202

არიანელთა მიერ დიონისე ალექსანდრიელის გამონათქვამის არგუმენტად მოტანა და ათანასე ალექსანდრიელის მიერ მისი განმარტება

ჩვენს წინა საუბარში უკვე განვიხილეთ დიონისე ალექსანდრიელის შრომის, სათაურით “აღთქმათა შესახებ”, პირველი მნიშვნელოვანი ფრაგმენტი, რაც უშუალოდ ქილიასტი ნეპოტის და მისი ნაშრომის (“ალეგორისტების მხილება”) წინააღმდეგაა მიმართული. მეთოდოლოგიაც, ჩამოყალიბებული დიონისესგან განვიხილეთ, იმასთან დაკავშირებით, თუ რა გზით შეიძლება დასნეულებული, მაგრამ ჯერ კიდევ გადარჩენის შესაძლებლობის მქონე ეკლესიის სულიერი ნაწილის შველა და შემორიგება დედა ეკლესიასთან.

რაც შეეხება მეორე ფრაგმენტს, მართალია მეორე ფრაგმენტიც ამ საკითხთანაა დაკავშირებული, კონკრეტულად კი ნეპოტის ქილიასტურ მოძღვრებას უკავშირდება, მაგრამ მას თავისთავადი ღირებულება აქვს. იმიტომ, რომ კონკრეტულად ეს ფრაგმენტი ეხება იოანე ღვთისმეტყველის “აპოკალიფსის” რაობას. ჩვენ მსმენელს შევახსენებთ, რომ [1]ქილიასტები თავიანთ მოძღვრებას ძირითადად იოანე ღვთისმეტყველის “აპოკალიფსზე” აყრდნობდნენ, პირდაპირ იგებდნენ რა “აპოკალიფსის” ცალკეულ სტრიქონებს, მუხლებს. შესაბამისად დიონისე ალექსანდრიელის წინაშე, რა თქმა უნდა, იდგა აუცილებლობა იმისა, რომ იოანე ღვთისმეტყველის “აპოკალიფსი” შეეფასებინა. თვით ეს ფაქტიც, ეს მოვლენაც, რომ დიონისე ალექსანდრიელი “აპოკალიფსის” შეფასებას ცდილობს, დადასტურება გახლავთ იმისა, რომ ამ დროისათვის “აპოკალიფსი” მართლაც არ იყო საბოლოოდ და ერთაზროვნად და ერთხმოვანად შერაცხილი წმინდა წერილად. იმიტომ, რომ თუ წმინდა წერილადაა უკვე ეკლესიისგან საბოლოოდ რაიმე ძეგლი შერაცხილი, იმის შესახებ ერთ-ერთ კერძოობით საეკლესიო მოღვაწეს, რაც არ უნდა დიდი ავტორიტეტი იყოს ის (ამ შემთხვევაში დიონისე ალექსანდრიელს), რა თქმა უნდა, რევიზიის უფლება, ეკლესიური შემფასებლობითი დადგენილებისა და დანასკვის რევიზიის უფლება, არანაირად არა აქვს. [2]იგი უმალ მწვალებლად იქნებოდა შერაცხილი მართლაც რომ საბოლოო საეკლესიო შეფასება “აპოკალიფსთან” დაკავშირებით, დიონისე ალექსანდრიელის მოღვაწეობის დროისათვის, სახეზე ყოფილიყო. ამას ჩვენ ხაზს ვუსვამთ იმიტომ, რომ ესეც ერთ-ერთი არგუმენტი უნდა იყოს იოანე ღვთისმეტყველის “აპოკალიფსის” რაღაც დამოუკიდებელი, განსაკუთრებული ისტორიის, რაც სხვა ძეგლებს ნაკლებად აქვთ, წარმოჩენისა და გაანალიზება-გაცნობიერების ჟამს. ახალი აღთქმის წიგნთაგან სწორედ “აპოკალიფსმა” განიცადა ყველაზე დიდი სხვადასხვაობანი, დაცილებანი და ცვალებადობანი, შემფასებლობითი თვალსაზრისით. ნაწილი მას თავიდანვე ღირსეულ და საღვთო წერილისეულ ძეგლად მიიჩნევდა, ანუ ნამდვილად იოანე ღვთისმეტყველის ნაწერად თვლიდა, ნაწილი კი კატეგორიულად უარყოფდა მას და მხოლოდ ფსევდო ეპიგრაფიკის, არაჭეშმარიტი, არაავთენტური [3]ძეგლის, ფსევდოეპიგრაფიკული თხზულების კვალიფიკაციას განუკუთვნებდა მას. ეკლესიის ბევრი მამა იოანე ღვთისმეტყველისადმი მის მიკუთვნებას გვიანდელ ერეტიკოსთაგან ნამოქმედარად მიიჩნევდა, ანუ არ თვლიდნენ ამგვარი მოღვაწენი მართლაც იოანე ღვთისმეტყველისეულად აღნიშნულ ძეგლს. ეს პაექრობანი თვით IV საუკუნეშიც კი მკვეთრად წარმოჩენილია, როდესაც ერთი მხრივ გრიგოლ ღვთისმეტყველი ცნობილი ბიბლიოლოგიური ლექსით, იამბიკოთი, მეორე მხრივ კი ამფილოქე იკონიელი, ასევე ლექსითი ფორმით, ბიბლიოლოგიურ აღრიცხვას ახდენს საღვთო წერილის წიგნებისას. ორივე ეს ძეგლი, რომლებიც დიდი მნიშვნელობისანი არიან და “რჯულის კანონშიც” არიან ჩართულნი, სრულიად თვალნათლივ ადასტურებენ, რომ IV საუკუნეშიც გაურკვევლობა “აპოკალიფსის” [4]კანონიკურობა-არაკანონიკურობასთან დაკავშირებით სახეზეა. და როგორც დღეისათვის ცნობილია V ს-ის მიწურულსა და VI ს-ის დამდეგს შემუშავდა სწორედ საბოლოო შემფასებლობითი კრიტერიუმი “აპოკალიფსთან” მიმართებით, რომ ეს ძეგლი უეჭველად ღირსეული ძეგლია და საღვთო წერილის კუთვნილებაა. აი ამ ორ დამოკიდებულებაში, როდესაც ერთი მხარე გამორიცხავს “აპოკალიფსის” ღვთიურობას, ღვთივსულიერებას და იოანე ღვთისმეტყველისგან მის დაწერას კატეგორიულად უარყოფს, ხოლო მეორე აზრი, რომ ნამდვილად იოანე ღვთისმეტყველისაა იგი, ოღონდ ღრმა სიმბოლოებითაა დატვირთული და ეს სიმბლოები უნდა გავშიფროთ, აი ეს ორი პოზიცია როდესაც ცნობილია, ბუნებრივია იბადება კითხვა, რომ თუ სპეციალურად ეხებოდა ამ ძეგლს (აპოკალიფსს) დიონისე ალექსანდრიელი, ამ ორი დამოკიდებულებიდან და ამ ორი შემფასებლობითი კრიტერიუმიდან რომელს მიემხრო იგი. სწორედ ეს გახლავთ საყურადღებო, რომ [5]დიონისე ალექსანდრიელი მთლიანობაში არ ემხრობა არც ერთს და არც მეორეს, არამედ ის იმუშავებს მესამე თვალსაზრისს აღნიშნულ ძეგლთან დაკავშირებით. დიონისე ალექსანდრიელი თვით ამბობს, რომ “იოანე ღვთისმეტყველის შრომას “აპოკალიფსს” ზოგი ჭეშმარიტი მოძღვრების შემცველ უდიდეს ძეგლად მიიჩნევს და აღიარებს, და თვით ამ კუთხით საღვთო წერილის განუყრელ ნაწილად მიიჩნევს მას”. თუმცა აქვე ხაზგასმულია მეორე პოზიციაც, რომ ბევრი მამა ეკლესიისა უარყოფს და არა უბრალოდ უარყოფს, არამედ ისეთი უაღრესად და უკიდურესად დამამცირებელი და შეურაცხმყოფელი ტერმინებით არის გადმოცემული ამ მეორე კატეგორიის მამათა აზრი “აპოკალიფსის” მიმართ, რომ მათი გამეორება საკმაო უხერხულობასაც იწვევს, რომ ამ მეორეთა აზრით ესაა სრული ბოდვა, [6]ზმანებითი რაღაც მცდარი წარმოსახვანი, ერეტიკულ სექტებში შემუშავებულნი. ხოლო ეს ძეგლი იმიტომ მიუკუთვნებიათ იოანე ღვთისმეტყველისადმი, რომ ამ წარმოსახვებს გასავალი ჰქონოდათ მორწმუნეებში. გამოყოფს რა ორივე თვალსაზრისს, დიონისე ალექსანდრიელი შემდეგ დასძენს: “ჩვენ არ ვეთანხმებით არც პირველ თვალსაზრისს, რომ იოანე ღვთისმეტყველია მისი ავტორი (პირდაპირ შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ეს საკაოდ გაბედული განაცხადია დიონისე ალექსანდრიელის მხირდან), მაგრამ არ ვემხრობით არც იმ მეორე თვალსაზრისს, რომ თითქოს ეს ნაბოდვარი და აზრს მოკლებული ძეგლი იყოს”. მაშ რა არის ის მესამე, რაც დიონისე ალექსანდრიელისთვის არის ჭეშმარიტება? ეს ჭეშმარიტება გახლავთ ის, რომ დიონისე ალექსანდრიელის პირდაპირი მითითებით ამ ძეგლის ავტორი აუცილებლად იოანეა, მაგრამ არა საკუთრივ იოანე ღვთისმეტყველი. დიონისე ალექსანდრიელი ამბობს, რომ იოანე ღვთისმეტყველის შემდეგ სახელი იოანე ბევრს დაერქვა და როგორც ჩანს, რადგან [7]იოანე ეწოდებოდა ავტორს ამ ძეგლისას, რომელიღაც გადამწერმა შემთხვევით და მცდარად იგი სწორედ იოანე ღვთისმეტყვეს მიაკუთვნა მოგვიანებით.

ეს ერთი მხარე, რომ ავტორობის თვალსაზრისით დიონისე ალექსანდრიელი ეწინააღმდეგება იმ პირველ შეხედულებას, რომ “აპოკალიფსი” იოანე ღვთისმეტყველმა დაწერა. მაგრამ მეორე მხარესთან დაკავშირებით, რომ მცდარია ეს ძეგლი, აურაცხელი ცრუ სწავლებაა მასში, ეს ყოველივე მთლიანად უკუგდებულია დიონისე ალექსანდრიელისგან. პირიქით იგი ამბობს, რომ ესაა საღვთო წიგნი, ადამიანის წიგნი, მრავალი სულიერი და ღირებული სწავლების შემცველი, მაგრამ არა იოანე ღვთისმეტყველისგან დაწერილი. ე.ი. იოანე ღვთისმეტყველისგან მისი დაწერა დიონისე ალექსანდრილის მიერ კატეგორიულად არის გამორიცხული. ასე რომ როდესაც ჩვენ “აპოკალიფსის” ისტორიაზე ვმსჯელობთ, ორ შეხედულებაზე, ორ პოზიციაზე კი არ უნდა ვამახვილებდეთ ყურადღებას, არამედ [8-9]უნდა გაგვახსენდეს დიონისე ალექსანდრიელი და სამ თვალსაზრისზე უნდა გვქონდეს აქცენტი.

ჩვენ ამ მხრივ უფრო დეტალურ მსჯელობას აღარ განვაგრძობთ, რადგან ვფიქრობთ რაც განიმარტა ის მსმენელისთვის გასაგებია. ამჯერად კი კიდევ ერთი რამ გვინდა აღვნიშნოთ დიონისე ალექსანდრიელთან დაკავშირებით, რომ აღნიშნული პიროვნება განსაკუთრებული დაპირისპირების ობიექტად იქცა IV ს-ის პირველ ნახევარში (განსაკუთრებით 30-იანი წლების ბოლოს და 40-იან წლებშიც), როდესაც მოხდა ისე, რომ არიოზის ერესის მიმდევრებმა თავიანთი ცრუ მოძღვრების გასამართლებლად (არიანელები მაცხოვრის შექმნილობას მოძღვრობდნენ) მოიხმეს დიონისე ალექსანდრიელის გამონათქვამი, რომ თითქოს ეს უკანასკნელი მათი მოძღვრების ამსახველ სწავლებას ავრცელებდა. რა არგუმენტი ჰქონდათ ხელთ არიანელებს? როგორც ეს ერეტიკოსთა ჩვეულებაა, რაზეც მკვეთრად უსვამს ხაზს წმ. იპოლიტე რომაელი და ეპიფანე კვიპრელიც, ისინი მთლიან კონტექსტს კი არ განიხილავენ, მთლიანად კი არ გამოაქვთ საბოლოო და ობიექტური დასკვნა, არამედ თუ უნდათ, რომ რადაც არ უნდა დაუჯდეთ საკუთარი მოძღვრება დაამტკიცონ, ისინი ამოგლეჯილად, კონტექსტიდან მოწყვეტით, მოუხმობენ ამა თუ იმ ადგილს საღვთო წერილისას და ამ გზით, კირილე ალექსანდრიელის ფრთიანი გამოთქმა რომ გამოვიყენოთ, საკუთარ თავს უმზადებენ ლერწმის კვერთხის საყრდენს. [10]მაშინ როცა მართლმადიდებლური სწავლებით, რაც ჩვენ არაერთგზის აღგვინიშნავს, მაცხოვარი, იესო ქრისტე არის ბუნებითი ღმერთი განკაცებული, რომ ძე ღმერთი ისევეა და იგივეობრივად და აბსოლუტურად ბუნებრივი ღმერთი და ერთღმერთი მამასთან და სულიწმინდასთან, როგორც საკუთარივ მამა არის ბუნებითი და ჭეშმარიტი ღმერთი (რაც ეჭვის ქვეშ არცერთ ერეტიკულ მიმდინარეობას არ დაუყენებია). მაგრამ მხოლოდ ამის აღნიშვნა, რომ მართლმადიდებლური მოძღვრება უარყოფს არიანელთა ცრუ სწავლებას მაცხოვრის შექმნილობის შესახებ, რა თქმა უნდა, საკმარისი არ იყო, არგუმენტირებაც სჭირდებოდა და ეს არგუმენტირება პირველ რიგში იმ განმარტების აუცილებლობას წარმოაჩენდა, თუ რატომ იმოწმებდნენ არიანელები სწორედ დიონისე ალექსანდრიელის სახელს. დიონისე ალექსანდრიელის შესაბამისი ძეგლის, რასაც არიანელები იმოწმებდნენ და საკუთარ მოძღვრებას [11]აყრდნობდნენ, შესწავლის შემდეგ (ეს ძეგლი კონკრეტულად გახლდათ ერთ-ერთი ეპისტოლე, ერთ-ერთი პირადი წერილი დიონისე ალექსანდრილისა, სადაც, ყოველშემთხვევაში არიანელთა ციტირების მიხედვით, თითქოსდა იგი ამბობს, რომ ძე ღმერთი არის ქმნილება) პიროვნება, რომელმაც ამხელა ცილისწამება გააუქმა და წმ. დიონისე ალექსანდრიელს ჭეშმარიტად შეუნარჩუნა პატივი და ღირსება, გახლავთ წმ. ათანასე ალექსანდრიელი, რომელსაც გამოქვეყნებული აქვს ძალიან პატარა მოცულობის შრომა ამ საკითხთან დაკავშირებით. ათანასე ალექსანდრიელმა ზოგადი ნიმუშიც მოგვცა იმისა, თუ საერთოდ როგორ უნდა ვაფასებდეთ ამა თუ იმ ღვთისმეტყველის მოძღვრებას, როგორ უნდა ვახდენდეთ ციტირებას. ათანასე ალექსანდრიელი ამბობს, გვასწავლის და უეჭველად ყველასთვის საგულისხმო სწავლებას გვაწვდის, რომ როდესაც გვინდა [12]ჩვენ შევიცნოთ ამა თუ იმ მოძღვრის, ამა თუ იმ მოაზროვნის, ამა თუ იმ პიროვნების თვალსაზრისი რომელიმე საკითხთან დაკავშირებით, რომ შემდეგ დავიმოწმოთ იგი როგორც ავტორიტეტი, აქ არ კმარა მხოლოდ ერთი ძეგლის მოხმობა. იმიტომ, რომ პიროვნება, რა თქმა უნდა,  თავიდანვე აბსლუტურად უცდომელი წმინდანი არ იბადება. ამა თუ იმ მოღვაწემ შეიძლება სხვადასხვა დროს ძალიან მცდარი თვალსაზრისიც გამოთქვას, მაგრამ თუ სიცოცხლის ბოლოსაც კი თუნდაც ის ჭეშმარიტ სინანულს გამოთქვამს დაშვებული შეცდომების გამო და აქედან გამომდინარე გულწრფელად აღიარებს ჩადენილ ცდომილებას, აი ეს მისი ბოლო თვალსაზრისი იქნება ეკლესიისგან ყოველთვის მხედველობაში მიღებული. ბევრმა წმინდანობას სწორედ იმ დამაბოლოებელ ეტაპზე მიაღწია თავისი ცხოვრებისა. შორს რომ არ წავიდეთ ავაზაკი გავიხსენოთ, რომელიც სწორედ სიცოცხლის უკანასკნელ წამს განიბრძნო ღვთისმცოდნეობით და ცხონებას ეზიარა. ასე რომ გადამწყვეტი მნიშვნელობა, - ამბობს ათანასე ალექსანდრიელი, აქვს არა ერთ კონკრეტულ ძეგლს, არამედ [13]მთლიანად ამა თუ იმ მოღვაწის საღვთისმეტყველო მემკვიდრეობას, რომ ყველა მისი შრომა უნდა გავიცნოთ და მთლიანობაში ზოგადად გამოვიტანოთ დასკვნა. სხვათაშორის აქვე შეგვიძლია ვთქვათ ისიც, რომ ეს არ ეხება მხოლოდ საეკლესიო ავტორს. საღვთო წერილთან დაკავშირებითაც პრინციპული ცდომილება, თუნდაც იეღოველებისა, სხვა არაფერია თუ არა ის რომ ისინი ამა თუ იმ ფრაზას გამოარჩევენ, მთელი საღვთო წერილისაგან მოწყვეტილად, მოკვეთილად, ცალკე მოიტანენ და ემპირიულად იმ ცალკე მოტანილ შინაარსს ეყრდნობიან და ამას აფუძნებენ თავიანთ მოძღვრებას. ეკლესიის მამები აქაც გვასწავლიან, რომ საღვთო წერილი ზოგადად აუცილებელია და გადამწყვეტი მნიშვნელობისაა ცხონებისათვის, მაგრამ ჩვენ მთლიანობაში რას გვასწავლის საღვთო წერილი ეს უნდა ვიცოდეთ. და თუ რომელიმე კონკრეტულ შემთხვევაში რაღაც ისეთს წავიკითხავთ, რაც თითქოსდა ერთი შეხედვით [14]ამ ზოგადს, ამ მთლიანობითს უპირისპირდება, აქ რაღაც შინაგან წინააღმდეგობაზე საღვთო წერილისა კი არ უნდა ვისაუბროთ, ანდა ეს განსხვავებული ადგილი კი არ უნდა ამოვგლიჯოთ და ცალკე ციტატის სახით კი არ უნდა მოვიყვანოთ, როგორც თითქოსდა დაპირისპირებული მოძღვრების დამადასტურებელი სიტყვები, არამედ მის ახსნას უნდა შევეცადოთ იმ მთლიანი კონტექსტის საფუძველზე. ჩვენ არაერთგზის აღგვინიშნავს და ისედაც ცნობილია, რომ საღვთო წერილში არის ადგილები, რომლებიც აუცილებელ განმარტებას საჭიროებენ და ეს განმარტება უნდა მოხდეს ზოგადი კონტექსტის მიხედვით. მაგალითად როდესაც მაცხოვარი ამბობს, რომ მეორედ მოსვლა არ იცის არცა ძემან, თუ რა შინაარსი უნდა ჩავდოთ ამ სიტყვებში ამას მთელი კონტექსტი გვიხსნის. განა შეიძლება, რომ უმეცრება განვუკუთვნოთ ძეს? რა თქმა უნდა, ეს ყოვლად შეუძლებელია (სხვათაშორის ამ საკითხზე ჩვენ ორი სტატია გვაქვს გამოქვეყნებული, რამდენადაც ეს ერთ-ერთი პრინციპული მნიშვნელობის საღვთისმეტყველო თემაა). პირდაპირი გაგებით, რა თქმა უნდა, ჩვენ იძულებულნი [15]ვართ მაცხოვარს უმეცრება განვუკუთვნოთ, თვითონვე ამბობს, რომ არც ძემ არ იცის მეორედ მოსვლაო. ასევე პირდაპირი მნიშვნელობით თუ გავიგებთ მაცხოვრის იმ სიტყვებს, რასაც მამა ღმერთის შესახებ ამბობს, რომ “მამაი ჩემი უფროის ჩემსა არს”, მამა ღმერთი უფრო აღმატებულად უნდა წარმოვიდგინოთ არიანელთა მსგავსად, ძე ღმერთი უფრო დაკნინებულად და სულიწმინდა კიდევ უფრო დაკნინებულად. ანდა როდესაც თქმულია ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის შესახებ, რომ მან არ იცოდა მამაკაცი “ვიდრე შობადმდე იესუისა”, თითქოსდა პირდაპირი გააზრებით ისეთი აზრი რჩება, რომ შობის შემდეგ  იცოდა, რაც, რა თქმა უნდა, უდიდესი მკრეხელობაა. აი ამგვარი მსგავსი ადგილების, ზოგად მოძღვრებასთან წინააღმდეგობაში მყოფების, ჩვენი გონებით, ჩვენი ჭკუით და ზედაპირულად გაგება დამღუპველია. ჩვენ უნდა მივმართოთ ღვთივ განბრძნობილ მოძღვართ, რომლებმაც ეს ყოველივე განგვიმარტეს. ათანასე ალექსანდრიელის თქმით დიონისე ალექსანდრიელთან დაკავშირებითაც, თუ გვინდა, რომ ჭეშმარიტად ჩავწვდეთ იმ სიტყვების რაობას, რასაც იმოწმებენ [16]არიანელები, ჯერ ის კონტექსტი უნდა ვნახოთ მთლიანობაში, საიდანაც ეს სიტყვებია მოტანილი და შემდეგ დიონისე ალექსანდრიელის მთელი მოძღვრება სხვა შრომებში გადმოცემული. დიონისე ალექსანდრიელი მართლაც პირდაპირი მნიშვნელობით ამბობს ძე ღმერთის შესახებ, რომ იგი არის ქმნილება, მაგრამ ათანასე ალექსანდრიელისგან მოხმობილი მთლიანი კონტექსტი აღნიშნული მოძღვრისა ცხადყოფს, რომ ძე ღმერთი არის ქმნილება განკაცების შემდეგ. რა თქმა უნდა, დიონისე არ ამბობს, რომ ძე ღმერთი მხოლოდ ქმნილებაა განკაცების შემდეგ, იგი ამბობს, რომ უქმნელია მარადიულად, მაგრამ უქმნელობასთან ერთად განკაცების შემდეგ იგი ხდება ქმნილებაც, ისევე როგორც განკაცების შემდეგ ჩვენ ვამბობთ, რომ მაცხოვარი გახდა კაცი, მაცხოვარი გახდა ქმნილება, მაცხოვარი გახდა ბიოლოგიურად ხრწნადობითი თვისების სხეულის მქონე, მაცხოვარი გახდა კაცობრივად მოკვდავი და ა.შ.

აი ეს გაგება და ეს ერთადერთი აზრია დიონისე ალექსანდრიელთან. მან უწოდა ქმნილება მაცხოვრის კაცობრივ ბუნებას, ანუ განკაცებული ღმერთის კაცობრივ ბუნებას [17]და არა საკუთრივად და განყენებულად ღმრთეებას, რომელიც ცხადია არასოდეს არ განკაცებულა. ასე რომ დიონისე ალექსანდრიელის ეს სწავლება არის ორ ბუნებოვნების ერთ-ერთი უნათლესი დადასტურება, რომ ძე ღმერთი, შემოქმედი და აბსოლუტურად შეუქმნელი, ქმნილება გახდა, ქმნილების ბუნება მიიღო.

ამრიგად თვით იმ კონტექსტის მთლიანი განხილვაც ამას გვიდასტურებს და ამავე დროს ზოგადი შესწავლაც დიონისე ალექსანდრიელის შრომებისა. თუ მას ის აზრი ჰქონდა, რომ ძე ღმერთი ქმნილებაა, მაშ სხვა შრომებში როგორაა ასე მკვეთრად დამასაბუთებელი იმისა, რომ ძე ღმერთი ბუნებითი ღმერთია და ერთი არის იგი, როგორც ღმერთი, მამასთან და სულიწმინდასთან. რა თქმა უნდა, არიანულ გაგებას დიონისე ალექსანდრიელისას, თითქოს დიონისე ალესანდრიელი სწორედ არიანულ მოძღვრებას ქადაგებადა, რომ ძე ღმერთი არის ქმნილებაო, აი ამგვარი ტყუილი, სიცრუე ააშკარავებს არიანელთა მოძღვრების უსაფუძვლობას. ეს გახლავთ შეგნებული [18]ტყუილი და შეგნებული ტყუილია სწორედ უსაფუძვლობის აუცილებელი და მკვეთრი სიმპტომი. ხოლო თვით დიონისე ალექსანდრიელი, ათანასე ალექსანდრიელის განმარტებით, იყო და ყოველთვის რჩება მართლმადიდებლობის შეუძრავ ბურჯად, მიუხედავად იმ პოლემიკისა, რაც მის ზემოხსენებულ პირად ეპისტოლესთან დაკავშირებით ციტატის სახით არიანელთაგან მოიხმობოდა.

დიონისე ალექსანდრიელზე ჩვენ აუცილებლად კიდევ შევჩერდებით, რადგან არის კიდევ ერთი საგანგებოდ ცალკე გამოსაყოფი მხარე, თუმცა ამჯერად ამით დავაბოლოვებთ.

202–ე რადიო საუბარი ქრისტიანული ლიტერატურის შესახებ

ზეპირი საუბრის წერილობითი ვერსია სპეციალური დამუშავების გარეშე

აუდიო ვერსია იხ: https://www.youtube.com/watch?v=WbptK_rtfx0

ავტორი: ფილოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი ედიშერ ჭელიძე

კავებით ([]) აღნიშნულია წუთობრივი მონაკვეთები

შეცდომის აღმოჩენის შემთხვევაში (წერილობით ვერსიაში) გთხოვთ მოგვწეროთ