[171]ეკლესიის ისტორიაში საკმაოდ ბევრი მაგალითი გვხვდება, როცა ქრისტეს სიყვარულს დაწაფებულნი და ღვთისკენ სავალ გზაზე მარად წინსვლის მოსწრაფენი ტოვებდნენ ამქვეყნიურ ამაოებას და უდაბნოში მიდიოდნენ.

სულხან-საბა ორბელიანის განმარტება უდაბნოს შესახებ ასეთია: "უშენებო. უდაბნო იგი არს, სადა არა არს ყოვლადვე შენებულობა."¹ სადაც არ არის "შენებულობა", იქ არც მოსახლეობაა. და სადაც მოსახლეობა არ არის - იქ მარტოობაა. მარტოობაში ადამიანი მხოლოდ ღმერთთან და საკუთარ თავთან არის პასუხისმგებელი. უაღრესად საინტერესოა მათეს სახარებაში აღწერილი მაცხოვრის უდაბნოში გასვლის ამბავი "გამოცდად ეშმაკისაგან" (მათე 4.1-11). წმ. იოანე ოქროპირი ამ ამბის განმარტებისას ბრძანებს: "...სად მიიყვანა იგი სულმა: არა ქალაქში, არა მოედანზე, არამედ უდაბნოში. თითქოს ამით ეშმაკის მოზიდვა ეწადა. აძლევდა მას შესაძლებლობას ეცდუნებინა არა მხოლოდ შიმშილით, არამედ ამ განმარტოებული ადგილითაც. რადგან ეშმაკი განსაკუთრებით გვესხმის თავს მაშინ, როდესაც ხედავს, რომ საკუთარ თავთან მარტონი დავრჩენილვართ"².

ამ განმარტების თანახმად, ქრისტემ მისცა ეშმაკს შესაძლებლობა, განსაკუთრებული სივერაგითა და ძლიერებით შებრძოლებოდა მას. ამის მიზეზი კი ის გახლდათ, რომ ადამიანთა წინაშე გამოვლენილიყო ქრისტეს ძლევამოსილება. მსგავსად ამისა, ადამიანი, რომელიც "უდაბნოში", განდეგილობაში მიდის, საკუთარ თავს განსაკუთრებული ბრძოლისთვის განამზადებს, ღვთის დაშვებით, ეშმაკი განსაკუთრებული ვერაგობით ებრძვის ადამიანს, რათა ადამიანმა დიდი ბრძოლის შესაბამისად აღმატებული ჯილდო დაიმსახუროს. ქრისტიანებისთვის და განსაკუთრებით განდეგილთათვის, ეს ცხოვრება საღვთო სრულყოფისკენ მარადიული სწრაფვაა. ამას განაჩინებს სწორედ წმ. იოანე კიბისაღმწერელი: "ქრისტიანი არის ის, ვინც ქრისტეს იმდენად ემსგავსება, რამდენადაც ადამიანისთვისაა შესაძლებელი".³ ყოველივე ზემოთქმული არის მიზანი მეუდაბნოესი. მაგრამ ასევე საინტერესოა, რა არის მიზეზი ასეთი ცხოვრების გზის არჩევისა. ამ საკითხთან დაკავშირებით უაღრესად საინტერესოა იმავე წმინდა მამის, იოანე კიბისაღმწერელის სიტყვები: "ყველამ, ვინც ამ ქვეყნის საქმენი დაუტევა, ან ცოდვათა სიმრავლის, ან ცათა სასუფევლის, ან ღვთის [172]სიყვარულის გამო გააკეთა ეს. და თუ ამ სამიდან არც ერთი იყო მათი განზრახვის მიზეზი, მაშინ ამ უკანასკნელთა სოფლიდან გასვლა უგუნურება ყოფილა. თუმცა კეთილი მეფე ყოველი სამის დასასრულს ელოდება, თუ როგორი იქნება ის... ვინც ტანჯვის შიშით გადის ერიდან, ხშირად ცეცხლში ჩაგდებულ საკმეველს ემსგავსება, რომელიც თავდაპირველად სურნელებას გამოსცემს და ბოლოს კვამლად იქცევა, ხოლო ვინც სასყიდლის მისაღებად გადის, წისქვილის კევრს ჰგავს, რომელიც ხედავს რა გასამრჯელოს, სულ მოძრაობს და ერთნაირად ტრიალებს. ხოლო ვინც ღვთის სიყვარულისათვის განეშორება, მას გამოსვლისთანავე სანატრელი ცეცხლი მოუპოვებია, რომელიც წაეკიდება რა საგანს, უფრო და უფრო ალდება".⁴

ვფიქრობთ, სიღრმისეულად არის გადმოცემული, თუ რა მიზეზებით შეიძლება და რა მიზეზებით არ შეიძლება მონაზვნური (მითუმეტეს მეუდაბნოეთა) გზის არჩევა. ყოველივე ეს შეიძლება ერთ წინადადებაში შევაჯამოთ: ამ სოფლის დატოვების უმთავრესი მიზეზიცა და მიზანიც ღვთისადმი სიყვარული უნდა იყოს. "საღვთო სიყვარული" უაღრესად სიღრმისეული თემაა. ქრისტიანული მოძღვრების თანახმად, ეს "სიყვარული" უნდა იყოს არა ოდენ "მონაზვნური" ცხოვრების საფუძველი, არამედ ნებისმიერი ქრისტიანის ქმედების ბალავარი. წმინდა იოანე ოქროპირი განაჩინებს: "ყოველივე უნდა დავითმინოთ არა სასუფევლისა და ნაირფერი ჯილდოს მოლოდინით, არამედ თავად ღვთისათვის"⁵. იმავეს განაჩინებს წმ. გრიგოლ ღვთისმეტყველი: "დასაბამ და დასასრულ ყოვლისა საქმისა და სიტყვისა შენისა, ღმერთი იყავნ."⁶ ღვთისადმი სიყვარული კი თავისთავად განაპირობებს ყოველ "კეთილმისაგებელს." ანუ "მთავარი" განაპირობებს მასზე (მთავარზე) "დამოკიდებულს." (ამის მაგალითები ჩვენ წმინდა წერილში მოგვეპოვება. მაგალითად, ძვ. აღთქმაში სოლომონმა ღვთის კითხვაზე თუ რა უნდოდა, რომ ებოძებინა მისთვის, უპასუხა, რომ გონიერება სურდა. უფალმა კი მიუგო: "იმის გამო, რომ მთხოვე ეს და არ მოითხოვე შენთვის ხანგრძლივი სიცოცხლე, არ მოითხოვე სიმდიდრე, არ მოითხოვე შენი მტრების სული, არამედ გონიერება მოითხოვე სიმართლის გასაკითხავად. აჰა მომინიჭებია შენთვის ბრძენი და გონიერი გული... რაც არ გითხოვია, იმას მოგცემ: სიმდიდრესაც, დიდებასაც... (მესამე მეფეთა: 3.5-13). ასევე სახარების თანახმად, მაცხოვარი ჩვენს უპირველეს საზრუნავად არა მატერიალურს, არამედ ღვთის სასუფევლის მოპოვებისთვის ზრუნვას განაჩინებს. ამ შემთხვევაში ადამიანს მისთვის საჭირო ყოველივე მატერიალური, აუცილებლად მიეცემა. "ეძიებდით პირველად სასუფეველსა ღვთისასა, და სიმართლესა მისსა და ესე ყოველი შეგეძინოს თქვენ", მათე 6.33).

მეუდაბნეობის ერთ-ერთი უმთავრესი თვისება განმარტოებაა. ადამიანი და ღმერთი! სხვა არავინ და არაფერი. ადამიანი საკუთარ თავს აიძულებს, დაშორდეს ამ ქვეყანას, თავის ახლობლებს, ოჯახის წევრებს და უცხოობაში, საკუთარ თავთან განუწყვეტელი ბრძოლით წარემატოს ღვთის შემეცნებისკენ. ამასთან დაკავშირებით ევაგრე მონაზონი ამბობს: "თუ კი არ ძალგიძს, რომ ადვილად მოიღვაწო მდუმარება შენს ქვეყანაში, უცხოობისთვის განამზადე [173]შენი არჩევანი და ამისკენ მიმართე შენი აზრი... გიყვარდეს უცხოობა, რადგან იგი გაგარიდებს მშობლიური მხარის განსაცდელთაგან და შეგაძლებინებს, რომ მხოლოდ მდუმარების სიკეთით დატკბე. გაექეცი ქალაქში ყოფნას და უდაბნოში მკვიდრობა დაითმინე".⁷

მონაზვნურ განმარტოებაში ყოფნა თავისთავად გულისხმობს მარად, სულიერ მღვიძარებას ანუ ადამიანის ისეთ შინაგან მდგომარეობას, როცა იგი მკაცრ კონტროლს უწევს საკუთარ თავს, საკუთარ ხორციელ მოთხოვნილებებს, და ამ გზით ნელნელა წარემატება სულიერი სიმშვიდისა და სრულყოფისკენ. ეს უკანასკნელი (სრულყოფილებისკენ ლტოლვა), მეტნაკლები მიკუთვნებით ყოველ ქრისტიანს ეხება, რადგან სახარებისამებრ: "შევედით იწროჲსაგან ბჭისა, რამეთუ ვრცელ არს ბჭე და ფართო არს გზაჲ, რომელსა მიჰყავს წარსაწყმედელად, და მრავალნი ვლენან მას ზედა. ვითარ-იგი იწრო არს ბჭე და საჭირველ გზაჲ, რომელი მიიყვანებს ცხორებასა, და მცირედნი არიან, რომელნი ჰპოებენ მას". (მათე 7.13-14).

მეუდაბნეთა (და არა მარტო მათი) ერთ-ერთი თვისებაა მღვიძარება. ქრისტიანის "მღვიძარებასთან" დაკავშირებით წმინდა ევსუქი ბრძანებს: "მღვიძარება ესაა სულიერი საშუალება, რაც გახანგრძლივებული და გულმოდგინედ წარმართებულია, ღვთის შეწევნით, ადამიანს ყოვლითურთ ათავისუფლებს ვნებადი გულის ზრახვებისგან, სიტყვებისგან და უკეთური საქმეებისგან, მიჰმადლებს რა მას, ამგვარად წარმართებული, დატევნისამებრ, მიუწვდომელი ღვთის უცდომელ ცოდნას და საღვთო და დაფარულ საიდუმლოთა განმარტებას, არის რა იგი ძველი და ახალი აღთქმის ყველა მცნების აღმსრულებელი და სამერმისო საუკუნის ყველა სიკეთის გარემომცველი... ვერ ხედავს მზეს ბრმადშობილი, ვერც მღვიძარების გარეშე მავალი ხედავს ზეგარდმო მადლის მდიდრულ გაბრწყინებებს".⁸

ღვთის სიყვარულის გამო განმარტოებასა და მღვიძარებაში უდაბნოდ გასული ადამიანი მხოლოდ ერთზე - ღმერთზე ფიქრობს. ამ სიყვარულის გამო იგი მონაზვნური მოღვაწეობის სხვადასხვა სახეს ირჩევს. საგანგებოდ, სხვადასხვა საშუალებებით იმძიმებს ამქვეყნიურ ცხოვრებას. იგი სწორედ უკიდურეს ხორციელ ტანჯვაში ჰპოვებს სამოთხისეული სიტკბოს დასაბამს. ღვთის სიყვარულით განსხივოსნებულნი უკიდურეს ტანჯვა-წამებაში განიცდიან უაღმატებულეს საღვთო სიმშვიდესა და ჭეშმარიტ ბედნიერებას. ქრისტესკენ სვლის გზა და ქრისტეში სიხარული აბსოლუტურად განსხვავდება ამქვეყნიური ბედნიერების "კრიტერიუმებისგან", ქრისტიანობაში სიხარულის მიზეზი მატერიალურ-ფიზიკური "კარგად ყოფნა" კი არ არის, არამედ ადამიანის შინაგანი, სულიერი მდგომარეობა. ძალიან საინტერესოა ის ფაქტი, რომ ადამიანის სიხარულის მიზეზი დაკავშირებულია მის შინაგან მდგომარეობასთან. თუკი ის გულისთქმებითა და ხორციელი მისწრაფებებით ცხოვრობს - მას სიხარულს სწორედ ხორციელი სიამენი, ანუ ცოდვა, ჰგვრის. ხოლო თუ მისი ცნობიერება ღვთისკენ სწრაფვას ემსახურება, მაშინ იგი უკიდურეს ხორციელ ტანჯვაშიც კი საღვთო სიხარულის თანაზიარი და დატევნისამებრ მიმღებია. ამას განაჩინებს სწორედ სახარებისეული სიტყვები: "სადაცა არს [174]საუნჯე თქუენი, მუნცა იყოს გული თქუენი" (მათე 6.21). ხშირად ტანჯვაში განიჭვრიტება ნეტარება, გლოვაში - სიხარული, გარეგნულ სიმახინჯეში - მშვენიერება. ამის არაერთი მაგალითი არსებობს წმინდანთა ცხოვრებაში. მოვიყვანთ რამდენიმე მაგალითს ქართული ჰაგიოგრაფიიდან.

იაკობ ხუცესი გვაუწყებს, რომ როცა იგი მცველმა შეპყრობილ შუშანიკთან შეიყვანა, ვნახეო ქრისტეს ტარიგი სასძლოსებრ გამშვენებული იმ ბორკილებით.⁹ განსაკუთრებით შთამბეჭდავია თხრობა, რომლის თანახმადაც შვიდი წლის ნაღვაწ შუშანიკის სხეულს მატლები გაუჩნდა. წმ. შუშანიკი არათუ შეშფოთებულია, არამედ მადლობას უძღვნის ღმერთს: "მატლიცა დასხმულ იყო წყლულთა მათ, რომელ-იგი აღიღო ჴელითა თჳსითა და მიჩუენებდა მე და ჰმადლობდა ღმერთსა. და თქუა: "ხუცეს, ნუ მძიმე გიჩნ ესე, რამეთუ მუნი იგი მატლი უდიდჱს არს და არა მოკუდების".¹⁰

საინტერესოა, ასევე წმ. დავით გარეჯელის ცხოვრებაც. "უდაბნოსა" და "მეუდაბნეობის" მნიშვნელობათა უკეთ გაგებისათვის ყურადღებას შევაჩერებთ წმ. დავითის წოდებაზე - "გარეჯელზე", რომლის მნიშვნელობაც ნაწარმოების დასაწყისშივე არის ახსნილი: "ხოლო ესე წმიდაჲ  მამაჲ ჩუენი დავით წავიდა ადგილთა უდაბნოთა და ურწყულთა სჯად თავისა თჳსისა, რაჲთა წუთ-ერთითა ჯერითა მოიპოოს საუკუნოჲ იგი და წარუვალი შუებაჲ და განსუენებაჲ. ამისთჳსცა აღირჩია აქა სჯაჲ გარეგან უდაბნოთა შინა. ამისთჳს ეწოდების უდაბნოსა მას გარესჯაჲ".¹¹ ტოპონიმ "გარეჯას" უმთავრესი შემადგენელი კომპონენტია სიტყვა "სჯა". სულხან-საბა ასე განმარტავს "სჯას": "სჯა - სამართვლა"¹². აღნიშნულ მსჯელობათა მიხედვით, მეუდაბნეობა ყოფილა საკუთარი თავის გასამართლება, განსჯა სოფლის "გარეთ", სოფლისგან დამოუკიდებლად. ამ მძიმე გზას ადამიანი უპირატესად ღვთის იმედად ადგება. მისი ერთადერთი იარაღი ამ იმედის რწმენაა. ეს ფაქტორი ამ ნაწარმოებშიც კარგად ჩანს. ერთხელ, როცა ლუკიანე, დავით გარეჯელის მოწაფე, შეშინდა უდაბნოს მკაცრი პირობების გამო, წმ. დავითმა იგი ასე ანუგეშა: "ძმაო ლუკიანე, იმან, ვინც უდაბნოში გამოზარდა ისრაელი ერი და კლდიდან გადმოადინა წყალი მათთვის, ვინც მწყერის წვიმა გამოგზავნა მათ ბანაკზე და ვინც ილიას ყორნის მიერ აწვდიდა საკვებს და ანტონის და სხვა წმინდა მამებს (რომელნიც მთასა და უდაბნოში იყვნენ დამკვიდრებულნი) საზრდელს აძლევდა, იმავე ღმერთს ძალუძს ჩვენც მოგვცეს საზრდელი ჩვენი სხეულის და მისი უძლურების ნუგეშის საცემად. მხნედ იყავი, ძმაო ლუკიანე, და ნუ გეშინია, რადგან მოწყალე არის ღმერთი და არ მოგვაგებს ჩვენ ცოდვების შესაბამისად. არამედ სიტკბოებით ზრდის მის მოშიშეებს.¹³

აღსანიშნავია კიდევ ერთი ასურელი მამის, შიო მღვიმელის, ცხოვრება. შიო მღვიმელმა მოღვაწეობის განსაკუთრებული სახე აირჩია - საკუთარი თავი ცოცხლად დაიმარხა. მისი ცხოვრების ავტორი ასე ამკობს მას:

წმინდა შიო ხორცით იტანჯებოდა, სულით კი განათლდებოდა. ამიტომ ბნელ გამოქვაბულში ისე იყო, როგორც ნათელსა და განცხრომაში¹⁴, რაც ცხადყოფს, რომ განდეგილნი არა მხოლოდ მომავალი ცხოვრების იმედად მოღვაწეობენ, არამედ თავის უკიდურეს ტანჯვაშივე ("სჯასა" თუ "მღვი[175]მეში"), ძალისამებრ, უკვე განმცდელნი არიან სამოთხისეულ ნეტარებისა.

მეუდაბნოეთა ღვაწლი თავისთავად გულისხმობს მარტოდმყოფობას. განმარტოების დროს ადამიანი აღმატებულად შეიმეცნებს ღმერთს, რადგან არავინ ჰყავს ღვთის გარდა. წმ. პალადი ჰელენოპოლელი წერს: "ასაკობრივ ზრდასთან ერთად ჩემში იზრდებოდა უფლის შიში და მონაზვნური ცხოვრების სიტკბობებისკენ მიდრეკილება, ამ შიშმა მარტოდმყოფობის ცხოვრებას შემაერთა"¹⁵. ციტატის მიხედვით, ღვთისმოშიშება მარტო მყოფობის ერთ-ერთი განმაპირობებელი ფაქტორია.

მეუდაბნე და მონაზვნური ცხოვრებისკენ მსწრაფველნი ისე მიდიან ამ საღვთო (მონაზვნურ) გზაზე, რომ ხშირად არ იციან, საითკენ წარემართონ და მთლიანად ენდობიან საღვთო ნებას, მის მოწოდებას, მსგავსად იმისა, როგორც აბრაამს მოუწოდა ღმერთმა გამოსულიყო ქალდეველთა ქვეყნიდან. ღვთის ნებას მინდობილი აბრაამი გამოდის ქალდეველთა ქვეყნიდან და მისთვის უცნობ, ღვთის მიერ დასახულ გზაზე მიემართება.

"წმ. იოანე ზედაზნელის ცხოვრებაში" წერია: "მაშინ ნეტარმა იოანემ განიზრახა შორეულ ქვეყანაში წასულიყო, სადაც სრულებით არავის სმენოდა მის სათნოებათა შესახებ და ამბობდა: "სად დავემალო" გავემართები იქით, საითაც ღმერთს ნებავს". ის მხოლოდ განიზრახავდა, ხოლო მისმა გამგებელმა წმინდა სულმა მიანიშნა ჩრდილოეთის ქვეყანა, რათა წარუძღვეს ქართლში, ვისაც აქეთ წამოსვლა სურდა, იმის მომყვანი სხვა იყო, ის, ვინც ოდესღაც აბრაამს დაუძახა და უთხრა: "დატოვე შენი ქვეყანა და ნათესავები, მიდი ქვეყნად, რომელსაც მე გიჩვენებ."¹⁶

"გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრებაშიც" წმ. გრიგოლზე წერია: "ნეტარმა გრიგოლმა როგორც კი ნახა თავისი თავი ხორციელ დიდებაში, მეტად შეწუხდა მისი გული და განიზრახა მან ფარულად გაქცევა თავისი ქვეყნიდან საღვთო ხმობისამებრ, რაც წინ უძღოდა მას მამამთავარი აბრაამის მსგავსად... იმ მიზნით, რომ უსარგებლო უდაბნოში გამობრწყინებულიყო ეს ჩაუქრობელი სანთელი..."¹⁷

"აბო თბილელის მარტვილობაშიც" ასევე მასზე (წმ. აბოზე) წერია, რომ მისი ჩვენს ქვეყანაში წამოსვლა საკუთარი გადაწყვეტილება კი არ იყო, "არამედ ისევე, როგორც ნეტარ აბრაამს უთხრა უფალმა იმავე ქალდეველთა ქვეყანაში: "გამოდი შენი ქვეყნიდან, შენი მოდგმისაგან და შენი მამის სახლიდან და მოდი იმ ქვეყანაში, რომელსაც გიჩვენებ მე შენ. ამგვარადვე ესეც, ასევე შთამომავალი აბრაამისი, არა თუ თავისი გონებით, არამედ ღვთისნიერი ნიშანცემით იქნა ხმობილი".¹⁸

მოღვაწეთა და მეუდაბნეთა ცხოვრების არჩევა საღვთო ნებით ხდება. ღვთის ნების მსასოებელი ადამიანი მოისურვებს რა, განსაკუთრებული ურთიერთობა დაამყაროს ღმერთთან, ტოვებს ამ სოფელს და მონაზვნურ ცხოვრებას ირჩევს, ხოლო კიდევ უფრო მეტად მოსურნენი ღვთის შემეცნებისა, მეუდაბნეობის ჯვარს ტვირთულობენ. ისინი მკვეთრად სხვაობენ ერში მცხოვრებთაგან. გავიხსენოთ ეპიზოდი წმინდა გრიგოლ ხანძთელის "ცხოვრებიდან" - მეუდაბნეთა ხილვით აღტაცებული ხელისუფალნი ამბო[176]ბენ: "წმიდანო მამანო, მას შემდეგ რაც გიხილეთ თქვენ, თითქმის დაგვავიწყდა, მიწაზე ვართ თუ არა ჩვენ. პირიქით, გვგონია, რომ ზეცაში ვართ დამკვიდრებულნი, წმინდანთა ბანაკში, რადგან თქვენ სულით მარადის ღვთის წინაშე დგახართ და სადაც არის თქვენი სამყოფელი, იქ არის თქვენი გულიც, მაგრამ იყოს თქვენი მეოხება ჩვენზე და საუკუნო (წიაღში)".¹⁹

მონაზონობის განსაკუთრებულობაზე საუბრობს აბბა დოროთე (VI-VII). იგი ერისკაცებს ღვთისადმი "ხარკის გადამხდელებს" უწოდებს, ხოლო მეუდაბნეთ  "ძღვნის შემწირველებს". აი, მისი სიტყვები: "არსებობს ვინმე, ხარკის გადახდაზე უარი რომ უთქვამს და ტანჯვას გადარჩენია? ამქვეყნად არსებობენ იმგვარად დიდი და ბრწყინვალე ადამიანები, რომლებიც არათუ ხარკს უხდიან, ძღვენსაც კი სწირავენ მეფეს და მეფისგან დიდი პატივისა და ჯილდოს ღირსი ხდებიან, მსგავსადვე წმინდა მამებმა არა მარტო მცნებები დაიცვეს, არამედ ღმერთს ძღვენიც შესწირეს. ძღვენი კი არის ქალწულება და მოწყალება".²⁰ აქვე აბბა დოროთე შენიშნავს, რომ განდეგილებმა "...ჯვარს აცვეს თავი წუთისოფლისთვის..., როგორც მოციქული ამბობს: "სოფელი ჩემდამო ჯვარცმულ არს და მე სოფლისა" (გალ. 6.14). რას ნიშნავს ეს ნათქვამი - სოფელი ჯვარს ეცმის კაცისთვის? - როცა კაცი მასაც და მის ყოველ საქმეს, სამშობლოსა და ნათესავებს, განეშორება, მაშინ კაცისთვის წუთისოფელი ჯვარცმულია, რადგან მას განშორდა..."²¹

ასე რომ, მეუდაბნეობა უკიდურეს ხორციელ ტანჯვაში საღვთო ნეტარების მოპოვების სამოღვაწეო გზაა. რაც უფრო დიდია ნებსითი ტანჯვა, მით უფრო მეტია ნეტარება. რაც უფრო ძნელია ბრძოლა, მით უფრო დიადია გამარჯვების სიხარული. აქვე ისიც ვთქვათ, რომ ჭეშმარიტად განმცდელი მეუდაბნეობის ღვაწლისა თავად მეუდაბნეა. ზოგადად ქრისტიანობა არა მხოლოდ ქადაგება, არამედ, უპირველესად, ამ საღვთო ქადაგების საკუთარ თავზე განცდაა. ამას ბრძანებს წმ. ბასილი დიდი, როცა 33-ე ფსალმუნის სიტყვებს, "განიცადეთ და იხილეთ, რამეთუ ტკბილ არს უფალი", შემდეგგვარად განმარტავს: "...ისევე, როგორც თვისებას თაფლისას, იმას, ვინც არ იცის, რაა იგი, სიტყვით იმდენად ვერ ავუხსნით, რამდენადაც თვითონ შეიგრძნობს გემოს გასინჯვით, ასევე ზეციური სიტყვის სიკეთის ნათლად გადაცემაც შეუძლებელია მხოლოდ სწავლებით, თუ კი ჭეშმარიტების მცნებათა ხანგრძლივი გამოძიებისას საკუთარი გამოცდილებით ვერ შევძელით მივწვდეთ სახიერებას უფლისას".²²

------------------------------------------------------------------------

შენიშვნები

1 - სულხან-საბა ორბელიანი, ლექსიკონი ქართული, ტ. II, 1993, გვ. 114.

2 - წმ. იოანე ოქროპირი, განმარტება სახარებისათვის წმიდისა მოციქულისა და მახარებელისა მათესი, ტ. I, თბ. 2009, გვ. 106.

3 - წმიდა იოანე სინელი, კლემაქსი ანუ კიბე, თბ. 2008, საეკლესიო ბიბლიოთეკა II, გვ. 17.

4 - იქვე, გვ. 19-22.

5 - ჟურნალი "გული გონიერი", 2011 წლის გამოცემა, II ნაწილი, გვ. 166.

6 - იქვე, გვ. 166.

7 - ევაგრე მონაზონი, სამონაზვნო განწესება, კრებულიდან "სათნოებათმოყვარეობა”, საეკლესიო ბიბლიოთეკა, V, თბ. 2006, გვ. 63-64.

8 - წმ. ევსუქი ხუცესი, თეოდულესადმი სულისმარგებელი და მაცხოვნებელი სიტყვა მღვიძარებისა და სათნოების შესახებ, კრებულიდან "სათნოებათმოყვარეობა", ტ V. თბ. 2006, გვ. 216-277.

9 - იაკობ ხუცესი, წამება წმინდა მოწამე შუშანიკ დედოფლისა, ქართული ჰაგიოგრაფიული ძეგლები, ტ. I, თბ. 2008, გვ. 187.

10 - იქვე, გვ. 195.

11 - დავით გარეჯელის ცხოვრება, ქართული ჰაგიოგრაფიული ძეგლები, ტ. III, თბ. 2008. 102.

12 - სულხან-საბა ორბელიანი, ლექსიკონი ქართული, ტ. II, თბ. 1993, გვ. 127.

13 - დავით გარეჯელის ცხოვრება, ქართული ჰაგიოგრაფიული ძეგლები, ტ. III, თბ. 2008, გვ. 103-105.

14 - ცხოვრება ღირსი შიოსი და ევაგრესი, ქართული ჰაგიოგრაფიული ძეგლები, ტ. III, თბ. 2008, გვ. 93.

15 - წმ. პალადი ჰელენოპოლელი, ლავსაიკონი, თბ. 2010, გვ. 16.

16 - ცხოვრება წმიდა იოანე ზედაზნელისა, ქართული ჰაგიოგრაფიული ძეგლები, ტ. III, თბ. 2008, გვ. 42.

17 - გიორგი მერჩულე, წმიდა გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრება, ქართული ჰაგიოგრაფიული ძეგლები, ტ. II, გვ. 387.

18 - იოანე საბანისძე, ქრისტეს წმიდა და ნეტარი მოწამისა აბოს წამება, ქართული ჰაგიოგრაფიული ძეგლები, ტ. I, თბ. 2008, გვ. 315.

19 - გიორგი მერჩულე, შრომა და მოღვაწეობა ჩვენი წმიდა და ნეტარი მამის გრიგოლ არქიმანდრიტის, ხანძთისა და შატბერდის ამშენებლის, ღირსებით ცხოვრებისა და მასთან ერთად ხსენება მრავალი ნეტარი მამისა, ძველი ქართული საეკლესიო ლიტერატურა, თბ. 2005, ტ. I, გვ. 559-501.

20 - წმ. აბბა დოროთე, სულის სასარგებლო სწავლანი, საეკლესიო ბიბლიოთეკა, XIII, თბ. 2010, გვ. 84.

21 - იქვე, გვ. 28-29.

22 - ბასილი დიდი, ფსალმუნთა განმარტებანი, თბ. 2010, გვ. 84.

გიორგი ვაშალომიძე

ჟურნალი "გული გონიერი", №1 (4), 2012 წ.

კავებში ჩასმული ([]) ნუმერაციით მითითებულია ჟურნალის გვერდები