თანახუცეს⁽²⁾ ტიმოთეს დიონისე ხუცესი საღვთო სახელთა შესახებ¹

თავი I

[რა არის სიტყვის მიზანი და რა არის საღვთო სახელთა შესახებ გადმოცემა]²

[5]1. ახლა კი, ჰოი ნეტარო, “საღვთისმეტყველო განწესებათა”³⁽³⁾ შემდეგ, როგორც საწვდომია, საღვთო სახელთა ახსნაზე გადავიდეთ. ხოლო ახლაც წინასწარგანსაზღვრული იყოს ჩვენთვის [წმინდა] ნასიტყვაობათა⁴ რჯულდება: შევეკრძალოთ⁵ ღვთის შესახებ თქმულთა ჭეშმარიტებას “არა ადამიანური სიბრძნის სარწმუნო სიტყვე[6]ბის მიერ”⁽⁴⁾, არამედ ღვთისმეტყველთა სულითაღძრული ძალის “გაცხადებით” (შდრ. I კორ. 2,4), რომლის გზითაც უთქმელთ და უცოდნელთ უთქმელად და უცოდნელად შევერთვებით ჩვენეული აზრისმიერი და გონისმიერი⁶ ძალისა და მოქმედების ერთობისამებრ.

1-50 თავები

თავი პირველი

რომ მიუწვდომელია ღვთაება და რომ არ გვმართებს ძიება და ფუჭად დაშვრომა იმათ შესახებ,
რაც არ გადმოუციათ ჩვენთვის წმინდა წინასწარმეტყველებს, მოციქულებსა და მახარებლებს

„ღმერთი არავის უხილავს არასოდეს. მხოლოდშობილმა ძემ, რომელიც არის მამის წიაღში, - მან გამოთქვა“ (იოან. 1,18). ამრიგად, უთქმელია და მიუწვდომელია ღვთაება, რადგან „ვერავინ შეიცნობს მამას, თუ არა ძე, ვერც - ძეს, თუ არა მამა“ (მათე 11,17); და წმინდა სულმაც ისევე იცის ის, რაც ღვთისაა, როგორც ადამიანის სულმა იცის ის, რაც მასშია.

პირველი და ნეტარი ბუნების შემდეგ არავის სცოდნია ოდესმე ღმერთი არა მხოლოდ კაცთაგან, არამედ, აგრეთვე, ზექვეყნიურ ძალთაგან და თვით, ვამბობ, ქერუბიმთა და სერაფიმთაგან, თუ არა მას, ვისაც თავად გამოუცხადა მან.

51-100 თავები

თავი ორმოცდამეთერთმეტე

ღმერთი-სიტყვის ერთი შედგენილი ჰიპოსტასის შესახებ

ვამბობთ, რომ ღმერთი-სიტყვის პიპოსტასი უჟამოდ და მარადიულად წინაარსებობდა როგორც მარტივი, შეუდგენელი, შეუქმნელი, უსხეულო, უხილავი, შეუხებელი, გარეშეუწერელი, ყოველივეს მქონე, რაც კი აქვს მამას, როგორც მისი თანაარსი, განყოფილი მამისეული ჰიპოსტასისგან შობის გვარით და მოთვისეობით, სისრულის მქონე და არაწამს განშორებული მამისეული ჰიპოსტასისგან.

მაგრამ უკანასკნელ დღეებში ეს სიტყვა, მამისეულ წიაღთაგან განდგომის გარეშე, გარეშეუწერლად, უთესლოდ და მიუწვდომლად დამკვიდრდა წმინდა ქალწულის მუცელში (ისე, როგორც თვით იცის) და თავისსავე წინასაუკუნო ჰიპოსტასში თავის თავს შეუგვამოვნა ხორცი წმინდა ქალწულისაგან.

ძმას, მონას ღმრთისას, პეტრეს სებასტიის
ეპისკოპოსს, გრიგოლი ეპისკოპოსი ნისიისა

სათნოებით გამორჩეულნი ფასიანი მონაგებით რომ ჯილდოვდებოდნენ, როგორც სოლომონი ამბობს, ნივთთა მთელი სამყარო მცირე აღმოჩნდებოდა იმისთვის, რომ შენს სათნოებას შესწორებოდა, რადგან სამადლობელი, ღირსი შენისა პატიოსნებისა საფასეთა ღირებულებას აღემატება. მაგრამ წმინდა პასექი ჩვეულებისამებრ ძღვენს ითხოვს, რომელსაც ვუძღვნით ამაღლებულ სულს შენსას, კაცო ღმრთისაო, თუმცაღა ძღვენი კნინია იმისათვის, რომ შენთვის მორთმევის ღირსი იყოს, მაგრამ არა უდარესი ძალისა ჩვენისა.

სიტყვა სულების მაცხოვნებელ თესლს შეიძლება შევადაროთ. მიწის მუშაკნი ჯერ ნიადაგს აფხვიერებენ, შემდეგ თესლს აგდებენ ხნულში და ჩვენც, თავდაპირველად სული უნდა განვიწმინდოთ სიბილწეთაგან, აღვამღლდეთ და განვემზადოთ ზეციური თესლის მისაღებად, ანუ ღვთის სიტყვის მოსასმენად. მიწა უსულო და უგრძნობი რამაა, თავისით ვერც გაფხვიერდება და ვერც თესლს აღმოაცენებს, თუ ადამიანებმა არ იშრომეს და არ შეამზადეს საამისოდ. ადამიანი კი თავად წარმოადგენს განსულიერებულ და გონიერ ნიადაგს, რომელიც მონანიების გზით უნდა გაფხვიერდეს და ციური თესლი მერმე ჩაეთესოს ხნულში. შევეცდები დავაზუსტო რისი თქმაც მსურს. სულის განწმენდის საწინდარი სინანულია; იოანე ნათლისმცემელის მიერი ნათლისღება სხვა არაფერია თუ არა ცოდვათა აღიარება, ვითარცა სახარებაში სწერია: “ნათელს-იღებდეს იორდანნესა შინა მისგან, და აღუარებდეს ცოდუათა მათთა” (მათ. 3,5).

[135]ერთი ღმერთი ყოველთა უწინარეს, ყოველთა ზედა, ყოველთა შინა, ყოველთა უზესთაეს. რომელსაც თაყვანსვცემთ და ვერწმუნებით მამაში, ძეში და სულიწმიდაში; ერთება სამებაში და სამება ერთებაში შეურეველად შეერთებული და განუყოფლად განყოფილი, ერთება თვით და სამება ყოვლისშემძლე, მამა დაუსაბამო, მაგრამ დაუსაბამო არა მარტოდენ როგორც უჟამო, არამედ, როგორც ყოვლითურთ უმიზეზო, ერთადერთი მიზეზი, ძირი და წყარო ძეში და სულიწმიდაში ხილული ღმრთეებისა, ერთადერთი წინადაუსაბამო მიზეზი ქმნილებებისა, არა ერთადერთი დამბადებელი, არამედ ერთადერთი მამა ერთი ძისა და გამომავლინებელი ერთი სულიწმიდისა, უმეტესი ძისა და სულისა, - უმეტესი, მარტოდენ, როგორც მიზეზი, სხვა მხრივ კი ყოვლითურთ მათი თანასწორი ღირსებით; მისი ერთი ძე – დაუსაბამო, როგორც უჟამო, არათუ საკუთრივ დაუსაბამო, რადგანაც დასაბამად, ძირად და წყაროდ აქვს მას მამა და მხოლოდ მამისაგან გამოვიდა იგი უწინარეს ყოველთა საუკუნეთა უსხეულოდ, უცვლელად, უვნებლად, შობითად, განუყოფლად; ღმერთი ღმერთისაგან; არათუ სხვა არის, როგორც ღმერთი და სხვა – როგორც ძე, არამედ მარადის არის იგი და მარადის არის ძე და ერთადერთი ძე, რომელიც მარადის ღმერთთან თანამყოფია შეურევლად.