Georgian (Georgia)English (United Kingdom)
141–143

საღვთო ნების გამოვლინების შესახებ. ადამიანის დაცემის მიზეზები

წმ. იუსტინე მარტვილის შემდეგ ჩვენ განვიხილავთ საღვთისმეტყველო სწავლებებს და არა იშვიათად ცრუ სწავლებებს, მისი ერთ-ერთი ყველაზე უფრო ცნობილი მოწაფის - ტატიანე სირიელისას.

ტატიანე სირიელის პიროვნება და შრომები კარგა ხანია დაინტერესებას იწვევს, რამდენადაც ამ შრომებში ღირსეული აპოლოგეტურ-საღვთისმეტყველო მარცვალიც და ნაპერწკალიც გაკრთება და ამავე დროს გაუკუღმართებული სწავლებანიც სახეზეა. თითქოს იუსტინე მარტვილის მოწაფეს უფრო მეტი მართებულობა უნდა ჰქონოდა სწავლებითი თვალსაზრისით, საღვთისმეტყველო კუთხით, მაგრამ ჩვენ არაერთგზის აღგვინიშნავს წინა საუბრებშიც და ამჯერადაც გავიმეორებთ, რომ მოძღვარ-მოწაფეობა, რაზეც საზოგადოდ დაფუძნებულია საეკლესიო სწავლებითი პროცესი, ისტორია, გადმოცემითი ტრადიცია, ყოველთვის არ გულისხმობს მოძღვრისა და მოწაფის ერთ სულიერებას, ერთსულობას.

ხშირია შემთხვევები როდესაც მოძღვარი მართლმადიდებლური უცთომელობის მწვერვალზეა, ღირსების ნიმუშია მისი სწავლებანი, მაგრამ მოწაფეთაგან ყველა ამავე უცთომელობას ვერ ინარჩუნებს და შესაბამისად ამ უკანასკნელის, ე.ი. არაღირსეული ანუ უღირსი მოწაფის მიერ ზეპირ ქადაგებებშიც და წერილობით შრომებშიც, მოძღვრისგან მართებულად გადმოცემული მოძღვრება დამახინჯებულია. ცხადია როდესაც პიროვნება ემოწაფება ვინმეს, მისი მოწაფეობა და საღვთისმეტყველო ზრდა მხოლოდ მოძღვრით არ განისაზღვრება, მოძღვარი ერთი ასპექტია, მაგრამ პიროვნება რომელიც სოფელში ჭეშმარიტებას ეძიებს, სხვადასხვა ასპექტით გამოვლენილ გაუკუღმართებებს აუცილებლად სულიერ წინააღმდეგობას უნდა უწევდეს, თორემ გაუკუღმართებანი, გადაცდომანი ჭეშმარიტი გზიდან, წუთისოფელში, რა თქმა უნდა, ყოველ ნაბიჯზეა მოსალოდნელი. ჩვენ კიდევ ერთხელ გვინდა გავიხსენოთ, ჩვენს მიერ ადრე გამოყენებული, ძალიან მკვეთრი და შთამბეჭდავი სიმბოლო წმ. სვიმეონ ახალი ღვთისმეტყველისა, X-XI ს-ის ამ ერთ-ერთი უდიდესი მოღვაწისა, რომელიც ჩვენ აღგვიწერს ჭეშმარიტებისკენ მავალი და ჭეშმარიტებისკენ მსრბოლი პიროვნების სიმბოლურ სახეს, ე.ი. სიმბოლურად რას შეგვიძლია შევადაროთ ამგვარი პიროვნების მდგომარეობა. იგი გვაუწყებს, რომ წარმოვიდგინოთ პიროვნება, ადამიანი, რომელიც ტყის პირას არის და რომელმაც უნდა განვლოს უზარმაზარი ტყე. ამ ტყის შუაგულში გადის მხოლოდ ვიწრო ბილიკი, ანუ იგივე “იწრო, საჭირველი გზა” (სახარებისეული სიტყვებით რომ დავახასიათოთ ეს ბილიკი), ტყის ორივე მხრიდან კი ყოველწამს მოსალოდნელია ნებისმიერი სახის ურჩხულის თავდასხმა მოგზაურზე, რომელმაც ეს ბილიკი უნდა განვლოს. საფრთხე  ყოველი ფეხის ნაბიჯზეა და ეს საფრთხე შეიძლება დამღუპველი აღმოჩნდეს ბილიკზე მავალი პიროვნებისთვის, თუკი ეს უკანასკნელი არ იქნება მთლიანად თვით მოზღუდული, გარე მოზღუდული, პირველ რიგში საუფლო, ბიბლიური მცნებებით. როგორც ეს თავის დროზე მოსე წინასწარმეტყველის შესახებ სწავლებისას წარმოაჩინა გრიგოლ ნოსელმა, რომელსაც ის კიდობანი რაშიც მოსე ჩასვეს, რომ ის მდინარეში არ დაღუპულიყო, წარმოუჩნდება მცნებათა სიმბოლოდ, რომ როგორც იმ კიდობანმა გადაარჩინა მოსე მდინარისგან, ასევე ამ ცხოვრების მდინარისგან, კიდობნისებრ, ფიცრებისებრ, მტკიცედ შეკრული რაღაც ნავთსაყუდელი, ანუ იგივე მცნებათა საფარველი და აბჯარი, დაგვიცავს ჩვენ. აი ამგვარი საფარველით აღჭურვილი პიროვნება, რომელსაც აბჯარი ასხმული აქვს, თავდასაცავი იარაღი ხელთ უპყრია, უდიდესი სიფრთხილით მსვლელობს წინ აღნიშნულ ბილიკზე, რომ უვნებლად გავიდეს მეორე ნაპირზე და გადალახოს ეს ტყე ამა ცხოვრების სიბნელისა და უკუღმართობისა. მართლაც ჩვენ თუ ჩვენს თავს წარმოვიდგენთ უკვე სიმბოლურად კი არა პირდაპირი მნიშვნელობით აი ამგვარი ტყის პირას, და აუცილებლად იმ პასუხისმგებლობის მქონედ შევიგრძნობთ თავს, რომ თუ ეს ტყე არ გადავლახეთ იმ ტყის ნაპირას დარჩენა თავისთავად სიკვდილის მომასწავებელია, იმიტომ, რომ მშობლიური ქალაქი მხოლოდ იმ ტყის შემდეგაა, და წინ მივისწრაფით რა სამშობლოსაკენ, ჩვენი მშობლიური ქალაქისკენ თუ სოფლისკენ, ადვილია და ძნელი არ იქნება წარმოვიდგინოთ თუ როგორი სირთულეები შეიძლება გველოდეს წინ ამ გაუვალი, უღრანი ტყის ვიწრო ბილიკზე წინსვლისას. ყოველგვარი სახის დაბრკოლებანი, რა თქმა უნდა, იქ თავს იჩენს. შესაბამისად წინასწარ თუ ჩვენ მზად არ ვართ, წინასწარ თუ მტკიცედ არ ვართ მოგზაურობისთვის მომზადებულნი, თავისთავად ცხადია, დამღუპველი თავდასხმები, როგორც მარცხნიდან ასევე მარჯვნიდან, ყოველწამს ჩვენი საბოლოო დაღუპვით შეიძლება დასრულდეს.

აი ასე წარმოუჩნდება წმ. სვიმეონ ახალ ღვთისმეტყველს ჭეშმარიტებისკენ მავალი ადამიანის მდგომარეობა ამქვეყნად და შესაბამისად ჩვენთვის გასაკვირი არ უნდა იყოს თუ რატომ ხდება, რომ ბევრი ადამიანი, რომელიც გულწრფელად იწყებს ჭეშმარიტების ძიებას და მთელი თავისი სულიერი ნდომით, მისწრაფებით და სურვილით, ჭეშმარიტების მოხელთებას, შეძენას განიზრახავს და სხვა არაფერი გზის დასაწყისში მისი მამოძრავებელი არ არის, აი ასეთი პიროვნება ხშირ შემთხვევაში სამწუხაროდ არათუ ბოლომდე ვერ გაივლის გზას და ვერ ეზიარება ჭეშმარიტებას, არამედ შესაძლოა თვით გზის დასაწყისშიც კი მას დამღუპველი რამ ცდომილება შეხვდეს. თუმცა ამ შემთხვევაში, ე.ი. ამ გზაზე, ამ ბილიკზე, რომელიც უღრან ტყეში გადის, თვით ბოლო წამსაც კი, სანამ ამ ტყიდან მთლიანად არ გავაბიჯებთ, სავსებით შესაძლებელია, თუ ყურადღება და სულიერი სიფხიზლე მოდუნდება, რომ პიროვნება დაიღუპოს, რადგანაც თითქოსდა გზის უდიდესი ნაწილი მისგან გავლილია, მცირე აქვს გასავლელი და სწორედ ეს სიმცირე გზისა ხშირ შემთხვევაში პიროვნებას სიფხიზლეს უკარგავს, ხოლო მტერი კი ამ დროს დაუძინებელია, არასოდეს არ იძინებს, რამდენადაც განცოფებულად, გაშმაგებულად, მყვირალი ლომივით (როგორც ეს ბიბლიური სიმბოლო გახლავთ) ხმა ჰყოფს (გაჰყვირის) და ეძიებს სისხლს, ეძიებს მსხვერპლს, რომ მიიტაცოს იგი. ამიტომ ამბობს წმ. გრიგოლ ღვთისმეტყველი თავს ერთ უაღრესად მნიშვნელოვან შრომაში, რომელიც ლექსითი სახისაა და რომელსაც ძველ ქართულად ეწოდება “ასეული იამბიკონი”, ამბობს, რომ როდესაც გემი ზღვაზე წარმატებით მიიწევს წინ, აი ამ წარმატებულმა წინსვლამ და მოგზაურობის წარმატებულმა ნაბიჯებმა არ უნდა მოადუნოს მეზღვაურთა და საჭის მპყრობელის სიფხიზლე, რადგან “ნავთსაყუდელსაცა შინა არა იშვით (არა იშვიათად) მიხილავს დანთქმაი ნავისაი”, რომ ნავთსაყუდელში შესვლაც კი არაა საბოლოო წერტილი მგზავრობისა, ვიდრე ხმელეთზე არ გადავალთ, უშიშროებისა და საღვთო მადლის და სულიერი განბრძნობილობის ხმელეთზე. ვიდრე პიროვნება ამ ხმელეთზე არ დადგამს ნაბიჯს, მას არ შეუძლია თქვას, რომ მგზავრობა დასრულდა, იმიტომ, რომ თვით ნავთსაყუდელშიც კი შესაძლებელია გემის დანთქმა ზღვაში, თუკი სიფრთხილე არ იქნება გამოვლენილი.

ჩვენ ამ სიმბოლოებს იმიტომ მოვუხმობთ და ვრცლად იმიტომ ვსაუბრობთ მათზე, რომ პრობლემა სახეზეა და ამ პრობლემის განმარტება ხშირ შემთხვევაში ნაკლებ დამარწმუნებლობას უქმნის იმათ, რომლებიც კითხვას გვისვამენ ჩვენ იმის შესახებ თუ რატომ მოიმარჯვა ეკლესიამ ყველაზე უფრო უკიდურესი სასჯელი იმ პირთა მიმართ, რომლებსაც მთელი გულით უნდოდათ ჭეშმარიტების მოპოვება, ე.ი. რატომ შეაჩვენა და ანათემირებულჰყო ეკლესიამ ბევრი ისეთი პირი, რომლებიც მართლაც ვიცით, რომ გულწრფელად ეძიებდნენ ჭეშმარიტებას. ანდა ეკლესიურ ანათემასაც რომ ამ შემთხვევაში  პირველხარისხოვანი ყურადღება არ დავუთმოთ, საზოგადოდ რატომ მოხდა, რომ ასეთი პიროვნებანი გაუკუღმართდნენ და ჭეშმარიტ ხვედრს ვერ ეწივნენ. იგულისხმება არა მხოლოდ ტატიანე სირიელი, რომელსაც, მისივე შრომებიდან აშკარად გამოვლენილი განწყობილებით, მართლაც სურდა დასაწყისშიც ძიებისა ჭეშმარიტების მოპოვება და შემეცნება, არამედ სხვა მოღვაწეებიც, რომლებიც შედარებით უფრო მეტად შეიძლება იყვნენ ცნობილნი, თუნდაც ორიგენე, თავის დროზე მართლაც სახელგანთქმული, თავისი ბავშვობითა და ახალგაზრდობით ყველასგან მისაბაძი, ქრისტიანული ცხოვრების და სათნოებითი მოღვაწეობის ერთ-ერთი უბადლო ნიმუში, სანამ ის გარკვეულ შეცდომებს ჩაიდენდა, ან თუნდაც უფრო მოგვიანებით დიდიმე ბრმა (IV), ერთ-ერთი უდიდესი ღვთისმეტყველი ცალკეულ საკითხებში, რომლის ერთ-ერთი შრომა ჩვენ გვიხსენებია კიდეც, ყოვლადწმინდა სამების შესახებ, სადაც ეს ურთულესი დოგმატი უაღრესად დამარწმუნებლად, უაღრესად მართებულად და მართლმადიდებლურად არის გადმოცემული. ანდა კიდევ ევაგრე პონტოელი, ფაქტობრივად ასკეტური ღვთისმეტყველების ფუძემდებელი, რომლის საკუთრივ ასკეტური შრომები სხვადასხვა ენაზე და მათ შორის ძველ ქართულ ენაზეც შემონახული გახლავთ, მაგრამ ეს პიროვნებაც ანათემირებულია. ან კიდევ უფრო სახელგანთქმული დიოდორე ტარსელი, წმ. იოანე ოქროპირის მოძღვარი და მასწავლებელი, ვინც აღზარდა იოანე და ვისაც II მსოფლიო კრების შემდეგ, იმპერატორ თეოდოსი დიდის ანალებში, უწყებებში, მართლმადიდებლობის ბურჯი ეწოდება, რა პატივითაც აღესრულა კიდეც, მაგრამ შემდეგ V მსოფლიო კრებაზე (553 წ) ის ასევე შეაჩვენა ეკლესიამ. ასევე მისი მოწაფე და წმ. იოანე ოქროპირის თანამოწაფე თეოდორე მოფსუესტიელი, უაღრესად სახელგანთქმული თავისი დროისა, უდიდესი ავტორიტეტის მქონე, როგორც მართლმადიდებელი მოძღვარი, და მრავალი სხვა.

დიდი სიკეთე მოღვაწეობისა, განსაკუთრებული ნიჭიერება, ზოგჯერ მადლმოსილებაც, მართლმადიდებლური უცთომელობა და შეუვალობა, ზოგჯერ ღვთისმეტყველებისაც, ამ ჩვენგან დასახელებულ პირებს, ძიების დასაწყისში, ანდა ძიების შუალედურ მდგომარეობაშიც კი, ზოგჯერ დასასრულამდე მისულ ეპოქაშიც კი მათი ცხოვრებისა და მოღვაწეობისა, გამოარჩევდა სხვა პირებისგან, მაგრამ მაინც მოხდა მათი დაცემა და ცთომილებაში ჩავარდნა. რატომ ხდება ეს მოვლენა?

რამდენადაც ჩვენ ამ შემთხვევაში ტატიანე სირიელს ვეხებით, მასთან დაკავშირებითაც პასუხის გაცემის აუცილებლობა ვფიქრობთ სახეზეა, თუმცა მსმენელისთვის და ნებისმიერი დაინტერესებული პირისთვის შინაგანად რაღაც გარკვეული პასუხი შეიძლება არსებობდეს კიდეც. ჩვენ კვლავ იმას დავუბრუნდებით რაც ვთქვით, რომ ჭეშმარიტების ძიება ურთულესი საქმეა, დიდი სამოღვაწეო და საასპარეზო უბანი და მოედანია (ძველ ქართულად სტადიონი. თანამედროვე ბერძნული სიტყვა სტადიონი ძველ ქართულად სულიერი ასპარეზობის ადგილს ეწოდებოდა, საასპარეზო ადგილს და ჩვენ დღეს შეგვიძლია მოვიხმოთ ეს ტერმინი, როგორც საასპარეზო ადგილი). რატომაა, რომ ეკლესიის მამები ჭეშმარიტების შემეცნებას სწორედ ასპარეზობას ადარებენ, რომელი ასპარეზობაც გახლავთ სამკვდრო-სასიცოცხლო. ძველ ქართული ტერმინი სამკვდრო-სასიცოცხლო ყველაზე უკეთ წარმოაჩენს და გამოსახავს იმ მდგომარეობას, რაც ჭეშმარიტებას მიდევნებულ, ჭეშმარიტების კვალზე დამდგარ ქრისტიანს, ჯერ კიდევ ხორცში და ამ სოფლად მყოფს, წინ უდგას. მთელი მისი ცხოვრება სამკვდრო-სასიცოცხლო ბრძოლაა, სამკვდრო-სასიცოცხლო იმიტომ, რომ თუ ამ ბრძოლაში ის გაიმარჯვებს ცოცხალი დარჩება ანუ ცხონდება, ხოლო თუკი ვერ გაიმარჯვებს მოკვდება, შუალედი არ არსებობს, ან წარწყმედა ან ცხონება, ესაა ამ ბრძოლის ჟამს ორი სახის შედეგი. თუ არ მოუძლურდება ღვაწლში პიროვნება, არ მოუძლურდება ასპარეზობაში და შემმართებელი და ახოვანი სულიერი მხედარი იქნება ჭეშმარიტებისა, უფლის შეწევნით ის უეჭველად გაიმარჯვებს. უფლის შეწევნა ყველა მხედარზეა, ყველა მოასპარეზეზეა, მაგრამ მხოლოდ უფლის შეწევნით რომ საკმარისი ყოფილიყო მტრის დამარცხება, მაშინ ჩვენს პირად ნებას არავითარი მნიშვნელობა არ ექნებოდა. და როდესაც ხშირად ისმის საკითხი იმის შესახებ თუ რატომ დაუშვა ღმერთმა ზემოთ დასახელებული და მათი მსგავსი პიროვნებების ცდომილებაში ჩავარდნა, პასუხი ცალსახაა, რომ ღმერთს არავისი ცდომილებაში ჩავარდნა არასოდეს არ დაუშვია და დღესაც და ყოველთვის უნდა გვახსოვდეს  ჩვენი ყოფის და შემეცნების განმსაზღვრელი სიტყვები რაც თვით ეკლესიის მამებთანაც არაერთგზისაა ციტირებული, რომ “კურთხეულ არს ღმერთი, რომელსა ყოველთა კაცთა უნებს (ნებავს) ცხონებაი და მეცნიერებასა ჭეშმარიტებისა მისვლაი”. აი ესაა საღვთო ნება, ერთადერთი და შეუვალი ნება, რომ ყველა ადამიანი ცხონდეს და ყველა მათგანი ჭეშმარიტებას შეერთდეს. მაგრამ მხოლოდ უფლის ნება რომ ყოფილიყო გადამწყვეტი ბრძოლისთვის და ჩვენს პირად ნებას არავითარი მნიშვნელობა არ ჰქონოდა, ეს იქნებოდა ბოროტების დაძლევა ჩვენი ნებისა და ჩვენი თანამონაწილეობის გარეშე და არავითარი ღირსება, რა თქმა უნდა, ამ გამარჯვებაში ჩვენი არ იქნებოდა, არავითარი პატივი ამის შემდეგად არ უნდა გვბოძებოდა ღვთისგან. მაგრამ ყველაზე უფრო ღირსეული რაც ადამიანშია, ანუ თავისუფალი ნება, სწორედ ამ ასპარეზობის ჟამს იკვეთება, გამოიწვრთნება და გაასხივოსნებს ადამიანს, თუ ამ ნებას ბოლომდე შერჩება იმის შინაგანი ძალმოსილება და ძალისხმევა, რომ საღვთო ნებას უერთგულოს, რომელიც, კვლავ აღვნიშნავთ, არის უცვალებელი, ერთი და იგივე და ერთადერთი, რომ ყველა ადამიანი ცხონდეს, მხოლოდ ცხონება სუფევდეს და არავინ წარწყმდეს. მაგრამ ჩვენ თუ ჩვენივე ნებით არ ვუერთგულეთ საღვთო ნებას და მისი ღმრთული შეწევნა ჩვენდამი ჩვენსავე ნებაში საქმედ არ წარმოვაჩინეთ, რა თქმა უნდა, მხოლოდ ღვთის ნებით რომ ეს აღსრულებულიყო, ვერავითარ ღირსებას ჩვენ ვერ განვიკუთვნებდით. ჩვენ თავის დროზე ამასთან დაკავშირებით გვქონდა მსჯელობა და კვლავ აღვნიშნავთ, რომ  მხოლოდ ღვთის ნებით ბოროტების დაძლევა, ჩვენი ნების გარეშე, ჩვენი ნების გაუქმებას ნიშნავს, ნების გარეშე კი აღარ ვიქნებით ის ქმნილება როგორადაც ღმერთმა შეგვქმნა, ხატად და მსგავსად მისა ანუ შეგვქმნა  თავისუფალი ნებით და მოაზროვნეობით. არაფერი იმაზე დიდი ღირსებისა არ არის, რაც არის თავისუფალი ნება და მოაზროვნეობა, ეს ორი განუყოფელი და ერთ მთლიანი თვისება. ეს ორი თვისება ერთმთლიანია რადგან სადაც არ არის მოაზროვნეობა იქ არ არის თავისუფალი ნება და სადაც არ არის თავისუფალი ნება იქ ადგილი არა აქვს, რა თქმა უნდა, აზროვნებასა და გონებას. ამიტომ ეს ორი, ერთი შეხედვით სხვადასხვა, თვისება არსებითად ერთმთლიანია, ესაა ღვთის ბუნების ყველაზე უფრო ნიშანდობლივი თვისება და თუკი ჩვენ ხატად და მსგავსად ღვთისა შევიქმენით, ამ თვისების გარეშე ჩვენი შექმნა წარმოუდგენელია. ყველაზე ძვირფასი, ყველაზე ღმრთული (ესაა ძველი ქართული ტერმინი, რომელსაც რუსთველიც იყენებს) ანუ ყველაზე მეტად საღმრთო, ყველაზე მეტად ღმერთმყოფელი თვისება ჩვენი, ქმნილებებისა, ანუ ღმერთთან ყველაზე უფრო მიმამსგავსებელი თავისუფალი ნება არსად, არცერთ შემთხვევაში ღვთისგან არასოდეს არ უქმდება ჩვენში, რადგან თუ ეს თვისება გაუქმდება, მაშინ კაცობრიობა, როგორც ქმნილება ღვთისა, ასევე უნდა გაუქმდეს. ის სხვა ქმნილება უნდა იყოს, ის უნდა იყოს უაზროვნო, თავისუფალი ნების გარეშე, ისევე როგორც არიან დავუშვათ პირუტყვები, მცენარეული ქმნილებანი და უსულო ნივთები. ასე რომ როდესაც ღვთის ნება არ აღსრულდება ზოგიერთი ადამიანის პირად მოღვაწეობაში, რის შედეგადაც ეს ადამიანი ეცემა, ღვთის ნება კი, კვლავ აღვნიშნავთ, ყველას ცხონებაა, ამ შემთხვევაში ღვთის ნების უძლურება კი არ წარმოჩნდება, არამედ წარმოჩნდება ჩვენი ნებისა და ჩვენი საღვთო ნებისადმი ერთგულების უძლურება. სწორედ საღვთო ნებისადმი ერთგულებაში მოუძლურების გამო ეცემა პიროვნება, თორემ საკუთრივ საღვთო ნება ყოვლის შემძლეა, ყოვლად თანამოქმედი და შემწეა ნებისმიერ გასაჭირში. მაგრამ ჩვენ თუ ჩვენივე თავი განვაშორეთ მის საღვთო მფარველობას, მის შემწეობას და დავმორჩილდით უკეთურებას ჩვენივე ნებითა და შეგნებით და მოგვწონს ეს დამორჩილება, რა თქმა უნდა, საღვთო ნება ჩვენ აღარ გვაცხოვნებს. არა იმიტომ, რომ მისი თვისება შეიცვალა და საღვთო ნება აღარ არის ყველას ცხონების მოწადინე, წინააღმდეგ შემთხვევაში, კვლავ აღვნიშნავთ, პირველი და უმთავრესი შეიმუსრებოდა ჩვენში, ჩვენი პირადი ნება. თუ ჩვენი პირადი ნება წარწყმედისკენაა მიდრეკილი, რა თქმა უნდა, წარწყმედა სახეზეა.

მაგრამ განმარტების აუცილებლობის საკითხი მხოლოდ ამასთან დაკავშირებით არ იჩენს თავს, არამედ მეორე და არანკლებ საფუძვლიანი და მნიშვნელოვანი მხარეც არსებობს, ეს გახლავთ შემდეგი: ღვთის ნება უეჭველად ყოვლად ძლიერია, რომელსაც თვალის დახამხამებაში (ძველ ქართულად წამის-ყოფაში) შეუძლია ბოროტებისა და ბოროტი მიდრეკილებების მთლიანობაში შემუსვრა და ადამიანის გამოხსნა უკეთურების ტყვეობისგან. მაგრამ ღვთის ნება მხოლოდ ერთი თვისებით არაა შემკული, მხოლოდ ერთი თვისება არა აქვს მას, არამედ საღვთო არსება, როგორც ყოვლად მარტივი, ყველა იმ თვისებას, რასაც ჩვენ ჩვენი კაცობრივი გონებით ცალ-ცალკე წარმოვაჩენთ, ეს ყოვლად მარტივი, ზე არსი ბუნება ერთმთლიანად და ურთიერთგანუყოფლად შეიცავს. რა არის ეს სხვა თვისება? სხვა თვისება გახლავთ ის, რომ საღვთო ნება, რომელიც ყოვლად ძლიერია, ამავე დროს გახლავთ ყოვლად სამართლიანი. ყოვლად სამართლიანობა ნიშნავს იმას, რომ თუ პიროვნება თავისი ნებით ეცემა, მისი მძლავრებითად გამოტაცება უკეთურებისგან არასოდეს არ ხდება. თავის დროზეც, პირველ შეცოდების ჟამსაც ადამიანებს უკეთურმა ძალამ შესთავაზა დაცემა, ნებაყოფლობითი იყო ამ შემთხვევაში ადამიანისგან დაცემა და მძლავრებითად უკეთურებას ადამიანი არ მიუტაცია, ადამიანი თავისივე ნებით გადავიდა, დაჰმორჩილდა გველისგან, უკეთური ძალისგან, ეშმაკისგან შეგონებულ სიცრუეს და თავისივე ნებით, რა თქმა უნდა, იგი შეუდგა უკეთურებას, ღვთის გარეგან გზას. ეშმაკს ის მძლავრებით არ მიუტაცია და ვერც მიიტაცებდა, რადგან ყოვლადძლიერი მეუფის ქმნილებითი და მადლისმიერი ძე ვერანაირად ვერ იქნებოდა მიტაცებული სხვა ქმნილებისგან, თანაც გაუკუღმართებულისგან. ასე რომ გაუკუღმართებულმა ქმნილებამ საცდური შესთავაზა პირველ ადამიანებს, ჩვენს პირველ მშობლებს, რომელთაც ეს საცთური ნებაყოფლობით მიიღეს. როდესაც გამოხსნის ჟამი დგება, ასევე უფლისგანაც ყოვლადსამართლიანობიდან გამომდინარე, არ ხდება მძლავრებითად გამოტაცება დაცემული ადამიანისა უკეთურების ბორკილებისგან და იმ უკეთური ძალისგან. ეს რომ მძლავრებითად აღსრულებულიყო, უკეთურებას საბაბი ექნებოდა იმის თქმისა, რომ ადამიანი მისკენაა მიდრეკილი, მისი ერთგულება უნდა, მას თვით არავითარი ძალმომრეობა არ გამოუყენებია თავის დროზე, ხოლო უფალმა მძლავრებითად გამოსტაცა იგი მას. საბაბი თავის მართლებისა ამ შემთხვევაში, როგორც ამას ჯერ კიდევ კაბადოკიელი მამები და მოგვიანებით უფრო გავრცობილად სევერიანე გაბალონელი გადმოგვცემს, თუნდაც ლოგიკური მსჯელობის საფუძველზე სრულიად აშკარაა, ხოლო ჩვენ ვიცით, რომ ჭეშმარიტება და ჭეშმარიტების მეუფე, უფალი, არათუ რაიმე თავშესაფარს და დასაყრდენს არ უტოვებს ამ ქვეყნად სიცურესა და უკეთურებას, არამედ განზრახ მოფიქრებულ, მზაკვრულად მოფიქრებულ საბაბსაც კი არასოდეს უტოვებს მას, ე.ი. ყოველგვარად, ყოვლითურთ, ნებისმიერი თავის მართლებისგან უკეთურება გაშიშვლებულია და განძარცვულია ღვთის მოქმედების შედეგად. სხვათაშორის ჩვენ ადრეც ვიხსენებდით და ეხლაც აღვნიშნავთ თუ რატომ მოხდა მაგალითად მათეს სახარების დაწერა, გარდა ბერძნულისა, ებრაულ ენაზეც (მთელი ახალი აღთქმა მოგეხსენებათ ბერძნულად დაიწერა), ეს მოხდა სწორედ იმიტომ, რომ (როგორც ამას ეკლესიის მამები განგვიმარტავენ) იუდეველებს არ ჰქონოდათ საბაბი თავის მართლებისა. რა თქმა უნდა, მათეს სახარება ებრაულად რომ არ დაწერილიყო, ანდა მეტიც რომ ვთქვათ ყველაფერი რომ ებრაულად დაწერილიყო, ებრაელები მაინც ისევე წარწყმდებოდნენ როგორც წარწყმდენენ, რადგან ისინი შეგნებულად მიეცნენ წარწყმედას, მაგრამ მათეს სახარება რომ ებრაულად არ დაწერილიყო, მათ ექნებოდათ საბაბი თავის მართლებისა, რომ ჩვენ არ გვეუწყა ჭეშმარიტება, ახალი აღთქმის სიტყვა და რა ჩვენი ბრალია თუ უკეთურებაში დავრჩითო. ასე რომ ეუწყათ მათ ჭეშმარიტება და მათ კი არ მიიღის იგი, და ეს ჭეშმარიტება მათ ეუწყათ არა იმიტომ, რომ ღმერთმა წინასწარ არ იცოდა, რომ ისინი არ მიიღებდნენ მათეს სახარებას, რა თქმა უნდა, ეს უფალმა წინდაწინ უწყოდა, რომ თუნდაც მთელი ახალი აღთქმა ებრაულად დაწერილიყო ისინი ამას მაინც არ მიიღებდნენ, მაგრამ მიუხედავად ამ წინასწარ ცოდნისა უფალმა მაინც დაუშვა რომ მათეს სახარება ებრაულად დაწერილიყო. თავისი შედეგით ეს ფუჭია, რა თქმა უნდა, რადგან მათეს სახარებას ებრაელი ერის მოქცევა ჭეშმარიტებაზე არ გამოუწვევია, მაგრამ არსით ის არის ყოვლად საღვთო დანიშნულებისა, რადგან ბოროტებასა და ამ შემთხვევაში ებრაელთა გაუკუღმართებას, თავის მართლების საბაბიც მოესპო, ხოლო უფლის სამსჯავროზე არა დავუშვათ გულწრფელი თავის მართლება ბოროტებისგან, არამედ თავის მართლების საბაბიც კი აღმოფხვრილია, არანაირად, არსად ადგილი არ რჩება უკეთურებას, რომ მან თავი იმართლოს. იგივე ხდება ამ ქვეყნად ყველა იმ პიროვნების ცხოვრებაში, რომელიც ეცემა, ხოლო შეკითხვა და სავსებით გასაგები და თავისთავად სწორი გულისტკივილი, იმიტომ, რომ ეს კაცთმოყვარებითი გულისტკივილია,  იმასთან დაკავშირებით თუ რატომ დაეცნენ ერთ დროს საჩინო და გამორჩეული პირები, რატომ დაუშვა ღმერთმა მათი დაცემა, აი ეს ყველაფერი სწორედ ამ კუთხით განიმარტება, რომ ერთი მხრივ დაცემა არის მხოლოდ მათი ნებაყოფლობიდან გამომდინარე, უფალს არ დაუშვია მათი დაცემა, უფალი უშვებს მხოლოდ მათ ცხონებას, მაგრამ მათივე ნებას მიყოლილნი ისინი, შეგნებულად ამრჩეველნი უკეთურებისა, გახდნენ დაცემის თანაზიარნი.

141–ე რადიო საუბარი ქრისტიანული ლიტერატურის შესახებ

ზეპირი საუბრის წერილობითი ვერსია სპეციალური დამუშავების გარეშე

აუდიო ვერსია იხ: https://www.youtube.com/watch?v=7wQ_coF9zJI

 

საღვთო ნებისა და ეშმაკეული ნების შესახებ. ადამიანის დაცემის მიზეზები (გაგრძელება)

ჩვენს წინა საუბარში განვიხილავდით ჩვენი აზრით ერთ-ერთ მტკივნეულ და არცთუ ადვილად განსამარტავ პრობლემას, იმასთან დაკავშირებით თუ რატომ ხდება ცალკეულ, დასაწყისში სარწმუნოებრივი თვალსაზრისით უაღრესად ღირსეული ნაბიჯების გადამდგმელ, პირთა შემდგომში დაცემა, დაცილება ჭეშმარიტებისგან და წარწყმედის გზაზე დადგომა. ჩვენ ამ პრობლემას შევეხეთ ტატიანე სირიელთან დაკავშირებით, რომლის მოღვაწეობის განხილვაც ქრონოლოგიურად წმ. იუსტინე მარტვილის მოღვაწეობას მოსდევს და რამდენადაც ერთ-ერთი პირველი გამოკვეთილი საეკლესიო ავტორი, რომელიც კეთილად დაწყებული მოღვაწეობის შემდგომ ცდომილებაში ჩავარდა და ცდომილების მოთავე გახდა, მის მოღვაწეობასთან დაკავშირებით საჭიროდ ვცანით, რომ ეს საკითხი განგვემარტა ეკლესიის მამათა სწავლების მიხედვით, რადგანაც ამავე საკითხს ჩვენ ხშირად შევხვდებით შემდეგშიც.

წინა საუბარში დავასახელეთ კიდეც ის პირები, რომელთა შესახებაც დღესაც არაერთგზის და არა იშვიათად გაისმის სხვათა და სხვათაგან ამგვარი ბრალდებანი ეკლესიის მიმართ, ღვთის მიმართ, თუ რატომ მოხდა ეკლესიისგან მათი ანათემირება, ანდა რატომ დაუშვა ღმერთმა მათი ცდომილებაში ჩავარდნა. აღვნიშნავდით, რომ საღვთო ნება მხოლოდ ცხონებისკენაა მოსწრაფე, იგი მთელი გონიერი ქმნილების ბუნებითად მაცხოვნებელია და ცალკეულ პირთა ცხონებისკენ მომწოდებელი, მხოლოდ ცხონებაა საღვთო ნება, ამისკენ წინამძღვრობა გახლავთ იგი და სხვა არანაირი სახე გამოვლენისა იმ უზენაეს ნებას არასოდეს არ ჰქონია, არა აქვს და არც ექნება. შესაბამისად ამა თუ იმ პირის დაცემა არანაირად არ უკავშირდება საღვთო ნებას, არანაირად არ უკავშირდება ღვთისგან დაშვებას ვინმეს დაცემისას. ყველა ქმნილება, იქნება ეს ანგელოზური თუ ადამიანური, ეცემა აუცილებლად საკუთარი, პირადი არჩევანის შედეგად, სამუშაო ტერმინი რომ გამოვიყენოთ, პიროვნული ნებით. სამუშაო ტერმინად იმიტომ ვამბობთ, რომ ზოგადად ნება, ნებელობა ეს ბუნების თვისებაა, მაგრამ ამავე დროს ეკლესიის მამები არჩევანის და ნებელობითი მოღვაწეობის ნაყოფის მნიშვნელობით, საკუთრივ ტერმინ ნებას პიროვნული გაგებითაც მოუხმობენ, “ტო ჰიპოსტატიკონ თელემა” ანუ ჰიპოსტასური ნება (ეს ტერმინი ჩვენ გვხვდება თუნდაც წმ. მაქსიმე აღმსარებელთან, კირილე ალექსანდრიელთან და სხვა). პიროვნული ანუ ჰიპოსტასური ნება სწორედ ამ გაგებით არის გამოყენებული ეკლესიის მამებთან, როგორც პირადი არჩევანის გეზი, მიმართულება და ნაყოფი, რა ავირჩიეთ ჩვენ და რა მივიღეთ შედეგად. აი ეს პიროვნული ნება ანუ, თუ უფრო ზუსტი და ტერმინოლოგიურად ერთმნიშვნელოვანი მცნებით ვისარგებლებთ, არჩევანი, ძველ ქართულად წინააღრჩევა (ბერძნ. პროაირესის), გახლავთ ყოველთვის, თუ სადმე ღირსების მოპოვება ხდება ამ ღირსების საფუძველი, მაგრამ თუ სადმე უღირსებისკენ გადახრა ხდება იქაც მისი საფუძველი. ბუნებაში არასოდეს არავითარი ცდომილება თავისთავად არ ძევს, მაგრამ ბუნებაში შეიძლება შევიდეს ცდომილება ჩვენი პირადი არჩევანის შედეგად, ჩვენი პიროვნული ნების შედეგად. პიროვნული ნება არის საფუძველი ზეციურ ანგელოზთა მარადიული და მარადიულად მზარდი განღმრთობისა, უფრო და უფრო აღმატებადი და გაძლიერებადი განღმრთობისა, ისევე როგორც ადამიანთა შორისაც მარადიული წინსვლისა და წარმატებისა ღვთიურობისაკენ და მათი ცხონების საფუძველი. მაგრამ იგივე პირადი ნება გახდა თავის დროზე ანგელოზთა შორის, ერთ-ერთი ანგელოზური ძალის და მისდამი შეგნებულად მიმხრობილი სხვა ანგელოზური ძალების დაცემისა, ისევე როგორც ადამიანთა შორისაც პირველ მშობელთა დაცემაც ასევე პიროვნული არჩევანით მოხდა. წინა საუბარში ჩვენ აღვნიშნავდით, რომ რამდენადაც ჩვენი დაცემა ეშმაკს მძლავრებით არ განუხორციელებია და ადამიანი საკუთარი პიროვნული ნებით მიდრკა დაცემისკენ, გამოხსნაც მსგავსივე უნდა იყოს ყოვლადსამართლიანობიდან გამომდინარე. უფალი როგორც ყოვლადსამართლიანი, რა თქმა უნდა, ნებაყოფლობით დაცემულს აუცილებლად ნებაყოფლობითი გამოხსნის საფუძველს უქმნის და მძლავრებითად არ გამოიტაცებს მას უკეთურებისგან. თუმცა აქვე აღსანიშნავია ისიც, რომ ეშმაკისეული ნამოქმედარი, როდესაც მან მძლავრებითად კი არ მიიტაცა პირველმშობელი, არამედ მის ნებაყოფლობით არჩევანზე იმოქმედა და შესთავაზა მხოლოდ დაცემა და ამ დაცემას მიყვნენ ადამიანები, ამის ანტიპარალელიზმით უფალმაც ცხონება შემოგვთავაზა, კაცობრივ ბუნებას გაუხსნა ბჭე ანუ კარიბჭე ცხონებისა და ყველა ჩვენთაგანს პიროვნულად აქვს უკვე საშუალება ცხონებისა, ანუ შემოთავაზებულია ცხონება და საღვთო ნება ჩვენი მარადიული მოსწრაფეა ცხონებისკენ, მაგრამ ჩვენც უნდა ვინებოთ ეს. აი ეს ორი თითქოსდა ნებელობითი ქმედება, რომ ეშმაკეულმა ნებამაც მძლავრების გარეშე მიიტაცა ადამიანი და საღვთო ნებამაც მძლავრების გარეშე გამოიხსნა ადამიანი, აი ეს თითქოსდა თავის გამოვლენაში ერთიდაიგივე სახის ნებელობითობა, რა თქმა უნდა, ერთიდაიგივე არ გახლავთ. ეშმაკეული ქმედება, როდესაც მან შესთავაზა ადამიანს ცოდვით დაცემა, მაგრამ მძლავრებითად არ მიუტაცია ის ცოდვისკენ, იმის გამო კი არ იმოქმედებოდა, რომ ეშმაკი მძლავრებითობას, ტირანიულობას განუდგა, არამედ იმის გამო, რომ მას იმ მომენტში სხვა საშუალება არ ჰქონდა ადამიანის ცდუნებისა. ის მძლავრებით ვერ მიიტაცებდა ადამიანს, იმიტომ, რომ კვლავ აღვნიშნავთ, ყოვლად ძლიერი მეუფე, მამა, მშობელი, ჰყავდა მას (ადამიანს) მფარველად, ანუ მძლავრებითად ეს ყოვლად შეუძლებელი იყო იმ მომენტში, როდესაც ღმერთს ეშვილებოდა და მისდამი ძედ დადებული (ძეობილი) იყო ადამიანი. რა თქმა უნდა, მამას, რომელსაც ყოვლად ძლიერება აქვს, ძეს ვერავინ ვერ წაართმევს მძლავრებითად, მაგრამ ძე შეიძლება შეაცდინონ. ყველაზე უფრო ძლიერი ამ ქვეყნად, ყველაზე უფრო ძლიერი ხელმწიფის ძეც, რა თქმა უნდა, რაღაც მიმზიდველმა საცთურმა შეიძლება აცთუნოს, იმიტომ, რომ ცდუნება პიროვნულ ნებაზეა აქცენტირებული, ხოლო ღირსეული მშობელი თავის შვილს პიროვნულ ნებას არასოდეს არ უზღუდავს. ამიტომაა, რომ ეშმაკეულმა ქმედებამაც აქცენტი ადამიანის ცოდვით დასაცემად სწორედ მის პიროვნულ ნებაზე, პიროვნულ არჩევანზე აიღო და აქ აცთუნა ის, თორემ კვლავ აღვნიშნავთ, მძლავრებითად ის მას ვერ მიიტაცებდა. მძლავრებითი მოთხოვნილება დაუოკებელია ეშმაკეულ ძალაში, მაგრამ ეს მხოლოდ მას შემდეგ ვლინდება, როდესაც ის ისაკუთრებს ადამიანს. აი ეს პრინციპული განსხვავებაა ნებელობის თვალსაზრისით ეშმაკეულ ნებასა და საღვთო ნებას შორის, რომ თუმცა კი დასაწყისში ეშმაკეულმა ნებამაც მხოლოდ და მხოლოდ შესთავაზა ყოველგვარი მძლავრების გარეშე დაცემა ადამიანს და შემდეგში საღვთო ნებამაც, რა თქმა უნდა, შესთავაზა ადამიანს ცხონება და ცხონებისკენ სვლა მძლავრების გარეშე, მაგრამ ეშმაკისგან მძლავრების უარყოფა დასაწყისში და საღვთო ნებისგანაც უარყოფა ამ მძლავრებისა ერთიდაიგივე მოვლენა არ გახლავთ. საღვთო ნების მოქმედება ბუნებითად ანტიტირანულია, ანტიმძლავრებითია და ყოველგვარ შემთხვევაში ასეთია, ხოლო ეშმაკეული ქმედება ადამიანის შეცდენის ჟამს მხოლოდ მიემსგავსა ამგვარ ნებელობას, ე.ი. არა ძალადობრივ, არა მძლავრებით მოქმედებას, იმიტომ, რომ სხვა გზა და სხვა საშუალება მას იმ მომენტში არ ჰქონდა. მაგრამ რაწამს დაისაკუთრა მან ის ვის დასაკუთრებასაც ეძიებდა, ამის შემდეგ უკვე ეშმაკეული ნება მძლავრებად არის ქცეული და ყოველწამს მისდამი დაქვემდებარებულებზე ეს მძლავრება და ეს ტირანია ძლიერდება, იმიტომ, რომ ადამიანი რომელიც შეგნებულად შეუდგება მას, რა თქმა უნდა, მორჩილებაშია მისდამი, მაგრამ ეს მორჩილება არ არის ის მორჩილება რაც ნებელობის თავისუფლებას გულისხმობს, პირიქით ადამიანის ნებას ამ შემთხვევაში აბსოლუტური შეზღუდვა ემუქრება და ეს შეზღუდვა ხორციელდება ანუ ეშმაკეული ტირანია უფრო და უფრო ძლიერდება და მძლავრდება. ამიტომაა, რომ ტერმინი ტირანი ანუ ძველ ქართულად მძლავრი, ერთ-ერთი სახელია ეშმაკეული ძალისა. რაც შეეხება უფლისმიერ ნებელობას ანუ ანტიტირანულობას, ტირანიისგან თავისუფლებას, ის ყველგან და ყველა შემთხვევაში ამგვარია, არასოდეს ღვთისგან ადამიანის პირადი ნება არ იზღუდება. აი ესაა ის ბუნებითი თვისება, არა მძლავრებითი ნებელობისა, რაც სწორედ საღვთო ბუნებას ახასიათებს და რასაც თავის დროზე, კვლავ აღვნიშნავთ, მიემსგავსა ეშმაკი.

ეს საკითხიც რომ განმარტების გარეშე არ ყოფილიყო ჩვენ იმიტომ შევეხეთ ამ პრობლემას, რადგანაც ერთი შეხედვით ისე წარმოჩნდებოდა, რომ ეშმაკიც თითქოს ისევე მოქმედებს როგორც უფალი, რომ ეშმაკიც მძლავრების გარეშე სთავაზობს საცთურს ადამიანს, ადამიანი თავისი ნებით ეცემა და უფალმაც მძლავრების გარეშე ცხონება შესთავაზა ადამიანს და კაცობრივი ბუნება გამოხსნისკენ, ცხონებისკენ, რა თქმა უნდა, გზა გახსნილი აღმოჩნდა. კვლავ აღვნიშნავთ, რომ განსხვავება არის პრინციპული, ეშმაკისგან არამძლავრებითი ქმედება ცალკეულ შემთხვევაში არის მხოლოდ და მხოლოდ მზაკვრობითი ნაბიჯი, ფარისევლური ნაბიჯი, ის ამ ქმედებით ფარავს თავის ნამდვილ ზრახვას, რომ მიიმხროს ძლიერი მეუფის შვილი, ხოლო უფლისმიერი ნებელობა ყველგან და ყველა შემთხვევაში მძლავრებისგან თავისუფალია, იმიტომ, რომ ბუნებითად არის ამგვარი. ეშმაკეული ნება აუცილებლად მძლავრებითი და ტირანულია ყველა შემთხვევაში. მაგრამ თუ ის ხედავს და შეიცნობს იმას, რომ მისი ტირანია, მისი მძლავრება ნიადაგს ვერ ჰპოვებს და შედეგს ვერ გამოიღებს, რა თქმა უნდა, როგორც მას ეს შეესაბამება, ის ფარავს თავის ნამდვილ სახეს და უფლისმიერ ქმედებასთან მიმსგავსებული, თითქოსდა ტკბილი შეთავაზებით, ტირანიისა და მძლავრების სრულიად უარმყოფელობითი ქმედებით, საცთურით მიიზიდავს მას ვისი სხვაგვარი მიზიდვაც და დამორჩილებაც მას იმ მომენტში არ ძალუძს. არის შემთხვევები როდესაც ტირანი უშუალოდ მძლავრობს ადამიანზე, მაგრამ იმ შემთხვევაში თუკი ეს ადამიანი განდგომილია ღვთისგან თავისი შეგნებით და უპირისპირდება ღმერთს თავისი აზრით და საქმით. შეიძლებ ადამიანი ჯერ უკეთურებისგან მიტაცებული არ იყოს, უბრალოდ გარკვეულობა არ ჰქონდეს, მაგრამ შეგნებულად ირჩევდეს ბოროტს, აი ასეთ ადამიანს მყისვე შეიძლება ეუფლოს ბოროტი და მძლავრებითად იქნეს მიტაცებული, რადგან დამაბრკოლებელი ამ მძლავრებისა აღარეფერი აღარ იქნება. როდესაც ღვთის შვილობისგან ადამიანი გამდგარია, რა თქმა უნდა, უფლისმიერი დამცველობა მას აღარ სდევს თან, რადგანაც კვლავაც რომ განარიდოს უფალმა ის უკეთურებისგან, ამ ადამიანის შეგნებული არჩევანი უკვე შეკვეცილი იქნება. რა თქმა უნდა, უფლისმიერი შემწეობა ხშირად ვლინდება ნიშნებისებრ, სხვადასხვა სასწაულთა სახითაც, ადამიანი ხშირად გამოიხსნება რაიმე უკეთურებისგან, მაგრამ თუ ის ამას არ ჩათვლის ღვთის წყალობად, გაფრთხილებად და კვლავ და კვლავ უერთგულებს ბოროტებისკენ სვლას, ცხადია ის შეგნებაში უფრო და უფრო მეტად გამყარდება უკეთურებისკენ მისწრაფებაში და უკეთურება მას მთლიანა დაეუფლება. თუ პიროვნება ღვთისკენ მსწრაფველია, თუ პიროვნება თავისი აბსოლუტურად შეგნებული და გაცნობიერებული ნებით არ არის ბოროტებისკენ მსწრაფველი, როგორც წმ. იოანე დამასკელი გვასწავლის ჩვენ, ბოროტებას არა აქვს ძალა, რომ მან ადამიანი დაიმორჩილოს და მასზე იმძლავროს, რადგანაც ასეთი ადამიანი საღვთო მეუფებისა და საღვთო ზედამხვედველობის ქვეშაა. რა თქმა უნდა, ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ბრძოლები არ არის, ბრძოლები მიმდინარეობს, მაგრამ ეს ბრძოლები არის ღვთის განჭვრეტითა და უკვე ღვთის დაშვებით, რომ ეს პიროვნება გამოიცადოს და არა მხოლოდ გადაურჩეს ბოროტს, არამედ მოღვაწეობის ნაყოფიც მოიპოვოს. ეს გახლავთ უაღრესად მნიშვნელოვანი მხარე, როდესაც ჩვენ ვხედავთ, რომ ზოგი ნაკლებ დაწინაურებული პიროვნება არც ისე დიდ ბრძოლებშია, ღვთისგან დაცულია და რაიმე დიდი განსაცდელი მას არ შეხვდება, მაგრამ ჭეშმარიტებასა და სიკეთეში დიდად დაწინაურებულ პიროვნებას ზოგჯერ ძალიან ბევრი დაბრკოლება წარმოუჩნდება წინ. ეს საკითხი მრავალგზის განმარტებულა ეკლესიის მამათაგან და მათ შორის ერთ-ერთი უაღრესად ღრმა და საფუძვლიანი განმარტება მოცემული გახლავთ იოანე მონაზონის მეირ (VIII ს.), რომელიც გახლავთ ეკლესიის წიაღში, საეკლესიო გარემოში ერთ-ერთი სახელმძღვანელოს ტოლფასი წიგნის ავტორი, იგულისხმება “მცირე რჯულის კანონი”, რომელიც თავის დროზე წმ. ექვთიმე ათონელმა თარგმნა ქართულად. ალბათ მალე გამოქვეყნდება ახალ ქართული თარგმანი, რომელიც ჩვენ შევასრულეთ და რომელიც ვთვლით, რომ უაღრესად საჭირო და აუცილებელია, რამდენადაც სწორედ ეს ძეგლი გახლდათ “დიდი რჯულის კანონის” შუამდგომელი საზოგადოებასათან, თუ როგორ უნდა ქცეულიყო “დიდი რჯულის კანონი” საქმედ, პრაქტიკულად, ცალკეულ ცოდვათა მხრივ ამ ცოდვებთან დაკავშირებით მცოდველისგან გამოვლენილი გულმხურვალების საფუძველზე რანაირად შეიძლებოდა შემსუბუქებულიყო ის სასჯელი რაც “დიდი რჯულის კანონშია მოცემული”. ანუ “მცირე რჯულის კანონი” იყო დამარეგულირებელი ცალკეული ყოფითი, ადამიანური მოქმედებების შესაბამისად, ზოგადად განსაზღვრული უცვლელი ეპიტემიებისა. სწორედ ამიტომ ამბობს წმ. ექვთიმე ათონელი საკუთრივ “მცირე რჯულის კანონთან” დაკავშირებით, რომ “ამით წესითა განჰკანონებენ ყოველნი მოძღუარნი”. ასე რომ ეს ძეგლი დღესაც სრულიად აუცილებელია და ვფიქრობთ მალე გამოქვეყნდება სახელმძღვანელოს სახით, როგორც ეს თავის დროზე იყო მთელ მართლმადიდებლურ სამყაროში გავრცელებული სამღვდელო პირთა და ერისკაცთათვის. ამ ძეგლში იოანე მონაზონი ჩვენ ასეთ საყურადღებო განმარტებას გვაწვდის (ამ შემთხვევაში მოძღვართათვის გასაგონად), ის ამბობს: როდესაც აღმსარებელი მივა მოძღვართან და ეს აღმსარებელი თავის ცოდვებს წარმოუჩენს მას, თუ მძიმედ ცოდვილია ის, ანუ ჭეშმარიტებასა და სიკეთეში ნაკლებ დაწინაურებულია, მოძღვარმა აუცილებლად მისი ცოდვის შესაბამისი მკაცრი სასჯელი ყველა შემთხვევაში მას არ უნდა განუწესოს. მოძღვარმა უნდა განჭვრიტოს აბსოლუტურად ადეკვატური სასჯელი (ვთქვათ მრუშობისათვის 15 წელი, კაცის კვლისათვის 20 წელი) სიკეთეს მოიტანს ასეთი პირისთვის თუ არა, ანუ ყველა კონკრეტულ შემთხვევას თავისი განჭვრეტა უნდა ჰქონდეს მოძღვრისგან. თუ მოძღვარი განჭვრეტს, რომ ეს სასჯელი სიკეთის ნაცვლად პირიქით უკეთურებას მოიტანს, იმიტომ, რომ შეიძლება სასოწარკვეთაში ჩააგდოს პიროვნება და მან ჩათვალოს, რომ მაინც არაფერი აღარ ეშველება და არა მხოლოდ იმედი მოიკვეთოს ცხონებისა, არამედ შეცოდებებს კიდევ და კიდევ უფრო მეტი სიძლიერით მიეცეს, ცხადია მან (მოძღვარმა) აღნიშნული სასჯელის დადებისგან თავი უნდა შეიკავოს. ამიტომ წმ. იოანე მონაზონი ჩვენ გვასწავლის, რომ მძიმედ ცოდვილებს ზოგჯერ შეიძლება მსუბუქი სასჯელი დაედოთ, რომ ჯერ სასოების იმედი გაუჩნდეთ და ამ სასოების ანუ იმედის ძალით თანდათანობით მოხდეს მათი ამოყვანა ცოდვის უფსკრულისგან. მაგრამ სხვა შემთხვევაში, როდესაც მოძღვართან მისულია პიროვნება, რომელსაც ძალიან მცირე ცოდვები აქვს, ასეთ პირს მოძღვარმა ზოგჯერ შეიძლება მკაცრი ეპიტემია დაადოს, არა იმ ცოდვების შესაბამისად, რაც მას შეიძლება ჩადენილი ქონდეს (რაც თავისთავად მსუბუქი სასჯელია), არამედ ამ ჩვეულებრივ, დაწესებულ, დაკანონებულ ეპიტემიაზე გაცილებით მძიმე (აქ სასჯელში იგულისხმება დავუშვათ მძიმე მარხულობა, მლოცველობითი მოუკლებელობა, ქველმოქმედების გაძლიერება და სხვა, ანუ სათნოებითი მხრივ ამ პიროვნების მოღვაწეობის გაძლიერება), რადგან ის მხოლოდ ცოდვათაგან კი არ გათავისუფლდეს, არამედ რამდენადაც ეს პიროვნება ღირსეულია, ღირსეულობის ნაყოფიც ანუ ღვაწლის ნაყოფიც მოიხვეჭოს მან ღვთის წინაშე. არა მხოლოდ ცოდვათაგან განთავისუფლდეს, არამედ მოასპარეზედაც გამოჩნდეს და ღვაწლის ახოვანება წარმოაჩინოს მან, რომ ღვთის წინაშე წარდგეს ის არა მხოლოდ ცოდვათაგან განშორებულად ეპიტემიების გზით, არამედ როგორც მოღვაწე, როგორც ღვაწლით შემოსილი ახოვანი მხედარი, რომლის განწესებაც სასუფეველში, რა თქმა უნდა, გაცილებით უფრო მაღალ ხარისხშია, ვიდრე მხოლოდ ღვაწლის გარეშე ცოდვებისგან ეპიტემიებით გათავისუფლება. აი ამგვარი სწავლებაცაა ეკლესიის მამათაგან მოცემული, როდესაც საუბარია იმაზე თუ როგორ უნდა განეწესოთ ადამიანებს საუფლო ზედამხვედველობა და გამომსყიდველობა.

ჩვენ ეხლა ამ საკითხს ვეხებით იმასთან დაკავშირებით, რომ ამგვარი წესით უფლისმიერი ზედამხედველობა ადამიანზე და კაცობრიობაზე, განმსწავლელობითი, აღმზრდელობითი და ღვაწლში შემყვანელობითი ანუ ღვაწლისკენ წარმმართველობითი, ბუნებითად არის ნიშანდობლივი ღვთისთვის და ამიტომ ვამბობთ, რომ საღვთო მოქმედება, საღვთო ნება არსებითად განეშორება ნებისმიერ მძლავრებას პიროვნების შეგნებულობაზე, არჩევანზე და თავისუფალ ნებაზეა ის აქცენტირებული ანუ თავისუფალი ნება არასოდეს არ იზღუდება უფლისგან, მაგრამ თავისუფალ არჩევანში შეიძლება წინსვლა. ჩვენ ჩვენი თავისუფალი ნებით რაც უფრო მეტად ავირჩევთ სიკეთეს, უფრო და უფრო მეტად ვწინაურდებით და ჩვენი თავისუფალი ნებაც უფრო და უფრო ძლიერი და მძლავრი ხდება. არსად, არასოდეს არ უქმდება თავისუფალი ნება თვით ყველაზე უფრო აღმატებულ ანგელოზთა შორისაც კი, და არა თუ არ უქმდება, პირიქით, შეიძლება ითქვას, რომ თავისუფალი ნება უფრო და უფრო ძალმოსილი ხდება, უფრო და უფრო განვრცობილი ხდება და ბოლოს ის უსასრულობისკენ განივრცობა, მსგავსებითად თითქოსდა, როგორც ეკლესიის მამები ამბობენ, უსასრულობის თვისებასაც კი იძენს. იმიტომ, რომ ღვთისკენ ვისწრაფვით ჩვენ ჩვენი თავისუფალი ნებით, მაგრამ ღვთიურობა უსასრულოდ არის ჩვენგან განშორებული და შესაბამისად მისკენ ჩვენი სწრაფვაც თავისუფალი ნებით უსასრულოდ მზარდი პროცესია, ანუ ჩვენი ჭეშმარიტებისკენ მსწრაფველი თავისუფალი ნება ასე შეიძლება იქნეს ფორმულირებული - ღვთის უსასრულოდ შემეცნების სურვილი. აი ეს გახლავთ ჭეშმარიტი თავისუფალი ნება, რომელიც იძენს უსასრულოდ წინსვლის თვისებას. ასე რომ ჭეშმარიტებისკენ სვლა არათუ ზღუდავს ჩვენს თავისუფალ ნებას, არამედ პირიქით უფრო და უფრო განავრცობს და მეტიც უსასრულობამდე განავრცობს მას. მაშინ როცა, პირუკუ, ეშმაკეულებას და უკეთურებას დაქვემდებარებული ადამიანები, პიროვნებები, თუ თავდაპირველად მხოლოდ ცდუნების გზით იქნენ უკეთურებისგან შეცდენილნი და დაცემულნი, იმიტომ, რომ იმ მომენტში სხვა რამ მოქმედების გამოვლენა უკეთურებას არ შეეძლო, რამდენადაც ნაყოფს არ მოიტანდა, კერძოდ მძლავრებას ისინი ვერ გამოავლენდნენ, აი ეს საცთური როგორც იარაღი მათ ყოველთვის რჩებათ. რა თქმა უნდა, ნათელღებული ადამიანი, ღვთის მადლის ქვეშ მყოფი ადამიანი უკვე დაცულია ყველანაირი მძლავრებისგან, მაგრამ როგორც აღვნიშნეთ ეშმაკეულ ძალას რჩება მეორე, არანაკლებ ბასრი და გაცილებით მეტადაც ბასრი იარაღი. გაცილებით იმიტომ, რომ მძლავრება ისეთი რამაა, რომ, პიროვნებას მაშინვე გამოაფხიზლებს და ამ მძალვრებისგან განდგომას ის მაშინვე ისურვებს და უფლის შეწევნით ეს, რა თქმა უნდა, აღსრულდება, მაგრამ საცთური ისეთი რამ არის, რომ საცთურის მზაკვრობაში და საცთურის წარმწყმედელობაში დარწმუნება ადამიანისთვის ზოგჯერ საბოლოოდ დახშული ხდება. კიდევ უფრო სასიკეთო შემთხვევაა, როცა ადამიანი სრულად არ არის ღვთისგან მიდრეკილი, გონებადაბინდული და რაღაც მომენტში დროზე გაისიგრძეგანებს და თავისი თავის წინაშე გაიცნობიერებს, რომ ის რაც მას გარეგნულად კეთილი, საღვთო და სათნოებითი ეჩვენებოდა, თურმე მზაკვრულია, შინაგანად შემაცდენელი, წარმწყმედელი და დამღუპველია. მაგრამ ზოგისთვის ეს საცთური იმდენად ძლიერი აღმოჩნდება, რომ მარადიულად რჩება მის ტყვეობაში, ვერასოდეს ის ვეღარ გაიცნობიერებს თავისი თავის წინაშე, რომ ეს საცთურია, ანუ ის მარადიულად რჩება ამ საცთურის ტყვეობაში და შესაბამისად ამგვარნი პირნი, შეგნებულად და საბოლოოდ ამრჩეველნი წარწყმედისა, თავისთავად ცხადია, ცხონებაში და საღვთო მადლში ვეღარასოდეს ვეღარ შემოვლენ.

ამგვარი ვითარება გახლავთ საკუთრივ თავისუფალ ნებასთან დაკავშირებით, მაგრამ რაზეც ჩვენ მსჯელობა დავიწყეთ ის საკითხი კვლავ რჩება განსახილველი, რომ ეშმაკმა, მიუხედავად იმისა, რომ მზაკვრობით განახორციელა ადამიანის შეცდენა, მაინც ქმედება იყო არა მძლავრებითი, მან შეთავზებით მიიტაცა ადამიანები წარწყმედისკენ.  უფალი კი რომელიც ყოვლად სამართლიანობის ნიშნითაა აღბეჭდილი, კვლავ აღვნიშნავთ, ყოვლადსამართლიანობას ავლენს არა მხოლოდ არსებითად, არამედ ყველანაირი კუთხით, ე.ი. არა მხოლოდ ძალას და თავის მართლების რაიმე არგუმენტს არ უტოვებს უკეთურებას, არამედ არგუმენტირების საბაბსაც კი უსპობს მას. საბაბი კი ამ შემთხვევაში ძლიერი იქნებოდა უკეთურების მხარეს, უფალს რომ მძლავრებით გამოეხსნა ნებაყოფლობით დაცემული ადამიანი. დაცემა იყო ნებაყოფლობითი და ყოვლადსამართლიანობა ღვთისა ითხოვს იმას, რომ გამოხსნაც აუცილებლად იყოს ნებაყოფლობითი. ასე რომ მხოლოდ ყოვლადძლიერება არ გახლავთ განმსაზღვრელი ღვთის ნებისა და ჩვენ საღვთო ნება შეგვიძლია ამ ორი თვისების კვალობაზე ამგვარად ჩამოვაყალიბოთ, რომ საღვთო ნება ესაა ყოვლადსამართლიანი ყოვლადძლიერება, არა ყოვლად სამართლიანიობის გარეშე ყოვლადძლიერება, ანდა ყოვლადსამართლიანობა ყოვლადძლიერების გარეშე, არამედ ერთი განუყოფლობა, როგორც ყოვლადსამართლიანი ყოვლადძლიერება.

ესეც მეორე საფუძველი იმისა თუ რატომ ხდება, რომ გარკვეული პირები, როდესაც ეცემიან, უფლისგან მათი დაცემა არანაირად არასოდეს სათნოყოფილი ცხადია არ არის, მაგრამ არც მძლავრებითად დაბრკოლებული არ არის. კვლავ აღვნიშნავთ, რომ უფლისმიერი ქმედება, ვიდრე ადამიანი ჯერ კიდევ ხორცში მყოფობს, ბოლო წამამდე კვალში სდევს მას, ათასგვარი ნიშნებით, ათასგვარი შემწეობით, ათასგვარი განსწავლითი გზით, და ცდილობს მის გამოფხიზლებას, ყოვლითურთ იღწვის ამისთვის. საღვთო ნების ყოვლადძლიერება ყოვლითურთ შენარჩუნებულია, იმიტომ, რომ ოდნავადაც რომ მობრუნდეს ეს ადამიანი სიკეთისკენ სწორედ ამ ყოვლადძლიერი ნებით ხდება მისი გამოხსნა იმ თავზარდამცემი უკეთურებითი ძლიერებისგან. ეშმაკეულ ძალასაც ყოფითი ძლიერება აქვს, საღვთო ძლიერებისგან უსასრულოდ დაკნინებული, მაგრამ ამ ქმნილებით და სოფლისმიერ სინამდვილეში მძლავრებითი და უაღრესად თავზარდმაცემი, მაგრამ თავზარდამცემი მათთვის ვინც მის კვალზე იყვნენ და არიან მიდევნებულნი, თორემ საღვთო საფარველის წიაღში მყოფი პირები, აღჭურვილნი მადლისმიერი აბჯრით, მარადის განაქიქებენ უკეთურებას და წარმოაჩენენ სიკნინეს, სიმცირესა და უბადრუკებას მისი სიძლიერისას. მაგრამ ეს უბადრუკება მართლაც დამთრგუნველი ხდება იმათ წინაშე რომლებიც ამ აბჯრის გარეშე არიან, რომლებიც პირადი ნებით უერთგულებენ უკეთურებას და რომლებიც ამის გამო, რა თქმა უნდა, ეცემიან, თუნდაც რომ მათი საწყისი სიკეთის გზაზე თავის დროზე წარმატებული ყოფილიყო და ღირსებებიც და მიღწევებიც ჰქონოდათ მათ ამ გზაზე, რომელთაგან ერთ-ერთი გახლავთ ტატიანე სირიელიც და რომლის შესახებაც ჩენ უკვე შემდეგ საუბარში წარმოვადგენთ დეტალურ განხილვას.

 

142–ე რადიო საუბარი ქრისტიანული ლიტერატურის შესახებ

ზეპირი საუბრის წერილობითი ვერსია სპეციალური დამუშავების გარეშე

აუდიო ვერსია იხ: https://www.youtube.com/watch?v=3BjzKszzf5k

 

ამპარტავნება, ფანატიზმი და სიმდაბლე

ჩვენი დღევანდელი საუბარი შეეხება წინა საუბრებში ხსენებულ ტატიანე სირიელს. კვლავ შეგახსენებთ, რომ იგი იყო წმ. იუსტინე მარტვილის მოწაფე და სწორედ ამ საკითხის გარშემო ვისაუბრეთ ჩვენ წინა შეხვედრებზე, თუ რატომ მოხდა ჯერ საკუთრივ ტატიანესთან დაკავშირებით და შემდეგ საზოგადოდ რატომ ხდება, რომ ზოგჯერ ღირსეული მოძღვრის მოწაფენი თავიანთ სულიერ ცხოვრებაში თავდაპირველად საკმაოდ წარმარტებულნი, ზოგჯერ კი გამორჩეულად წარმატებულნიც კი, ამა თუ იმ მომენტში, ამა თუ იმ ეპოქაში მათი ცხოვრებისა ეცემიან და ჭეშმარიტების მოწინააღმდეგენი ხდებიან. აღვნიშნავდით, რომ პირველი და მთავარი საფუძვლის შემქმნელი მიზეზი ამგვარი დაცემისა, რა თქმა უნდა, გულისხმობს იმას, რომ ეს პირები თავისი ნებით, საღვთო ნებას მთლიანად მიდევნებულნი, ძველი ქართული ტერმინი რომ გამოვიყენოთ, საღვთო ნებასთან შესაკუთრებულნი ანუ შეტკბობილნი არ აღმოჩნდნენ. მათი შინაგანი მზაობა ცხოვრებისეული გამოცდილებით ბოლომდე არ დადასტურდა და თუ თავდაპირველად ბზარი არ ჩანდა, სირთულეთა ჟამს ეს ბზარი ცხადად წარმოჩნდა, რამაც მათი ეკლესიიდან განდგომა გამოიწვია. ანუ ესაა მხოლოდ და მხოლოდ პირადი ნების, შეგნებული არჩევანის შედეგი და აქ არანაირად არ იგულისხმება ამ დაცემის თანამონაწილედ საღვთო ნება. ნებისმიერ პირთან დაკავშირებით, ნებისმიერი ქვეყნის ისტორიასთან დაკავშირებით, საკუთარ ჩვენს ცხოვრებასთან დაკავშირებით, ის რაც აუცილებლად უნდა ვიცოდეთ და გვწამდეს ესაა ეკლესიური სწავლება იმის შესახებ, რომ უფლის ნება მხოლოდ მაცხოვნებელია, მხოლოდ სიკეთისკენ მაიძულებელია, რა თქმა უნდა, პიროვნული ნების ოდნავ მაინც უგულებელყოფის გარეშე, სიკეთისკენ მასწრაფებელია და სიკეთისკენ მეწინამძღვრეა ყველა ადამიანისა, ყველა ერისა, მთელი ქვეყნიერებისა და მთელი გონიერი ქმნილებისა. ესაა საღვთო ნების არსობრივი თვისება, მისი რაობა, რომ საღვთო ნება მხოლოდ აქეთკენ უწინამძღვრებს ყველას. კვლავ გავიხსენებთ იმ საღვთო სიტყვებს, რომ “კურთხეულ არს ღმერთი, რომელსა ყოველთა კაცთა უნებს ცხოვრებაი და მეცნეირებასა ჭეშმარიტებისასა მისვლაი”. ასე რომ თუ საღვთო ნება ყოვლად მაცხოვნებელია და ჭეშმარიტებისკენ ჩვენი წამყვანებელი, სრულიად უეჭველია, რომ დაცემის საფუძველი მხოლოდ ჩვენში უნდა ვეძიოთ, ჩვენი ნების და ჩვენი გონებითი არჩევანის სისუსტეში, ღვთიურისკენ ჩვენი ხედვის დაბინდულობაში და, რა თქმა უნდა, საცდურისგან ჩვენს ძლევაში. აი ამაშია მიზეზი ამა თუ იმ პირის დაცემისა. საცდური, ცხადია არ გულისხმობს მხოლოდ მატერიალურ საცდურს, იქნება ეს ნივთიერი შემოთავაზება, რამაც ადამიანი შეიძლება დააბრკოლოს, ნაყროვანება, სიძვა, ისეთი მისწრაფებანიც, რაც ასევე უკავშირდება მატერიალურ სამყაროს, ვთქვათ ძალაუფლება და ა.შ. ეს ყველაფერი, რა თქმა უნდა, ადამიანს ძალიან აბრკოლებს, მაგრამ დაცემის საფუძველი შეიძლება ჩვენ ხშირად ვნახოთ ისეთ პირებში, რომლებიც მკაცრ მარხვასაც ინახავენ, ამა სოფლისგან მთლიანად განდგომილნი არიან და მაინც ეცემიან გარკვეულ მომენტში მათი ცხოვრებისა.

საერთოდ ეს კანონი, რაც დაცემას უკავშირდება, როგორც ნებისმიერი სხვა კანონი, ყველა შემთხვევაში და ყველა მოვლენასთან დაკავშირებით ერთიდაიგივეა. დაცემის კანონი, როგორც დასაბამიდან ყოფილა, ყველა ჩვენთაგანის ცხოვრებაში კვლავ და კვლავ მეორდება და ეს გახლავთ მხოლოდ და მხოლოდ ამპარტავნება. ამპარტავნებაა ნებისმიერ ჟამს ამა თუ იმ მოაზროვნე ქმნილების ქვე დამცემი და დამაქვეითებელი. ასე იყო თავდაპირველად ზეციურ სამყაროში, ასე იყო თავდაპირველად სამოთხეში, ასეა კაცობრიობის ისტორიაში ჟამითი-ჟამად და ასეა ყველა ადამიანის პირად ცხოვრებაში. მაგრამ კონკრეტულად ამპარტავნებას ყოველთვის ამპარტავნებითი გამოვლინება არა აქვს, ეს არის ის მდგომარეობა, რასაც ზოგჯერ ჩვენ შიეძლება შეცდომაში შევყავდეთ და ამა თუ იმ პირის დაცემა ამპარტავნებას არ დავუკავშიროთ. მაგალითად იგივე ტატიანე სირიელი, რომელთან დაკავშირებითაც უნდა ვისაუბროთ, ანდა მოგვიანებით ვთქვათ ორიგენე, დიდიმე ბრმა IV ს-ში, ევაგრე პონტოელი და სხვები, რომლებიც ჩვენ უკვე ნაწილობრივ ჩამოვთვალეთ, ერთი შეხედვით შეიძლება სრულადაც არ ყოფილიყვნენ ამპარტავანნი. ორიგენე როგორც ცნობილია იმდენად განდგომილი იყო ამა სოფლისგან, იმდენად მოძულებული ჰყავდა ეს სოფელი, რომ მას არც სახლ-კარი ჰქონია არასოდეს, არც შესამოსელი ჰქონია, ეწეოდა მოგზაურულ ცხოვრებას ამქვეყნად, ერთი ადგილიდან მეორე ადგილზე გადადიოდა და რაიმე მატერიალური კეთილდღეობა, თუნდაც ყველაზე უფრო ელემენტარულის სახით, მისგან საწადელი და საშურველი არასოდეს არ ყოფილა. ვერც იმას ვიტყვით, რომ იგი ამპარტავნებას ავლენდა, რადგანაც მას დამოწაფებული ჰყავდა დიდი სიმრავლე ქრისტიანებისა, რომლებიც ეთაყვანებოდნენ, ქება-დიდებას ასხამდნენ მის სხვადასხვა პედაგოგიურ თვისებას და ამ პედაგოგიური თვისებების ასე წარმატებულად გამომავლენელი პიროვნება, გარეგანი ხედვით, რა თქმა უნდა, ამპარტავანად არ მოგვეჩვენებოდა. მაგრამ კვლავ აღვნიშნავთ, რომ ამპარტავნების გამოვლენის სახეები ერთი და იგივე არ არის და აუცილებლად პირდაპირი გაგებითა და პირდაპირი დანახვით ქედმაღლობა ყოველთვის არ არის ამპარტავნება. ორიგენე იქნება ეს, ტატიანე სირიელი, თუნდაც ნესტორი მოგვიანებით თუ არიოზი უფრო ადრე, მათ ცხოვრებაში ამპარტავნება სხვა სახით გამოვლინდა. ჩვენ ამ სახეობაზე ამპარტავნებისა, ჩვენს საუბრებშიც და წერილობითაც არაერთგზის გვისაუბრია, განგვიხილავს და ეკლესიის მამათა სწავლებანი მოგვიტანია და კვლავაც იმავეს გავიმეორებთ, რომ თვისება რომელიც ასე მკვეთრად შესამჩნევი იყო ყველა ეპოქაში და დღესაც შესამჩნევია გაუკუღმართებულ ნაწილში, ფანატიზმის თვისება, გახლავთ იგივე ამპარტავნება, ოღონდ შეფარულად, სხვა სახით გამოვლენილი. რა თქმა უნდა, კარგად უწყის უკეთურებამ, რომ შიშვლად გამოვლენილი რაიმე არაჯანსაღი თვისება შესაძლოა მიუღებელი აღმოჩნდეს და ანკესივით მან თავისი მსხვერპლი ვერ დაიჭიროს, მაგრამ ვნახოთ სხვა მხარე, როდესაც ამა თუ იმ პირს შთაეგონება და თვითონ თავისივე ნებით გულს გაუხსნის ამ შთაგონებას, რომ იგი გამორჩეულია იმ კუთხით, რომ ჭეშმარიტება ბოლომდე უნდა დაიცვას, უნდა დაცვას არა ამ შემთხვევაში ეკლესიური სულიერების უფრო და უფრო მეტი სიმრავლისკენ და სიმრავლისადმი მოფენის მიზანდასახულობით, არამედ მისი პირადი სულიერი დაკმაყოფილების, სულიერი პატივმოყვარეობის დაკმაყოფილების თვალსაზრისით. როგორ კმაყოფილდება ეს სულიერი პატივმოყვარეობა? პიროვნება, რომელიც თავის თავს დაირწმუნებს, რომ ერთადერთი უშეღავათო დამცველი ჭეშმარიტებისა მხოლოდ ის არის, იგი უკვე ფანატიზმის ტყვეობაშია ანუ ამპარტავნებაშია. ჩვენ ვგულისხმობთ და ხაზს გავუსვამთ თვითონ პიროვნება რომ თავის თავს განუკუთვნებს ასეთ პატივს. ეკლესიის ისტორიაში, რა თქმა უნდა, აურაცხელია ისეთი ახოვანი მოღვაწე, მხედარი, ჭეშმარიტი შემმართებელი ეკლესიისა, გნებავთ მესიის მახვილი, რომლებმაც გარკვეულ მომენტებში თითო-თითომ მართლაც თითქმის ერთადერთმა, ამა თუ იმ ეპოქაში მოღვაწემ, იტვირთა და თავს იდო პასუხისმგებლობა ჭეშმარიტების დაცვისა, მაგრამ მას ეს პატივი თავისი თავისთვის კი არ განუკუთვნია, მას თავისი თავი კი არ ჩაუთვლია ასე წარმოჩენილ მოღვაწედ, რომ თითქოს მასზეა დამყარებული ყველაფერი და მან უნდა გადაარჩინოს სამყარო, არამედ თავის თავს ის ყველაზე კნინად თვლის, არა განზრახ თავმდაბლობით, რაც გაცილებით მეტი ამპარტავნებაა, არამედ ბუნებრივად თვლის თავის თავს ყველაზე კნინად და ამიტომ გარკვეული პასუხიმსგებლობა, რომელიც მას განეკუთვნება ეს მისთვის იმდენად საფრთხილოა, იმდენად ძნელად სატვირთველია, რომ ის გაურბის მას, ცდილობს რომ გაექცეს. მაგრამ რამდენადაც ამის საშუალება არ არსებობს, ის სულიერ მახვილს ხელთ იპყრობს და ჭეშმარიტების დაცვის სამსახურში დგება, თუმცა, რა თქმა უნდა, ნაყოფი, უაღრესად კეთილი, არასოდეს ასეთი პირისგან საკუთარ თავს არ განეკუთვნება, ის ყოველთვის ასპარეზობაში გამარჯვებას და მტრის დაძლევას პირველ რიგში ღმერთს განუკუთვნებს, შემდეგ ყველა წმინდანს, რომელიც მისი შემწეა და შემდეგ, თუ ვინმე მის გვერდით იდგა, მის გარემოცვას, ანუ მთლიანად, ყოვლითურთ, თავისი თავისთვის რაიმეს ოდნავ მაინც დაუტოვებლად, სიკეთეს მოღვაწეობისას და სიკეთეს ასპარეზობისას საკუთარი თავისგან განაშორებს. ჩვენ შორს რომ არ წავიდეთ და თუნდაც ძველი ქართული ანდერძები რომ ვნახოთ ისეთი უდიდესი, თვალშეუსწორებელ საღვთისმეტყველო სიმაღლეზე მყოფი მოღვაწეებისა, როგორებიც იყვნენ თუნდაც წმ. ეფრემ მცირე, წმ. არსენ იყალთოელი და სხვები, აბსოლუტური უეჭველობით დავრწმუნდებით ამ ჭეშმარიტებაში. ეფრემ მცირე, რომელმაც მრავალი უმნიშვნელოვანესი თარგმანი შეასრულა (არეოპაგეტული შრომები, გრიგოლ ღვთისმეტყველის სიტყვები, ეს უაღრესად რთულად სათარგმნელი ძეგლები, ეფრემ ასურის ასკეტიკონი, ჰაგიოგრაფიული საკითხავების მთელი წყება, კურთხევითი ხასიათის ტექსტები და მრავალი სხვა), თუნდაც “ფსალმუნთა” განმარტების მისეულ თარგმანზე, აგრეთვე სამოციქულოს განმარტების მისეულ თარგმანზე, არეოპაგეტული შრომებისა და სხვა, დართულ ანდერძში თავისი თავისგან ნებისმიერ ღირსებას განაშორებს. ის ამბობს, რომ თუკი რამ ოდნავ მაინც სიკეთე ნახოთ ამ ჩემს თარგმანებში, ყოვლითურთ განუკუთვნეთ ეს ღვთის შემდეგ ჩვენს უდიდეს წინამძღვრებს ექვთიმეს და გიორგის და შემდგომ უშუალოდ ჩემს აღმზრდელებს, საბას (იგულისხმება საბა თუხარელი, იგივე საბა თუხარსელი), ანტონის (ანტონი ტბელი, რომლის ფრთებს, მისივე სიტყვებით, შევრდომილი იყო ეფრემი), მღვდელ იოანეს, გაბრიელს და სხვებს. ხოლო თუკი რამ ცდომილებაა, - აღნიშნავს იქვე ეფრემი, აი ის არის ჩემი მიზეზით და ის განმიკუთვნეთ მეო. ვერანაირად ჩვენ ვერცერთი წამით ვერ ვიფიქრებთ, რომ ესაა ყალბი თავმდაბლობა ასეთი უდიდესი მოღვაწეებისა, იმიტომ, რომ ჩვენზე გაცილებით მეტად ჭვრეტდნენ ისინი თუ რაოდენ დამღუპველია ყალბი თავმდაბლობა, რაც ამპარტავნების გამოვლინების ერთ-ერთი სახეობაა და ალბათ ყველაზე უფრო შემზარავი და თავზარდამცემი, რომ თვით სათნოების გაუკუღმართებაც რომ მოუწადინებია, სიმდაბლის, ამ უწმინდეს სათნოებათა შორის ყველაზე უფრო უწმინდესის შერყვნა რომ მოუწადინებია. ამიტომ რადგან ეს ყოვლად შეუძლებელია, შესაბამისად ჩვენ სახეზე გვაქვს ბუნებითი თავმდაბლობა აღნიშნულ მოღვაწეთაგან, მათ მართლაც ჯერათ რომ მათი ღვაწლი აქ უმცირესი და კნინობითია, ღვაწლი სხვათა არის, ისინი კი უბრალოდ აღმსრულებელნი არიან იმისა, რაც დაევალათ, რაც დაეკისრათ, რაც ეუწყათ და გადმოეცათ. 

აი ეს გახლავთ მართლმადიდებლური დამოკიდებულება პირადი ღვაწლისადმი, მაგრამ თუ მოხდება ისე, რომ ვინმე თავის თავს თვითონვე ჩათვლის ღვთის რჩეულად, თავის თავს განსაკუთრებულ პატივმოსილებას განუკუთვნებს და მიიჩნევს, რომ ღმერთმა სწორედ ის გამოარჩია და ჭეშმარიტება მან უნდა გადაარჩინოს, ეს ღვთივ დამყარებულ მართლმადიდებლობას ნაკლებად ესადაგება, რომელი მართმადიდებლობაც სიმდაბლეზეა დაფუძნებული. აქ გამოკვეთილად ამპარტავნულია სულისკვეთება, რაც პატივმოყვარეობაში ისე ადვილად გადაიზრდება, რომ ჩვენ იქ ბეწვისოდენა ზღვარსაც კი ვერ დავდებთ და ამიტომ ასეთი პირები უკვე საკუთარი სიტყვებისადმი, საკუთარი მოქმედებისადმი არიან იმგვარად დამოკიდებულებაში თითქოს ეს იგივე ღვთის მოქმედებაა, ღვთის ნებაა, ღვთის სიტყვაა და შესაბამისად დაკანონებული რჯულდება. ასეთი პირები ვერნაირად ვერ ეგუებიან ვინმეს ანალოგიურ ქმედებას, ვინმეს ასევე დაწინაურებულად წარმოჩინებას, ვინმესგან თუნდაც იმავე და იმ სახის სწავლებებისა თუ რჯულდებების გამოცემას და სხვა. მათი თვალსაწიერი და დიაპაზონი მხოლოდ საკუთარი თავით შემოისაზღვრება. სწორედ ამგვარი პირები გახლავთ ფანატიკოსები, ფანუმით გაგიჟებულნი, ამპარტავნების თაყვანისცემით გაგიჟებულნი, რომელნიც შემოსაზღვრულნი არიან რა საკუთარი პიროვნებით, უკიდურესად ფანატიკოსობენ, ავსიტყვაობენ, გმობისმეტყველებენ ყველაფერი დანარჩენისადმი და ფარად, ნიღბად ეკლესიური ჭეშმარიტების დაცვა აქვთ მათ. თუკი სადმე ფანატიზმის ელემენტი შესამჩნევია (ჯერ ელემენტით იწყება. არ ხდება ერთობლივად პიროვნების მოცვა სრული შეშლილობითა და სიგიჟით, ეს თანდათანობითია) თუ მას განკურნება დროზე არ მოედევნა, რა თქმა უნდა, პიროვნებას ეს ელემენტი ფანატიზმისა მთლიანობაში მოიცავს. ამგვარნი პირნი ზოგჯერ მოღვაწეობას კეთილად იწყებენ, მათ ენერგიაც აქვთ და ამიტომ ვამბობთ, რომ ისინი დასაწყისში შეიძლება ძალიანაც გამოირჩეოდნენ და ბევრ სხვასაც ამეტებდნენ თავიანთი წარმატებებით, იმიტომ, რომ ენერგია აქვთ, სულიერი ძალმოსილება, მსწრაფველობა და მოშურნეობა. მაგრამ რაწამს ეს ყოველივე სიმდაბლის საზღვრებს გაცდება და რამდენადაც საკუთარ ნამოქმედარში ისინი უფრო მეტ ძალისხმევას განჭვრეტენ, სხვებზე აღმატებულს და საკუთარ თავს განუკუთვნებენ ყოველივე ამას, აი აქედან იწყება უკვე დაცემა, აქედან იწყება ფანატიზმის ელემენტის შემოსვლა მათ ცნობიერებაში, რადგან დიდი სიკეთის მიცემა, ისევე როგორც გარკვეული ტვირთის მიცემა პიროვნებისადმი, თუ ამ ტვირთის ზიდვის უნარი ამ პიროვნებას მოაკლდება, რა თქმა უნდა, მისთვის უაღრესად რთული აღმოჩნდება. პიროვნება მუდმივად უნდა ძლიერედებოდეს მოღვაწეობაში, მას მუდმივ გაძლიერებადი წყარო უნდა ჰქონდეს ტვირთის საზიდად. სიკეთის ტარება, კეთილი საქმის აღსრულება და მხედართა მწყობრში ჩადგომა, ისევე როგორც ასპარეზობაზე მყოფი მხედრისა, თუ სულიერ საზრდოს არ იღებს და არ ძლიერდება, აუცილებლად გამოიწვევს მის მოუძლურებას. მითუმეტეს სულიერი მსახურება მუდმივი მზადყოფნაა, თუ ფიზიკური მსახურება შესვენებას გულისხმობს, დანაყრებას, სულის მოთქმას და სხვა, სულიერი მსახურება მუდმივი მზადყოფნაა, იმიტომ, რომ თვით მოწინააღმდეგეა დაუძინებელი და მისდამი ბრძოლაც ასევე დაუძინებელი უნდა იყოს. შესაბამისად მუდმივი უნდა იყოს მისთვის წყარო გაძლიერებისა და ეს ერთადერთი წყარო გაძლიერებისა არის სწორედ სიმდაბლე.

არ გვახსოვს ამ საუბრებში გვიხსენებია თუ არა, მაგრამ რომც გვეთქვა გამეორება, რა თქმა უნდა, კიდევ უფრო წარმოაჩენს იმ უდიდესი სიტყვებისა და იმ თხრობის ძალას, რაც წმ. იოანე სინელს უკავშირდება. საერთოდ ჩვენ უნდა გვახსოვდეს, რომ იოანე სინელის “კლემაქსი” ანუ კიბე, ეს გახლავთ საეკლესიო სათნოებითი ღვთისმეტყველების ყველაზე დიდი გამოთქმა და ყოველდღიური, ყოველწამიერი სახელმძღვანელო ნებისმიერი ქრისტიანისათვის. რა თქმა უნდა, ეს არ ნიშნავს იმას, რომ რაც იქ აღმატებითი ხარისხებია აღწერილი ჩვენ იმ ხარისხებზე ვიყოთ, მაგრამ თუნდაც დაცემულ მდგომარეობაში, თუნდაც უკიდურეს დაცემაში, სწორედ იოანე სინელის შეგონებები ჩვენ კვლავ და კვლავ გამოგვაფხიზლებს, კვლავ და კვლავ გვანუგეშებს და კვლავ ეკლესიისკენ მიგვაქცევს. ამიტომ ეს ყოველდღიური სახელმძღვანელო უნდა იყოს. ამჯერად კი მხოლოდ ერთ მონაკვეთს გავიხსენებთ აღნიშნული წიგნიდან. მოგეხსენებათ სხვადასხვა სათნოებებისადმი თავებია მიძღვნილი აღნიშნულ ნაშრომში და ერთ-ერთი თავი ეძღვნება სიმდაბლეს, სადაც აღწერილია ასეთი მდგომარეობა, რომ როდესაც ის (ავტორი) ერთი მონასტრიდან მეორე მონასტრისკენ გადადიოდა, ერთ ადგილას მან შეისვენა, გამოქვაბული ნახა და შიგნით შესვლა დააპირა, როგორც თვითონ პირველ პირში გვაუწყებს: “შევდივარ გამოქვაბულში სანთლით ხელში და ვამჩნევ კედელზე ამოტვიფრულ რაღაც სიტყვას (გამოქვაბული ამ შემთხვევაში უკაცრიელია). ახლოს მივდივარ და ვკითხულობ უსაიდუმლოეს სიტყვას”. რა თქმა უნდა, ნებისმიერი მკითხველი დაახლოებით ისეთი მოლოდინით არის უკვე აღჭურვილი, რომ აქ რაღაც სასწაულებრივი, მაგიური, თავზარდამცემი, გამოუცნობი, უდიდესი რაღაც ცოდნის შემცველი სიტყვა უნდა იგულისხმებოდეს, მაგრამ რა სიტყვაა ეს? ესაა “წმინდა სიმდაბლე” და არა რაღაც განსაკუთრებით მისტიკური, მართლაც საიდუმლოებითი, როგორც უკვე ვთქვით მაგიური, კულტობრივი თუ სხვა რამ სიტყვა, რაც არაერთგზის მოიტანება ამგვარ მოვლენათა აღწერისას, რომ თითქოს ადამიანის ინიციაცია, რეინკარნაცია ხდება, გასვლა ხდება ამ სამყაროდან რაღაც იდუმალი სიტყვებით და სხვა და სხვა, რისი მოლოდინიც შეიძლება შეექმნეს მკითხველს. მაგრამ მართლმადიდებლური ცნობიერება არის მარტივი, ყოვლადი სიმარტივის შემცველი, როგორც თავად უფალია ყოვლადი სიმარტივე, იმიტომ, რომ ეს სიმარტივეა ერთადერთი შინაარსისა და მნიშვნელობის მქონე, და ეს სიმარტივე ამ შემთხვევაში არის სრულიად გასაგები, მკაფიო და თავის თავში ყოვლის მომცველი, “წმინდა სიმდაბლე”. იოანე სინელი იქვე დასძენს, რომ  “თუკი ერთადერთი მხოლოდ ამპარტავნება გახდა ზეციდან ანგელოზის დამცემი (სხვა არაფერს არ დაუცია ანგელოზი, არავითარი სხვა უკეთურება მასთან, მასში, მის გარშემო არ არსებობდა, ერთადერთი ამპარტავნება, რომელიც პიროვნული არჩევანით აღმოცენდა მასში სწორედ იმის გამო, რომ თავის თავს განუკუთვნა ღირსებანი, რაც ღვთისგან ჰქონდა ნაბოძები, და იმ პატივის, სინათლის და გამორჩეულობის ღირსად მანვე, თვითონ თავისი თავი დასახა, თუმცა ეს ყოველივე ღვთივ ბოძებული საჩუქარი იყო, აი აქედან გაჩნდა მასში ამპარტავნება და აქედან შეაღწია მის ბუნებაში. მხოლოდ ამპარტავნებამ დასცა ანგელოზი, სხვა მხრივ ის ყოვლითურთ კეთილი და ყოვლითურთ სათნოებითი იყო), ხომ არ შეიძლება ვიფიქროთ, რომ ერთადერთი მხოლოდ სიმდაბლე, დაცემულობიდან და ქვესკნელიდან ზეცამდე ჩვენი ამყვანი იქნება”. აი რა მნიშვნელობას განუკუთვნებს იგი სიმდაბლეს. ეს სიმდაბლე არის სწორედ ის მარადიულად მასაზრდოებელი და გამაძლიერებელი ძალა, რაც სულიერ ასპარეზობაში ჩამდგარ და მწყობრში მყოფ მხედარს, ნივთიერი საზრდელისებრ, აუცილებლად ძალას უნდა ჰმატებდეს. რაწამს მას ეს საზრდო მოაკლდება ასპარეზობაში წარმატებულ პიროვნებას, რა თქმა უნდა, ამპარტავნების გესლი და სენი დაეუფლება და იგი უფრო მეტად გაუკუღმართებული და დაცემული ხდება, ვიდრე საერთოდ ასპარეზობაში არ შესული პიროვნება, იმიტომ, რომ ვისაც მართლა არაფერი არ გაუკეთებია მას კიდევ უფრო ნაკლები საცთური აქვს ამპარტავნებისა, რადგან თუკი ოდნავ მაინც გონებაზეა და მართლაც სიშლეგე არ დამართია, მან იცის, რომ არაფერი განსაკუთრებული არ გაუკეთებია. მაგრამ ვინც მართლაც იღვაწა და ამ ნაღვაწის ნაყოფი თვალსაჩინოა აი ასეთ პირთა ამპარტავნების ბადეში მოქცევა გაცილებით უფრო ადვილია, ანუ რაც უფრო წარმატებაში შედის ადამიანი მის წინააღმდეგ უფრო და უფრო ძლიერდება უკეთურების ბრძოლა. რატომ ხდება ასე? ეს ხდება იმიტომ, რომ ადამიანი რაც უფრო მეტად შედის წარმატებაში მით მეტად დგებს ის ამპარტავნების საფრთხის წინაშე და მარადიულად მკვებავი სიმდაბლე მას თუ ამ გზაზე არ ახლავს, რა თქმა უნდა, ვერასოდეს ვერ გადარჩება იმ საფრთხისგან, რასაც მას ამპარტვანება უქმნის. და ამპარტავნების კონკრეტულად ამ შემთხვევაში, რაზეც ჩვენ ვსაუბრობთ, გამოვლინება სწორედ ეს გახლავთ პიროვნებისთვის, რომ მან საკუთარ თავში გააცნობიერა გარკვეული წარმატებანი, მონაცემები, საეკლესიო განსწავლულობა, გარე ეკლესიური სიბრძნის ფლობა, ყოვლითურთ სათნოებებში ყოფნა, ე.ი. მარხვის დამცველობა, მლოცველობა, და რა თქმა უნდა, თანდათანობით მან შეიძლება ჩათვალოს, რომ ის ყველაზე გამორჩეულია და ყველაზე უფრო ახოვანი მხედარია ჭეშმარიტებისათვის ბრძოლაში. ცხადია ის ღვთიურობას საკუთარი თავისგან არ გამორიცხავს, მაგრამ ღვთიურობასაც საკუთარი თავისთვის იყენებს, რომ ღვთივმადლმოსილი სწორედ ის გამოჩნდა, მაგრამ რატომ სწორედ ის? იმიტომ, რომ მან ეს დაიმსახურა. ე.ი. ღვთისგან მადლმოსილებას ასეთი ადამიანი არ უარყოფს, პირიქით ამას უფრო მეტად უსვამს ხაზს, რომ მისი გამორჩეულობა კიდევ უფრო წარმოჩნდეს. აი ასეთი პირი, როგორც უკვე ვთქვით, უკვე თავის თავს ამგვარად წარმოსახავს და ფანატიზმის ელემენტით ხდება პყრობილი და ფანატიზმის ელემენტი, როგორც სიბრმავის გამომწვევი, უკვე გულისხმობს იმას, რომ ჯერ ერთ ნაწილს შეებრძოლება ის ფანატიკურად და აბსოლუტური უარყოფით, მაგრამ ეს შემდეგ ტოტალური ხდება. ანუ შებრძოლება ჯერ იწყება, თუ ეკლესიურ წიაღშია ასეთი პირი, ეკლესიური მოძღვრების დაცვის ნიღბით, რომ ის Uუშეღავათო ბრძოლას იწყებს ნებისმიერ სხვა, იქნება ეს ეკლესიის გარეთ ანდა ეკლესიის შიგნით, მაგრამ მისთვის მიუღებელ, პოზიციასთან, ნებისმიერ სხვა მსოფლმხედველობასთან, ნებისმიერ სხვა კულტურასთან (ტატიანე სირიელის მაგალითით ეს გახლდათ ამ შემთხვევაში ანტიკურობა), და აბსოლუტური უშეღავათობა გულისხმობს იმას, რომ თუკი რამ ღირსეულია, თუკი რამ ოდნავ მაინც მისაღებია, ეს ყველაფერი იმ უკეთურებასთან ერთად უნდა უარყოფილ იქნეს, უნდა განიდევნოს და დაიგმოს. აი ეს გახლავთ ფანატიკური დამოკიდებულება და ასეთი თვისება ფანატიზმისა ერთი მხრით არ ბოლოვდება, განვრცობადია და ბოლოს საკუთრივ საეკლესიო მოძღვრებაზეც გადაიტანება, იმიტომ, რომ პიროვნება უკვე აღარ კმაყოფილდება საკუთრივ არაეკლესიურის უარყოფით. ამგვარმა ბრძოლამ მას უკვე შესძინა ეკლესიის შიგნით ავტორიტეტი. მაგრამ ეს მისთვის დამაკმაყოფილებელი არაა, მას უკვე ეკლესიის შიგნით მყოფ პირთაგანაც სურს გამორჩევა, მათაც აღარ უთანაბრებს თავს და შესაბამისად მათაც უპირისპირდება. ასეთი პირი ბოლოს ყოველთვის მარტო რჩება პიროვნულად, რომ შესაძლოა მან მიმდევართა დიდი ლაშქარი გაიჩინოს, მაგრამ არა მისდამი მიმდევარნი, არამედ მისადმი დამონებულნი, ის მხოლოდ ისეთ პირს ითავსებს თავის გვერდით, რომელიც მთლიანად ემონება და ეთაყვანება მას. აი ამგვარი საფუძველი დაცემისა, პიროვნული ნებით სიმდაბლის დატევება და ამპარტვანების, როგორც ფანატიზმის საკუთარ თავში დაუნჯება და მოხვეჭა, ეს იგივეა რაც საწამლავის საკუთარ თავში დაუნჯება და მოხვეჭა, რაც აუცილებლად იწვევს პიროვნების დაცემას.

143–ე რადიო საუბარი ქრისტიანული ლიტერატურის შესახებ

ზეპირი საუბრის წერილობითი ვერსია სპეციალური დამუშავების გარეშე

აუდიო ვერსია იხ: https://www.youtube.com/watch?v=icCdx7NxgZ8

 

ავტორი: ფილოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი ედიშერ ჭელიძე

კავებით ([]) აღნიშნულია წუთობრივი მონაკვეთები

შეცდომის აღმოჩენის შემთხვევაში (წერილობით ვერსიაში) გთხოვთ მოგვწეროთ

AddThis Social Bookmark Button

ბოლოს განახლდა (MONDAY, 21 NOVEMBER 2016 13:15)