათა და აშლილობათა შესახებ. ყველა ისინი გრძნობადი წინასახეა იმ უბედურებებისა, რომლებიც ცოდვილებს დაატყდებათ თავს. მაგრამ ამ უბედურებათა საწინააღმდეგოდ არსებობს ძლიერი და უკუმოქმედი საშუალება - ლოცვა და საკუთარი თავის მიმართ ყურადღება. ვინაიდან მუდმივ მზადყოფნასა და აღსასრულის მოლოდინს შეუძლია ამ ყველაფერზე გამარჯვება. ის კი იმ პირობით გექნებათო, ამბობს, თუკი თქვენ იფხიზლებთ და თქვენი გულები არ იქნება დამძიმებული შვებითა და მთვრალობით და ამქვეყნიური საზრუნავებით. ვინაიდან ის დღე წინასწარ არავის ეცოდინება, არამედ ანაზდეულად, საიდუმლოდ მოიწევა, როგორც მახე, რომელიც უყურადღებობას გააბამს ხოლმე თავისში. შესაძლოა, ვინმე გამოწვლილვით შეუდგეს გამოკვლევას გამოთქმისა: „მსხდომარეთა ზედა პირსა ყოვლისა ქუეყნისასა“. დღე იგი მახეში გააბამს მათ, ვინც უზრუნველ და უსაქმურ ცხოვრებას ეწევიან. ვინაიდან სწორედ ისინი არიან არსებითად მსხდომარენი და ისინი ებმებიან მახეში. მაგრამ ის ვინც ქმედითი და შრომისმოყვარეა, მღვიძარებს სიკეთის ქმნისთვის და ყოველთვის მიისწრაფვის სიკეთისკენ, არ ზის და მიწიერი საგნებით არ ინუგეშებს თავს და ეუბნება მას: „აღდეგ და ვიდოდე, რამეთუ არა არს შენდა განსუენება“ (მიქ. 2, 10) და სურს უკეთესი სამშობლო - მისთვის დღე იგი მახე და უბედურება კი არ არის, არამედ ერთგვარი დღესასწაული. ამიტომ საჭიროა მღვიძარება და ლოცვა ღვთისადმი, რათა ავირიდოთ ყველა მომავალი უბედურება. მაინც რომელი? შესაძლოა, პირველ რიგში, შიმშილობა და ჟამიანობა და სხვანი, რომელნიც რჩეულთათვის ისე მძიმე არ იქნება, როგორც სხვებისთვის, არამედ პირიქით, რჩეულთა გამო სხვათათვისაც შემოკლდება; შესაძლოა, მეორე რიგში, ისინი, რომლებიც სამუდამოდ მოიწევა ცოდვილებზე, ვინაიდან ჩვენ არ შეგვიძლია ავირიდოთ ისინი სხვაგვარად, თუ არა მღვიძარებითა და ლოცვით, ვინაიდან დიდსულოვანთათვის არ არის საკმარისი არ გაბოროტდნენ, არამედ მათ სჭირდებათ კიდევ რაიმე სიკეთის მიღებაც, თქვა რა „რაითა ღირს იქმნნეთ განრინებად ამის ყოვლისაგან, რომელი ყოფად არს“, უფალმა დაუმატა: „და დადგომად წინაშე ძისა კაცისა“, რაშიც მდგომარეობს კიდეც სიკეთით ტკბობა, ვინაიდან ქრისტიანმა არა მარტო უნდა აირიდოს ბოროტება, არამედ ეცადოს კიდეც დიდების მიღებას. ხოლო ის, რომ წარსდგე წინაშე ძისა კაცისა და ღვთისა ჩვენისა, ანგელოზებრივი ღირსებაა, ვინაიდან ნათქვამია: „ანგელოზნი მათნი ცათა შინა მარადის ხედვენ“ პირსა მამისა ჩემისასა“ (მათ, 18, 10).

 

[თ. 21; მ. 37-38]

37. და იყოფვოდა თავადი ტაძარსა მას შინა დღისი და ასწავებდა; ხოლო ღამე განვიდის და იქცევინ მთასა მას, რომელსა ჰრქჳან ზეთისხილთაჲ. 38. და ყოველმან ერმან აღიმსთჳს მისა ტაძარსა მას შინა სმენად სიტყუათა მისთა.

მახარებლებმა, განსაკუთრებით პირველმა სამმა, არ გადმოსცეს ბევრი რამ იქიდან, რასაც უფალი ასწავლიდა. მართალია, თავად იოანეც გაჩუმდა ბევრ რამეზე, თუმცა მან გარდა იმისა, რაც ამ სამმა გადმოსცა, მოგვითხრო უფლის ზოგიერთი უმაღლესი გაკვეთილების შესახებაც. უფალი, როგორც შეგვიძლია ვივარაუდოთ, ბევრ და მაღალ ჭეშმარიტებებს ასწავლიდა ტაძარში შეკრებულთ. ის, რომ მახარებლებმა მცირედი რამ თქვეს, ვინაიდან არ სურდათ ყველაფრის გამოცხადება, არამცირედად შეგვიძლია დავასკვნათ იქიდანაც, რომ მათ, მაშინ როდესაც უფალი თითქმის სამი წელი ასწავლიდა, ასე ცოტა გაკვეთილი ჩაიწერეს მისი, ასე რომ, ჩემის აზრით, არ იმსახურებს გაკიცხვას ის, ვინც იტყოდა, რომ მათი გადმოცემა შესაძლებელია ერთ დღეზე ნაკლებ დროში. ამრიგად მახარებლებმა მრავლიდან დაწერეს მცირედი, რათა გადმოეცათ მხოლოდ გემო სიტკბოებისა. უფალი ყველას ერთიანად არ ესაუბრებოდა, არამედ თითოეულს სთავაზობდა სასარგებლოს. ამიტომაც ხალხი დილიდან მოდიოდა მასთან. ვინაიდან მის ბაგეთაგან მადლი იფრქვეოდა. ღამით კი უფალი მთაზე განმარტოვდებოდა ხოლმე, გვიჩვენა რა ჩვენ, რომ ღამის სიჩუმეში უფალს უნდა ესაუბრო, დღისით კი, ადამიანებთან შეხვედრისას, სარგებელი უნდა მოუტანო მათ; ღამით შეიკრიბო, დღისით კი დაარიგო, რაც შეიკრიბე, თავად ის არ საჭიროებდა ლოცვას, ანდა ღმერთთან ურთიერთობას. ვინაიდან, თავად იყო რა ღმერთი, არ საჭიროებდა რაიმეში თავის დამდაბლებას, არამედ ჩვენ დაგვიდო მაგალითად, რათა ჩვენ ღამით, ჭათა მსგავსად, შევიკრიბოთ ჩვენში შენაკადები სულიერ წყაროთაგან ლოცვისა, დღისით კი ჩვენგან ამოხაპონ მათ, რომელნიც საჭიროებენ სარგებლის მიღებას. იმისთვის, რომ ეყურებინა, თუ როგორ მოდიოდა ხალხი დილიდან იესოს მოსასმენად, ვინმე ალბათ იტყოდა, რომ მას დავითის სიტყვები შეეფერება: „ღმერთო, ღმერთო ჩემო, შენდამი აღვისმთობ; სწყურინ შენდამი სულსა ჩემსა“ (ფსალ. 62, 1).

 

თავი ოცდამეორე

[თ. 22; მ. 1-6]

1. და მოახლებულ იყო დღესასწაული იგი უცომოებისაჲ, რომელსა ჰრქჳან პასქაჲ. 2. და ეძიებდეს მას მღდელთ-მოძღუარნი იგი და მწიგნობარნი, რაჲთამცა მოკლეს იგი, ხოლო ეშინოდა ერისა მას. 3. და შეუჴდა ეშმაკი იუდას, რომელსა ერქუა ისკარიოტელ და იყო იგი რიცხჳსაგან ათორმეტთაჲსა. 4. და მივიდა, ეზრახა მღდელთ-მოძღუართა და მწიგნობართა და ერისა წინამძღუართა, ვითარმცა იგი მისცა მათ. 5. ხოლო მათ განიხარეს და აღუთქუეს მას ვეცხლი მიცემად. 6. და აღუვარა მათ და ეძიებდა ჟამსა მარჯუესა, რაჲთა მისცეს იგი მათ თჳნიერ ერისა.

მწიგნობარნი ეძიებდნენ მის (იესოს) მოკვლას. რამდენადაც მოახლოებული იყო პასექის დღესასწაული და ისინი, ამიტომ, ხედავდნენ საფრთხეს თავისთვის იმაში, რომ ხალხი უნდა შეკრებილიყო, განსაკუთრებით კი დღესასწაულის დროს, ამდენად ისინი ეძიებდნენ ხერხს, თუ, ბოლოსდაბოლოს, როგორ მოეკლათ იგი ისე, რომ ყოველგვარი საფრთხე აეცილებინათ თავიდან. სატანა კი შევიდა იუდაში, „და იყო იგი რიცხვისაგან ათორმეტისა“, ანუ ერთ-ერთი მასთან მიახლოებული და გულწრფელ მოწაფეთაგან. ნურავის ექნება საკუთარი თავის იმედი, არამედ ყურადღებით იყავი შენი ცხოვრების მიმართ იმიტომ, რომ საშინელი მტერი გყავს. ზოგიერთნი კი სიტყვებს: „და იყო იგი რიცხვისაგან ათორმეტისა“ იგებდნენ ასე: მხოლოდ ავსებდა რა საკუთარი თავით მოციქულთა რიცხვს, მაგრამ არ იყო ჭეშმარიტი მოციქული და მოწაფე. რადგან როგორ შეიძლება ჭეშმარიტი  მოწაფე იყოს ის, ვინც იპარავდა იმას, რასაც ყულაბაში ყრიდნენ (იოან. 12, 6). ამრიგად იუდამ მიიღო მასში შესული სატანა და დათანხმდა იესო მის მაძიებელთათვის მიეცა. ვინაიდან ამას ნიშნავს სიტყვა „შეჰპირდა“, ანუ საბოლოოდ დასდო პირობა და შეთანხმება და შესაფერის დროს ეძებდა, რათა ის განმარტოებით, ხალხის გარეშე მოეხელთებინა და მიეცა მათთვის. „წინამძღვრებს“ აქ უწოდებს საეკლესიო ნაგებობათა უფროსებს, ანდა წესრიგის დამცველებს, ვინაიდან, რომაელებმა მიუჩინეს ზოგიერთი ზედამხედველი ხალხს, რათა ის არ აჯანყებულიყო, რამდენადაც იგი შფოთს მოეცვა. სწორედ მათ უწოდებს წინამძღვრებს (საეკლესიო სლავურით - ვოევოდებს). შესაძლოა ვოევოდები ეწოდა მათ, ვინც ეკუთვნოდნენ რა სასულიერი პირთა რიგებს, ჰქონდათ სამხედრო თანამდებობანი. ვინაიდან იტანჯებოდნენ რა პირველობისადმი სიყვარულით, ისინი ასეთ თანამდებობასაც ეპოტინებოდნენ. ამიტომაც უწოდა მათ ტაძრის ვოევოდები, შესაძლოა იმისთვის, რომ უფრო მეტად მოხვედროდათ გულზე.

 

[თ. 22; მ. 7-12]

7. მოიწინეს დღენი იგი უცომოებისანი, ოდეს ღირდა პასქაჲ იგი დაკლვად. 8. და წარავლინნა პეტრე და იოვანე და ჰრქუა მათ: წარვედით და მომიმზადეთ ჩუენ პასქაჲ, რაჲთა ვჭამოთ. 9. ხოლო მათ ჰრქუეს: სადა გნებავს, და მოგიმზადოთ? 10. ხოლო თავადმან ჰრქუა მათ: აჰა ეგერა შესლვასა ოდენ თქუენსა ქალაქად შეგემთხჳოს თქუენ კაცი, რომელსა ლაგჳნი წყლითა ზე ედგას; შეუდეგით მას სახიდ, ვიდრეცა შევიდეს. 11. და არქუთ სახლისა უფალსა მას: გეტყჳს შენ მოძღუარი: სადა არს სავანე, რომელსა პასქაჲ ესე მოწაფეთა ჩემთა თანა ვჭამო? 12. და მან გიჩუენოს თქუენ ქორი დაგებული დიდი; მუნ მზა-მიყავთ ჩუენ.

ის, რომ პასექი, ებრაულად „ფასეკ“, ნიშნავს ეგვიპტიდან გამოსვლას, ამაზე მრავალნი საუბრობდნენ და საერთოდაც, ყველაფერი, რაც ხდებოდა მაშინ ამ დღესასწაულზე, წმინდანებმა ახსნეს. ჩვენ კი უნდა ვთქვათ იმის შესახებ, თუ რომელ დღეს ეწოდება დღე უცომოებისა. „დღეს უცომოებისა“ უწოდებს ოთხშაბათ დღეს, რომლის საღამოსაც უნდა დაეკლათ საპასექო კრავი, ამრიგად, ოთხშაბათს, შესაძლოა დილით, უფალი აგზავნის მოწაფეებს - პეტრესა და იოანეს, ერთს, როგორც მოყვარულს, მეორეს როგორც საყვარელს აგზავნის „უცხო“ სახლში; ვინაიდან არც მას და არც მის მოწაფეებს არ ჰქონდათ საკუთარი, სხვაგვარდ იგი პასექს აღასრულებდა მოწაფეთაგან რომელიმესთან. შეხედე როგორი უპოვარებაა! აგზავნის მათ უცხო ადამიანთან, რათა უჩვენოს, რომ იგი ტანჯვასაც ნებაყოფლობით იღებს.  ვინაიდან მას რომ არ სდომოდა ვნებულიყო, მაშინ მიდრიკა რა ამ უცნობი ადამიანის გონება მათ მისაღებად (თავისი და მოწაფეებისა), მას შეეძლო იუდეველებშიც გამოეწვია ის, რაც მას სურდა. ზოგიერთნი ამბობენ, რომ უფალმა არ თქვა ამ ადამიანის სახელი და არ გამოაცხადა იგი, არამედ მოწაფეები მის სახლამდე გარკვეული ნიშნით მიიყვანა, რათა გამცემს, გაიგებდა რა სახელს, არ მიენიშნებინა ფარისეველთათვის ეს სახლი და ისინი არ მისულიყვნენ მის წასაყვანად მანამ, სანამ არ დააწესებდა სერობას, მანამ სანამ არ აზიარებდა თავის სულიერ საიდუმლოებებს. ამიტომაც ქრისტე ცოტა ხნის შემდეგ ამბობს: „გულის-სიტყვით გული-მითქუმიდა პასექსა ამას ჭამად თქუენ თანა ვიდრე ვნებადმდე ჩემდა“. ანუ მე ყველა ღონე ვიხმარეო, რომ გამცემს დავმალვოდი, რათა დროზე ადრე ვნებულიყავი, მანამ სანამ საიდუმლოებებს გაზიარებდით. ასეთია ახსნა, ვისაც სურს, შეუძლია მიიღოს. რისთვის აღასრულებს უფალი პასექს? იმისათვის, რათ ყველა თვისი მოქმედებით უკანასკნელ ამოსუნთქვამდე დაამტკიცოს, რომ იგი არაა მოწინააღმდეგე სჯულისა. მაშ ჩვენც ვჭამოთ ეს პასექი გონივრულად, დღეში უცომოებისა მოვიაზროთ მთელი ჩვენი ცხოვრება, რომელსაც სულიერ ნათელში გავატარებთ, რომელსაც აღარ დაჰკრავას არაფერი სიძველისაგან ადამის ურჩობისა. გავატარებთ რა ჭეშმარიტად ასეთ ცხოვრებას, ჩვენ უნდა განვძღეთ საიდუმლოებებით იესოსი. ამ საიდუმლოებებს მოამზადებენ პეტრე და იოანე, ქმედება და ჭვრეტა, მხურვალე მოშურნეობა და მშვიდი სიმდაბლე. ვინაიდან მორწმუნე უნდა იყოს მხურვალე სიკეთის ქმნაში, მოშურნე ბოროტების წინააღმდეგ და მდაბალი ბოროტების მოქმედთა მიმართ. ვინაიდან უნდა გძულდეს ბოროტება და არა ბოროტების მოქმედი. ამ უკანასკნელს უნდა ვუმკურნალოთ, ვინაიდან იგი იტანჯება. აკეთებდე ბოროტებას ნიშნავს კიდეც, რომ იყო შეწუხებული ბოროტისაგან და იტანჯებოდე ბოროტებით. თუკი ჩვენ გვეყოლება სერობის მომამზადებელი პეტრე და იოანე, ანუ კეთლი ცხოვრება, რომელსაც პეტრე გამოხატავს და ჭეშმარიტი სწავლება, რომელსაც იოანე ღვთისმეტყველი გამოხატავს, ასეთ მომამზადებლებს შეხვდებათ „კაცი“, ანუ ჩვენ ვპოვებთ მაშინ ჭეშმარიტად ადამიანურ არსებას, შექმნილს ღვთის ხატად, ან უკეთ შემოქმედს, რომელსაც დოქით წყალი მოაქვს. წყალი აღნიშნავს სული წმინდის მადლს, როგორც იოანე მახარებელი გვასწავლის (იოან. 7. 38-39), დოქი კი - კეთილშემუსვრილებასა და სილბოს გულისა. ვინაიდან, სული წმინდის მიმღები არის მდაბალი და შემუსვრილი გულით, ხოლო ღმერთმა „მდაბალთა მოსცის მადლი“ (იოაკ. 4, 6). აცნობიერებს რა საკუთარ თავს მიწად და მტვრად და ამბობს რა იობთან ერთად: „გაიხსენე თიხისგან რომ შემქმენი და მტვრად რომ მაქცევ!“ (იობ. 10, 9), იგი იქნება მატარებელი სული წმინდის მადლისა ადვილად მოსალბობ და ადვილად შემუსვრად ჭურჭელში საკუთარი გულისა. მივყვებით რა ამგვარ განწყობას, ჩვენ შევალთ სახლში გონებისა, რომლის მასპინძელიც, გონება, გვიჩვენებს ვრცელსა და გაწყობილ დარბაზს. ეს „დარბაზი“ არის მაღალი შენობა გონებისა, ანუ ღმრთაებრივი და სულიერი საგნები, რომელთა შორისაც იგი ცხოვრობს და მიმოიქცევა სიყვარულით. ისინი განწყობილნი არიან, ვინაიდან მათში არაფერია მკაცრი, არამედ მრუდეც კი, ამგვარი გონებისთვის, მართალ გზად იქცევა, ისევე როგორც სოლომონმა თქვა: „ყოველი მათგანი სანდოა გამგებისთვის და ყველა სწორია ცოდნის მპოვნელთათვის“. (იგავ. 8, 9). არ შესცოდავ, თუკი იმასაც იტყვი, რომ გონება, მართალია, მაღალ საქმეს აღასრულებს მოქმედებას გონების ძალით, თუმცაღა მისი ცოდნა ჯერ კიდევ განფენილია და ძლიერ ახლოსაა მიწასთან. მაგრამ ციდნა ჭეშმარიტად მაღალი და არცდონა, რომელიც გონებას აღემატება, ყოველგვარ სიმაღლეზე მაღლა დგას, როდესაც გონება უკვე კი არ მოქმედებს, არამედ აღიქვამს ქმედებას. თავიდან ჩვენ უნდა ვიმოქმედოთ ჩვენი გონებით, ხოლო შემდეგ უკვე ღვთის მადლი ამოქმედდება ჩვენში, აღგვაფრთოვანებს რა ჩვენც ისევე, როგორც წინასწარმეტყველთ და უარს გვათქმევინებს ყოველგვარ ბუნებრივ ძალაზე. ჭეშმარიტი ნათქვამია, რომ ამა და ამ წინასწარმეტყველს ღვთაებრივი აღფრთოვანება დაეუფლა, ისევე როგორც აქ, როდესაც ეს დარბაზი გაწყობილია. იესო თავის მოწაფეებთან ერთად მოდის და აღასრულებს საიდუმლოებას, მოდის ჩვენთან თავად, ავლენს ჩვენში თავის ძალას და არ უცდის ჩვენს მისვლას მასთან. „მოწაფენი“ სიტყვა ღმერთისა, ყველანი არსებითად ფიქრებია ქმნილებაზე. ამრიგად, როდესაც სიტყვა ამოქმედდება ჩვენში, მაშინ ჩვენ გულისხმავყოფთ თანაზიარობას პასექისა და კიდევ უფრო მეტად განვიმსჭვალებით ფიქრებით ქმნილებაზე, ნათქვამის მიხედვით: „რამეთუ ვიხილენ მე ცანი ქმნულნი თითთა შენთანი“ (ფსალ. 8, 4).

 

[თ. 22; მ. 13-20]

13. და წარვიდეს და პოვეს ეგრე, ვითარცა-იგი ჰრქუა მათ, და მოუმზადეს პასქაჲ იგი. 14. და ოდეს იყო ჟამი, დაჯდა, და ათორმეტნი მოციქულნი მის თანა. 15. და ჰრქუა მათ: გულის-სიტყჳთ გული-მითქუმიდა პასექსა ამას ჭამად თქუენ თანა ვიდრე ვნებადმდე ჩემდა. 16. ხოლო გეტყჳ თქუენ: არღარა ვჭამო ამიერითგან, ვიდრემდე აღესრულოს სასუფეველსა შინა ღმრთისასა. 17. და მოიღო სასუმელი და ჰმადლობდა და თქუა: მიიღეთ და განიყავთ თავისა თქუენისა. 18. ხოლო გეტყჳ თქუენ: ამიერითგან არღარა ვსუა ნაყოფისაგან ვენაჴისა, ვიდრემდე სასუფეველი ღმრთისაჲ მოვიდეს. 19. და მოიღო პური, ჰმადლობდა და განტეხა და მისცა მათ და თქუა: ესე არს ჴორცი ჩემი, თქუენთჳს მიცემული; ამას ჰყოფდით მოსაჴსენებლად ჩემდა. 20. ეგრეთვე სასუმელი შემდგომად სერობისა და თქუა: ესე სასუმელი ­ ახალი სჯული სისხლისა ჩემისაჲ თქუენთჳს დათხეული.

პასექს იხმევდნენ ფეხზე მდგომარენი: მაშ როგორღაა უფალზე ნათქვამი, რომ დაჯდა? ამბობენ, რომ შეჭამეს რა სჯულისმიერი პასექი, უკვე შემდგომ დასხდნენ, საერთო ჩვეულების მიხედვით, რათა მიეღოთ რაიმე სხვა სანოვაგე. უფალი ეუბნება მოწაფეებს: „გულის-სიტყვით სული-მითქუმიდა პასექსა ამას ჭამად თქუენ თანა ვიდრე ვნებადმდე ჩემდა“. ის თითქოსდა ასე ამბობს: ეს ჩემთვის უკანასკნელი სერობაა თქვენთან, ამიტომაც იგი სასიამოვნო და სასურველია ჩემთვის, ვინაიდან შემდგომში მას აღარ შევჭამ თქვენთან ერთად. ეს იმის მსგავსია, როდესაც ვინმე სამოგზაუროდ წასვლას აპირებს და უკანასკნელად ახლობლებსა და მეგობრებს მეტი სიამოვნებითა და სიყვარულით ესაუბრება. და სხვაგვარადაც: მე ძლიერ მსურდა მეჭამა თქვენთან ეს პასექი, ვინაიდან მასში მე მსურს გაზიაროთ უდიდეს საიდუმლოებებს - საიდუმლოებებს ახალი აღთქმისა. ამით ის უჩვენებს, რომ იგი ნებაყოფლობით ევნება. ვინაიდან მას, რამდენადაც იცოდა მომავალ ვნებათა შესახებ, უეჭველია შეეძლო აეცილებინა ისინი, ისევე როგორც ადრე გააკეთა (იოან. 8, 5, 9). სიტყვებს: „ამიერითგან არღარა ვსუა ნაყოფისაგან ვენახისა, ვიდრემდე სასუფეველი ღმრთისაჲ მოვიდეს“ ზიგიერთნი წმინდანთაგან ასე იგებდნენ: ვიდრე არ აღვდგები, ვინაიდან აღდგომის შემდეგ, მიმართავდა რა მოწაფეებს, იგი ჭამდა და სვამდა მათთან ერთად, ისევე როგორც პეტრე ეუბნება კორნილიოსს: „ჩუენ, რომელნი მის თანა ვჭამდით და ვსუემდით შემდგომად მკვდრეთით აღდგომისა მისისა“ (საქ. მოც. 10, 41). ის, რომ აღდგომა არის სასუფეველი ღმრთისა, ეს აშკარაა, ვინაიდან აღგომა არის სიკვდილის რღვევა. სიკვდილი მეფობდა ადამიდან ქრისტემდე: ხოლო ამ დროიდან, დარღვეულმა, მან გამარჯვება და მეუფება უფალს დაუთმო, როგორც ნათქვამია: „სადა არს ძლევაჲ შენი სიკუდილო?“  (ოს. 13, 14), და დავითიც ამბობს: „უფალი სუფევს“ (ფსალ. 92, 1), ხოლო შემდეგ იმის ახსნის მიზნით, თუ როგორ მოიპვება სუფევა, ამატებს: „შუენიერებაი შეიმოსა“, როდესაც სხეული განეშორა ხრწნილებას და გამშვენდა ღმრთაებრივით“, ისევე როგორც ესაია ამბობს: „ეს ვინ არის თავისი ბრწყინვალე სამოსელით, თავისი ძალის სიდიადით მომავალი?“ (63, 1). თავად უფალიც აღდგომის შემდგომ ამბობს: „მომეცა მე ყოველი ხელმწიფებაი“ (მათ. 28, 18). ამრიგად, მოიწია რა აღდგომა, რომელიც, როგორც სიკვდილის დამარღვეველი, ღმრთის სასუფეველად იწოდება, უფალი კვლავ სვამს მოწაფეებთან ერთად იმის დასამოწმებლად, რომ იგი მოჩვენებითად არ აღმდგარა. ზოგიერთნი ღმრთის სასუფევლის ქვეშ გულისხმობდნენ მომავალ მდგომარეობას, ხოლო უფლის მიერ ჩვენთან ერთად მომავალ საუკუნეში მის მიერ საიდუმლოებათა გამოცხადებას. ვინაიდან, კაცთმოყვარეს, გვახარებს რა, თავადაც უხარია და გვასაზრდოებს რა, თავადაც საზრდოობს და ჩვენს საზრდელსა და საჭმელს, ანუ სწავლებას, საკუთარ საზრდელად თვლის.  ამრიგად, იგი მაშინ ერთგვარ ახალ სასმელს შესვამს ღირსეულებთან ერთად, გამოუცხადებს რა მათ ყოველთვის რაღაც ახალსა და უჩვეულოს. ვგონებ, ლუკა მოიხსენიებს ორ სასმისს. ერთის შესახებ ამბობს: „მიიღეთ და განიყავთ თავისა თქუენისა“, რომელსაც ვინმემ შესაძლოა უწოდოს ხატი ძველი აღთქმისა, ხოლო მეორეს შესახებ საუბრობს პურის განტეხისა და დარიგების შემდეგ. უფალი თავად განუყოფს მას მოწაფეებს, უწოდებს მას ახალი სჯულისას და ამბობს, რომ იგი მისი სისხლით განახლდება. ვინაიდან, როდესაც ძველი აღთქმა იქნა დადებული, ბეჭდად გამოყენებულ იქნა უგუნურ ცხოველთა სისხლი (გამოსვლ. 24, 5-8). ახლა კი, როდესაც ღმერთი სიტყვა განკაცდა, ახალი აღთქმა ჩვენთვის მისი სისხლითაა დაბეჭდილი სიტყვებით: „თქვენთვის მიცემული“ და „თქვენთვის დათხეული“, იმას კი არ მიანიშნებს, რომ ხორცი მისი მიცემულ იქნა და სისხლი მისი დათხეულ იქნა მხოლოდ მოციქულთათვის, არამედ ადამიანთა მთელი მოდგმისთვის. ამრიგად, როდესაც ამბობს, რომ „თქვენთვის“ მიეცემა, შენ იგულისხმე: ადამიანთა მთელი მოდგმისთვის. ძველი პასექი აღესრულებოდა ეგვიპტის მონობისაგან განთავისუფლებისათვის და კრავის სისხლი იღვრებოდა პირმშოთა შესანარჩუნებლად: ახალი პასექი კი - ცოდვათა დატევებისათვის და გულისთქმათაგან დასაცავად, დანიშნულისა და ღმერთისათვის მიძღვნილს. თავიდან ეძლევათ პური, ხოლო შემდგომ - სასმისი. ვინაიდან თავიდან არის ხოლმე ძნელი და არა ადვილად აღსასრულებელი მოღვაწეობა. სათნოებას წინ უსწრებს ოფლის ღვრა, ისევე როგორც პური არა მხოლოდ იქმნება ოფლის ღვრით, არამედ გამოყენებისასაც შრომას მოითხოვს (დაბ. 3, 19). უკვე შემდეგ, შემდგომ ღვაწლისა, დგება ჟამი სიხარულისა ღვთისაგან მონიჭებული მადლით, რაც სასმისით აღინიშნება. ვინაიდან ვინც იღვაწებს არა ადვილად აღსასრულებელი სათნოებისთვის, ის შემდგომში ღირსი შეიქნება ნიჭებისა და კეთილ თრობას განიცდის, განეშორება რა ამ სოფელს, როგორც პავლე და დავითი, ანდა, თუკი კიდევ უფრო გავკადნიერდებით, როგორც უფალი წინასწარმეტყველ ამბაკუმთან (3, 14).

 

[თ. 22; მ. 21-27]

21. ხოლო აჰა ჴელი განმცემელისა ჩემისაჲ ჩემ თანა ტაბლასა ზედა. 22. ძე სამე კაცისაჲ, მსგავსად განჩინებულისა მისისა, წარვალს, ხოლო ვაჲ არს კაცისა მის, ვის მიერ მიეცემის იგი! 23. და მათ იწყეს გამოძიებად ურთიერთას: ვინ-მე არს მათგანი, რომელსა ეგულების ესე ყოფად? 24. და იყო ცილობაჲცა მათ შორის, ვითარმედ: ვინ-მე იყოს დიდ მათ შორის? 25. ხოლო თავადმან ჰრქუა მათ: მეფენი წარმართთანი უფლებენ მათ ზედა, და რომელთა ჴელმწიფებაჲ აქუნ მათ ზედა, ქველის-მოქმედ ჰრქჳან. 26. ხოლო თქუენ არა ეგრე იყვნეთ, არამედ უდიდესი იგი თქუენ შორის იყავნ მრწემ, და წინამძღუარი იგი ­ ვითარცა მსახური. 27. ვინ არს უფროჲსი: რომელი ინაჴით-ზის ანუ რომელი ჰმსახურებს? ანუ არა რომელ-იგი ინაჴით-ზის? ხოლო მე ვარ შორის თქუენსა ვითარცა მსახური.

არაფერია გამოუსწორებელი სიჯიუტით შეპყრობილ სულზე უფრო უბედური. ვინაიდან ნახე რას ამბობს უფალი: აჰა, ხელი ჩემი გამცემისა ჩემთან ერთად სუფრაზე - უგუნური კი გონს ვერ მოეგო. უფალი ამბობს ამას არა იმიტომ, რათა უჩვენოს, რომ მან იცის რაც უნდა მოხდეს, არამედ იმისთვის, რათა ჩვენ წინაშე თავისი სახიერება წარმოაჩინოს და ბოროტება გამცემისა, რომლის წყალობითაც მას არ შერცხვა მის სერობაზე ყოფილიყო, შემდეგ კი უარი არ თქვა აღსრულებასა და თავის განზრახვაზე. უფალი ამით გვაძლევს აგრეთვე მაგალითს, რათა ჩვენ ბოლომდე ვეცადოთ მათი სარგებლისთვის, ვინც ეცემა. და „ძე სამე კაცისაო, - ამბობს, - წარვალს“, არა იმიტომ, თითქოსდა მას არ შეუძლია საკუთარი თავის დაცვა, არამედ იმიტომ, რომ მან წინასწარ დაუდგინა საკუთარ თავს, მომკვდარიყო ადამიანთა გამოხსნისათვის, „ხოლო ვაჲ არს კაცისა მის, ვის მიერ მიეცემის იგი“. მართალია მისი ვნება წინასწარ იყო დადგენილი, მაგრამ შენ რატომ აღმოჩნდი იმდენად ბოროტი, რომ გადაწყვიტე გაგეცა იგი? იმიტომაც იქნება „ვაება“ შენი ხვედრი, რომ გაცემისაკენ მიდრეკილი აღმოჩნდი, ისევე როგორც გველი დაიწყევლა იმის გამო, რომ გახდა იარაღი ეშმაკის ხრიკებისა. მოისმინეს რა ეს, მოწაფეები შეშფოთდნენ. ამის შესახებ უფრო ვრცლად ნახავ იოანეს სახარების განმარტებაში (თ. 13), ისინი შეშფოთდნენ ახლა არა მხოლოდ იმის გამო, რომ ეჭვი აქვთ საკუთარი თავის მიმართ, რათა გამცემნი არ აღმოჩნდნენ, არამედ ამ შეშფოთებიდან კამათზე გადადიან. კამათობენ იმის შესახებ, თუ ვინ არის მათ შორის უმეტესი. ამ კამათამდე ისინი თანდათანობით მივიდნენ. როგორც ჩანს, ერთი მათგანი ეუბნებოდა მეორეს: შენ გსურს გაცემა, ხოლო ეს უკანასკნელი კი ისევ მას ეუბნებოდა: არა, შენ გსურს გაცემა. აქედან კი გადავიდნენ იმაზე, რომ დაიწყეს ძახილი: მე უკეთესი ვარ, მე უმეტესი და მსგავი ვარ. და უფალი რაღას იქმს? იგი მათ შფოთს ორი მაგალითით აცხრობს. ჯერ ერთი, წარმართთა მაგალითით, რომელთაც ისინი ბილწებად თვლიდნენ. გამოაცხადა რა, რომ თუკი ისინი ამგვარად იფიქრებენ, წარმართებს მიემსგავსებიან. მეორეც, თავისი საკუთარი მაგალითით, ვინაიდან ახსნა რა, რომ იგი მათ ემსახურება, მას ისინი სიმდაბლისკენ მიჰყავს. როგორც ითქვა, სწორედ ამ დროს განუყო მათ პური და სასმისი. თუკი მეო, ვისაც თაყვანს სცემს ანგელოზთა და გონიერ ქმნილებათა მთელი სიმრავლე, გემსახურებით თქვენ, როგორღა ბედავთ საკუთარ თავზე დიდი წარმოდგენის ქონასა და პირველობაზე დავას? მე ვფიქრობ, რომ მას ეს ინახით-ჯდომა და მსახურება სასხვათაშორისოდ არ უხსენებია, არამედ რათა შეეხსენებინა მათთვის: რაკიღა თქვენ ჭამდით ერთი პურისაგან და სვამდით ერთი თასიდან, ერთი ტრაპეზი თქვენ მეგობრებად და თანამოააზრეებად გაქცევთ. მაშ რაღატომ გაქვთ მათთვის შეუფერებელი აზრები? ამასთანავე არც მე მოვქცეულვარ ისე, რომ ერთისთვის მემსახურა, ხოლო მეორესთვის არა, არამედ, - ყველას თანაბრად. ამიტომ თქვენც ერთი და იგივე გრძნობები გაქვთ. თუმცა, ყოველივე აქედან შენ ისიც გულისხმაყავი, თუ როგორი არასრულყოფილნი იყვნენ მაშინ მოწაფეები, ხოლო შემდგომში ასე სასწაულებრივად გაბრწყინდნენ. დაე შერცხვეთ მანიქეველებს, რომელნიც ამბობენ, რომ ზოგიერთებს ბუნებით არ აქვთ მიმადლებული სწავლის უნარი და ასეთთათვის შეუძლებელია შეცვლა.

 

[თ. 22; მ. 28-34]

28. და თქუენ ხართ, რომელნი დაადგერით ჩემ თანა განსაცდელთა შინა ჩემთა. 29. და მე აღგითქუამ თქუენ, ვითარცა მე აღმითქუა მამამან ჩემმან, სასუფეველსა, 30. რაჲთა სჭამდეთ და სუმიდეთ ტაბლასა ზედა ჩემსა და სასუფეველსა შინა ჩემსა დასხდეთ ათორმეტთა საყდართა და სჯიდეთ ათორმეტთა ტომთა ისრაელისათა. 31. და თქუა უფალმან: სიმონ, სიმონ, აჰა ესერა ეშმაკმან გამოგითხოვნა თქუენ აღცრად, ვითარცა იფქლი. 32. ხოლო მე ვევედრე მამასა ჩემსა შენთჳს, რაჲთა არა მოგაკლდეს სარწმუნოებაჲ შენი, და შენ ოდესმე მიიქეც და განამტკიცენ ძმანი შენნი. 33. ხოლო მან თქუა: უფალო, მე შენ თანა მზა ვარ საპყრობილედ და სიკუდილად მისლვად. 34. ხოლო თავადმან თქუა: გეტყჳ შენ, პეტრე: არღა ეყივლოს ქათამსა დღეს, ვიდრემდე სამ-გზის უვარ-მყო, ვითარმედ არა მიცი მე.

თქვა რა, რომ გამცემს „ვაება“ ხვდა წილად და ამასთანავე, ასწავლიდა რა მათ (მოწაფეებს), რომ მდაბალნი უნდა იყვნენ, უფალი, როგორც გამცემისათვის წინასწარ აწესებს „ვაებას“ ხვედრად, ასევე, პირიქით, მათ ეუბნება: თქვენ ისინი ხართ, ვინც ახლახანს ჩემთან ერთად იყოთ ჩემს განსაცდელებში; ამიტომაც თქვენც აღგითქვამთ მისაგებელს, ანუ გითანხმდებით, რომ - მსგავსად იმისა, როგორც მამამ აღმითქვა მე, ანუ განაწესა ჩემთვის სასუფეველი,  თქვენც შეჭამთ და შესვამთ ჩემს ტაბლაზე. თქვა: „სჭამდეთ და სუმიდეთო“, არა იმიტომ, რომ იქ საჭმელები იქნება და მისი სასუფეველი გრძნობადია, ვინაიდან თავისი პასუხით სადუკეველთადმი მან თავად გვასწავლა, რომ იქ  ანგელოზებრივი ცხოვრებაა (ლუკ. 20, 36); და პავლეც გვასწავლის, რომ „არა არს სასუფეველი ღმრთისაჲ საჭმელ და სასმელ“ (რომ. 14, 17). ამიტომაც ესმის რა სიტყვები „ჭამდეთ და სუმიდეთ ტაბლასა ზედა ჩემსა, დაე ნურავინ ცდუნდება, არამედ გაიგოს ისე, რომ ისინი ითქვა მათთან მიმართებაში, ვინც პატივით სარგებლობენ ამა სოფლის მეფეთაგან. ვინაიდან მათ, ვინც მეფესთან ერთად იყოფს ტრაპეზს, თვლიან ყველაზე უპირველესებად. ასევე მოციქულებზეც ამბობს უფალი, რომ იგი მათ ყველას ამჯობინებს, ისევე როგორც, გესმის რა საყდართა ზედა ჯდომის შესახებ, იგულისხმება არა საყდარნი, არამედ დიდება და პატივი. ვინაიდან შექმნილთა და დაბადებულთაგან ვერავინ დაჯდება იქ. ჯდომა შეჰფერის ერთარსება წმინდა სამებას, უქმნელსა და მეუფეს ყოველივესი, ღმერთს, ხოლო ქმნილება, როგორც მონა, უნდა იდგეს. და ამასაც ხორციელად ვამბობთ ჯდომისა და დგომის შესახებ. „სჯიდეთ“, ანუ განსჯით მათ, ვინც არ ირწმუნებენ თორმეტი შტოდან. ვინაიდან ურწმუნო ისრაელთათვის არამცირედ განმსჯელად გვევლინებიან მოციქულნი, რომელნიც თავადაც ისრაიტელნი არიან, თუმცაღა ირწმუნეს. ვინაიდან გამცემს მან ვაებით მიუზღო, ხოლო მათ, მის სიყვარულში მყოფთ, მომავალაში დიდი პატივი უწინასწარმეტყველა. რათა არ გაამპარტავნებულიყვნენ, როგორც რაღაც დიადის მოქმედნი, რომ დარჩნენ მის სიყვარულში და არ უღალატეს, ეუბნება: ეშმაკმა გამოგითხოვათ თქვენ „აღცრად“, ანუ რათა შეგაცბუნოთ, წაგახდინოთ, გაცდუნოთ. მაგრამ „მე ვევედრე“. ანუ იფიქრებთო, ეუბნება, მთელი ეს სრულყოფილება თვითთქვენგან მოდის, ვინაიდან ეშმაკი ყველა ღონეს ხმარობს, რათა მოგწყვიტოთ ჩემს სიყვარულს და გამცემად გაქციოთ. უფალი ამ სიტყვებს პეტრესკენ მიმართავს, ვინაიდან ის დანარჩენებზე უფრო მოშურნე იყო და როგორც ჩანს, გაამპარტავნდა ქრისტეს დაპირებებით. ამიტომ, ამდაბლებს რა მას, უფალი ეუბნება, რომ სატანა ბევრს ცდილობს მის წინააღმდეგ, „ხოლო მე ვევედრები შენთვის“. ამას კაცობრივი ბუნებით ამბობს, ვინაიდან როგორც ღმერთს რა საჭიროება ჰქონდა ლოცვისა?  მეო, ამბობს, ვევედრე „რაითა არა მოგაკლდეს სარწმუნოებაჲ შენი“. თუმცა შენ რამდენადმე შეირყევი კიდეც, მაგრამ შენში დაიმარხება სარწმუნოების მარცვლები და თუმცა სული განმცდელისა შეარხევს ფოთლებს, მაგრამ ფესვი ცოცხალია და არ მოგაკლდება შენი სარწმუნოება. „და შენ ოდესმე მიიქეც და განამტკიცენ ძმანი შენნი“. ეს ადვილი გასაგებია, კერძოდ:  რამდენადაც მე შენ მოგმართე პირველად ჩემი სიტყვით, მას შემდეგ, რაც გამოიგლოვებ შენს განდგომას ჩემგან და შეინანებ, განამტკიცე სხვები. ვინაიდან ეს შენ შეგფერის, ვინც პირველად მაღიარე მე კლდეთა და სიმტკიცედ ეკლესიისა (მათ. 16, 16-18), მაგრამ ეს სიტყვები შეიძლება არა მხოლოდ მოციქულებს მივაკუთვნოთ, რომლებიც მაშინ პეტრეს უნდა განემტკიცებინა, არამედ ყველა მორწმუნესაც სამყაროს აღსასრულამდე. პეტრე! შენ, მოიქცევი რა, შესანიშნავი მაგალითი იქნები სინანულისა ყველასათვის და ჩემს მორწმუნეთაგან აღარავინ წარიკვეთს სასოს, შენი შემყურე, რომელიც იყავი რა მოციქული, უარმყავი, თუმცაღა, სინანულის მეშვეობით კვლავ შენი უწინდელი მნიშვნელობა შეიძინე ყველა მოციქულს შორის და ღვთის რჩეულთა შორის მთელი სამყაროდან. ეშმაკმა გამოითხოვა შენი გაცხრილვა და წახდენა როგორც სუფთა ხორბლისა, მასში ჭუჭყის შერევით, ვინაიდან მას, თავისი ჩვეულებისამებრ, შურს შენი სიყვარულისა ჩემდამი. ასე მოექცა იგი იობსაც, მაგრამ მე არ დამიტოვებიხარ სრულიად, რათა მთლიანად არ მოგკლებოდა შენი რწმენა, თუმცა თავად მე ვევედრე შენთვის, მაგრამ არ დაეცე, არამედ მოექცევი რა, ანუ შესწირავ რა სინანულს და ცრემლებს, გახდი სხვა მორწმუნეთათვის მაგალითი სინანულისა და სასოების. პეტრემ რაღა ქნა? აქვს რა იმედი ძლიერი სიყვარულისა, იგი ჰპირდება იმას, რაც ჯერჯერობით შეუძლებელია მისთვის. მაგრამ უფალი, რაკიღა ხედავს, რომ იგი დაუფიქრებლად ლაპარაკობს (ვინაიდან ერთხელ მოისმინა რა თვითმყოფი ჭეშმარიტებისაგან, რომელმაც უთხრა, რომ განიცდება, იგი აღარ უნდა შეწინააღმდეგებოდა), უცხადებს მას საცდურის სახეობასაც: უარყოფას, აქედან ჩვენ ვსწავლობთ იმ ჭეშმარიტებას, რომ ადამიანური ძალისხმევა არ არის საკმარისი ღვთის შეწევნის გარეშე. პეტრე მცირე ხნით იქნა დატოვებული და როგორც ჩანს, მხურვალედაც უყვარდა, მაგრამ ღმერთმა დატოვა იგი, მტერმა ენა დაუბა, ისევე როგორც ღვთის შეწევნა არ არის საკმარისი ადამიანური ნების გარეშე. იუდამ, თუმცა უფალმა ყველაფერი გააკეთა მისი სარგებლობისათვის, ვერ მიიღო ვერანაირი სარგებელი, ვინაიდან არ ჰქონდა კეთილი ნება, ამრიგად, შევძრწუნდეთ ეშმაკის ხრიკებზე ფიქრისას, თუ რაოდენ ძლიერი არიან ისინი დაუდევართა მიმართ. აი აქაც, თუმცა პეტრე გაძლიერებული იყო უფლის მიერ, მაგრამ როდესაც განსაკუთრებული მიზნების გამო დატოვებული იქნა, უარყოფამდე მივიდა... მაშ რაღას დაექვემდებარებოდა იგი უფალს რომ არ დაეფარა და კეთილი თესლი არ ყოფილიყო დაფარული მასში? ვინაიდან ეშმაკის მიზანი იყო ის, რომ ისიც გამცემად ექცია; რამდენადაც ეშმაკს აქვს „ჭამადნი მისნი რჩეულნი“, როგორც წინასწარმეტყველი ამბობს (ამბ. 1, 16). მაშ მადლობა შევსწიროთ უფალს, რომელიც არ ტოვებს ისეთ წმინდანთ, მართალთა და სახიერთ გულით, როგორიც პეტრე იყო, სათუთად მოყვარული და უცხო ყოველგვარი ეჭვისგან მასწავლებელთან მიმართებაში.

 

[თ. 22 მ. 35-38]

35. და ჰრქუა მათ: ოდეს-იგი წარგავლინენ თქუენ თჳნიერ ბალანტისა და ვაშკარანისა და ფერჴთა-შესასხმელთა, ნუ გაკლდა რაჲა თქუენ? ხოლო მათ ჰრქუეს: არარაჲ გუაკლდა. 36. და მერმე ჰრქუა მათ: არამედ აწ რომელსა აქუნდეს საქუფთე, აღიღენ; ეგრეთვე მსგავსად ვაშკარანიცა; და რომელსა არა აქუნდეს, განყიდენ სამოსელი თჳსი და იყიდენ მახჳლი. 37. გეტყჳ თქუენ: ესე ხოლოღა წერილი ჯერ-არს ჩემ ზედა აღსრულებად, ვითარმედ: უსჯულოთა თანა შეირაცხა, და რამეთუ ჩემთჳს აღსასრული იყოს. 38. ხოლო მათ ჰრქუეს: უფალო, აჰა ესერა არიან აქა ორ დანაკ. ხოლო თავადმან ჰრქუა მათ: კმა არს.

უფალმა ქადაგების დასაწყისში, გააგზავნა რა მოწაფეები სოფლებსა და ქალაქებში, უბრძანა მათ არ წაეღოთ არაფერი ზედმეტი, არ ეტარებინათ თან არაფერი საჭიროც კი და არაფერზეც ეზრუნათ და ამ შემთხვევაშიც მათ მისი ძალა უნდა შეეცნოთ, ვინაიდან თავად ზრუნავდა რა მათზე, როგორც სუსტებზე, იგი აწყობდა ისე, რომ მათი ზრუნვის გარეშეც უხვად ედინა მათთან ყველაფერს რაც სჭირდებოდათ. ახლა კი იგი საწინააღმდეგოს უბრძანებს, თუმცა არ ეწინააღმდეგება თავის თავს, არამედ უცხადებს, რომ აქამდე იგი უვლიდა მათ როგორც ბავშვებს და არ აიძულებდა მათ რაიმეზე ეზრუნათ, მაგრამ ამიერიდან მათ თავი მოწიფულებად უნდა ჩათვალონ და თავად იზრუნონ საკუთარ თავზე. მეო, ამბობს, თქვენი მზურნველი მამა უკვე გშორდებით. ამიერიდან თავად იტვირთეთ ზრუნვა საკუთარ საქმეებზე, და ყველაფერს მე ნუ დამაკისრებთ; ვინაიდან თქვენი საქმეები ისეთი ადვილი აღარ იქნება, როგორიც იყო და არც ძნელი, მაგრამ თქვენ შიმშილს, წყურვილსა და მრავალ განსაცდელს დაექვემდებარებით. ამაზე მიანიშნებს სიტყვები ფუთაზე, აბგასა და მახვილზე, ამიტომაც იყავით მხნენი, ვინაიდან თქვენ მოგშივდებათ, მაგრამ არ გექნებათ საჭმელი, რაზეც „აბგა“ მიანიშნებს და მამაცნო, ვინაიდან მრავალი საფრთხე დაგემუქრებათ, რაზეც „მახვილი“ მიანიშნებს. ამას, რა თქმა უნდა, იმიტომ არ ეუბნება, რომ მახვილები ატარონ თან, არამედ როგორც მე ვთქვი, რათა გამოაცხადოს ომებისა და განსაცდელების შესახებ და ყველაფრისთვის შეამზადოს ისინი, რათა შთამომავლებმა არ იფიქრონ, რომ მოციქულებმა თავად არაფერი გაიღეს კეთილმსახურებისათვის, არამედ ყველაფერი ღვთისაგან იყო, უფალი ამბობს: არა, დაე ნუ იქნება ასე. ვინაიდან მე არ მსურს ვისარგებლო ჩემი მოწაფეებით, როგორც უსულო იარაღით, არამედ მოვითხოვ, რომ მათ თავადაც გაიღონ ის, რისი გაღებაც თავადაც შეუძლიათ. და მართლაც, შენ ნახავ, რომ მიციქულები და თავად პავლე წარმატებით იყენებდა მრავალს ადამიანურ ხელობათაგანაც (საქ. მოც. 18, 3; 20, 34); ოღონდ ეს იყო, რომ ეს ღვთის შეწევნის გარეშე არ ხდებოდა. ამასთან ერთად, ეს სასარგებლო იყო მოციქულთა სიმდაბლისთვისაც, ვინაიდან თუკი ისინი არ იზრუნებდნენ რა თავად არაფერზე, ყველაფერში ღვთის მომლოდინენი იქნებოდნენ და მათ ყველაფერი მიეცემოდათ, ისინი შესაძლოა გაამპარატვნებულიყვნენ, როგორც ისინი, ვისაც რაღაც ადამიანურ ბუნებაზე მაღლა მდგომი ხვდა წილად. დამატებით კი, ეს ბუნება არაქმედითი გახდებოდა და განიხრწნებოდა, თუკი თავად ისინი თავად არაფერს გამოიგონებდნენ, არამედ იქნებოდნენ მომლოდინენი იმისა, რომ ყველაფერი ასე ვთქვათ, დაღეჭილი სახით მიეღოთ. ამიტომაც უფალი ეუბნება მათ: ამიერიდან ატარეთ „აბგები“, ანუ ისეთი თადარიგი დაიჭირეთ და ისე იზრუნეთ, როგორც მათ, ვისაც შიმშილი ელის და იყიდეთ „მახვილი“, ანუ გაუფრთხილდით თავს, მსგავსად იმათი, ვისაც წინ მრავალი საფრთხე და ბრძოლები უდევს. ზოგიერთნი მახვილის ყიდვას სხვაგვარად ხსნიდნენ. ამითო, ამბობენ, იგი მიანიშნებს თავდასხმაზე, რომელიც მასზე უნდა მოხდეს მალევე და იმაზე, რომ მას მკვლელი ადამიანები შეიპყრობენ. რამდენადაც ამის წინ ისინი ერთმანეთთან პირველობაზე კამათობდნენ, უფალი ამბობს: ახლა არაა დრო პირველობაზე კამათისა, არამედ საფრთხეთა და მკვლელობათა დროა, ვინაიდან მეც, თქვენს მასწავლებელსაც სიკვდილისთვის წამიყვანენ და ამასთან, უპატიო სიკვდილისთვის. მაგრამ ამის მეშვეობით აღსრულდება ჩემზე თქმული: „ვითარმედ უშჯულოთა თანა შეირაცხა“ (ის. 53, 12). არიგად, სურს რა მიანიშნოს ავაზაკურ თავდასხმაზე, მან მახვილი ახსენა; არც ბოლომე გამოუცხადა, რათა არ შეძრწუნებულიყვნენ საშინელებისგან, და არც მთლად გაჩუმდა, რათა შფოთს არ მოეცვა მოულოდნელი თავდასხმის შემთხვევაში; განსაკუთრებით კი იმისათვის, რათა გაიხსნებდნენ რა შემდგომ, განკვირვებულიყვნენ მისი წინასწარჭვრეტითა და განცვიფრებულიყვნენ, რომ მან, მიუხედავად ამისა, მისცა საკუთარი თავი ტანჯვისათვის ადამიანთა გამოსახსნელად და ამიტომ, თავადაც არ აერიდებინათ არანაირი ტკივილები ზოგიერთთა გამოხსნისათვის. მე ვფიქრობ, უფალი ასეთი იგავური სახით იმიტომ საუბრობს, რომ სარგებელი შემდგომ მიიღონ, როდესაც გაიხსენებენ და გაიგებენ. ვინაიდან ისინი მაშინ ისე იყვნენ შემცბარნი, რომ თქვეს: უფალო, აჰა ორი მახვილი, ხოლო იგი, ხედავს რა რომ ვერ გაიგეს, ამბობს, „საკმარისია“. თუმცა კი არ იყო საკმარისი. ვინაიდან თუკი ყაჩაღური გზით მოსულთა წინააღმდეგ ადამიანური დახმარების გამოყენება გახდებოდა საჭირო, ასი მახვილიც არ იქნებოდა საკმარისი. ხოლო თუკი არა ადამიანური, არამედ ღმრთაებრივი თანაქმედება იყო საჭირო, მაშინ ორი მახვილიც ზედმეტი იყო. თუმცა უფალმა არ ინდომა ეხმილებინა ისინი ვერ გაგებაში, არამედ თქვა რა „კმა არს“, წავიდა. ეს იმის მსგავსია, როდესაც ჩვენც, როდესაც ვინმეს ვესაუბრებით, ვხედავთ რა, რომ მას არ ესმის ჩვენი სიტყვები, რომ არ შეურაცხვყოთ იგი, თავს ვანებებთ. უფალი ასე იმიტომ მოიქცა რომ ხედავდა, მოწაფეებს არ ესმოდათ თქმული. იგი მიდის წინ და თავს ანებებს საუბარს, ანდობს რა თქმულის გაგებას გარემოებათა სვლას, მსგავსად იმისა, როდესაც მან ოდესღაც თქვა: „დაჰხსენით ტაძარი ესე“, ხოლო მოწაფეებმა გაიგეს უკვე მოგვიანებით, მისი აღდგომის შემდეგ (იოან. 2, 19, 22). ზოგიერთნი კი ამბობენ, რომ უფალმა სიტყვით „საკმარისია“ მიანიშნა სიტყვების შეუსაბამობაზე გარემოებებთან. მოწაფეებმა თქვეს: აჰა ორი მახვილი, ხოლო უფალმაო, ამბობენ, მიანიშნებდა რა ამ შეუსაბამობაზე, თქვა: თუკი არის ორი მახვილი, ეს ძალიან ბევრია და საკმარისი იმ ბრბოს წინააღმდეგ, რომელიც ჩვენზე მოვა.

 

[თ. 22; მ. 39-46]

39. და გამოვიდა მიერ და წარვიდა, ვითარცა ჩუეულებაჲ აქუნდა, მთასა მას ზეთისხილთასა, და მისდევდეს მას მოწაფენიცა მისნი. 40. და მი-რაჲ-ვიდა ადგილსა მას, ჰრქუა მათ: ილოცევდით, რაჲთა არა შეხჳდეთ განსაცდელსა. 41. და თავადი განეშორა მათგან ვითარ ქვის-სატყორცებელ ოდენ და დაიდგა მუჴლნი, ილოცვიდა 42. და იტყოდა: მამაო, უკუეთუ გნებავს თანა-წარსლვად სასუმელი ესე ჩემგან, ხოლო ნუ ნებაჲ ჩემი, არამედ ნებაჲ შენი იყავნ! 43. და ეჩუენა მას ანგელოზი ზეცით, განაძლიერებდა მას. 44. და იყო იგი ღუაწლსა შინა, უმეტესღა ილოცვიდა და იქმნა ოფლი მისი, ვითარცა ცუარი სისხლისაჲ გარდამომავალი ქუეყანასა ზედა. 45. და აღდგა მიერ ლოცვისაგან და მოვიდა მოწაფეთა თჳსთა და პოვნა იგინი მძინარენი მწუხარებისა მისგან 46. და ჰრქუა მათ: რაჲსა გძინავს? აღდეგით, ილოცევდით, რაჲთა არა შეხჳდეთ განსაცდელსა.

სერობის შემდგომ უფალი უმოქმედობას, სიამოვნებებსა და ძილს კი არ ეძლევა, არამედ მოძღვრავს და ლოცულობს, გვაძლევს რა ამით ნიმუშსა და მაგალითს. ამიტომაც ვაი მათ, ვინც ვახშმობის შემდგომ მრუშობის სამარცხვინო საქმეებს ეძლევიან. ასწავლის რა ამას მოწაფეებს, უფალი ზეთის ხილის მთაზე ადის, რათა ილოცოს. მას ამის გაკეთება განმარტოებით უყვარდა, ამიტომ მოწაფეებსაც განეშორება. თუმცა, მას მიჰყავს თან მოწაფეები, მაგრამ არა ყველა, არამედ მხოლოდ ის სამი, ვინც ნახა მისი დიდება მთაზე (ლუკ. 9, 28). რამდენადაც მას ბრძოლები აქვს და ლოცულობს. ეს რომ შიშის ნიშნად არ ჩათვალონ, მას თან მიჰყავს ისინი, ვინც თავად იხილა მისი ღმრთაებრივი დიდება და თავად მოისმინა მოწმობა ზეციდან, რათა ნახავენ რა მას ბრძოლებში მყოფს, ადამინური ბუნების საქმედ ჩათვალონ ეს. ვინაიდან, იმაში დასარწმუნებლად, რომ ის ჭეშმარიტი კაცი იყო, მან ამ ბუნებას ნება დართო ემოქმედა თავისებურად. როგორც ადამიანს მას სურს იცოცხლოს და ლოცულობს ამ სასმისის აცილებისთვის, ვინაიდან ადამიანი სიცოცხლისმოყვარეა; და ამის მეშვეობით ამარცხებს მწვალებლობებს, რომელთა თქმითაც იგი მოჩვენებითად განკაცდა. ვინაიდან თუკი ასეთი ქმედებების შემდეგაც კი (ადამიანური ბუნებისა) პოულობდნენ საბაბს მსგავსი სახით უქმმეტყველებისთვის, რას აღარ იტყოდნენ ეს ქმედებანი რომ არ ყოფილიყო? ამრიგად, სურვილი, რომ სასმისი აცილებულ იქნეს, ადამაინურ ბუნებას მიეკუთვნება, ხოლო ამის შემდეგ მალევე თქმული სიტყვები: „ნუ ნებაი ჩემი, არამედ ნებაი შენი იყავნ!” - გვიჩვენებს, რომ ჩვენც ასევე უნდა ვიყოთ განწყობილნი და ასევე ბრძნულად ვსჯიდეთ, დავემორჩილოთ ღვთის ნებას და არ გადავუხვიოთ მას, თუნდაც ჩვენი ბუნება საწინააღმდეგო მიმართულებით გვიხმობდეს. „ნუ ჩემი“ - ადამაინური, არამედ „ნებაჲ შენი იყავნ“ და ეს შენი განუყოფელია ჩემი ღმრთაებრივი ნებისაგან. ერთიან ქრისტეს, ჰქონდა რა ორი ბუნება, უეჭველია, რომ ჰქონდა ნებაც თუ სურვლებიც თითოეული ბუნებისა, ღვთაებრივისა და ადამიანურის. ამრიგად, ადამიანურ ბუნებას თავიდან სურდა ეცოცხლა, ვინაიდან ეს დამახასიათებელია მისთვის, ხოლო შემდგომ, დაემორჩილა რა ღვთაებრივ ნებას ყველა ადამიანის ხსნისა, ნებას, საერთოს მამისათვის და ძისათვის და სულისა წმინდისათვის, გადაწყვიტა სიკვდილი და ამრიგად, ერთი გახდა სურვილი - სიკვდილი გამომხსნელი. ლოცვა რომ ადამიანური ბუნებისგან იყო, რომელიც დაშვების მიხედვით მოდიოდა ყველასთვის დამახასიათებელი სიცოცხლისადმი სწრაფით ანდა არ იყო ღმრთაებრივისაგან, როგორც წყეული არიანელები ამბობენ, ეს იქიდან ჩანს, რომ იესოს ოფლმა დაასხა და ისეთი ბრძოლები ჰქონდა, რომ როგორც შემდგომაა ნათქვამი, მისი ოფლი სისხლის წვეთებად ეპკურებოდა მიწას. ვინაიდან მათზე, ვინც დაძაბული შრომობენ, ჩვეულებრივ ამბობენ, რომ მათ სისხლის ოფლი სდით, ისევე როგორც მათზე, ვინც მწარედ დარდობენ, ამბობენ, რომ სისხლის ცრემლი სდით. სწორედ ამის საჩვენებლად, რომ მისგან დიოდა არა რომელიღაც წვრილი და თითქოსდა მოსაჩვენებლად მოგვრილი სითხე, არამედ ოფლის მსხვილი წვეთები ეცემოდა, მახარებელმა სინამდვილის გამოსახატად სისხლის წვეთები იხმარა. აქედან ცხადია, რომ ბუნება, რომელიც ოფლს გამოყოფდა და ბრძოლები ჰქონდა, ადამიანური იყო და არა ღვთაებრივი, ვინაიდან ადამიანური ბუნებისთვის დაშვებული იქნა განეცადა ამგვარი მდგომარეობანი და იგი განიცდიდა, რათა, ერთი მხრივ, ეჩვენებინა, რომ მისი ადამიანობა არ იყო მოჩვენებითი, ხოლო მეორე მხრივ - მიზანი დაფარული, რათა ემკურნალა ზოგადადამიანური შიშისათვის, რათა დაეძლია იგი საკუთარ თავში და დაემორჩილებინა ღვთაებრივი ნებისათვის. ვინმეს შეუძლია თქვას, რომ სხეულიდან გამოყოფილი და მიწაზე დაცემული ოფლი ნიშნავს, რომ ჩვენი ბუნების გამხნევებასა და განმტკიცებასთან ერთად ქრისტეში, ისპობა სათავეები ამ შიშისა ჩვენში, იქცევა წვეთებად და ცვივა ჩვენგან. ვინაიდან ეს რომ არ ჰქონოდა მას მხედველობაში, ანუ სურვილი ჩვენი ადამიანური შიშის კურნებისა, არ გაოფლიანდებოდა ასე, თუნდაც ძლიერ მშიშარა და სულმოკლე ყოფილიყო. „და ეჩუენა მას ანგელოზი ზეცით, განაძლიერებდა მას“. და ეს ჩვენი ნუგეშისცემისთვისაა, კერძოდ: რათა ჩვენ გავიგოთ განმამტკიცებელი ძალა ლოცვისა და გავიგებთ რა, მას მივმართოთ უბედურების შემთხვევაში. ამასთან ერთად სრულდება მოსეს წინასწარმეტყველებაც, თქმული დიად სიმღერაში: „და განაძლიერებდით მას ყოველნი ანგელოზნი ღმრთისანი“ (მეორ. სჯულ. 32, 43). ზოგიერთნი კი მის სიტყვებს ასე ხსნიდნენ, რომ მას მოევლინა ანგელოზი, განადიდებდა მას და ამბობდა: შენი არს უფალო სიმტკიცე! ვინაიდან შენ სძლიე სიკვდილსა და ჯოჯოხეთს და განათავისუფლე ადამიანთა მოდგმა. ეს ასეა. ის კი, ჰპოვა რა მოწაფენი მძინარენი, ეუბნება მათ და თან არწმუნებს, რომ ილოცონ განსაცდელთა ჟამს, რათა არ იძლიონ მათგან. ვინაიდან არ ცდუნდე ნიშნავს, ვერ გშთანთქას საცდურმა. არ დაემორჩილო მის ძალას. ან უბრალოდ გვიბრძანებს ვილოცოთ, რათა დაცული იყოს ის, რაც ჩვენი კუთვნილებაა და რაიმე უსიამოვნება არ შეგვხვდეს. ვინაიდან თავად ჩავიგდოთ თავი საცდურებში ნიშნავს უაზრო მამაცობას და სიამაყეს. მაშ როგორღა ამბობს იაკობი: „ყოველივე სიხარულად შეჰრაცხეთ ძმანო ჩემნო, რაჟამს განსაცდელსა შესცვივეთ პირად-პირადსა? (1, 2) რა არის ეს? ხომ არ ვეწინააღმდეგებით საკუთა თავს?  არა, რადგან იაკობს არ უთქვამს: ჩაიგდეთ თავი საცდურებში, მაგრამ როდესაც მოიწევა, ნუ დაეცემით სულით, არამედ ყოველივე სიხარულით შერაცხეთ და ოდესღაც უნებური, ნებსითი გახადეთო, ვინაიდან უკეთესია თუკი საცდურები არ მოიწევა, მაგრამ თუ უკვე მოიწია, რა საჭიროა უაზრო მწუხარება? მაჩვენე წმინდა წერილში ადგილი, სადაც სიტყვა-სიტყვით იყოს ნაბრძანები ვილოცოთ საცდურებში ჩავარდნისათვის, მაგრამ შენ ვერ მიჩვენებ. ვიცი რომ საცდური ორი სახისაა და ზოგიერთნი მოვალეობად თვლიან ილოცონ, რათა არ ჩავარდნენ საცდურებში. გულისხმობენ იმ საცდურებზე, რომელნიც სულზე იმარჯვებენ. მაგალითად მრუშობის საცდური, მრისხანების საცდური. ხოლო ყოველივე სიხარულით უნდა შევრაცხოთ, როდესაც სნეულებებსა და სხეულებრივ საცდურებს ვექვემდებარებით. ვინაიდან რა ზომითაც გარეშე ესე კაცი ჩუენი განიხრწნების, იმ ზომით შინაგანი განახლდების დღითი დღედ ( 2 კორ. 4, 16), თუმცა ვიცი მე ეს, მაგრამ ვამჯობინებ იმას, რაც უფრო ჭეშმარიტია და ახლოა წინამდებარე მიზანთან.

 

[თ. 22; მ. 47-53]

47. და ვიდრე იგი ამას იტყოდაღა, აჰა ერი და, რომელსა ერქუა იუდა ისკარიოტელი, ერთი ათორმეტთაგანი, წინა-უძღოდა მათ და მიეახლა იესუს ამბორის-ყოფად მისა, რამეთუ ესე სასწაული მიეცა მათა და ჰრქუა: რომელსა მე ამბორს-უყო, იგი არს. 48. ხოლო იესუ ჰრქუა მას: იუდა, ამბორის-ყოფითა მისცემა ძესა კაცისასა? 49. იხილეს რაჲ მისთანათა მათ საქმე ესე, ჰრქუეს მას: უფალო, უკუეთუ მოვსრნეთ ესენი მახჳლითა? 50. და სცა ვინმე მათგანმან ერთმან მონასა მღდელთ-მოძღურისასა და წარჰკუეთა ყური მისი მარჯუენე. 51. მიუგო იესუ და ჰრქუა მათ: აცადეთ აქამომდე, და შეახო ჴელი ყურსა მისსა და განკურნა იგი. 52. ჰრქუა იესუ მოსრულთა მათ მის ზედა მღდელთ-მოძღუართა და ერისთავთა ტაძრისათა და ხუცესთა: ვითარცა ავაზაკსა ზედა გამოსრულ ხართ მახჳლითა და წათებითა. 53. დღითი-დღე ვიყავ მე თქუენ თანა ტაძარსა მას შინა, და არა განჰყავთ ჴელი ჩემ ზედა; არამედ ესე არს ჟამი თქუენი და ჴელმწიფებაჲ ბნელისაჲ.

იუდამ, იესოზე მომავალთ, ნიშნად ამბორი მისცა, მაგრამ რომ არ შემცდარიყვნენ იმის გამო, რომ ღამე იყო, შორიდან არ მიუთითა. იმისათვის, რომ იესო თვალთ არ მიეფაროს, ისინი მოდიან სანთლებითა და ლამპრებით. უფალი რაღას იქმს? იგი უშვებს თავისთან ამ სამტრო ამბორით და ცეცხლის ისრები არ ცვივა უმადურსა და მზაკვარზე! ასე გვასწავლის უფალი ურისხველობას ამგვარ ვითარებებში. იგი მხოლოდ საყვედურით ეუბნება: „იუდა, ამბორის-ყოფითა მისცემა ძესა კაცისასა?“ ნუთუ არ შეგრცხვება თავად ამბორის ღალატის სახეობისა? რა საჭიროა მეგობრულ ამბორს ღალატი შეურიო, საქმე სამტრო? და ან ვის გასცემ? „ძესა კაცისასა“, ანუ მორჩილს, მდაბალსა და შემწყნარებელს, შენი გულისთვის განკაცებულს და ამასთან, ჭეშმარიტად ღმერთს. ამას იმიტომ ეუბნება, რომ უკანასკნელ დრომდე მისდამი სიყვარულითაა ანთებული. ამიტომაც არ აწყენინა მას, არ უწოდა მას არაადამიანი და უკიდურესად უმადური, არამედ საკუთარი სახელი უწოდა: „იუდა“ და საყვედურსაც არ ეტყოდა, ესეც მის გამოსწორებას რომ არ ემსახურებოდეს, მისი სურვილის შემთხვევაში. ვინაიდან მან ეს გააკეთა და როგორც ჩანს, უსაყვედურა იმისათვის, რათა იუდას არ ეფიქრა, რომ იგი მიეფარება, არამედ რათა თუნდაც ახლა, აღიარებს რა მას მეუფედ, როგორც ყოვლის მცოდნეს, დაეცეს მის წინაშე და შეინანოს. უფალმა იცოდა, რომ იუდა გამოუსწორებელია, მაგრამ მაინც თავისას იქმოდა, ისევე როგორც მისი მამა იქმოდა ძველ აღთქმაში; იცოდა, რომ ებრაელები არ მოუსმენდნენ, მაგრამ მაინც აგზავნიდა წინასწარმეტყველბს და ამასთანევე ჩვენც გვასწავლის იმავეს, კერძოდ: რომ არად ჩავაგდოთ შეურაცხყოფა დაცემულთა აღდგინებისას. მოწაფენი მოშურნეობით იღვსებიან და მახვილებს აშიშვლებენ. საიდან ჰქონდათ მათ ისინი? მათთვის ბუნებრივი იყო ჰქონოდათ ისინი, ვინაიდან მანამდე ცხვარი დაკლეს და სუფრიდან წამოვიდნენ. მაგრამ მხურვალე პეტრე საყვედურს იღებს, ვინაიდან უფლის განზრახვის საწინააღმდეგოდ გამოიჩინა მოშურნეობა. მაშინ, როდესაც სხვები ეკითხებიან, ხომ არ დავცეთო მახვილი, იგი არ უცდის დასტურს (როგორც ყველგან, იგი გულმხურვალე იყო მასწავლებლის მიმართ!), არამედ დაჰკრავს მახვილს მღვდელმთავრის მონას და მარჯვენა ყურს ჩამოათლის. ეს შემთხვევით არ მომხდარა, არამედ იმის ნიშნად, რომ მაშინდელი მღვდელმთავრები ყველანი მონებად იქცნენ, დაკარგეს მართლად სმენის უნარი. ვინაიდან მათ რომ ესმინათ მოსესი, ჯვარს არ აცვამდნენ უფალს დიდებისა (იოან. 5, 46). იესო უმთელებს ყურს, ვინაიდან სიტყვის დიადი ძალისათვის ნიშნეულია ურჩთა კურნება და მათთვის ყურის მიცემა სასმენელად. იესო სასწაულს აღასრულებს, რათა ყურზე აღსრულებული ამ ხილული სასწაულით უჩვენოს თავისი ურისხველობა და უკიდურეს შემთხვევაში, სასწაულით მაინც მიიყვანოს იმ აზრამდე, რომ თავი შეიკავონ გამძვინვარებისაგან, ეუბნება მღვდელმთავრებსა და ტაძრის „წინამძღვრებს“, ანუ წესრიგის დამცველებს, დაყენებულთ მღვდლების მოთხოვნების შესასრულებლად; ანდა წინამძღვრებს უწოდებს მათ, ვისაც ჩაბარებული ჰქონდათ ტაძრის აშნებისა და გამშვენების საქმეები. ეუბნება მათ: დღენიადაგ გასწავლიდით ტაძარში და თქვენ არ ისურვეთ ჩემი აყვანა. ახლა კი გამოხვედით ისე, როგორც ავაზაკის წინააღმდეგ. თუმცა, თქვენ ჭეშმარიტად იქმთ საქმეებს შესაფერისს ღამისა და მეუფება თქვენი არის მეუფება ბნელისა. ამიტომაც, თქვენ ზუსტად შეარჩიეთ ისეთი დრო, რომელიც ხელსაყრელია თქვენთვისაც და იმ საქმისთვისაც, რომელსაც აკეთებთ.

 

[თ. 22; მ. 54-62]

54. და ვითარცა შეიპყრეს იგი, წარიყვანეს და შეიყვანეს სახლსა მღდელთ-მოძღურისასა. ხოლო პეტრე მისდევდა შორით. 55. და აღაგზნეს ცეცხლი შორის ეზოსა მას და გარე მოასხდეს იგინი; დაჯდა პეტრეცა შორის მათსა. 56. და იხილა იგი მჴევალმან ვინმე მჯდომარე ნათელსა მას, მიჰხედა მას და თქუა: ესეცა მის თანა იყო. 57. ხოლო მან უვარ-ყო და თქუა: დედაკაცო, არა ვიცი იგი. 58. და მცირედრე შემდგომად იხილა იგი სხუამან და თქუა: და შენცა მათთანაჲ ხარ. ხოლო პეტრე თქუა: კაცო, არა ვარ მათთანაჲ. 59. და ვითარცა წარჴდა ჟამი ერთი, სხუაჲ ვინმე დაამტკიცებდა და იტყოდა: ჭეშმარიტად ესეცა მის თანავე იყო, და რამეთუ გალილეველ არს. 60. ხოლო პეტრე ჰრქუა მას: კაცო, არა ვიცი, რასა იტყჳ. და მეყსეულად, ვიდრე იტყოდაღა იგი ამას, ქათამმან იყივლა. 61. და მოიქცა უფალი და მიხედა პეტრეს. და მოეჴსენა პეტრეს სიტყუაჲ იგი უფლისაჲ, რომელ ჰრქუა მას, ვითარმედ: ვიდრე ქათმისა ჴმობადმდე სამ-გზის უვარ-მყო მე. 62. და განვიდა გარე და ტიროდა მწარედ.

პეტრე, როგორც უფალმა იწინასწარმეტყველა, სუსტი აღმოჩნდა და უარყო მეუფე ქრისტე არა ერთხელ, არამედ სამჯერ და უარყო ფიცით, ვინაიდან მათე ამბობს: „მაშინ იწყო შეჩვენებად და ფიცად, არა ვიცი კაცი იგი“ (მათ. 26, 74). შესაძლოა მას დაეუფლა გაუბედაობა და იგი დატოვებულ იქნა გარკვეული დროით მისი კადნიერებისთვის, თითქოსდა ჭკუის სასწავლებლად, რათა ის სხვათა მიმართაც შემწყნარებელი ყოფილიყო. ვინაიდან ის ძლიერ მოშურნე იყო და რომ არ განბრძნობილიყო ამ გარემობით, ბევრ რამეში თვითნებურად და შემწყნარებლურად მოიქცეოდა. მაგრამ მაშინ ის ისე შეძრწუნდა, რომ დაცემასაც ვერ იგრძნობდა, უფალი რომ არ მობრუნებულიყო და შეეხედა მისთვის. ჰოი, სახიერებავ! თავადაა წარდგენილი სამსჯავროზე და მოწაფის ხსნაზე ზრუნავს და სამართლიანადაც, ვინაიდან თავად მსჯავრსაც იგი კაცობრიობის ხსნისთვის დაექვემდებარა. თავიდან მოწაფემ უარყო, შემდეგ კი მამალმა იყივლა. მან კვლავ უარყო, სამჯერაც კი და მამალმა მეორედაც იყივლა. ასე ზუსტად და დაწვრილებით აღწერს მარკოზი (თ. 14). და გადმოსცემს ამას, როგორც პეტრესგან გაგებულს, ვინაიდან იგი მისი მოწაფე იყო. ლუკამ კი, რამდენადაც ამის შესახებ ნათქვამია მარკოზთან, თქვა მოკლედ, წვრილმანების გარეშე და ლუკას სიტყვები არ ეწინააღმდეგება იმას, რაც მარკოზმა თქვა, ვინაიდან მამალს აქვს ჩვეულება ყოველ ჯერზე იყივლოს ორჯერ, ან სამჯერ. ამრიგად, პეტრე ადამიანური უძლურების და გამო ისეთ თავდავიწყებას მიეცა, რომ მამლის ყივილისაგან ვერ მოეგო გონს, არამედ იმის შემდეგაც, რაც მამალმა იყივლა, კვლავ უარყო და კიდევ ერთხელ, სანამ იესოს სახიერმა მზერამ არ მოიყვანა იგი ცნობაზე. „და განვიდა გარეთ და ტიროდა მწარედ“. მარკოზი ამბობს, რომ პეტრე პირველი უარყოფის შემდეგაც გამოვიდა (მარკ. 14, 68), შემდეგ ბუბევრივი იყო კვლავ დაბრუნებულიყო, რათა საბაბი არ მიეცა უფრო მეტი ეჭვისათვის, რომ იგი იესოსი იყო, როდესაც გრძნობაზე მოვიდა, მაშინ უკვე გამოდის და მწარედ ტირის. ხოლო ეზოში მყოფებმა რომ არ შენიშნონ, ამათგან უჩუმრად გამოდის. ზოგიერთნი, არ ვიცი რატომ, უგუნურ დაცვას იგონებენ პეტრეს სასარგებლოდ, თავხედურად ამბობენ რა, რომ პეტრემ არ უარყო, არამედ თქვა: მე არ ვიცი „კაცი“ იგი, ანუ ვიცნიბ მას, არა როგორც უბრალო ადამიანს, არამედ როგორც ღმერთს, რომელიც განკაცდა. ესეთი უაზრო დასკვნა სხვებს დავუტოვოთ, ვინაიდან ისინი უფალს მატყუარად წარმოაჩენენ, ეწინააღმდეგებიან სახარებისეული თხრობის ურთიერთკავშირსა და ვერაფრით შეძლებენ შეათანხმონ გადმოცემის თანმიმდევრულობა. და ან რა აქვს პეტრეს სატირალი, თუკი არ უარყო?

 

[თ. 22; მ. 63-71]

63. ხოლო კაცთა მათ რომელთა შეეპყრა იესუ, ეკიცხევდეს მას და სცემდეს. 64. და დაჰბურეს მას თავსა და სცემდეს პირსა და ჰკითხვიდეს და ეტყოდეს: წინაწარმეტყუელებდ, ვინ არს, რომელმან გცა შენ. 65. და სხუასა მრავალსა სიტყუასა ჰგმობდეს და იტყოდეს მისთჳს. 66. და ვითარცა განთენა დღე, შეკრბეს მოხუცებულნი ერისანი, მღდელთ-მოძღუარნი და მწიგნობარნი და აღიყვანეს იგი საკრებულოსა მას მათსა 67. და ეტყოდეს: უკუეთუ შენ ხარ ქრისტე, მითხარ ჩუენ. ჰრქუა მათ იესუ: უკუეთუ გითხრა თქუენ, არა გრწმენეს ჩემი; 68. და უკუეთუ გკითხო თქუენ, ვერაჲვე მომიგოთ მე გინა განმიტეოთ. 69. ამიერითგან იყოს ძე კაცისაჲ მჯდომარე მარჯუენით ძლიერებასა ღმრთისასა. 70. და ჰრქუეს მას ყოველთა: შენ უკუე ხარა ძე ღმრთისაჲ? ჰრქუა მათ იესუ: თქუენ იტყჳთ, ვითარმედ მე ვარ. 71. და მათ თქუეს: რაჲსაღა გჳჴმან მოწამენი? რამეთუ ჩუენ თჳთ გუესმის პირისაგან მაგისისა.

იესოსათვის ამის მოქმედნი იყვნენ ვიღაც მაგინებელი და მოუთოკავი ადამიანები; რადგანაც საჭირო იყო ეშმაკს არ დაეტოვებინა ბოროტების არცერთი სახეობა, არამედ მთლიანად გადმოენთხია იგი, რათა ჩვენს ბუნებას, ყოველმხრივ განწმენდილს, ეძლია ის და ფეხქვეშ გაეთელა. ვინაიდან უფალმა იმისათვის მიიღო ჩვენი ბუნება, რათა განემტკიცებინა იგი ეშმაკის ყველა მზაკვრობის წინააღმდეგ და ეჩვენებინა, რომ თავდაპირველადაც არ დამარცხდებოდა ადამი, მხნედ რომ ყოფილიყო, ამიტომაც, როდესაც მასზე ეშმაკისეული ბოროტების ყველა სახეობა გადმოინთხევა, იგი ითმენს, რათა ჩვენ შემდგომში განვმტკიცდეთ, გვეცოდინება რა, რომ ჩვენმა ბუნებამ სძლია ქრისტეში და არ შევდრკეთ არაფრის წინაშე, ერთი შეხედვით საწყენისა და მწარის. ამიტომაც იგი იტანს დაცინვასა და არის რა წინასწარმეტყველთა მეუფე, დასცინიან როგორც ცრუ წინასწარმეტყველს, ვინაიდან სიტყვები: „წინასწარმეტყველებდ, ვინ არს, რომელმან გცა შენ“ იქითკენაა მიმართული, რომ დასცინონ მას როგორც მატყუარას, რომელიც წინასწარმეყველების ნიჭს ითვისებს. ღამით მთვრალი მსახურები დასცინოდნენ და ბოროტისმეტყველებდნენ იესო ქრისტეს მიმართ. დღისით კი უხუცესნი და პატივცემული ადამიანები ეკითხებიან: ხომ არაა ის ქრისტე. იცის რა მათი აზრები, რადგან არ დაუჯერეს საქმეებს, რომელთაც უფრო მეტად შეეძლოთ მათი დარწმუნება, მით უფრო არ დაუჯერებენ სიტყვებს, ის ამბობს: „უკუეთუ გითხრა თქუენ, არავე გრწმენეს ჩემი“, ვინაიდან ისინი ხშირად ჩუმდებოდნენ კითხვების დასმისას, მაგალითად იოანეს ნათლობის შესახებ (მარკ. 11, 33), სიტყვებზე: „ჰრქუა უფალმა უფალსა ჩემსა“ (მათ. 22, 44), უძლურების სულით შეპყრობილი დედაკაცის შესახებ (ლუკ. 13, 11). როდის ისმინეთ ჩემი და ირწმუნეთ? როდის არ გაჩუმდით თქვენდამი დასმულ კითხვაზე? ამიტომაც გეტყვით მხოლოდ, რომ ამიერიდან აღარაა თქვენთან საუბრისა და ახნის დრო, თუ ვინ ვარ მე (ვინაიდან რომ მოგენდომებინათ, ჩემს მიერ აღსრულებული სასწაულებით შემიცნობდით), ამიერიდან კი განკითხვის დროა. თქვენ მიხილავთ მე, ძესა კაცისასა, მჯდომარეს „მარჯვენით ძლიერებასა ღმერთისასა“. ამის შემდეგ წესით უნდა შეშინებულიყვნენ, მაგრამ ისინი კი კიდევ უფრო შეიპყრო მრისხანებამ და სიშმაგისგან გონდაკარგულნი კითხულობენ: „შენ უკუე ხარ ძე ღმრთისაი?“ ის კი, მათი კითხვის შეუსაბამობაზე მითითებით, ზომიერ პასუხს იძლევა: „თქუენ იტყვით, ვითარმედ მე ვარ, უფალს სძულდა მათი მრისხანება და უშიშრად ესაუბრებოდა მათ. აქედან აშკარაა, რომ ჯიუტები ვერ იღებენ ვერანაირ სარგებელს იქიდან, რომ გამოეცხადათ საიდუმლოებანი, არამედ კიდევ უფრო მეტ განკითხვას ექვემდებარებიან. ამიტომაც უნდა დაფარო ისინი ასეთთაგან, ვინაიდან ეს უფრო მეტი კაცთმოყვარებაა.

 

თავი ოცდამესამე

[თ. 23; მ. 1-5]

1. და აღდგა ყოველი იგი სიმრავლე მათი და მოიყვანეს იგი პილატესა. 2. და იწყეს შესმენად მისა და იტყოდეს: ესე ვპოეთ, რამეთუ გარდააქცევდა ნათესავსა ჩუენსა და აყენებდა ხარკსაცა მიცემად კეისრისა და იტყოდა თავსა თჳსსა ქრისტედ და მეუფე ყოფად. 3. და ჰკითხა მას პილატე და ჰრქუა: შენ ხარა მეუფე ჰურიათაჲ? ხოლო თავადმან ჰრქუა მას: შენ იტყჳ. 4. ხოლო პილატე ჰრქუა მღდელთ-მოძღუართა და ერსა მას: არარას ბრალსა ვჰპოებ კაცისა ამის თანა. 5. ხოლო იგინი უფროჲს განძლიერდებოდეს და იტყოდეს, ვითარმედ: აღაშფოთებს ერსა და ასწავებს ყოველსა ჰურიასტანსა, უწყიეს გალილეაჲთ ვიდრე აქამომდე.

თვანათლივ ეწინააღმდეგებიან ჭეშმარიტებას, ვინაიდან როდის აკრძალა იესომ ხარკის მიცემა, როცა პირიქით, ბრძანა ეხადათ იგი როგორც მართებული? სწორედ ის საუბრობდა ასე: „მიეცით კეისრისა კეისარსა” (ლუკ. 20, 25). როგორ აქეზებს ის ხალხს? მეფობას ხომ არ ეძიებს? მაგრამ ეს არავინ დაიჯერა, ვინაიდან მაშინაც, როცა ხალხს მისი გამეფება სურდა იგი, როდესაც გაიგო ამის შესახებ, განეშორა (იოან. 6, 15). ამიტომაც პილატე, მიხვდა რა ცილისწამებას, ღიად ამბობს: მე ვერაფერ ბრალს ვერ ვპოულობ ამ კაცში. ჩემის აზრით, თავად კითხვაც, რომელსაც იგი იესოს უსვამს, არის დაცინვა ცილისწამებაზე. ვინაიდან, როდესაც ამბობს: „შენ ხარ მეუფე ჰურიათაი?“ - ის დასცინის რა თავად ამ საქმეს, იგი თითქოსდა ასე ამბობს: შენ გდებენ ბრალს, ღარიბს, ღატაკს,  შიშველს, უმწეოს მეფის ხელისუფლებისადმი სწრაფვაში? ეს კი, როგორც ვთქვით, არის დაცინვა მათი, ვინც ბრალს სდებს ამაში იესოს, რომ ისინი ასეთ უმწეოსა და ღატაკს იმგვარი საქმის განმზრახველად წარმოიდგენენ,  რომლისთვისაც საჭიროა ქონებაცა და დამხმარენიც. ისინი კი, არა აქვთ რა სხვა არაფერი ცილისწამების დასადასტურებლად, საქმეში ხმებს იყენებენ და ყვირიან ღმერთის სიტყვის წინააღმდეგ. ასწავლისო, ამბობენ და აშფოთებს მთელ ხალხს და არა ერთ რომელიმე ადგილას, არამედ გალილეადან მოყოლებული, გაიარა რა შუაგული იუდეა, მოასწრო შფოთი დაეთესა, ვიდრე აქამომდე. მე მგონია, რომ მათ ტყუილად არ უხსენებიათ გალილეა, არამედ განზრახვით, რომ პილატეში შიში გამოეწვიათ. ვინაიდან გალილეველნი ყოველთვის ასეთნი არიან, მოჯანყენი და მიდრეკილნი სიახლეთა შემოტანისადმი, როგორც იუდა გალილეველია. როგორც ჩანს, სწორედ მას ახსენებდნენ პილატეს, ეუბნებოდნენ რა თითქოსდა ამგვარად: მმართველო, გაიხსენე იუდა გალილეველი, რომელმაც მრავალი შფოთი მოუტანა რომაელებს, ააჯანყა რა არა მცირედი ნაწილი ხალხისა. ესეც ასეთია, რომელიც მეყვსეულად უნდა გაანადგურო.

 

[თ 23; მ. 6-27]

6. ხოლო პილატეს რაჲ ესმა გალილეაჲ, ჰკითხა მათ: უკუეთუ გალილეაჲთ არს კაცი ესე? 7. და გულისჴმა-ყო, რამეთუ ჴელმწიფებისაგან ჰეროდესისა არს; მიუძღუანა იგი ჰეროდეს, რამეთუ იყო იგიცა მაშინ იერუსალჱმს მათ დღეთა შინა. 8. ხოლო ჰეროდე ვითარცა იხილა იესუ, განიხარა ფრიად, რამეთუ უნდა მისი ხილვაჲ მრავლით ჟამითგან ამისთჳს, რამეთუ ესმოდა მისთჳს და სწადოდა ხილვად რაჲსამე სასწაულისა ყოფასა მისგან. 9. და ჰკითხვიდა მას სიტყჳთა მრავლითა, ხოლო თავადმან არარაჲ მიუგო მას. 10. დგეს მღდელთ-მოძღუარნი იგი და მწიგნობარნი და განკრძალულად შეასმენდეს მას. 11. ხოლო ჰეროდე შეურაცხ-ყო იგი და ერმან მისმან, და განკიცხეს იგი და შეჰმოსეს მას სამოსელი ბრწყინვალე და მიუძღუანეს პილატეს. 12. და იქმნნეს მეგობარ პილატე და ჰეროდე ურთიერთას მას დღესა შინა, რამეთუ პირველ მტერ იყვნეს იგინი. 13. ხოლო პილატე მოუწოდა მღდელთ-მოძღუართა მათ და მთავართა და ერსა მას. 14. და ჰრქუა მათ: მომგუარეთ მე კაცი ესე, ვითარცა გარდამაქცეველი ერისაჲ, და მე წინაშე თქუენსა განვიკითხე და არარაჲ ვპოე ბრალი კაცისა ამის თანა, რასა-იგი შეასმენდით მას. 15. და არცა ჰეროდე, რამეთუ მიუძღუანე მას, და აჰა არარაჲ ღირსი სიკუდილისაჲ საქმე არს მის თანა. 16. ვსწავლო იგი და განუტევო. 17. რამეთუ უნებელად ედებოდა მას განტევებად დღესასწაულსა მას ერთი. 18. ღაღატ-ყვეს ყოველმან მან სიმრავლემან და იტყოდეს: აღიღე ეგე და მოგჳტევე ჩუენ ბარაბა, 19. რომელი შფოთისა ყოფასა ქალაქსა შინა და კაცის-კლვისათჳს შეგდებულ იყო საპყრობილესა. 20. კუალად უკუე მოუწოდა მათ პილატე, რამეთუ უნდა განტევებაჲ იესუჲსი. 21. ხოლო იგინი ღაღადებდეს და იტყოდეს: ჯუარს-აცუ, ჯუარს-აცუ ეგე! 22. ხოლო მან მესამედ ჰრქუა მათ: რაჲ ბოროტი უქმნიეს ამას? არარაჲ ბრალი სიკუდილისაჲ ვპოე ამის თანა. ვსწავლო ეგე და განუტევო. 23. ხოლო იგინი ზედა დაესხმოდეს ჴმითა დიდითა და გამოითხოვდეს მას ჯუარ-ცუმად; და განძლიერდებოდეს ჴმანი მათნი და მღდელთ-მოძღუართანი. 24. მაშინ პილატე საჯა თხოვისაებრ მათისა 25. და მიუტევა მათ ბარაბა, რომელი-იგი შფოთისათჳს და კაცის-კლვისა შეგდებულ იყო საპყრობილესა, რომელსაცა ითხოვდეს, ხოლო იესუ მისცა ნებასა მათსა. 26. და ვითარცა წარიყვანეს იგი, შეიპყრეს სიმონ ვინმე კჳრინელი, მომავალი ველით, და დასდევს მას ზედა ჯუარი იგი, და მიაქუნდა შემდგომად იესუჲსა. 27. და შეუდგა მას სიმარავლე ერისაჲ და დედებისაჲ, რომელნი ეტყებდეს და სტიროდეს მას.

პილატე აგზავნის უფალს ჰეროდესთან რომაული კანონის აღსასრულებლად, რომელიც ბრძანებდა, რომ თითოეული მისი ოლქის უფროსის მიერ განსჯილიყო. ამიტომ იესოს, როგორც გალილეველს, ის გალილეის მმართველთან აგზავნის. ჰეროდეს გაუხარდა ეს არა იმიტომ, სხვათაშორის, რომ იმედოვნებდა რაიმე სარგებელი მიეღო სულისათვის, დაინახა რა იესო, არამედ რამდენადაც გაგონილი ჰქონდა მის შესახებ, რომ იგი ბრძენი და სასწაულმოქმედია, ჰქონდა უგუნური სურვილი იტანჯებოდა რა თავადაც სიახლეებისადმი სიყვარულით, ეხილა ეს უცნაური ადამიანი და მოესმინა, თუ რას ამბობდა იგი. ხომ არ იტანჯება ახლაც მრავალი ჩვენთაგანი ამ სენით? მას თავად სურდა ეხილა რაიმე სასწაული თავად იესოსაგან, თუმცა, არა იმიტომ, რომ ერწმუნა, არამედ, რათა განეძღო მზერა, ისევე როგორც ჩვენ სანახაობებზე ვუცქერით, თუ როგორ წარმოადგენენ გრძნეულნი, თითქოსდა ისინი გველს, ხმლებს და მის მსგავსთ ყლაპავდნენ და გაოცება გვიპყრობს. ვინაიდან იესოს თითქმის მსგავსთა რიგს მიაკუთვნებდნენ. ჰეროდე მრავალი რამის შესახებ ეკითხებოდა მას, მიმართავდა რა მას ერთგვარი ირონიული ტონით და ყველაფერში დასცინოდა;  ამიტომაც იესო არაფერს პასუხობდა. ვინაიდან მან, ვინც ყველივე სიტყვით შექმნა და ვის შესახებაც დავითი მოწმობდა, რომ „განაგნეს სიტყვანი მისნი სასჯელსა შინა“ (ფსალ. 111, 5), იცის, როდის უნდა უპასუხოს, რადგან რა საჭიროა უპასუხოს მას, ვინც იმისათვის არ კითხულობს, რომ ისწავლოს? რა საჭიროა ღორებისთვის მარგალიტის დაფენა (მათ. 7, 6)? პირიქით, როგორც ვთქვით (თ. 22), კაცთმოყვარება მოითხოვს დუმილს ასეთ შემთხვევაში. ვინაიდან ნათქვამ სიტყვას, არ მოაქვს რა არანაირი სარგებელი უყურადღებოთათვის, დამატებით მეტ სასჯელსაც უქვემდებარებს. თუმცა პილატეს, რამდენადაც იგი ჰეროდეზე კეთილგანწყობილი იყო, უფალი პასუხობს, თუმცა, არცთუ სავსებით ნათლად. ვინაიდან ის ეკითხებოდა... შენ ხარ იუდეველთა მეფე? ხოლო უფალი პასუხობს: „შენ იტყვი“. ეს პასუხი თითქოსდა ორმაგ აზრს მოიცავს. ვინაიდან ის შეიძლება ასეც გავიგოთ: მე ვარ ჭეშმარიტად (იუდეველთა მეფე), შენ სრული ჭეშმარიტება თქვი, შეგიძლია სხვაგვარადაც გაიგო: მე არ ვამბობ, შენ ამბობ, გაქვს ხელმწიფება და ამბობ. ხოლო ჰეროდეს, როგორც გადაჭრით დამცინავს, სრულებით არ პასუხობს. ვინაიდან ჭეშმარიტად, როგორც ესაია ამბობს (3, 4. 12), „უკეთურნი და ბოროტეულნი“, ანუ მაშინდელი იუდეველნი და გადასახადის ამკრეფნი იყვნენ მათი შემავიწროვებელნი და „მათზე ბატონობდნენ დამცინავნი“. ხოლო ჰეროდეს, რომ სურდა იესოს ნახვა იმ განზრახვით, რათა გაელანძღა და დაეცინა მისთვის და სასწაული ეხილა მისგან და ამ ფიქრებით ეკითხებოდა, ეს დასასრულმა გვიჩვენა. ვინაიდან, დაამცირა რა იესო და გალანძღა,  გაუშვა იგი და არა მხოლოდ თვითონ გალანძღა, არამედ მისმა მეომრებმაც, რაც ყველაზე უფრო საწყენია; და ჩააცვა რა მას ბრწყინვალე სამოსი, გაუგზავნა იგი პილატეს. შენ კი ნახე, როგორ წაიბორძიკებს ხოლმე ეშმაკი ყველაფერში, რასაც აკეთებს. იგი ასეთ ლანძღვასა და დამცირებას უწყობს ქრისტეს, აქედან კი კიდევ უფრო ნათლად ჩანს ჭეშმარიტება, ვინაიდან დაცინვა ყველაზე უფრო ნათლად მოწმობს, რომ უფალი არ არის მოჯანყე და შფოთისთავი. ის რომ ასეთი ყოფილიყო, არ დაიწყებდნენ ხუმრობას, როცა ასეთი საფრთხე ემუქრებათ და მთელი ხალხის აჯანყებაა მოსალოდნელი, ამასთან მრავალრიცხოვანი ხალხისა და ფრიად მიდრეკილისა სიახლისადმი. „და იქმნნესო, - ნათქვამია, - მეგობარ პილატე და ჰეროდე ურთიერთას მას დღესა შინა“. პილატეს მიერ ჰეროდესთან მისდამი დაქვემდებარებულის გაგზავნა იქცა საწინდრად მათი მეგობრობისა, რამდენადაც პილატე არ ითვისებს ჰეროდეს უპირატესობებს. თუმცა ნახე ყველაფერში, ეშმაკი ჩნდება რათა როგორმე განუმზადოს სიკვდილი ქრისტეს. როგორ აერთებს იმას, რაც ადრე გაყოფილი იყო, ერთსულოვნებასა და მეგობრობას თესავს მათ შორის, ვინც მტრები იყვნენ. განა სირცხვილი არაა ჩვენი, როდესაც მან იმისათვის, რომ ქრისტე მოკლას, მტრებიც კი შეარიგა, ჩვენ კი საკუთარი გადარჩენისათვის მეგობრებსაც კი არ ვინარჩუნებთ ჩვენდამი მეგობრულად განწყობილთ? როდესაც ქრისტე უკან იქნა გაგზავნილი პილატესთან,  ნახე კვლავ როგორ ბრწყინავს ჭეშმარიტება. თქვენო, ეუბნება პილატე, მომიყვანეთ ეს კაცი, როგორც ხალხის წამქეზებელი; მაგრამ მე ვერ ვპოვებო მასში ვერაფერს სიკვდილის ღირსს, ისევე როგორც ჰეროდე. ხედავ, მოწმობა ორი ადამიანისა და ამასთან მმართველისა, ხოლო მეორე - მეფისა, სრული ჭეშმარიტებაა. ვერც მე, ამბობს, ვერც მეფე ჰეროდემ, ვერ ვპოვეთ მასში ვერანაირი ბრალი. რას იტყვიან ამაზე იუდეველნი? მსაჯულნი თავად მოწმობენ, რომ ეს ადამიანი უდანაშაულოა; თქვენ, ბრალმდებლებმა, არ მოიყვანეთ არცერთი მოწმე: მაშ ვის უნდა დავუჯეროთ? საოცარია, თუ როგორ იმარჯვებს ჭეშმარიტება! იესო დუმს, ხოლო მტრები მის სასარგებლოდ მოწმობენ, იუდეველნი ყვირიან და არავინ ადასტურებს მათ გმინვას. პილატე როგორღაც სუსტი იყო და ფრიად სუსტად იცავდა სიმართლეს. მას ეშინოდა ცილისწამების, რათა სახელი არ გასტეხვოდა რომ მან გაუშვა შფოთის თავი. ვინაიდან მას არ შეეძლო ეთქვა: მისი შემაშინებელი ვერ შემაშინებს, ვერ შემზარავს, რადგან თავად უფალია ჩემი შემაშინებელი და ჩემი შემზარავიო (ესაია, 8, 12-13). „ვასწავლო იგიო, - ამბობს, - ანუ ჭკუას ვასწავლი რა გამათრახებით, - განუტევოო“. ხოლო რომაელებს, იუდეველთა საამებლად მართებდაო კიდეც, დღესასწაულთან დაკავშირებით, თითო პყრობილის გაშვება. ვინაიდან დადეს რა შეთანხმება იუდეველებთან, მისცეს მათ თავისუფლება ეცხოვრათ თავიანთი ჩვეულებების და კანონების მიხედვით. ხოლო იუდეველებს მამათაგან ჰქონდათ ჩვეულება გამოეთხოვათ პყრობილი მმართველებისაგან; ისევე როგორც იონათანი დაიცვეს საულის წინაშე (1 მეფ. 14, 45). თუკი არ იცი ეს ისტორია, მაშინ აიღე პირველი მეფეთა წიგნი და შენ იპოვი მას. „ღაღად-ყვეს ყოველმან მან სიმრავლემან“, - ნათქვამია, - და იტყოდეს: „აღიღე ეგე!” რა უნდა იყოს ამაზე უარესი? რჩეული ხალხი გონდაკარგული ითხოვს მკვლელობას; პილატე, წარმართი, უკუმიიქცევა მკვლელობისგან: ყველაფერი თავდაყირა დადგა. “აღიღეო, - ამბობენ, - ეგე! და მოგვიტევე ჩვენ ბარაბა“, რომელიც შფოთისა და მკვლელობისათვის იყო საპყრობილეში შეგდებული. პილატე მესამედ სთავაზობს მათ გაშვებას; მესამედაც ყვირიან ისინი ქრისტეს წინააღმდეგ, რათა ამ სამგზის ამოგმინვით საბოლოოდ დაამტკიცონ თავიანთი წყურვილი მკვლელობისა. და მათ, როგორც ნეტარი პეტრე ამბობს, უარყვეს „წმიდაჲ ეგე და მართალი“ და ითხოვეს „კაცი იგი კაცის მკვლელი მიმადლებად (საქ. მოც. 3, 14). ვინაიდან მათ უყვართ მსგავსი რამეები (რის გამოც იღებენ კიდეც მონაწილეობას მასში, ვინაიდან თავადაც აჯანყდნენ რომაელთა წინააღმდეგ და უამრავი მკვლელობისა და საკუთარი თავის დაღუპვის მიზეზი გახდნენ). უფალი იერემიას მეშვეობით წინასწარმეტყელებს ამის შესახებ: „მივატოვე ჩემი სახლი, დავაგდე ჩემი სამკვიდრო, ჩემი სულზე უტკბესი მის მტრებს ჩავუგდე ხელში. ჩემი სამკვიდრო მაღნარის ლომივით გახდა; შემომღრიალებს, რადგან შევიძულე“. (იერ. 12 7-8) და ესაია კვლავაც: „ვაი მათ, რადგან ზურგი მაქციეს! დაღუპვა მათ, რადგან შემცოდეს მე! მათი გამოსყიდვა მსურს, ისინი კი მზაკვრობენ ჩემს წინააღმდეგ! მახვილით დაეცემიან მათი მთვარები უტიფარი ენის გამო“ (ესაია, 7, 13, 16). იესო წაიყვანეს და თავიდან მას აჰკიდეს ჯვარი და ის მიდიოდა ამ ტვირთით. ვინაიდან სხვა არავინ აიღო თავის თავზე მისი წაღება, რამდენადაც მას დაწყევლილ ხედ თვლიდნენ. შემდეგ, როდესაც იპოვეს ვინმე სვიმონ კვირინელი, მას აჰკიდეს ჯვარი, აიძულეს რა ეს ადამიანი და დაადეს ჯვარი, როგორც რაღაც სამარცხვინო, რომელსაც სხვები ერიდებოდნენ. ამით არცთუ უმნიშვნელო ჩაგონება კეთდება. ჯვარი არის მოკვდინება, ვნებათა უმოქმედობა და უძრაობა. ვინაიდან ჯვარცმული მიელურსმება და უმოქმედო ხდება. ამრიგად, მოძღვარმა ქრისტემ, თავდაპირველად თავად უნდა აიღოს ჯვარი და მიალურსმოს თავისი სხეული ღვთის შიშს და გაბრწყინდეს უვნებობით, ხოლო შემდგომ დაადოს იგი მის მორჩილთ მხრებზე; ვინაიდან „სიმონი“ ნიშნავს „მორჩილებას“. ამით აღსრულდა ესაიას სიტყვებიც: „უფლობა იყო მის ბეჭებზე“ (ესაია, 9, 6), ვინაიდან ჯვარი არის უფლისა და ცათა სასუფევლის მეუფება. პავლე ამბობს: „დაიმდაბლა თავი თვისი და იქმნა იგი მორჩილ ვიდრე სიკვდილამდე და სიკვდილითა მით ჯუარისაითა. ამისთვისცა იგი ღმერთმან უმეტესად აღამაღლა“ და ა.შ. (ფილ. 2, 8-9). თუკი ჯვარი იესოსთვის გახდა სიმაღლე და დიდება, მაშინ იგი სამართლიანად იწოდება მის „მეუფებად“, ანუ სამუფეო ღირსებად და ნიშნად მეუფებისა. როგორც სენატორებს აქვთ თავიანთი ღირსებათა ნიშნები, ზოგს - ქამრები, სხვებს - მანტიები, ასევე უფალიც ადგენს ჯვარს თავისი მეუფების ნიშნად და თუკი დააკვირდები ნახავ, რომ იესოს მეუფება ჩვენში ხორციელდება არა სხვაგვარად, თუ არა ჯვარცმით, რომ განცხრომაში მცხოვრებნი არსებითად ჯვრის მტრები არიან; და მას შეუძლია გახდეს მორჩილი ქრისტესი და აღიღოს ჯვარი მისი, ვინც სათნოებაში ვარჯიშობს, ვინც არის „მომავალი ველით“, ანუ ტოვებს არსებულ ველს - ამ სოფელს და მის საქმეებს და ისწრაფვის ზეციური იერუსალიმისკენ, თავისუფალი (გალ. 4, 26). იმით, რომ ქრისტეს უკან მისდევდა ურიცხვი სიმრავლე ხალხისა და ქალებისა, ამით აღინიშნება ის, რომ ჯვარცმის შემდეგ მას იუდეველთა დიდი უმრავლესობა და მრავალი ქალი ირწმუნებს. წაიკითხე საქმე მოციქულთა (2, 41; 4, 4) და შენ იხილავ ათასობით მორწმუნეს. ხოლო ის რომ ქალები, რომლებიც იესოს მიჰყვებოდნენ ტიროდნენ და გლოვობდნენ, განა ზნეობრივ მაგალითად არ გამოდგება ჩვენთვის? სუსტი სულია ქალი, მაგრამ თუკი იგი სინანულის მეშვეობით იღებს გულის შემუსვრილებას, ტირის და გოდებს, მაშინ იგი ჭეშმარიტად მიჰყვება იესოს, ჯვარცმულსა და ვნებულს ჩვენი ხსნისათვის.

 

[თ. 23; მ. 28-31]

28. მიექცა მათ იესუ და ეტყოდა: ასულნო იერუსალჱმისანო, ნუ სტირთ ჩემ ზედა, არამედ თავთა თქუენთა სტიროდეთ და შვილთა თქუენთა. 29. რამეთუ აჰა ესერა მოვლენან დღენი, რომელთა შინა თქუან: ნეტარ არიან ბერწნი და მუცელნი, რომელთა არა შვნეს, და ძუძუნი, რომელთა არა განზარდნეს 30. მაშინ იწყონ სიტყუად მთათა: დამეცენით ჩუენ ზედა! და ბორცუთა: დამფარენით ჩუენ! 31. რამეთუ უკუეთუ ნედლსა ხესა ესრეთ უყოფენ, ჴმელსა მას რაჲ-მე ეყოს?

ქალები, ეს არიან ქმნილებანი, რომლებიც ადვილად მიდრეკილნი არინ ტირილისა და გლოვისაკენ, ტირიან ისე, თითქოს უფალს რაღაც უბედურება შეემთხვა და ამით გამოხატავენ თავიანთ თანაგრძნობას და წუხილს ადამიანურ უსამართლობაზე. უფალი კი, არა მხოლოდ არაა ამით კმაყოფილი, „არამედ უკრძალავს კიდეც მათ, ასეთ საქციელს, ვინაიდან იგი ნებაყოფლობით ევნო, ხოლო ნებაყოფლობით ვნებულს და მასთან მთელი კაცობრიობის ხსნისათვის, ცრემლები კი არ შვენის, არამედ მოწოდება და დიდება. ჯვრით სიკვდილიც შეიმუსრა და ჯოჯოხეთიც დაითრგუნა. ცრემლებს ნუგეში მოაქვს არა მათთვის, ვინც ნებაყოფლობით ევნება, არამედ მათთვის, ვინც უნებურად იტანჯება. ამიტომაც იგი უკრძალავს მათ მასზე ტირილს, არწმუნებს მათ ყურადღება მიაქციონ მომავალ უბედურებებს და  უბედურებებზე იგლოვონ, როდესაც ქალები სიბრალულის გარეშე მოხარშავენ საკუთარ შვილებს და მუცელი მტვირთველი ნაყოფისა, სამწუხაროდ, თავისშივე მიიღებს მისგან შობილს. ვინაიდან თუკი რომაელები ასე მომექცნენ მე, ნედლ ხეს, ნაყოფიერს, მარად ამწვანებულსა და მარად ცოცხალს ღმრთაებრივი ძალით და საკუთარი მოძღვრების ნაყოფით ყველას გამომკვებავს, მაშ რაღას აღარ გიზამენ თქვენ, ანუ ერს, ხეს ხმელს, მოკლებულს ყოველგვარ მაცოცხლებელ სიმართლეს და უნაყოფოს? თქვენ რომ გქონოდათ, თუნდაც ცოტაოდენი მაცოცხლებელი ძალა სიკეთისა, შესაძლოა, უკიდურეს შემთხვევაში, გარკვეული დანდობის ღირსნი მაინც გამხდარიყავით; ახლა კი, როგორც ხმელ ხეს, დაწვა და დაღუპვა გელით.

 

[თ. 23; მ. 32-38]

32. მაშინ მოჰყვანდეს სხუანიცა ორნი ძჳრის-მოქმედნი მოკლვად მის თანა. 33. და ვითარცა მოჰყვანდეს ადგილისა მას, რომელსა ჰრქჳან თხემისა ადგილი, და მუნ ჯუარს-აცუეს იგი და ძჳრის-მოქმედნიცა იგი მის თანა, რომელიმე მარჯუენით და რომელიმე მარცხენით მისა ჯუარს-აცუნეს. 34. ხოლო იესუ იტყოდა: მამაო, მიუტევე ამათ, რამეთუ არა იციან, რასა იქმან. ხოლო გან-რაჲ-იყოფდეს სამოსელსა მისსა, განიგდეს წილი. 35. და დგა ერი იგი და ხედვიდა. ხოლო შეურაცხ-ჰყოფდეს მას მთავარნიცა იგი მათ თანა და იტყოდეს: სხუანი აცხოვნნა, იცხოვნენ თავიცა თჳსი, უკუეთუ ეგე არს ქრისტე, რჩეული ღმრთისჲ. 36. ემღერდეს მას ერის-კაცნიცა იგი, მოუჴდიან მას და ძმარი მოართჳან 37. და ეტყჳედ: შენ თუ ხარ მეუფე ჰურიათაჲ, იჴსენ თავი შენი. 38. ხოლო იყო ზედაწერილიცა, რომელი დაწერილ იყო მას ზედა წიგნითა ბერძულითა და ჰრომაელებრითა და ებრაელებრითა, ვითარმედ: ესე არს იესუ, მეუფე ჰურიათაჲ.

ეშმაკი, სურდა რა შეექმნა და ჩაენერგა ცუდი წარმოდგენა უფალზე, აწყობს ისე, რომ მასთან ერთად ორ ავაზაკს აცვამენ ჯვარს. მაგრამ ნახე, როგორ კარგავს ის ერთ-ერთ მათგანს და როგორ გახდა კიდევ უფრო მეტი დიდების მიზეზი უფლის ის, რასაც ეშმაკი ზრახავდა მის წინააღმდეგ, ვინაიდან ავაზაკთა ჯვარცმას აღარავინ ეძიებდა, პირიქით, მთელი მსოფლიო იტანჯებოდა უფლის ჯვარცმის მოლოდინში. და აქედან კი აშკარად ჩანს, რომ უფალი არ არის ისეთივე კანონგარეშე, როგორიც ავაზაკები, არამედ ყოველგვარი სიმართლის გზის გამკვალავია. მიჰყავთ იგი თხემის ადგილას, სადაც, როგორც ამბობენ, მამამთავარი იყო დაკრძალული, რათა სადაც მოხდა დაცემა ხის მეშვეობით, იქვე მოხდეს აღდგინებაც ხის მეშვეობით. იესო, ავლენს რა უდიდეს მორჩილებას, ლოცულობს მათთვის, და ამბობს: „მამაო, მიუტევე ამათ, რამეთუ არა იციან, რასა იქმან“. და რაღა თქმა უნდა ეს ცოდვა მიეტევებოდა მათ, ამის შემდეგაც ურწმუნონი რომ არ დარჩენილიყვნენ. რისთვის იყოფენ მის სამოსელს? შესაძლოა მრავალს სჭირდებოდა ისინი, ანდა შესაძლოა (რაც უფრო სავარაუდოა), ამას კადნიერების გამო სჩადიოდნენ და დაცინვის განზრახვით, ვინაიდან, მათი შეხედულებით რა იყო ამ სამოსელში ძვირფასი? ამრიგად, ისინი ამას დაცინვისა და გალანძღვის მიზნით აკეთებდნენ. ვინაიდან, რა უნდა ვთქვათ, უბრალო ხალხის შესახებ, როდესაც მათი მთავარნი დასცინოდნენ? „სხუანი აცხოვნნა, იცხოვნენ თავიცა თვისი, უკუეთუ ეგე არს ქრისტე, რჩეული ღმრთისაჲ“. ამას ეშმაკი ლაპარაკობს მათი პირით. როგორც ტაძრის ქიმზე, ასევე აქ, ამას იგი ამბობს, რადგან შურს გამოხსნისა ჯვარის მეშვეობით და სურს ყველა შესაძლო მზაკვრობით აღკვეთოს იგი. მეომრებს ძმარი მოჰქონდათ დასალევად, ემსახურებოდნენ რა მას სწორედ როგორც „მეფეს“. აი მეორე მზაკვრობაც ეშმაკისა, რომელიც თავად მასვე მიექცევა. კერძოდ: იგი სამ ენაზე დაწერილი წარწერით აცხადებს იესოს შფოთისთავობას, რათა ყოველი მომსვლელისთვის ცნობილი იყოს, რომ იგი იმიტომ აცვეს ჯვარს, რომ თავს მეფედ ასაღებდა. ხოლო გამომგონებელს ბოროტების საქმეში, არ ესმოდა, რომ ეს იყო ნიშანი იმისა, რომ უძლიერესნი ხალხთაგან, როგორებიც რომაელნი იყვნენ და უბრძენესნი, როგორებიც ბერძნები და ღვთის მორწმუნენი, როგორებიც ებრაელნი, შევლენ იესოს სამეფოში და იქადაგებენ მას. თუმცა იოანეს სახარების განმარტებაში, ამის შესახებ, უფრო მეტად და უფრო ამაღლებულად ვისაუბრეთ.

 

[თ. 23; მ. 39-43]

39. ხოლო ერთი იგი დამოკიდებულთაგანი ძჳრის-მოქმედი ჰგმობდა მას და ეტყოდა: შენ თუ ხარ ქრისტე, იჴსენ თავი შენი და ჩუენცა. 40. მიუგო ერთმან მან მოყუასმან, შეჰრისხნა მას და ეტყოდა: არცაღა გეშინის შენ ღმრთისა, რამეთუ მასვე სასჯელსა შინა ხარ? 41. და ჩუენ სამართლად ღირსი, რომელი ვქმენით, მოგუეგების, ხოლო ამან არარაჲ უჯეროჲ ქმნა. 42. და ეტყოდა იესუს: მომიჴსენე მე, უფალო, ოდეს მოხჳდე სუფევითა შენითა. 43. ხოლო იესუ ჰრქუა მას: ამინ გეტყჳ შენ: დღეს ჩემ თანა იყო სამოთხესა.

მაშ სხვა მახარებლები როგორღა ამბობენ (მათ. 27, 44; მარკ. 15; 32) რომ იესოს ორივე ავაზაკი ჰგმობდა?  თავიდან, როგორც სჩანს, ორივენი ჰგმობდნენ მას; შემდეგ კი ერთ-ერთმა მათგანმა, რომელიც უფრო გონიერი იყო, შეიცნო სახარება და ღმრთაებრიობა იმ სიტყვებიდან, რომელიც მან ჯვარმცმელთათვის წარმოსთქვა, „მამაო, მიუტევე ამათ“, ვინაიდან ეს სიტყვები, არა მარტო აღვსილია სრული კაცთმოყვარებით, არამედ ბევრწილად ცხადყოფენ მის საკუთარ ხელმწიფებასაც. იესოს არ უთქვამს: უფალო, გევედრები აპატიე მათ, არამედ ამბობს ასევე უბრალოდ, როგორც ხელმწიფების მქონე: „მამაო, მიუტევე ამათ“. გონს მოგებული ამ სიტყვებით, ის ვინც ადრე ჰგმობდა იესოს, აღიარებს მას ჭეშმარიტ მეუფედ, გააჩუმებს მეორე ავაზაკს და ეუბნება იესოს, „მომიხსენე მე უფალო, ოდეს მოხვიდე სუფევითა შენითა“, უფალი რაღას იქმს? როგორც ადამიანი - იგი ჯვარზეა, ხოლო როგორც ღმერთი - ყველგან, იქაც და სამოთხეშიც. ყოველივეს აღავსებს და არ არის ადგილი, სადაც ის არ არის. სხვანი იკითხავენ. როდესაც უფალი ავაზაკს ეუბნება: „დღეს ჩემ თანა იყო სამოთხესა“, მაშ ამის სემდეგ, როგორღა თქვა პავლემ, რომ არავის წმინდანთაგანს არ მიუღია „აღნათქუემი იგი“ (ებრ. 11, 39)? და ერთნი პასუხობენ, მოციქულს ყველა წმინდანზე არ უთქვამს, რომ მათ არ მიუღია აღნათქვამი, არამედ მხოლოდ მათზე, რომლებიც მან ჩამოთვალა. ხოლო ჩამოთვალა მან მრავალი ხვა, მაგრამ ავაზაკი არ უხსენებია, ვინაიდან, ისმინე რას ამბობს: „ესე ყოველნი“. აშკარაა, რომ ის თავის სიტყვებს მიაკუთვნებდა მათ, ვინც მათ ჩამოთვალა და რომელთა რიცხვშიც არ არის ეს ავაზაკი. სხვები ამბობდნენ, რომ ავაზაკსაც ჯერ არ მიუღია სიცოცხლე სამოთხეში, მაგრამ ვინაიდან უფლის მიერ დაპირება უცილობელია და არ შეიცავს ტყუილს, ამიტომაც არის ნათქვამი: დღეს ჩემთანა იყო სამოთხესა, ვინაიდან იგი მომავალზე საუბრობს, როგორც უკვე მომხდარზე. მაგალითად, როდესაც ამბობს: „რომელსა არ ჰრწმენეს, აწვე დასჯილ არს“ (იოან. 3, 18) და სხვა შემთხვევაში: „რომელმან სიტყუანი ჩემნი ისმინნეს და ჰრწმენეს მომავლინებელი ჩემი, აქუნდეს ცხოვრებაჲ საუკუნოეჲ“ (იოან. 5, 24). ზოგიერთნი ამახინჯებენ ამ გამოთქმას, კერძოდ: სიტყვის შემდეგ „დღეს“ სვამენ მძიმეს ისე, რომ შემდეგნაირად გამოვიდეს თქმული: ამენ, ამენ გეტყვი შენ დღეს, ხოლო შემდეგ აგრძელებენ: ჩემთანა იყო სამოთხესა. კიდევ სხვანი და ვგონებ, ფრიად წარმატებითაც, ამას ასე ხსნიან: ჩვენთვის დაპირებული სიკეთენი არსებითად სამოთხეში ცხოვრება კი არ არის, ანდა დაბრუნება მასში, არამედ ცათა სასუფეველი, რის გამოც ვლოცულობთ კიდეც: „მოვედინ სუფევა შენი“ და არა სამოთხისეული ცხოვრება. და ნუ მეტყვის მე ნურავინ, რომ სამოთხე და სასუფეველი ერთი და იგივეა. ვინაიდან სასუფევლის სიკეთენი „თვალმან არა იხილა და ყურსა არა ესმა და გულსა კაცისასა არა მოუხდა“ (1 კორ. 2, 9). სამოთხე კი ჩანდა ადამის თვალით და ყურსაც სმენია მასზე. ვინაიდან ნათქვამია: „ყველა ხის ნაყოფი გეჭმევა ამ ბაღში“ (დაბ 2, 16), თუმცა ადამს აეკრძალა ერთი ხე, მაგრამ მან ის ნახა კიდეც და გაიგონა კიდეც მის შესახებ. სამოთხე „მოუხდა“ კიდეც „გულსა კაცისასა“. ვინაიდან ადამი მხიარულობდა სულიერად, ვინაიდან მას არ დაუტოვებია ასეთი მოღვაწეობა და მიწათმოქმედების სიხარული. ამიტომაცო, ამბობენ, პავლე სრულიად არ ეწინააღმდეგება: ავაზაკმა მიიღო სამოთხე, მაგრამ არ მიუღია „სასუფეველი“:  მას კი მაშინ მიიღებს, როდესაც მიიღებენ ყველა ისინი , რომელნიც ჩამოთვალა. ყოველ შემთხვევაში, ახლა იგი სამოთხეშია, რომელიც არის სულიერი სიმშვიდის ადგილი. ასე ამბობენ მრავალნი და მრავალჯერ. შეიძლება ითქვას, რომ არაფერი უშლის ხელს იყვნენ ჭეშმარიტნი, როგორც უფლის სიტყვებს, ისე პავლესას - იმ შემთხვევაშიც, თუკი ცათა სასუფეველი და სამოთხე არსებითად ერთი და იგივეა.  ვინაიდან, ავაზაკი თუმცა კი სამოთხეშია, ანდა სასუფეველში (და არა მხოლოდ ის, არამედ ყველა პავლეს მიერ ჩამოთვლილიც) თუმცაღა არ იმყოფებიან მეფეთა სანახებში, არამედ დილეგებში არიან გამომწყვდეულნი და დარაჯობენ მათთვის განკუთვნილი სასჯელისათვის, ხოლო პატივცემულნი შედიან მეფეთა სასახლეებში, იმყოფებიან მასში და შემდეგ, როდესაც მოვა დრო დარიგებისა, ღირსნი ხდებიან მეფეთა საბოძვარისა, ასევე წმინდანნი, მართალია ჯერ კიდევ არ უგემიათ სრული ნეტარება, მაგრამ ნათელ სამყოფელებში არიან დავანებულნი, აღვსილნი კეთილსურნელებით და საერთოდაც, მეფურში, თუმცა ჯერ კიდევ არ გამხდარან ღირსნი მეფის საბოლოო საბოძვარის მიღებისა. ასევე ავაზაკი, თუმცა ახლა სამოთხეშია, მაგრამ ჯერ კიდევ ვერ ტკბება სრული ნეტარებით, „რაითა არა თვინიერ ჩვენსა სრულ იქმნენ“ (ებრ. 11, 40) და ასეთი ახსნა, ჩემის აზრით, ყველაზე სამართლიანია. აღარ ვლაპარაკობთ უკვე იმაზე, რომ წმინდანთა ნიჭებიც, რომლებიც ყოველდღიურ სასწაულებში ვლინდება, სამართლიანად შეიძლება იწოდნენ სამოთხედ და ყველა ისინი, რამდენადაც სულიერ ნიჭებს მიემსგავსნენ და მიიღეს მასში საწინდარი სულისა, სამოთხეში იმყოფებიან, თუმცაღა არ მოუღწევიათ სრულყოფისათვის; და მიიღეს საუფეველი, როგორც პავლე ამბობს იმავე ეპისტოლეში ებრაელთა მიმართ, თუმცა არ მიუღიათ აღნათქვამი. სიტყვაში  „აღნათქუემი“ იგი აშკარად ნეტარების სისავსეს გულისხმობდა. ამრიგად, მათ ჯერ კიდევ არ მიუღიათ მთელი აღნათქვამი, მაგრამ ამ სასუფეველსა და სამოთხეში იმყოფებიან. გთხოვ, განკვირდი ამითაც: როგორც რომელიღაც მეფე ბრუნდება რა გამარჯვების შემდეგ ნაალაფარით, თან ყველაზე უკეთესი ნაწილი მოაქვს ნადავლისა, ასევე უფალიც, წაართვა რა ყველაზე უკეთესი ნადავლი ეშმაკს, მიჰყავს იგი თან, ბრუნდება რა ადამიანის თავდაპირველ სამშობლოში, ანუ სამოთხეში. იგი იყო სამოთხეში არა მხოლოდ ღმრთეებით, არამედ მის მიერ მიღებული მოაზროვნე და გონიერი ადამიანური სულითაც; და სამოთხეშიც იყო სულით და ჯოჯოხეთშიც ჩავიდა სულით. იხსნა რა ავაზაკი, უფალმა შეკრა იარაღი ბოროტებისა, თავისი წინასწარმეტყველების თანახმად: „პირველად შეკრას ძლიერი იგი და მაშინღა სახლი მისი იავარყოს“ (მათ. 12, 29).

 

[თ. 23; მ. 44-49]

44. და იყო ჟამი მეექუსე, და ბნელი იყო ყოველსა ქუეყანასა ვიდრე მეცხრედ ჟამადმდე. 45. და დაბნელდა მზე, და განიპო კრეტსაბმელი ტაძრისაჲ მის შორის. 46. და ჴმა-ყო ჴმითა დიდითა იესუ და თქუა: მამაო, ჴელთა შენთა შევჰვედრებ სულსა ჩემსა. და ესე რაჲ თქუა, განუტევა სული. 47. და ვითარცა იხილა ასისთავმან მან საქმე ესე, ადიდებდა ღმერთსა და იტყოდა: ჭეშმარიტად კაცი ესე მართალი იყო. 48. და ყოველნი მათ თანა მოსრულნი და რომელთა იხილეს ხილვაჲ ესე და საქმენი ესე, იცემდეს მკერდსა მათსა და წარვიდოდეს. 49. და დგეს ყოველნი მეცნიერნი მისნი შორით; და დედანი, რომელნი შეუდგეს მას გალილეაჲთ, ხედვიდეს მას.

ოდესღაც იუდეველბს სურდათ ეხილათ ნიშანი ზეცით; ამრიგად მათი ეს ნიშანია უჩვეულო სიბნელე. „კრეტსაბმელი ტაძრისა განიპობა“. უფალი ამით უჩვენებს რომ წმიდათა წმიდა უკვე აღარ იქნება მიუწვდომელი, არამედ რომაელთათვის იქნება მიცემული, გაქელილი და შებილწული. ანდა ის კიდევ გვიჩვენებს, რომ განიპობა კრეტსაბმელი, რომელიც გვყოფს ჩვენ წმინდანთაგან, ზეცაში რომ არიან, ანუ მტრობა და ცოდვა დაიხსნება, ვინაიდან ეს შეადგენდა უდიდეს დაბრკოლებას, რომელიც გვყოფდა იქ მყოფთაგან. გვიჩვენებს ამასთანავე იმასაც, რომ იგი უძლურებისდა გამო არ ვნებულა. ვინაიდან ასეთი სასწაულის მოქმედს მათი დარღვევა და განადგურებაც შეეძლო. შეჰღაღადებს რა ხმამაღლა, იესო სულს განუტევებს. რადგან მას ხელეწიფებოდა მისი დადებაცა და კვლავ მოღებაც (იოან. 10, 18). ეს ხმა და სხვა სასწაულები ასისთავისთვის  რწმენის საბაბიც გახდა. ვინაიდან იესო კვდებოდა არა როგორც ჩვეულებრივი ადამიანი, არამედ როგორც მეუფე და სიკვდილსაც უწოდა სულის ჩაბარება შესანახად, რამდენადაც ხელ-ეწიფებოდა კვლავ მოღება მისი. ეს პირველი რამაა, რომლითაც ჩვენი სულები თავისუფლების ღირსნი გახდნენ, რამდენადაც ისინი უკვე აღარ უჭირავს ეშმაკს, არამედ მამისთვის არიან ჩაბარებულნი. ვინაიდან ქრისტეს სიკვდილამდე ეშმაკს დიდი უფლებები ჰქონდა სულებზე, მაგრამ მას შემდეგ, რაც ძემ თავის სული არა ჯოჯოხეთს, არამედ მამის ხელთ მისცა, ჯოჯოხეთში მყოფებმა თავისუფლება მიიღეს. სწორედ აქ შეგვიძლია დავინახოთ აღსრულება ოდესღაც უფლის მიერ ნათქვამი სიტყვებისა: „მე ოდეს ავმაღლდე ქუეყანით, ყოველნი მოვიზიდნე ჩემდა“ (იოან. 12, 32), ვინაიდან ჯვარზე ამაღლებულმა მიიზიდა ავაზაკი, მიიზიდა ასისთავი, ზოგიერთი იუდეველთაგანიკი იცემდნენ მკერდში და საყვედურობდნენ რა ჯვარმცმელებს, ღიად აღიარებდნენ იესოს მართლად. მოწაფეები გაიქცნენ, ხოლო ეს დამდაბლებული და დაწყევლილი მოდგმა, - ქალები, რჩებიან და უყურებენ ყოველივე ამას და სამაგიეროდ პირველები ტკბებიან აქედან გამომდინარე განმართლებითა და კურთხევით, ისევე როგორც აღდგომით. შენ კი, ვინძლო, განკვირდე იუდეველთა სისასტიკით. ისინი ამბობენ: დაე, ჩამოვიდეს ჯვარიდან და ჩვენ დავიჯერებთ მას. და ხედავენ რა დიდ-დიდ სასწაულებს, მაინც არ სწამთ! ვინაიდან განა არ უტოლდებოდა ჯვრიდან ჩამოსვლას მზის დაბნელება, ქვების დასკდომა, საშინელი მიწისძვრა, მკვდრების აღდგომა, კრეტსაბმელის გაპობა და ყოველი ქმნილების ცვლილება? ამიტომაც, დაე ნურავინ ჩავარდება საგონებელში, თუ რატომ არ ჩამოვიდა იესო ჯვრიდან, არამედ მიიღოს ეს ცნობისმოყვარეობის გარეშე, გულისხმაყოფს რა, რომ ისინი მაშინაც არ დაიჯერებდნენ, მას რომ ეს გაეკეთებინა, და სხვა არაფერი გამოვიდოდა აქედან, გარდა იმისა, რომ დამახინჯდებოდა გამოხსნა ჯვარის მეშვეობით. ვინაიდან ჯვარი ყველაფერზე მეტად არის დიდება ქრისტესი. ამრიგად, მან მოახდინა რა მეტი სასწაული, მაშინ როდესაც მათ არ სწამდათ, ერთდროულად ორი საქმე გააკეთა: ჯერ-ერთი ბოლომდე დაითმინა და მიიღო ჯვარი, ეს უდიდესი ნიშანი ძლევისა; მეორეც, გამოააშკარავა რომ ისინი სრულიად უგრძნობელნი არიან, არანაირი სიკეთე არ გააჩნიათ, არამედ გაუხეშდნენ თავიანთ ურწმუნოებაში.

 

[თ. 23; მ. 50-56]

50. და აჰა ესერა კაცი, სახელით იოსებ, მზრახვალი, იყო კაცის სახიერი და მართალი; 51. ესე არა თანა-შერთულ იყო ზრახვასა მათსა და საქმესა. იყო იგი არიმათიაჲთ, ქალაქისაგან ჰურიათაჲსა, რომელი-იგიცა მოელოდა სასუფეველსა ღმრთისასა. 52. ესე მივიდა პილატესა და მოითხოვა გუამი იგი იესუჲსი. 53. და გარდამოჰჴსნა იგი და შეჰმოსა მას არდაგი და დადვა იგი საფლავსა გამოკუეთილსა კლდისაგან, სადა არავინ დადებულ იყო. 54. და დღე იგი იყო პარასკევი, შაბათად განთენდებოდა. 55. შეუდგეს მას დედანიცა, რომელნი მის თანა მოსრულ იყვნეს გალილეაჲთ, და იხილეს საფლავი და ვითარ დასდებდეს გუმასა მისსა. 56. და წარვიდეს და მოჰმზადეს საკუმეველი სულნელი და ნელსაცხებელი და შაბათი იგი და-ღა-იდუმეს მცნებისა მისთჳს.

იოსები მანამდე არ ამჟღავნებდა თავს, მაგრამ ახლა საქებარ საქმეს სჩადის. მიუხედავად იმისა, რომ იყო წევრი სინედრიონისა და მდიდარი ადამიანი, იგი თამამად ითხოვს სხეულს ადამიანისა, რომელიც ჯვარს აცვეს, როგორც მოჯანყე და შფოთის თავი და არ აქცევს ყურადღებას არანაირ საფრთხეს, არამედ ითხოვს და პატივით კრძალავს კლდეში გამოკვეთილ საფლავში, სადაც მანამდე სხვა არავინ დაუდიათ, რათა ცილისმწამებლებმა არ თქვან, რომ სხვისი სხეული აღსდგა. ქალებს კი, თუმცა ჰქონდათ უფლის რწმენა, მაგრამ არა ისეთი, როგორიც უნდა ჰქონოდათ, არამედ სუსტი და მცირედი, ვინაიდან, თვლიდნენ რა მას უბრალო ადამიანად, უმზადებენ საკმეველსა და ნელსაცხებელს იუდეველებში გაბატონებული ჩვეულების თანახმად, რომელსაც ყოველთვის აღასრულებდნენ გარდაცვლილზე, თუმცა შაბათს, სჯულის მცნებისამებრ, უქმეს იმარხავდნენ.

 

თავი ოცდამეოთხე

[თ. 24; მ. 1-12]

1. ხოლო ერთსა მას შაბათსა, ცისკარსა მსთუად მოვიდეს საფლავსა მას და მოაქუნდა, რაჲ-იგი მოემზადა სულნელი და ნელსაცხებელი, და სხუანი ვინმე მათ თანა. 2. და პოვეს ლოდი იგი გარდაგორვებული საფლავისა მისგან. 3. და შე-რაჲ-ვიდეს შინა, არა პოვეს გუამი იგი უფლისა იესუჲსი. 4. და იყო განზრახვასა მას მათსა ამისთჳს, და აჰა ესერა ორ კაც ზედა მოადგეს მათ სამოსლითა ელვარითა. 5. და ვითარ შეშინებულ იყვნეს იგინი და დაედრიკნეს პირნი მათნი ქუეყანად, ჰრქუეს მათ: რაჲსა ეძიებთ ცხოველსა მას მკუდართა თანა? 6. არა არს აქა, არამედ აღდგა. მოიჴსენეთ, ვითარ-იგი გეტყოდა თქუენ, ვიდრე იყოღა იგი გალილეას, 7. და თქუა, ვითარმედ: ჯერ-არს ძისა კაცისა მიცემად ჴელთა კაცთა ცოდვილთასა და ჯუარ-ცუმად და მესამესა დღესა აღდგომად. 8. და მოეჴსენნეს სიტყუანი მისნი. 9. და მიიქცეს საფლავით და უთხრეს ესე ყოველი ათერთმეტთა მათ და სხუათა ყოველთა. 10. ხოლო იყვნეს მაგდალენელი მარიამ და იოანნა და მარიამ იაკობისი და სხუანი მათ თანა, რომელნი უთხრობდეს მოციქულთა ამას. 11. და უჩნდეს სიტყუანი მათნი, ვითარცა სიჩქურისანი, მათ წინაშე და არა ჰრწმენა მათი. 12. ხოლო პეტრე აღდგა და მირბიოდა საფლავად და შთაჰხედნა საფლავსა მას და იხილნა ტილონი იგი ხოლო მდებარენი და წარვიდა თჳსაგან და დაუკჳრდა საქმე ესე.

შვიდეულის პირველსავე დღეს ქალები მივიდნენ საფლავთან, მიჰქონდათ რა თან ნელსაცხებელი, მივიდნენ ისინი დილაუთენია, რასაც მათე მახარებელი (28, 1) შაბათის მწუხრს ეძახის. ვინაიდან ადრეული დილა თითქმის იგივეა, რაც გვიანი ღამე. მათ ლოდი სამარხიდან გადაგორებული დახვდათ, ვინაიდან ანგელოზმა გადააგორა იგი, როგორც მათე ამბობს (28, 2). როდესაც შიგნით შევიდნენ მათ ორი კაცი ეჩვენათ. ერთი მათეს მიერ ნახსენები (28, 2), ქვაზე იჯდა, ხოლო ეს ორი კაცი საფლავის შიგნით ეჩვენათ. ეს განსხვავებული ჩვენებებია. კაცები ბრწყნვალე სამოსლით ევლინებიან, აღდგომის ბრწყინვალებისდა გამო და ახსნებენ ქალებს მას, თუ რას ეუბნებოდა მათ უფალი, კერძოდ: რომ „ჯერ-არს“ ანუ აუცილებელია მისთვის „მიცემად ხელთა კაცთა ცოდვილთასა“, ანუ რომაელთა, წარმართთა და ბილწთა „და მესამესა დღესა აღდგომად“. იმის შესახებ, თუ როგორაა აღდგომა სამდღიანი, ჩვენ საკმარისი ვთქვით მათეს სახარების განმარტებისას (თ. 28), როდესაც ისინი დაბრუნდნენ საფლავიდან და მოუყვნენ ამის შესახებ მოციქულებს, ისინი მეოცნებეებად ჩათვალეს. ასე, თავისი ბუნებით შეუძლებლად ეჩვენებათ ადამიანებს, აღდგომის სასწაუელი! თუმცა, პეტრე არ აყოვნებს, როგორც ცეცხლი, რომელიც ნივთს მოსდებია, არამედ საფლავისკენ გარბის და ხედავს მხოლოდ ტილოებს იქ მდებარეს, და იქიდან, რომ მან მიაღწია საფლავს, პირველი სარგებელი ისაა, რომ ნაცვლად დაცინვისა, უკვირს: „და წარვიდაო“, - ნათქვამია, - „თვისაგან და დაუკვირდა საქმე ესე“. ვინაიდან როგორ დარჩა მხოლოდ ცხებული. განა რამდენი თავისუფალი დრო ჰქონდა ქურდს, რომ მან დატოვა ისინი შეკვეცილი ნებისამებრ, გამოიტანა სხეული, მაშინ, როდესაც მეომრები ყვნენ დაყენებულნი? მარიამის, იაკობის დედის ქვეშ, იგულისხმება ღვთისმშობელი, ვინაიდან მას ასე უწოდებდნენ, როგორც ვითომ დედას იაკობისა, იოსების ძის, უმცროსს რომ უწოდებდნენ და ვის ქვეშაც, მე უფლის ძმას ვგულისხმობ, ვინაიდან იყო იაკობ უფროსიც, ერთი თორმეტთაგანი, ძე ზებედესი.

 

[თ. 24; მ. 13-24]

13. და აჰა ორნი მათგანნი მოვიდოდეს მასვე დღესა შინა დაბასა, რომელი შორავს იერუსალჱმსა სამეოც უტევან, რომლისა სახელი ემმაოს. 14. და ესენი ზრახვიდეს ურთიერთას ყოვლისა ამისთჳს, რომელი იქმნა. 15. და იყო ზრახვასა მას მათსა და გამოძიბასა, და თავადი იესუ მიეახლა მათ და თანა-უვიდოდა. 16. ხოლო თუალნი მათნი შეპყრობილ იყვნეს, რაჲთა ვერ იცნან იგი. 17. და ჰრქუა მათ: რაჲ არიან სიტყუანი ესე, რომელთა იცილობით ურთიერთას სლვასა შინა და ხართ თქუენ მწუხარე? 18. მიუგო ერთმან მათგანმან, რომლისა სახელი კლეოპა, და ჰრქუა მას: შენ ხოლო მწირ ხარ იერუსალჱმს და არა სცანა, რაჲ-ესე იქმნა მას შინა ამათ დღეთა? 19. და მან ჰრქუა მათ: რომელი? ხოლო მათ ჰრქუეს: იესუჲსთვს ნაზარეველისა, რომელი იყო კაცი წინაწარმეტყუელი, ძლიერი საქმითა და სიტჳთა, მისითა წინაშე ღმრთისა და ყოვლისა ერისა; 20. ვითარ-იგი მისცეს მღდელთ-მოძღუართა და მთავართა ჩუენთა სასჯელსა სიკუდილისასა და ჯუარს-აცუეს იგი. 21. ხოლო ჩუენ ვესავთ, ვითარმედ იგი არს, რომელმან იჴსნეს ისრაელი; და ამას ყოველსა თანა ესე მესამე დღე არს, ვინაჲთგან ესე იქმნა. 22. არამედ დედათაცა ვიეთმე ჩუენთაგანთა დამაკჳრვნეს ჩუენ, ვითარ-იგი მივიდეს ცისკარსა საფლავსა მას 23. და არა პოვეს გუამი მისი. მოვიდეს და თქუეს, ვითარმედ ხილვაჲცა ანგელოზთაჲ იხილეს, რომელთა ჰრქუეს მათ, ვითარმედ: ცხოველ არს იგი. 24. და მი-ვინმე-ვიდეს ჩუენგანნიცა საფლავად და პოვეს ეგრე, ვითარცა დედათა მათ თქუეს, ხოლო იგი თავადი ვერ იხილეს.

ზოგიერთნი ამბობენ, რომ ერთი ამ ორთაგან თავად ლუკა იყო, ამიტომაც დამალაო თავისი სახელი მახარებელმა, ისინი საუბრობდნენ ერთმანეთს შორის ყველა ამ მოვლენაზე არა როგორც მორწმუნენი, არამედ როგორც საგონებელში ჩავარდნილნი და გაოცებულნი უჩვეულო შემთხვევით ვინც ადვილად ვერ ეგუებიან ასეთ უჩვეულო მოვლენას. იესო მიუახლოვდა მათ და მათთან ერთად წავიდა, ვინაიდან, რამდენადაც ჰქონდა სხეული სულიერი და ღმრთაებრივი, იგი მანძილის სიშორეში ვერ ხედავს დაბრკოლებას, რათა იყოს მათთან, ვისთანაც მოესურვება, ამიტომაც სხეულებრივი მონაცემები, რომლითაც მაშინ მოევლინა მაცხოვარი, არ აძლევდა საშუალებას მათ ეცნოთ იგი. ვინაიდან იგი მოევლინა მათ, როგორც მარკოზი ამბობს (16, 12) „სხვითა ხატითა“ და სხვაგვარი გარეგნობით. იგი სხეულს განაგებდა უკვე არა ბუნებრივი კანონებით, არამედ ზებუნებრივად და სულიერად. ამიტომაც, „თვალნი მათნი შეპყრობილ იყვნეს ისე, რომ ვერ სცნობდნენ მას“. რისთვის მოევლინა ის „სხვითა ხატითა“ და რატომ იყო „თვალნი მათნი შეპყრობილ“? იმისათვის, რომ მათ გამოევლინათ მთელი თავისი შეცბუნება, აღმოეჩინათ ჭრილობა და უკვე შემდგომ მიეღოთ წამალი, რათა ხანგრძლივი დროის შემდეგ, უფრო სასიამოვნო სახით მოვლენოდა მათ; რათა ესწავლებინა მათთვის მოსესა და წინასარმეტყველთაგან  და უკვე ამის შემდგომ ეცნოთ და დაეჯერებინათ, რომ მისი სხეული აღარაა ისეთი, რათა საერთოდ ყველას მიერ იქნეს დანახული და , რომ მართალია იგივე სხეული აღდგა, რომელიც ევნო, მაგრამ ხილული მხოლოდ მათთვის ხდება, ვისაც მოწყალე თვალით უყურებს; რათა მათ აქედან ის დიდი სარგებელიც ჰპოვონ, რომ აღარ იმერყეონ საგონებელში ჩავარდნილებმა, მაგალითად, იმასთან დაკავშირებით, თუ რის გამო არ ტრიალებს იგი კვლავ ხალხში, არამედ იფიქრონ იმაზე, რომ მისი ცხოვრების წესი აღდგომის შემდეგ დიდად განსხვავდება ჩვეულებრივისაგან: არა ადამიანური, არამედ უღვთაებრივესი, ისე რომ მომავალი აღდგომის ხატადაც გამოდგება, რომელშიც ჩვენ ვიცხოვრებთ, როგორც ანგელოზები და ღვთის ძენი. ამრიგად, აი რატომ იყო მათი თვალები შეპყრობილი და მათ ვერ იცნეს იგი, ვინაიდან იგი ხილული ხდებოდა მათთვის, ვისთვისაც სურდა. უფალს მოვლენილს მწირის სახით, კლეოპა საყვედურობს და ეუბნება: „შენ ხოლო მწირ ხარ იერუსალემს“, ანუ მხოლოდ შენ ერთმა იერუსალიმის მკვიდრთაგან არ იცის მომხდარის შესახებ? თუმცა, სხვები სიტყვებს: „შენ მხოლო მწირ ხარ“, იგებდნენ ასე: ნუთუ მხოლოდ შენ ხარ უცხო და ცხოვრობ იერუსალიმის გარეთ და იმდენად არ გაინტერსებს, რა ხდება მასში, რომ არ იცი ამის შესახებ? ნახე, ჯერ კიდევ როგორი დაბალი წარმოდგენისანი არიან უფალზე, როდესაც უწოდეს მას კაცი, „წინასწარმეტყველი“, როგორც შეიძლება უწოდო ილიას, ისუ ნავეს ძეს ანდა მოსეს; „ძლიერი საქმითა და სიტყვითა“: ჯერ - საქმე, შემდეგ - სიტყვა. ვინაიდან არანაირი სიტყვა მასწავლებლისა არ არის მტკიცე, თუკი მასწავლებელი მანამდე არ წარმოადგენს თავს მის შემსრულებლად. ამრიგად, თავდაპირველად ძლიერი იყავი საქმეში, შემდეგ კი შეეცადე გქონდეს სიტყვაც. მაშინ ღმერთიც შეგეწევა შენ. ვინაიდან თავდაპირველად ქმედება, შემდეგ კი - ჭვრეტა და განათება, თუკი არ იშრომებ სარკის გასაწმენდად, სასურველ სილამაზესაც ვერ დაინახავ შემდგომ. ვინაიდან „ნეტარ იყვნენ წმინდანი გულითა“, ეს კი საქმეებით მიიღწევა, „ვინაიდან მათ ღმერთი იხილონ“ (მათ. 5,8), და ეს ჭვრეტის ბოლოა. საჭიროა იყო ძლიერი საქმით და სიტყვით „წინაშე ღმრთისა“, შემდეგ კი „ყოვლისა ერისა“. ვინაიდან თავდაპირველად სათნო უნდა ეყო ღმერთს, ხოლო შემდგომ უნდა ეცადო იყო შეძლებისდაგვარად უმწიკვლო ადამიანთა წინაშეც და საჭიროა არა კაცთმოთნეობა ამჯობინო ღვთის სათნო ყოფას, არა იცხოვრო მრავალთა ცდუნებით, არამედ იზრუნო ერთზეც და მეორეზეც, ისევე როგორც ყოვლადბრძენი ამბობს: ზრახვიდეთ კეთილს, „წინაშე ღმრთისა და ყოვლისა ერისა“. პავლეც იმავეს ამბობს (2 კორ. 8, 21). „ხოლო ჩვენ ვესავთო, - ამბობს, - ვითარმედ იგი არს, რომელმან იხსნეს ისრაელი“.  თითქოსდა იმედგაცრუებულნი ისინი ასე ამბობენ: ჩვენ იმედი გვქონდა, რომ ის სხვებსაც იხსნიდა, ხოლო მან თავისი თავიც ვერ იხნსა. ასე სულმოკლენი იყვნენ ისინი და უმოქმედონი რწმენაში! მათი სიტყვები ჰგავს იმას, რასაც ჯვართან მყოფნი ამბობდნენ: „სხვანი აცხოვნნა, თავი თვისი ვერ ძალ-უც ცხონებად (მარკ. 15. 31). ამიტომაც უფალი უწოდებას მათ უცნობელთა და მძიმედ გულით სარწმუნოებისათვის. რას ნიშნავს სიტყვები: „იხსნეს ისრაელი“? ჩვენ ვამბობდით ადრე, რომ იუდეველი ხალხი, და ყველაზე უფრო უსაფუძვლოდაც, მოელოდა ქრისტეში მხსნელს  და განმანთავისუფლებელს მათი მჩაგვრელი ბოროტებებისაგან და რომაელთა მონობის უღლისაგან და იმედოვნებდნენ, რომ ის გამეფდებოდა დედამიწაზე. ამიტომაც ამბობენ: ჩვენ იმედი გვქონდაო, რომ ის ისრაელს გაათავისუფლებდა წარმართი - რომაელბისაგან, ის კი თავადაც ვერ გადაურჩა უსამართლო განაჩენს, „ესე მესამე დღე არს, ვინაითგან ესე იქმნა, არამედ დედათაცა ვიეთმე ჩუენგანთა დამაკვირვნეს ჩუენ“ და ა. შ. ასე საგონებელში ჩავარდნილნი საუბრობენ. მე მეჩვენება, რომ ეს ორი კაცი ძლიერ მერყეობდა - არც ძალიან არ სწამდათ, არც ძალიან სწამდათ. ვინაიდან სიტყვები: „ხოლო ჩვენ ვესავთ, ვითარმედ იგი არს, რომელმან იხსნეს ისრაელი“ ააშკარავებს ურწმუნოებას;  ხოლო სიტყვები: „ესე მესამე დღე არს, ვინაითგან ესე იქმნა“ გვიჩვენებს, რომ ადამიანები უკვე ახლოს არიან იმასთან, რომ გაიხსენონ უფლის სიტყვები: „მესამესა დღესა აღვსდეგ“ და სიტყვები: „დამაკვირვნეს ჩუენ“ ააშკარავებენ რაღაც მსგავსსვე, ანუ მერყეობას მათი ურწმუნოებისა. თუკი ერთად განვიხილავთ, ეს სიტყვები ჭეშმარიტად დამახასიათებელია ხალხისათვის, რომლებიც ძლიერ ეჭვობენ რამდენადაც ეს ადამიანები აღდგომის უჩვეულობისდა გამო გაურკვეველ მდგომარეობაში ჩავარდნენ და რთულ ვითარებაში. „და მო-ვინმე-ვიდოდესო, - ამბობენ, - ჩუენგანნიცა საფლავად“, ანუ ან მხოლოდ პეტრე, ან პეტრე და იოანე. და აქედან ჩანს, რომ რის შესახებაც ერთნი ვრცლად საუბრობენ, მეორენი  მას მოკლედ და გარკვევით მოიხსენიებენ, რამდენადაც იოანე უფრო ვრცლად საუბრობს პეტრესა და იოანეს საფლავთან ყოფნის შესახებ. ამან კი (ლუკამ), ახსენებს რა მცირეოდენს, მათი სახელები გამოტოვა.

 

[თ. 24; მ. 25-35]

25. ხოლო მან ჰრქუა მათ: ჵ უცნობელნო და მძიმენო გულითა სარწმუნოებისათჳს ყოველსა ზედა, რომელსა იტყოდეს წინაწარმეტყუელნი! 26. ანუ არა ესრეთ ჯერ-იყო ვნებად ქრისტესა და შესლვად დიდებასა თჳსსა? 27. და იწყო მოსესითაგან და წინაწარმეტყუელთა და გამოუთარგმანებდა მათ ყოველთაგან წიგნთა მისთჳს. 28. და მიეახლნეს დაბასა მას, ვიდრეცა ვიდოდეს, ხოლო თავადმან მიზეზ-ყო უშორესადრე წარსლვაჲ. 29. ხოლო იგინი აიძულებდეს მას და ეტყოდეს: დაადგერ ჩუენ თანა, რამეთუ მწუხრ არს, და მიდრეკილ არა დღე. და შევიდა დადგომად მათ თანა. 30. და იყო ინაჴით-ჯდომას მას მისსა მათ თანა მოიღო პური, აკურთხა და განტეხა და მისცემად მათ. 31. ხოლო მათ თუალნი მათნი განეხუნეს და იცნეს იგი. და თავადი მიეფარა მათგან. 32. და იგინი იტყოდეს ურთიერთას: ანუ არა გულნი ჩუენნი განჴურვებულ იყვნეს ჩუენ შორის, ვითარ-იგი მეტყოდა ჩუენ გზასა ზედა და ვითარ-იგი გამომითარგმანებდა ჩუენ წიგნთა? 33. და აღდგეს მასვე ჟამსა შინა და მოიქცეს იერუსალჱმდ და პოვნეს კრებულად ათერთმეტნი იგი და სხუანი მათთანანი, 34. იტყოდეს რაჲ, ვითარმედ: ნანდჳლვე აღდგა უფალი და ეჩუენა სიმონს. 35. და იგინი უთხრობდეს გზისასა მას და ვითარ იგი გამოეცხადა მათ განტეხასა მას პურისასა.

რამდენადაც ისინი ადამიანურად სჯიდნენ და ძლიერი ეჭვით იტანჯებოდნენ, უფალი უწოდებს მათ უცნობელთა და მძიმეთ გულით „სარწმუნოებისათვის  ყოველსა ზედა, რომელსაც იტყოდეს წინასწარმეტყველნი“. ვაინაიდან შეიძლება გწამდეს ნაწილობრივ და შეიძლება გწამდეს მთლიანად. მაგალითად, ვისაც სწამს, რომ ქრისტე მოვა ერის ხსნისათვის, თუმცა არა სულთა ხსნისათვის, არამედ იუდეველი ხალხის აღდგინებისა და განთავისუფლებისათვის, მას სწამს არა იმდენად, რამდენადაც უნდა სწამდეს. ასევე ის, ვისაც დავითის სიტყვები: „განხვრიტნეს ხელნი ჩემნი და ფერხნი ჩემნი“ (ფს. 21, 17) და სხვა სიტყვები ჯვართან მიმართებაში და ჯვარზე არსებულ გარემოებებზე სწამს, როგორც წინასწარმეტყველება უფლის პირით; და ადგილს წმინდა წერილიდან ვნების შესახებ იღებს, მაგრამ არ იღებს განსჯისას ადგილებს აღდგომის შესახებ, როგორებიცაა მაგალითად ესენი: „რამეთუ არა დაუტეო სული ჩემი ჯოჯოხეთს, არცა სცე წმიდასა შენსა ხილვად გნსახრწნელსა“ (ფსალ. 15, 10), „დამდვეს მე მღვიმესა ქვესკნელსა ბნელთა შინა“ (ფსალ. 87, 6) „გამოიყვანნის კრულნი სიმხნითა თვისითა“ (ფსალ. 67,6) და მსგავსნი, მას სრული რწმენა კი არ აქვს, არამედ სწამს ნაწილობრივ. საჭიროა კი გვწამდეს წინასწარმეტყველებისა ყველაფერში, როგორც დამამდაბლებელ გარემოებებთან დაკავშირებით, ასევე დიდებასთან დაკავშირებითაც. ვინაიდან ქრისტე უნდა ვნებულიყო - რაც დამდაბლებაა. მაგრამ იგი თავის დიდებაშიც უნდა შესულიყო - რაც განდიდებაა. თქვენ კი ისეთი უგუნურნი ხართ, რომ გესმის რა ესაიასი, რომელიც ამბობს, როგორც ერთ, ისე მეორე მდგომარეობაზე, კერძოდ: „კრავივით დასაკლავად მიიყვანეს“ და „თავის სულისკვეთების ნაყოფს იხილავდა და დაამდებოდა“ (ესაია, 53, 7, 11), პირველს იღებთ, ხოლო მეორეზე არც ფიქრობთ: იმისი, რომ ის ჩვენი ცოდვებისთვის იყო დაჭრილი გწამთ, ხოლო იმის შესხაებ, რომ უფალს სურს განკურნოს იგი სნეულებისაგან (ესაისა, 53, 5, 10), გონებაშიც არ გაგივლიათ, მაგრამ, რამდენადაცო, ამბობს, თქვენ „უცნობელნი“ ხართ, ანუ „მძიმენი გულითა“ (ვინაიდან ისინი რომ უცნობელნი ყოფილიყვნენ, ის ლაპარაკსაც კი არ დაუწყებდა მათ) მე აგიხელთო გონებას და უფრო მკვირცხლს გავხდი აზროვნებისას. ამიტომაც უხსნიდა იგი მოსედან და ყველა წინასწარმეტყველიდან მოყოლებული მის შესახებ. აბრაამის მიერ მსხვერპლშეწირვის საიდუმლოებაც, როდესაც მან დატოვა რა ცოცხალი ისააკი, ცხვარი შესწირა ყოვლადდასაწველ მსხვერპლად, ემსახურებოდა უფალთან დაკავშირებულ ფერისცვალებას; როგორც თავად უფალიც ამბობს, რომ აბრაამმა იხილა დღე ესე მისი და განიხარა (იოან. 8, 56), და ეს ადგილი: „ბეწვზე ეკიდა შენს წინ შენი სიცოცხლე“ (მეორ. სჯულ. 28, 66), ერთსა და იმავე დროს მიუთითებს ჯვარცმაზეც - სიტყვით „ეკიდება“ და აღდგომაზეც - სიტყვით „სიცოცხლე“. გამონათქვამები ჯვარზეც და აღდგომაზეც, სხვა წინასწარმეტყველებებშიცაა გაბნეული, განსაკუთრებით კი უმნიშვნელოვანეს წინასწარმეტყველებთან. ასეთი ადგილები მათგანაც შეიძლება ამოიკრიბოს. თუმცა დააკვირდი იმასაც, რომ დიდებაში შესვლა ტანჯვის გადატანაზეა დამოკიდებული. უფალი თავს ისე აჩვენებს, რომ გზის გაგრძელება სურს, უეჭველია, ადამიანური ბუნებით, როდესაც ის ინებებს, მაშინ მათ თვალები ეხილებათ და ისინი სცნობენ მას: ამით სხვა რამეც აღინიშნება, კერძოდ: რომ მათ, ვინც კურთხეულ პურს ეზიარებიან თვალები აღეხილებათ მის საცნობად. ვინაიდან უფლის ხორცს უდიდესი და გამოუთქმელი ძალა აქვს. იგი უხილავი ხდება მათთვის, ვინაიდან უკვე აღარა აქვს ისეთი სხეული, რომ დიდხანს იყოს მათთან ხორციელად და ამასთან იმისთვისაც, რომ ამგვარი ქმედებით, კიდევ უფრო გააძლიეროს მათი სიყვარული. მათ კი ისე გაუხარდათ, რომ „აღდგეს მასვე ჟამსა შინა და მოექცეს იერუსალემდ“, თუმცა იმ წუთშივე კი არ დაბრუნდნენ, არამედ ადგნენ იმ წუთში, ხოლო დაბრუნდნენ  იმდენად დიდი ხნის შემდეგ, რამდენადაც საჭიროა სამოცი უტევანის გასავლელად. ამავე საათებში ორი კაცი უკან ბრუნდებოდა იერუსალიმში. „გულნი“ მათნი, „განხურვებულ“ იყო, ან უფლის სიტყვების ცეცხლით, როცა უფლის მიერ ახნისას ისინი შინაგან სიმხურვალეს გრძნობდნენ და ეთანხმებოდნენ მის საუბარს, როგოც ჭეშმარიტს; ანდა უხსნიდა რა „წმიდა წერილს“ მათი გული ძგერდა და შინაგანად იმეორებდა: სწორედ ის, რომელიც გვიხსნის ჩვენ, არის უფალი.

 

[თ. 24; მ. 36-44]

36. და ვითარ იგინი ამას იტყოდეს ოდენ, და თავადი იესუ დადგა შორის მათსა და ჰრქუა მათ: მშჳდობაჲ თქუენ თანა! 37. ხოლო იგინი შეძრწუნდეს და შეეშინა, ეგონა, ვითარმედ სული რაჲმე იხილეს. 38. და თავადმან ჰრქუა მათ: რაჲსა შეძრწუნებულ ხართ, და რაჲსათჳს გულის-სიტყუანი მრავალნი მოვლენან გულთა თქუენთა? 39. იხილენით ჴელნი ჩემნი და ფერჴნი, რამეთუ თავადი მე ვარ; ჴელი შემახეთ მე და იხილეთ, რამეთუ სულსა ჴორც და ძუალ არა ასხენ, ვითარცა-ესე მე მხედავთ, რამეთუ მასხენ. 40. და ესე რაჲ თქუა, უჩუენნა მათ ჴელნი და ფერჴნი მისნი. 41. და ვიდრე-იგი არღა ჰრწმენა მათ სიხარულისა მისგან და საკჳრველებისა, ჰრქუა მათ იესუ: გაქუს რაჲ აქა ჭამადი? 42. ხოლო მათ მიუპყრეს მას თევზისა მწურისა ნახევარი და თაფლისაგან გოლი. 43. და ჭამა წინაშე მათსა და მოიღო ნეშტი იგი და მისცა მათ 44. და ჰრქუა: ესე იგი სიტყუანი არიან, რომელთა გეტყოდე თქუენ, ვიდრე-იგი ვიყავღა თქუენ თანა, ვითარმედ: ჯერ-არს აღსრულებად ყოველი წერილი სჯულსა მოსესსა და წინაწარმეტყუელთასა და ფსალმუნთა ჩემთჳს.

უფალი, რომელიც ყოველივეს ჩვენი ხსნისთვის იქმს, დგება მოწაფეთა შორის მათი აღდგომაში დარწმუნების განზრახვით, და ჯერ-ერთი, უსურვებს რა ჩვეულებრივ მშვიდობას, აწყნარებს შეცბუნებულთ, შემდეგ კი უჩვენებს, რომ იგი თავად არის მათი მოძღვარი, რომელსაც უყვარს ეს მისალმება და რომელმაც აღჭურვა ისინი ამ მისალმებით, როდესაც საქადაგებლად აგზავნიდა (მათ. 10, 12; ლუკა 10, 5). რამდენადაც ამ სიტყვის მეშვეობით არ გაიარა მათმა სულიერმა შეცბუნებამ, იგი სხვაგვარადაც უჩვენებს მათ, რომ იგია ძე ღვთისა, გულთამხილავი. „რაისათვისო, - ეუბნება, - გულის-სიტყუანი მრავალნი მოვლენან გულთა თქუნთა?“ ხოლო ყველას მიერ აღიარებულია, რომ გულთა ცოდნა მხოლოდ უფლისათვისაა დამახასიათებელი (ფს. 138), ამატებს კიდევ სხვა მტკიცებულებასაც - ხელთა და ფეხთა განხილვას. თქვენო, ეუბნება, მთვლით სულად ანდა მოჩვენებად, როგორებიც ჩვეულებრივ მრავალი წარმოსდგება ხოლმე გარდაცვლილთაგან, განსაკუთრებით კი საფლავებთან. მაგრამ იცოდეთ, რომ სულს არა აქვს არც ხორცი, არც ძვლები, მე კი მაქვს ხორციცა და ძვლებიც, თუმცა უღმრთაებრივესი და სულიერი, ვინაიდან უფლის სხეული მართალია სული არ იყო, მაგრამ „სულიერი“ იყო, ანუ უცხო ყოველგვარი ნივთიერი სიუხეშისგან და იმართებოდა სული წმიდით, სხეული, რომელიც ჩვენ ახლა გვაქვს, მშვინვიერი თვისებებითაა და ძალებით. ხოლო სხეულს, რომელიც აღდგომის შემდეგ გვექნება, პავლე სულიერს უწოდებს (კორ. 15, 44), ანუ იგი განცხოველდება და იმართება სული წმინდით და არა სამშვინველით. ასე უნდა ვიფიქროთ უფლის სხეულზე აღდგომის შემდეგ, სწორედ როგორც სულიერზე, ფაქიზზე, უცხოზე ყოველგვარი სიხენეშისაგან, რომელსაც არც საკვები სჭირდება და არც რაიმე სხვა, თუმცა კი უფალმა იგემა იგი დასარწმუნებლად. ვიანიდან თუკი მან იგემა, იგემა არა თავისი სხეულის ბუნებიდან გამომდინარე, არამედ განსაკუთრებული მოწყობისდა გამო, კერძოდ: რათა ეჩვენებინა, რომ იგივე სხეული აღსდგა, რომელიც ევნო, ხოლო ამ სხეულის ბუნებაში იყო დაკეტილ კარებში შესვლა, ერთი ადგილიდან მეორეზე ყოველგვარი სიბნელის გარეშე გადაადგილება. როდესაც მოწაფეებს ჯერ კიდევ არ სჯეროდათ, არც განხილვით რწმუნდებოდნენ, უფალმა დაურთო კიდევ მტკიცებულება - საკვების დაგემოვნება, იღებდა რა ჭამადს, ერთგვარი ღვთაებრივი ძალით, ვინაიდან ყოველივე რაც ბუნებრივად იჭმევა ბაგეებით, განსავლით განვალს. ის კი, როგორც ვთქვით, იგემებს არა ბუნებრივი კანონის თანახმად, არამედ განსაკუთრებული მოწყობისდა გამო, მის მიერ გამოყენებულ საკვებს, ვგონებ, ერთგვარი ფარული აზრიც გააჩნია. ჭამს რა შემწვარი თევზის ნაწილს უფალი მიგვანიშნებს, რომ მან ცეცხლით თავისი ღმრთაებრიობისა შეწვა ჩვენი ბუნება, რომელიც ამ მარილიან ცხოვრებაში ცურავდა, გამოაშრო მთელი სისველე, მას რომ გაუჯდა ღრმა წყლებისაგან, განსაკუთრებით კი ტალღებისაგან და ამრიგად იგი ღმრთაებრივ საკვებად აქცია, გადაიქცა რა ღვთისათვის სათნო საჭმელად ის, რაც ადრე ბილწი იყო. ეს თაფლის ფიჭითაა გამოხატული, ანუ ახლანდელი სიტკბოება ჩვენი ბუნებისა, ადრე განგდებულის, ანდა, მე იმასაც ვფიქრობ, რომ „შემწვარი თევზით“ აღინიშნება - ქმედითი ცხოვრება, რომელიც მეუდაბნოების მდუმარების ნახშირთა წყალობით, სპობს ჩვენში დიდ სისველესა და ღრუბლიანობას, ხოლო „თაფლის ფიჭით“ - ცოდნა ანდა ჭვრეტა, რამდენადაც უფლის სიტყვები არიან „უტკბილეს უფროის თაფლისა და გოლეულისა“ (ფსალ. 18, 11). თუმცა არის თაფლი მამალი ფუტკრისა - წარმართული სიბრძნე. და არის თაფლი ფუტკრისა - ღმრთაებრივი სიბრძნე, ხოლო ფუტკარი ქრისტეა. თუმცა პატარაა სიდიდით, ვინაიდან სიტყვა შემოკლებულია და სუსტი ძალის, ვინაიდან პავლე ქადაგებს არა „სიბრძნისა სიტყვითა, რაითა არა ცალიერ იყოს ჯუარ იგი ქრისტესი (1 კორ. 1, 17), თუმცა კი იგი მეფეთა და ცალკეული ადამიანებისათვის, ვინც მის შრომას სულიერი სიჯანსაღისთვის იყენებს.

 

[თ. 24; მ. 45-53]

45. მაშინ განუხუნა გონებანი მათნი გულისჴმის-ყოფად წიგნთა. 46. და ჰრქუა მათ, რამეთუ: ესრეთ ჯერ-იყო ვნებად ქრისტესა და აღდგომად მკუდრეთით მესამესა დღესა. 47. და ქადაგებად სახელითა მისითა სინანული და მოტევებაჲ ცოდვათაჲ ყოველთა მიმართ წარმართთა, იწყეთ იერუსალჱმით, 48. რამეთუ თქუენ ხართ მოწამე ამის ყოვლისა. 49. და აჰა ესერა მე მოგივლინო თქუენ აღთქუმაჲ იგი მამისა ჩემისაჲ. ხოლო თქუენ დასხედით ქალაქსა ამას შინა იერუსალჱმსა, ვიდრემდე შეიმოსოთ ძალი მაღლით. 50. და განიყვანნა იგინი გარე ვიდრე ბეთანიადმდე და აღიპყრნა ჴელნი თჳსნი და აკურთხნა იგინი. 51. და იყო კურთხევასა მას იესუჲსსა მათა მიმართ განეშორა მათგან და აღვიდოდა ზეცად. 52. და იგინი თაყუანის-სცემდეს მას და მოიქცეს იერუსალჱმდ სიხარულითა დიდითა. 53. და იყოფვოდეს ტაძარსა მას შინა მარადის, აქებდეს და აკურთხევდეს ღმერთსა. ამინ.

როდესაც უფალმა დააწყნარა და დაამშვიდა მოწაფეთა გულები დაარწმუნა რა საკუთარი სხეულის აღდგომის ჭეშმარიტებაში თავისი საუბრით, ნების დართვით მისი განხილვისა და საკვების მიღებით, მაშინ გაუხსნა მათ გონება წიგნთა გულისხმის-ყოფისათვის. ვინაიდან თუკი მათი სული არ დამშვიდდებოდა, როგორღა გულისხმა-ყოფდნენ, იმყოფებოდნენ რა არეულ მდგომარეობაში, მდგომარეობაში შეცბუნებისა? ვინაიდან „მოიცალეთო, - ნათქვამია- და გულისხმა-ყავთ. (ფს. 45, 10). შემდეგ ასწავლის მათ, რომ „ესრეთ ჯერ-იყო ვნებად ქრისტესა“ და როგორ „ესრეთ“? ძელზე ჯვარისა. რამდენადაც სიკვდილი ხის მეშვეობით შემოვიდა, ხრწნილებაც ხის მეშვეობით უნდა დარღვეულიყო და ხისგან მიღებული ტკბობაც უფლის მიერ უნდა დახსნილიყო, რომელმაც უძლეველად გადაიტანა სნეულებანი ძელზე. შემდეგო, ამბობს ქრისტეს მართებდა „აღდგომად მკვდრეთით მესამესა დღესა. და ქადაგებად სახელითა მისითა სინანული და მოტევებაჲ ცოდვათაჲ ყოველთა მიმართ წარმართთა“. აქ უფალი საუბრობს ნათლობაზე, ვინაიდან მასში აღესრულება სინანული აღსარების მეშვეობით და უწინდელი ბოროტებისა და უწმინდურების ჩამოშორება რასაც ცოდვათა მიტევება მოჰყვება. როგორ გავიგოთ ის, რომ ნათლობა აღესრულება მხოლოდ ქრისტეს სახელით, მაშინ როდესაც სხვა ადგილას ვსწავლობთ მის აღსრულებას სახელითა მამისათა და ძისათა და წმინდისა სულისათა? (28, 19). პირველ რიგში ის უნდა ვთქვათ, რომ როდესაც ვამბობთ: ნათლობა აღესრულება ქრისტეს სახელით, იმას კი არ ვამბობთ, რომ იგი უნდა აღვასრულოთ მხოლოდ ქრისტეს სახელით, არამედ უნდა აღვასრულოთ ნათლობა არა იუდაური, არა იოანესი, რომელიც მხოლოდ სინანულს ემსახურებოდა, არამედ ქრისტესი, რომლითაც ქრისტე მოინათლა, ანუ სულიერი, რომელიც სულიწმინდასთან ურთიერთობასა და ცოდვათა მოტოვებას იძლევა, რაც მან თავად გვიჩვენა, მოინათლა რა ჩვენი გულისათვის იორდანეში და გარდამოავლინა სული წმინდა მტრედის სახით. შემდეგ ნათლისღება ქრისტეს სახელით გაიგე ასე: ნათლისღება ქრისტეს სიკვდილში, ვინაიდან როგორც ის მოკვდა და მესამე დღეს აღსდგა, ასევე ჩვენც სიმბოლურად წყლიდან უხრწნელნი გამოვდივართ სულიერად, რაც საწინდარია იმისა, რომ გავხდეთ უხწრნელნი თავად სხეულითაც და სხვაგვარადაც: სახელი ქრისტე (ცხებული) თავის თავში მოიცავს მამასაც, რომელმაც ცხო, რომლითაც იცხო და ძესაც ცხებულს, ცოდვათა მიტევება „უფლის სახელით ხდება“. მაშ სადღაა ბილწი ენები მათი, ვინც ნათლავენ მონტანის, პრისკილასა და მაკსიმილის სახელებით? ჭეშმარიტად, ვინც ასე ინათლება არავითარ შემთხვევაში არ მიეტევებათ, არამედ კიდევ დაერთვებათ ცოდვები და ამიტომ ისინი საშინლად წარიწყმედენ სულს. სიტყვა ნაქადაგები იქნა ყველა ხალხში, იერუსალიმიდან მოყოლებული. ვინაიდან, როდესაც ქრისტეს მიერ შეერთებული და მიღებული იქნა მთელი ადამიანური ბუნება, მას უკვე აღარ სჭირდებოდა ნაწილად დაშლილიყო - ებრაელებად და წარმართებად, არამედ იერუსალიმიდან მოყოლებული, სიტყვა უნდა შთანერგილიყო წარმართთა შორისაც, რათა ადამიანთა მთელი მოდგმა გაეერთიანებინა. „თქვენო, - ეუბნება, - ხართ მოწამე ამის ყოვლისა“, ანუ ვნებისა და აღდგომისა. შემდეგ, ისინი შინაგან შფოთვას რომ არ მოეცვა ფიქრებით , მაგალითად იმის შესახებ, ჩვენ, უბრალო ადამიანები, როგორ ვიქნებითო დამამოწმებელნი და წარგზავნილნი წარმართებთან, როგორ გამოვალთო პირდაპირ იერუსალიმთა წინააღდეგ, რომლებმაც შენც მოგკლეს, უფალი ამისათვის ამბობს: გამხნევდით, ვინაიდან მე მალე მოგივლენთო „აღთქმაი იგი მამისა ჩემისაი“, რომლის შესახებაც მე ვთვლი ყოველის მეშვეობით: „მივჰფინო სულისაგან ჩემისა ყოველსა ზედა ხორცსა“ და ა. შ. (იოველ. 2, 28). ამრიგად, თქვენ ახლა შიშნეულნი და არა ძალგულოვანნი, დარჩით ქალაქ იერუსალიმში, ვიდრე არ შეიმოსავთ ძალს არა ადამიანურს, არამედ ზეციურს. არ უთქვამს, ვიდრე არ „მიიღებთო“, არამედ: „ვიდრემდე შეიმოსოთო“, უჩვენა რა ამით, რომ სულით შეჭურვილნი, ყოველმხრივ იქნებიან დაცულნი. გაიყვანა ისინი ბეთანიამდე; ვფიქრობ, რომ ეს მოხდა თვით მეორმოცე დღეს (აღდგომიდან). ვინაიდან, რის შესახებაც ისინი მოკლედ საუბრობენ, შენ ისე უნდა გაიგო, რომ მრავალი დღის მანძილზე აღესრულება, ისევე როგორც თავად ლუკა ამბობს მოციქულთა საქმეში (1, 3), რომ უფალი ორმოცი დღის მანძილზე ეჩვენებოდა მოწაფეებს, ვინაიდან ის ხშირად ეჩვენებოდა მათ და ხშირადვე ტოვებდა. უფალმა „აკურთხა“ მოწაფეები, შესაძლოა იმიტომ, რომ  ძალა მიენიჭებინა მათთვის, რომელიც დაიფარავდა მათ სული წმინდის გარდამოსვლამდე, ან შესაძლოა ჩვენს დასამოძღვრადაც, რათა ჩვენ, როდესაც სადმე მივდივართ, ჩვენდამი დაქვემდებარებულნი მფარველობის ქვეშ დავტოვოთ კურთხევის მეშვეობით. „და აღვიდოდა ზეცად“. ელია „ცად ავიდა“ (4 მეფ. 2, 11), ვინაიდან ისე ჩანდა, რომ ის თითქოსდა ცად მაღლდებოდა; მაცხოვარი კი ამაღლდა „თვით ცაში წინამორბედად ყოველთა, რათა თავისი წმინდა ხორცით აწ ჩვენთვის წარუდგეს ღმერთს“ და დაჯდეს იგი მამის გვერდით (ებრ. 9, 24): და ახლა ჩვენი ბუნება ქრისტეში თაყვანის-იცემება ანგელოზთა ყველა ძალის მიერ. „და მოიქცეს იერუსალემდ სიხარულითა დიდითა. და იმყოფვოდეს ტაძარსა მას შინა მარადის“. შეხედე როგორი სიმამაცეა! ჯერ კიდევ არ მიუღიათ სული წმინდა, მაგრამ ცხოვრობენ სულიერად, ადრე სახლში იკეტებოდნენ, ახლა კი ცხოვრობენ მღვდელმთავართა შორის და არ ზრუნავენ არაფერ ამსოფლიურზე, არამედ მოიძულეს რა ყოველივე, მუდმივად ტაძარში იმყოფებიან, აქებენ და ადიდებენ ღმერთს. ოჰ, ჩვენც რომ შეგვძლებოდა, მივემსგავსებოდით რა მათ, მუდმივად წმინდად გვეცხოვრა, მაქებელთა და მადიდებლთ უფლისა ასეთი ცხოვრებით! ვინაიდან წმინდა და სათნო ცხოვრება არის დიდება და კურთხევა უფლისა, ვინაიდან მას შვენის ყოველი პატივი უკუნითი უკუნისამდე, ამინ.

თარგმნა მელანია შანავა-ვეფხვაძემ

2008 წ. თბილისი

AddThis Social Bookmark Button

ბოლოს განახლდა (FRIDAY, 03 NOVEMBER 2017 16:56)